* Bài viết này dựa trên kinh nghiệm cá nhân, chỉ có giá trị tham khảo, xin cảm ơn.

1. Hai từ Kiến Tánh trong Thiền Tông từ xưa đên nay đã thiêu đốt ko biết bao nhiêu thiền sinh bước vào cửa thiền. Thiền Tông lấy kiến tánh làm trọng, tức là đòi hỏi hành giả phải chuyển tâm hay kiến tánh trước rồi muốn làm gì thì làm. Kiến tánh rồi thì làm gì cũng là diệu dụng, kể cả việc la hét, chặt rắn, chém mèo đều không cho là tạo nghiệp hay sát sinh. Vì thế trong Thiền Tông cấm kỵ việc sao chép bắt chiếc thiền sư đã kiến tánh, vì dụng tâm khác nhau mà nghiệp tạo tác khác nhau. Câu truyện Nhất Chỉ thiền sư cắt tay học trò để cảnh tỉnh học trò trong việc bắt chiếc thiền sư.

2. Lần lại hai từ kiến tánh ở đâu mà ra ? Ở Sơ Tổ của Thiền Tông là ngài Bồ Đề Đạt Ma bằng câu cuối cùng trong 4 câu kệ cũng là tuyên ngôn và pháp tu của Thiền Tông:

Bất lập văn tự
Giáo ngoại biệt truyền
Trực chỉ chân tâm
Kiến tánh thành Phật.

Vậy kiến tánh có thành Phật không ? hay lời ngài Đạt Ma là hư ngụy. Kiến tánh là cái thấy sự thật chân đế, cái thấy của chân tâm nên đồng với cái thấy của chư Phật. Chữ ''thành Phật'' ở đây nên hiểu thêm là chữ Phật là Buddha là sự giác ngộ, là sự giải thoát, là sự thấy con đường giải thoát ra khỏi biển luân hồi. Khái niệm ''thành Phật'' lúc này của ngài Đạt Ma đưa tới sự thực hành nhiều hơn là lý luận, là sao chép một bản sao của vị Phật lịch sử là Phật Thích Ca. ''Kiến tánh thành Phật'' là một khái niệm của Thiền Tông, của ngài Sơ Tổ Thiền Tông - Bồ Đề Đạt Ma đưa ra để dẫn dắt con người đang chìm đắm trong biển giáo lý và khuôn thước. Để hiểu được điều này sâu sắc hơn. Chúng ta nên lần lại hành vi, lời nói của ngài Đạt Ma để có thể thấy những điều này gần gũi và chính xác hơn với tông chỉ của ngài.

3. Nghiên cứu Thiền Tông mà ko nghi vấn vào các hình ảnh cả ngài Bồ Đề Đạt Ma là một thiếu xót lớn. Hình ảnh của một ''bà la môn'' chứ không phải một tu sĩ Phật giáo, một người chứng đạo giải thoát. Đầu không cạo, râu xồm xoàm, giày đi 1 chiếc dưới chân, 1 chiếc treo tren đầu gậy. Các vị chứng đạo không ai là không dùng thân giáo để dạy người. Đây là 1 cuộc cách mạng Phật giáo ở Trung Quốc thời bấy giờ.

(còn tiếp)