4. Nhận diện tâm Tham: Ngược chiều với tâm Sân (tâm Sân là trạng thái ghét bỏ, loại trừ hay hủy diệt đối tượng) thì tâm Tham là trạng thái ưa thích , vơ vào hay bồi đắp đối tượng. Ví dụ như bạn đang đói và muốn có một bữa ăn. Ước muốn có bữa ăn là tâm tham, còn hủy diệt cơn đói là tâm sân.

Tâm tham trong thiền chính là ước muốn ngồi thiền hay hành thiền được kéo dài, duy trì được nhiều thời gian. Sự xuất hiện đau mỏi trên thân xuất hiện ngăn trở ước muốn này, lúc đó tâm Sân xuất hiện. Cũng giống như bữa ăn. Bạn muốn ăn, cũng như bạn đang muốn ngồi thiền. Bạn phải tìm kiếm thức ăn, chừng nào bạn chưa tìm được đồ ăn thì cơn đói tăng dần lên, sự bức bách khó chịu trên thân bạn. Bạn rất khó chịu với sự bức bách này mà muốn hủy diệt cơn đói. Đó là tâm Sân. Thức ăn xuất hiện, trạng vui mừng hân hoan xuất hiện giống như HỶ xuất hiện ở phần 3 tôi đã nói. Sau đó bạn dùng đồ ăn đó, sự dễ chịu , thoái mái, khinh an trên Tâm, trạng thái muốn ăn biến mất. Lạc trong thiền cũng như vậy. Khi Hỷ xuất hiện thay thế tâm Sân thì Lạc cũng xuất hiện đi sau Hỷ thay thế tâm Tham như một quy luật tự nhiên để thay thế tâm Tham (tâm khao khát, ước muốn hành thiền). Lưu ý là do đạt được Hỷ, Lạc trong thiền, tâm tự nhiên sẽ ghi nhận, lưu giữ lại các cảm thọ này. Sau này tâm sẽ nhắc bạn hành thiền để tìm lại Hỷ và Lạc trong thiền như người đi tìm kiếm lại bữa ăn ngon đã từng được ăn. Còn ngay trong khi hành thiền thì tâm Lạc sẽ thay thế tâm ước muốn (tâm Ttham) ngay lập tức giống như bạn ăn món ăn ngon thì ước muốn ăn món ăn đó không thể có mặt nữa khi bạn đang thỏa mãn món ăn đó.

(còn tiếp)