Có một nữ võ sĩ một mình xông pha giết cọp

Bà Trà, tên thật là Võ Thị Trà, vốn là một cao thủ trong giới võ lâm thời đó. Bà là con của một vị tướng dưới trướng nghĩa quân Tây Sơn – Nguyễn Huệ. Năm 1850, dưới triều vua Từ Đức, bà đã lãnh đạo nghĩa quân của dân làng Tân Khánh trong suốt 10 năm ròng để chóng lại bè lũ quan lại thối nát và giặc ngoại bang ở địa phương. Cuộc khởi nghĩa chấm dứt khi thực dân Pháp sang xâm chiếm nước ta và chiếm được ba tỉnh miền Đông Nam Bộ.

Theo dân gian kể lại, vì căm giận trước tội ác của bọn quan ô lại, bà Trà đã lập căn cứ tại Truông Mây (Tân Uyên – tỉnh Sông Bé cũ) chiêu mộ nghĩa binh chống lại triều đình Tự Đức. Bà nổi tiếng với cặp kiếm, xông trận như vào chỗ không người. Sau đó, có kẻ tạo phản trong hàng ngũ nghĩa quân, nửa đêm căn cứ Truông Mây bị quân triều đình “đánh úp”, bà Trà “mở đường máu” thoát thân cùng sáu nữ binh thân tín chạy đến vùng Chòm Sao (gần chợ Bún ngày nay) lập một ngôi chùa, ẩn náu tại đây đến những ngày cuối đời.

Để tưởng nhớ công lao của vị nữ tướng này, dân trong vùng gọi vùng đất bao gồm làng Tân Khánh và Làng Bình Chuẩn là “ đất Bà Trà”. Và cũng từ đây, người dân gọi phái võ truyền thống xuất phát từ Tân Khánh, Bình Chuẩn là “phái võ Bà Trà – Tân Khánh” hay “Tân Khánh Bà Trà”. Thời đó, phái võ này được coi là một trong số rất ít phái võ cổ truyền có tiếng ở miền Nam Việt Nam. Võ Bình Định – võ Tân Khánh Bà Trà cũng đã bắt đầu nổi tiếng trong giới võ lâm Việt Nam.

Tư liệu về người nữ anh hùng hào kiệt này hiện nay vẫn còn rất ít, hầu hết là những câu chuyện được góp nhặc lại trong dân gian. Mặc dù vậy, Võ phái “ Tân Khánh – Bà Trà” đã là một minh chứng hùng hồn cho những cống hiến của vị nữ võ sĩ này cho nền võ thuật cổ truyền nước nhà. Cái nôi Tân Khánh – Bà Trà đã sản sinh ra không biết bao nhiêu anh tài hào kiệt trên đất nam bộ như: hai anh em Võ Văn Ất (Hai Ất) và Võ Văn Giá (Ba Giá) và bà Võ Thị Vuông (Năm Vuông) từng làm rạng danh võ phái Tân Khánh Bà Trà với những lần đánh hổ… Những võ sư nổi tiếng khác có thể kể tên: Hai Đước, Sáu Trực, Năm Nhị, Bảy Phiên và Năm Quy, mỗi người đều có những phong cách riêng với nhiều thành tích. Quyền sư Võ Văn Đước (Hai Đước) phá tan thế trận Mai Hoa Thung bảo vệ thanh danh xứ sở. Sáu Trực, một học trò của Hai Ất, tiếp nối truyền thống rực rỡ của thầy, đã truyền thụ võ công cho nhiều môn sinh trong số này có hai nhà chí sĩ yêu nước Nguyễn An Ninh và Phan Văn Hùm. Đệ nhất côn Đỗ Văn Mạnh (Năm Nhị) làm cho võ phái Tân Khánh Bà Trà nổi tiếng khắp Nam kỳ với cây trường côn khiến nhiều võ sĩ kinh hồn táng đởm. Trong khi đó Bảy Phiên và Năm Quy lại đóng góp cho sự phát triển của môn phái bằng cách đào tạo những môn sinh cho các cuộc đấu võ đài mà người Pháp tổ chức những năm 1930-1940, đồng thời rèn luyện kỹ pháp chiến đấu, giáo dục tinh thần yêu nước cho những người tham gia các phong trào khởi nghĩa chống Pháp nổ ra trong vùng.

Và cho đến những năm 50 của thế kỉ 20, Võ sư Hồ Văn Lành là người đã đưa võ phái Tân Khánh – Bà trà phát triển qua một giai đoạn mới. Cho đến ngày hôm nay, Võ phái Tân Khánh – Bà Trà đã có rất nhiều đóng góp cho làng võ cổ truyền Việt Nam.

Uống nước thì phải nhớ nguồn, để có những thành quả đó, con cháu nhà võ nói riêng và dân tộc việt nam nói chung không thể quên một tên tuổi đã làm rạng danh đất nước , đó chính là Bà Trà. Thân nữ nhi yếu mềm mà bà dám xông pha một mình giết một con hổ, 10 năm ròng lãnh đạo nghĩa quân đấu tranh cho công bằng và lẻ phải. Như một tờ nhật báo Việt Nam thời đó có viết:

“ Người dân Sông Bé tự hào vì ”làng Tân Khánh đã có một cô gái trẻ, với võ thuật Tân Khánh Bà Trà, đã đơn thương giết chết cọp, khiến ngoại bang hết lòng khâm phục”….

“Tôi nghĩ đến danh đồn võ ta ở Bà Trà Tân khánh đánh cọp rất hay, mà nếu không sao dám đánh với cọp dữ? Thử hỏi võ Đại Hàn, võ Nhu Đạo, võ đánh Bóc có dám đứng nhìn khi gặp cọp trong rừng không?” ….

Lê Duyên