Bách Trượng Thanh Quy

BÁCH TRƯỢNG
TÒNG LÂM THANH QUY

Thích Bảo Lạc dịch

Bảo Tạng Tùng Thư
Phật lịch 2552

(Download trọn tập sách này -760 trang)

Hoặc xem online

giao diện điện thoại

Mục Lục

1.1 Lời Tự Trần
1.2 Lời Tựa Đầu Tiên
1.3 Nguyên Tựa Thanh Quy Chứng Nghĩa
1.4 Tựa Khắc In Lại Thanh Quy Chứng Nghĩa
1.5 Lời Bạt
1.6 Thanh Quy Thiền Môn
1.7 Tán
1.8 Thanh Quy Tòng Lâm Nguyên Nghĩa Của Tổ Bách Trượng

1.8.1 Lấy nhơn – dụ - pháp làm danh
1.8.2 Quyền - Thật - Tướng Làm Thể
1.8.3 Trì luật giữ nội hộ làm Tông
1.8.4 Y pháp luận sự làm dụng
1.8.5 Lấy Sữa Đặc - Dụng Làm Giáo Tướng

01
Chương một: Chúc Diên – Chúc Quốc Vương

1 Lập nghi chúc Thánh.
2 Ngày lễ chánh, sáng sớm chúc:
3 Cử hành ngày chúc thánh hoàn mãn
4 Nghi thức nhận sắc chỉ vua ban

02
Chương hai: Báo Ân
1 Lễ kỵ bậc tiên Thánh
2 Cúng Chư Thiên
3 Mặt trời mặt trăng bị che mờ
4 Phụ: Tết Trung Thu
5 Lễ Cầu dứt mưa
6 Cầu Mưa
7 Lời Phụ: Cầu tuyết
8 Họa sâu ăn hại lúa (mùa màng)
9 Kỳ nguyện Vi Đà hộ pháp
10 Phụ: Vi Đà tôn thiên thánh đản
11 Phụ: Già Lam sanh nhựt
12 Cúng Ông Táo

03
Chương ba: Báo Đáp Nguồn Gốc

1 Đức Phật Thích Ca đản sanh
2 Lễ Phật Thành Đạo
3 Vía Phật Nhập Niết Bàn
4 Vía Phật Dược Sư
5 Lễ vía Phật Di Đà
6 Vía Phật Di Lặc
7 Vía Chuẩn Đề
8 Lễ vía Văn Thù
9 Vía Phổ Hiền
10 Lễ vía Quan Âm
11 Lễ vía Đại Thế Chí
12 Vía Địa Tạng Thánh Đản

04
Chương bốn: Ân Đức Tổ Sư

1 Giỗ Sơ Tổ Đạt Ma
2 Lễ Kỵ Tổ Bách Trượng
3 Lễ Kỵ Trí Giả Đại Sư
4 Lễ Kỵ Ngài Pháp Sư Hiền Thủ
5 Giỗ Đạo Tuyên Luật Sư
6 Húy Nhựt Huệ Viễn Tổ Sư
7 Cúng Tổ Khai Sơn
8 Lễ Cúng Thầy Nối Thừa Pháp
9 Lễ Giỗ Hai Thầy Thế Độ và Giáo Thọ
10 Phụ: Cúng Giỗ Cha Mẹ
11 Lễ Tháp
12 Thiết Đặt Cúng Dường
13 Quét tháp

05
Chương 5: Trụ Trì
1 Thượng Đường
2 Các Ngày Thánh Tiết
3 Phần phụ: 5 cách tham vấn
3.1 Tham Vấn Tối - Tiểu Tham
3.2 Phụ: Trà Đàm – Ngày Rằm, Mồng Một
3.3 Lễ Thù Ân Vào Sáng Rằm, Mồng Một
3.4 Vào Thất Thỉnh Giáo
3.5 Đi Tuần Liêu
3.6 Giữa chúng
4 Cáo Hương
5 Tụng niệm
6 Qui Ước Tụng Niệm, 11 Điều
7 Lập Hộc lường đồ cúng
8 Xông Hương Tháp
9 Đốt Đèn Tháp Dược Sư
10 Phổ Phật
11 Bạch Giữa Chúng
12 Dạy Hành Đồng (Chú Tiểu)
13 Vì Hành Giả Mà Nói Rộng
14 Thọ Pháp Y
15 Đóng Cửa Tịnh Tu (Yểm Quan)
16 Mở Cửa Kết Thúc Khóa Tu
17 Nghinh Tiếp Bậc Tôn Túc (có 6 phép)
17.1 Cung nghinh bậc tôn túc
17.2 Thăng Tòa (thuyết pháp)
17.3 Tại Phòng Hội
17.4 Thỉnh Thọ Trai
17.5 Viếng Thiền Đường - Tuần Liêu
17.6 Tiễn Khách Hồi Sơn
18 Hộ Trì Pháp
19 Đến Chùa Khác
20 Mừng Sinh Nhựt
21 Cúng Trai Phạn Chư Tăng
22 Cúng Dường Đất Đai
23 Cúng La Hán
24 Trăm thứ nhất của 500 La Hán
25 Trăm Vị Thứ Hai của 500 La Hán
26 Trăm Thứ Ba Của 500 A La Hán
27 Trăm Thứ Tư Của 500 A La Hán
28 Trăm Thứ Năm của 500 Vị A La Hán
29 Phóng Sanh
30 Phụ: Qui Ước Chỗ ở loài vật, có 15 Điều
31 Cúng Pháp Y
32 Thọ Thông Tuệ
33 Thông Tin Thư Từ, Thư Truyền Pháp Đến, Di Thư
34 Mời Tân Trụ Trì
35 Nhập Tự (Tân Trụ Trì Nhận Việc)
36 Việc Đi Lại Của Trụ Trì
37 Thoái Viện (Không Nhận Chức Vụ)
38 Bản Chẩn (Chẩn Bịnh)
39 Sắp Viên Tịch
40 Lễ Nhập Quan
41 Phép Đặt Quan Tài
42 Lễ Hỏa Táng - thiêu xác
43 Nhập Tháp
44 Đấu Giá Đồ Vật
45 Đặt trí Bài Vị
46 Tân Tạo Tượng Phật
47 Tu Sửa Kinh Điển
48 Tạo Lập Tăng Xá (Tăng Phường)

06
Chương 6: Hai Dãy Đông Tây Lang

1 Ban Chức Sự
2 Nhà Đông – Các Chức Vụ
3 Nhà Tây – Các Chức Vụ
4 Nhà Tây
5 Nhà Đông
6 Vâng Mệnh
7 Mời cơm chay hay uống trà

07
Chương 7: Phần Trên - Đại Chúng
1 Về việc thế độ
1.1 Tuân theo 10 điều quy định như sau:
1.2 Hưng Chánh biện tà
1.3 Nền tảng 5 giới
1.4 10 chi giới pháp
2 Lời phụ: qui tắc cạo tóc có 8 điều kiện:
3 Phụ Về Đàn Giới:
3.1 Niêm yết thông báo
3.2 Lễ vật cúng dường
3.3 Dự định lập các ban kiến đàn rõ ràng.
3.4 Dự định công việc giới đàn:
3.5 Vị Phụ Trách Tác Bạch
3.6 Qui Tắc Thọ Giới
4 Bồ Tát tóm tắt có 10 điều giới:
4.1 Luận chung nhị thừa: Đại Thừa và Tiểu Thừa.
4.2 Tôn trọng đúng luận sự lầm lỗi:
4.3 Tuân lời dạy cổ nhân:
4.4 Cử xứng người đức độ:
4.5 Hòa chúng thanh tịnh nơi tịnh đường:
4.6 Khiêm nhường kính trọng pháp Đại thừa, Tiểu thừa:
4.7 Hợp đồng giản dị, có 5 loại giản dị như:
4.8 Vâng pháp thính giáo:
4.9 Giới thành tựu hợp pháp:
4.10 Nghi lớn nêu ít dụ:
5 Mười Quy Tắc Bố Tát
5.1 Luật Thiện Kiến
5.2 Lược rõ pháp Yết Ma sám hối:
5.3 Tăng làm pháp yết ma tụng giới:
5.4 Lại nói rõ pháp tăng lược tụng giới.
5.5 Pháp đối thủ yết ma tụng giới:
5.6 Tâm niệm pháp yết ma tụng giới:
5.7 Luật Tỳ Kheo bày đúng chỉ sai:
5.8 Tăng Bố Tát làm phép yết ma tụng giới:
5.9 Luật Bồ Tát nêu đúng chỉ rõ sai:
5.10 Phụ: hai chúng tại gia Bố Tát:
6 Năm thiên sáu tụ giới:
6.1 Năm thiên là:
7 Hộ giới:
8 Đạo cụ:
9 Phụ: Biện chính thức Xoa Ma Na

Chương 7: Phần sau - Đại chúng
1 Treo đơn:
2 An đơn:
3 Cùng làm việc tập thể (phổ thỉnh):
4 Quy tắc hằng ngày:
5 Phụ: Người Xuất Gia
6 Qui tắc sống chung
7 Qui chế thiền đường và quy tắc tọa thiền.
8 Qui tắc Phật thất
9 Phụ: sớ hồi hướng Phật thất
10 Phân từng khu phố (khất thực)
11 Lượm được vật rơi
12 Phụ: Qui tắc nơi tĩnh hành đường
13 Phụ: săn sóc người bịnh
14 Văn Cảnh tỉnh đại chúng
15 Phú (phó) pháp
16 Phái Nam Nhạc
17 Chi Thanh Nguyên
18 Phụ: Thiên Thai giáo quán tông
19 Phụ: Hiền Thủ giáo quán tông
20 Phụ: Nam Sơn Luật Tông

08
Chương tám: Tuổi đạo

1 Niệm Phật trong mùa hạ
2 Quy tắc ở giảng đường
3 Qui tắc phụ tọa chủ; gồm 9 điều
4 Trích yếu quy tắc lễ Vu Lan
5 Hiến cúng Vu Lan
6 Chư Tăng thọ thực (lễ Vu Lan)
7 Qui tắc lễ hội Vu Lan gồm có 18 điều:
8 Giải hạ
9 Tọa thiền, chia thành 5 khóa:
10 Qui tắc Thiền đường gồm 32 điều
11 Thông báo mạnh đông
12 Kiết đông
13 Khởi thiền thất: bắt đầu tu thiền thất.
14 Xả thiền thất
15 Giải đông
16 Tháng giêng: công việc mỗi tháng cần nên biết

09
Chương chín: Những đồ pháp khí, hiệu lệnh

1 Chuông
2 Bảng
3 Mỏ con cá
4 Kiền chùy
5 Khánh
6 Trống


http://tuvienquangduc.com.au/luat/59bachtruong.html

1.1 Lời Tự Trần

Sau khi dịch xong tác phẩm và xem lại từ đầu chí cuối, dịch giả nhận ra điều này: mặc dù sách ví như kim chỉ nam của giới thiền gia, nhưng chưa thấy có ai dịch ra văn tiếng Việt, đó cũng là việc lạ mà không ai đủ thẩm quyền giải thích thỏa đáng. Theo nhận xét của riêng tôi, có quá nhiều vấn đề hay công việc mà ngày nay không còn thích hợp nữa. Nếu bỏ không dịch lại không đúng với nghĩa dịch thuật, còn như trung thành theo sách lại khó cho đọc giả hay hành giả với những việc mà hiện thời nghe quá xa lạ như ban sài, hầu liêu, liêu nguyên, tịnh đầu. Từ chỗ suy nghĩ đó cho ta có một cái nhìn phóng khoáng hơn để hiểu vấn đề cho tinh tường theo tinh thần giới luật, luật tắc hay luật lệ.

Nói đến luật lệ hẳn có hai phạm trù tách biệt rời nhau giữa luật và lệ hoàn toàn không giống nhau. Luật của tổ chức, đoàn thể, hiệp hội, thiền gia hay rộng hơn như quốc gia, quốc tế không thể làm khác được. Nếu người nào vi phạm hẳn bị phạt do theo mỗi qui định riêng của từng lãnh vực áp dụng. Trong khi lệ có tính co giãn (flexible), tùy nghi có thể đúng nơi này lại không hợp nơi khác, hay thời này áp dụng và bước sang giai đoạn khác hay thời khác lại quá xa lạ. Trong Bách Trượng Thanh Quy cũng vậy, có những lệ xưa, ngày nay không còn phù hợp nữa, nhưng chúng ta cũng cần phải biết mà chỉ biết ghi nhận chứ khó áp dụng vì thấy không còn thích ứng nữa.

Trong lúc dịch, chúng tôi cũng có tự ý thêm vào những từ cập nhật như thông báo trên đài, trên báo… là những việc mới phát sinh gần đây chưa lâu, nhưng là thực tế cần thiết mà các tòng lâm hay thiền môn không thể thiếu được. Ấy là chưa đề cập tới các phương tiện truyền thông đại chúng như email, website, mobile phone, cách đây nửa thế kỷ làm gì có và đâu ai sử dụng bao giờ. Nếu cho rằng ta cần nên cách mạng, sao còn để tồn đọng lại những việc xưa cũ như cúng trăng sao, cúng ông táo, cúng cầu sâu bọ đừng phá hại mùa màng hay những việc như bán đấu giá đồ vật của vị tăng quá cố, nhận vật rơi đem cất vô kho và thông báo cho chủ nhân tới nhận lại… đều là những sự kiện mà ngày nay được xem như là bất cập vậy. Có điều chúng tôi rất tâm đắc là tác phẩm có nhiều điều cần phải học mà chư Tổ đức đã dày công tạo nên trong chiều dài lịch sử hơn nghìn năm qua và còn lưu lại bây giờ cũng như mãi về sau. Bao nhiêu tâm tư và tuệ giác đã được hình thành mà hàng hậu bối thừa hưởng hôm nay, chúng ta phải xứng đáng nhận lấy vai trò là đàn con cháu của các Ngài trong hàng Thích tử.

Cũng như những dịch phẩm trước, ở đây chúng tôi xin ghi nhận sự đóng góp vô cùng cao quí của hai ban: ban kỹ thuật, và ấn tống.

Ban kỹ thuật gồm có đánh máy, lay out, bìa và in ấn. Phần này có những vị đã nhiệt tình làm việc bằng nhiều cách để mới thành hình được dịch phẩm này. Đó là T.T Thích Như Điển, Đ.Đ Thích Nguyên Tạng, Đ.Đ. Thích Hạnh Bình, Đ.Đ. Thích Phổ Huân, sư cô Thích Nữ Giác Anh, chú Hạnh Bổn, Phật tử Thiện Tuệ, quý cô Giác Duyên, Giác Trí, Giác Niệm, chú Giác Thuần, Phật tử Quảng Tuệ Duyên.

Ban ấn tống do quí Phật tử: Chúc Quốc Lịch, Tiên Ngọc, Chúc Mân, Tâm Phước, Vi Quang, Diệu Ngọc, Ánh, Chúc Vân- Quí Hội, Hương Ngọc, Đức Phương, Túy Nga, Diệu Tịnh, Tâm Lan, Lê Văn Búp, Nguyễn Thị Chơn, Chúc Liêm, Diệu Yên, Quảng Thành. Tiền chuyên chở kinh do ban Ấn tống kinh chùa Viên Giác Đức quốc phát tâm cúng dường. Nguyện hồi hướng công đức này lên Tam Bảo chứng minh gia hộ quí vị Bồ đề tâm kiên cố, thân tâm an tịnh và đạo quả viên thành.
Sau nữa, dịch giả ngưỡng mong chư tôn đức tăng già hoan hỷ những chỗ sai lầm thiếu sót trong bản dịch, và cũng xin quí Ngài và quí vị thức giả vui lòng bổ chính giúp những điểm lệch lạc, sai trái để cuốn sách được hoàn chỉnh trong dịp tái bản lần tới.

Nguyện hào quang chư Phật soi sáng chan hòa Phật Pháp tới khắp mọi người và mọi nhà để cho tất cả đều được thấm nhuần pháp giải thoát trong đời sống hiện tại và tương lai. Với tâm thành dịch giả cầu nguyện quí vị và pháp giới chúng sanh người còn an lạc, kẻ thác sớm được vãng sanh về cõi Tây Phương Cực Lạc quốc.

Sydney mồng 9 tháng 11 năm Đinh Hợi,
nhằm ngày 18 tháng 12 năm 2007.
Sa môn Thích Bảo Lạc

Mục lục

1.2 Lời Tựa Đầu Tiên

Lời Tựa Đầu Tiên Cuốn Bách Trượng
Thanh Quy Hàn Lâm Học Sĩ Dương Ức Khai Quốc Hầu Thuật

Bách Trượng Đại Trí thiền sư ứng dụng thiền từ Thiếu Thất (Đạt Ma) đến Tào Khê (Lục Tổ) tới lúc đó phần nhiều Ngài ở chùa luật tông. Tuy sinh hoạt nơi biệt viện nhưng đối với những việc thuyết pháp, trụ trì… chưa đúng Qui Tắc nên Ngài thường ôm hoài bão muốn chấn chỉnh; bèn cho rằng đạo của Phật Tổ là muốn giữ nguyên không bị biến thái, đâu có phải cùng hành như phái A Cấp Ma Giáo ư? Hoặc nói các Kinh Du Già, Anh Lạc là giới luật Đại thừa cớ sao y cứ vào đó chứ?
Ngài nói: Tông của ta không hạn cuộc Đại - Tiểu thừa; không khác Tiểu hay Đại thừa mà đem chiết trung chỗ sâu rộng lập ra qui tắc, miển sao cho thích hợp. Như thế ngài có sáng kiến lập thiền riêng là ở phàm mà vẫn đầy đủ đạo nhãn, có đức đáng tôn gọi là trưởng lão. Bên Ấn Độ vị trưởng lão đạo cao hạ lạp thâm niên được gọi là A Xà Lê, là vị thầy Giáo Thọ chính ngạch. Vị thầy ở nơi phương trượng như căn nhà nhỏ của Duy Ma Cật, không phải chỉ riêng phòng ngủ mà nơi đó còn là điện thờ nữa. Ở trước là Thọ Pháp đường tiêu biểu Phật Tổ quen thuộc mà đương thời tỏ lòng tôn kính. Nơi qui tụ đồ chúng không cần nhiều hay ít, cao hay thấp mà hể người đã vào tăng viện rồi đều căn cứ tuổi hạ mà sắp xếp, đặt giường theo dãy dài có hộc tủ, giá móc đồ đạc. Khi ngủ hẳn cần mền gối, nằm phải nghiêng bên phải theo thế kiết tường. Do vì hành giả ngồi thiền lâu chỉ cần chỗ đặt lưng xuống nghỉ phải đủ phép oai nghi. Trừ nhập thất, làm việc chung, học tập không phân trên dưới, không theo tiêu chuẩn, nhưng hể người đã nhập chúng (tăng viện) rồi thì sáng phải tham thiền, công phu, làm việc, tối tùng chúng tụng kinh, học tập, hội họp…

Bậc trưởng lão thăng tòa thuyết pháp, chủ sự làm việc chúng, lớp lang thứ tự, chủ khách thăm hỏi nhau. Xiển dương tông yếu là biểu hiện y pháp thực hành.

Ngày hai buổi cháo cơm tùy nghi thích hợp, cần kiệm miển sao cho dòng pháp mạch lưu thông. Công tác tập thể dưới trên đều góp sức, cắt đặt 10 việc xá (phòng) mỗi việc cử một người lãnh đạo trông coi chúng làm việc, làm cho mọi việc đều chu toàn. Nếu có ai giả dạng trá hình trà trộn trong chúng thanh tịnh, gây động chúng; liền phải cho Duy Na kiểm tra đưa ra giữa chúng xử phạt hay tẩn xuất ra khỏi viện, cốt giữ cho chúng được thanh tịnh. Nếu như có người phạm lỗi phải họp chúng bàn thảo hình phạt phải thích đáng rồi cho ra khỏi chùa như hình thức tẩn xuất, làm cho đương sự hổ trẽn. Hình phạt này có 4 điểm lợi:

1- Giữ cho trong chúng thanh tịnh làm cho người tin kính,
2- Không làm mất thể cách vị tăng để tuân lời Phật dạy,
3- Không làm quấy nhiễu cửa chùa, dè dặt đến cửa quan,
4- Không tiết lộ ra ngoài để giữ gìn tông phong.

Chúng cùng ở chung, thánh phàm cho rõ ràng. Ngay như khi Phật còn tại thế mà bọn lục quần Tỳ kheo còn quấy phá; huống chi ngày nay thuộc đời mạt pháp, đâu thể hoàn toàn không lỗi lầm được! Khi thấy một vị tăng phạm lỗi liền đem ra khiển trách (chỉ lỗi), còn hơn là chẳng biết để chúng coi thường làm hại giáo pháp, gây tổn thương cho đạo không nhỏ vậy.

Ngày nay thiền môn như ít đề phòng chỗ phương hại nên theo Thanh Quy tòng lâm của Bách Trượng có phân định từng mục, từng phần các việc hẳn hoi. Vã lại, luật pháp để phòng gian, không phải là để cho bậc hiền sĩ, thà có tư cách không phạm lỗi hơn là phạm mà không giáo hóa. Đại Trí thiền sư lập Thanh Quy- duy trì Phật pháp- thật lợi ích biết bao nhiêu! Đây là qui tắc duy nhất trong thiền môn được xem là xưa nhất. Đại cương của thanh qui định nơi Thanh Quy thứ mục rất thứ tự rõ ràng, lượng được chỗ yếu chỉ san định lại làm đèn sáng cho lớp đàn em.
Nhân đây mà viết lời tựa này.

Mục lục

1.3 Nguyên Tựa Thanh Quy Chứng Nghĩa

Quốc gia (chính phủ) trị dân có luật và lệ, Phật Tổ dạy chúng tăng có giới luật và Thanh Quy. Đạo Phật cũng như đạo Nho có luật; chỉ có điều Phật nói luật nhưng không nói thừa.

Thanh Quy cũng như luật ngoài đời, do Tổ thuật mà giữ gìn đúng nghi cách. Nhưng Thanh Quy khởi đầu từ ngài Pháp Vân đời Lương (thế kỷ 5) ở chùa Quang Trạch. Ngài vâng sắc chỉ của vua soạn ra Thanh Quy để ngăn trừ lỗi phạm của hàng tăng đương thời mà lưu lại tới đời Đường (618-907). Vào đời nhà Lương thiền nói riêng và Phật giáo nói chung chưa lớn mạnh, đến đời Đường giáo pháp Thiền có thể nói rất là cực thịnh. Ngài Bách Trượng sưu tập lại thành sách nên đặc biệt đề tên Ngài làm tên sách.

Toàn bộ gồm có 9 chương: chúc quốc gia hùng mạnh, dân tộc phú cường, báo đáp thâm ân như cha mẹ, sư trưởng, ân vua và ân Tam Bảo. Uống nước phải nhớ nguồn; những ngày vía Phật, Bồ Tát, những ngày giỗ kỵ chư Tổ sư tiền bối dày công xây nền đạo. Chương Trụ Trì có những công việc thiết yếu cần hành xử thích hợp như hai dãy Đông-Tây liêu chúng, các ban chức sự, pháp lục hòa sống giữa chúng. An cư kiết hạ, tuổi đạo (hạ lạp) và chương cuối cùng là pháp khí dùng trong chùa như chuông, trống, vân bảng, khánh, linh v.v… đều đưa vào Thanh Quy làm hiệu lệnh cho nhân thiên để lưu truyền rộng rãi.

Lành thay! Bậc sư biểu chỉ Bách Trượng Đại Trí là một người tiêu biểu nổi bật. Sách “Bổn Sơn Các ký” ghi rằng: “Đạo của Phật nhờ Đạt Ma mà sáng,việc của Phật nhờ Bách Trượng mà hoàn bị” Dù đời có lắm thiên sai vạn biệt, những hơn thua, bỉ thử, một mặt buông một mặt níu bất nhất. Văn phong có làm phật lòng một số người, nhưng không thể không mỗ xẻ phân tích để cho thật lợi ích nhiều người. Cho chí những đề cương, tiết mục lớn chưa từng thiếu trong Thanh Quy này. Tiếc thay việc lưu truyền đã lâu nên chân ngụy xen tạp khó phân. Cũng vì Phật Pháp đang trong buổi suy vi, giới luật như bị lơ là bỏ phế. Ôi, Thanh Quy đây ở vào lợi thế cao vút như thế- cứu nguy của thời đại- nên gấp phổ biến sách này vậy.

Ở đây tôi (Tỳ kheo Nghi Nhuận) tham khảo nhiều sách, chỉ có cuốn này là quá tuyệt, thấy các chương mục cũng giống như trong Đại Tạng Kinh và gần giống như mục lục cuốn “Liệt Tổ đề cương”, văn gọn mà lại trong sáng, nghĩa rõ ràng lại thâm sâu. Nghĩa lý đầy đủ nên có thể nói là sách khá hoàn bị. Hễ nghiên đọc dù kẻ căn sắc bén hay chậm lụt gì đều được lợi cả, nên không gian hay thời gian không còn là vấn đề nữa. Song sợ kẻ sơ tâm chưa am tường nên dẫn lời bậc cổ đức thành văn giải sơ lược để chứng minh đó, cốt để nêu lên yếu nghĩa càng làm cho thêm rõ ràng, gọi là Bách Trượng Tòng Lâm Thanh Quy chứng nghĩa ký làm duyên khởi cho cuốn sách.

Muốn tường tận ý nghĩa mong cho bậc thức giả đọc nội dung sách và cũng mong được chư vị tiếp tay lưu hành rộng rãi. Mấy lời sơ lược cẩn bạch cùng chư phương hiền giả liễu tri.

Đạo Quang năm thứ ba, nhằm năm Quí Mùi nhân ngày lễ Tự Tứ giải hạ, tại tệ liêu thư phòng chùa Chân Tịch- Cổ Hàng.

Cẩn bạch.
Tỳ Kheo Nghi Nhuận


Mục lục

1.4 Tựa Khắc In Lại Thanh Quy Chứng Nghĩa

Thanh Quy một quyển tương truyền là của thiền sư Bách Trượng Hoài Hải lấy bản nguyên thủy của ngài Pháp Vân đời Lương, phụng sắc chỉ vua soạn ra mà tham khảo, sửa đổi đem khắc in lại.

Ngài vốn người Mân Trung (Phúc kiến) xã Phước Châu, huyện Trường Lạc, là con của giòng họ Vương. Từ nhỏ đã có chí xuất gia tự cạo tóc, cho tới lúc đắc pháp (gặp thầy ấn chứng). Ngài ẩn tu nơi núi non, tiếng đồn ra nên mới dốc lòng đi khắp bốn phương cầu học, đặc biệt lưu tâm tới luật tắc thiền. Lớn tuổi, ngài trụ tích ở chùa Thọ Thánh thiền tự thuộc Bách Trượng sơn tại Hồng Châu. Do qui tắc cũ ngài Pháp Vân soạn chưa hết bèn cố công đọc lại luật tạng rút tỉa góp nhặt những tinh yếu soạn lại để chứng minh cho người sau hiểu rõ yếu nghĩa mô phạm trong Phật giáo và đạo giáo.

Người học đạo cố chấp nên đặt tin tưởng nơi một cuốn sách. Rất tiếc là sách ấy ở Triết giang nhưng bị thất lạc, tăng sa môn Mân (Phúc kiến) suốt đời lại không thấy được mà chỉ nghe được vài chương thiếu khuyết sai lầm quá nhiều, bèn muốn gởi mua một cuốn khác giá trị để đối chiếu khắc bản in lại nhưng ở Tây Hồ qua cuộc binh biến trước đó các bản kinh cũ bị thiêu rụi sạch.

Ôi! Khuôn phép người trước đây sao mà mai một đến thế? Vì chỗ lo sợ đó nên không quản vất vả nhiều cách sưu tầm hỏi thăm may mắn gặp được đúng cuốn sách muốn tìm ở chùa Mã Não. Vui mừng khôn tả cầm sách đến thương lượng các pháp lữ là Thiên Thành, Từ Thủ, Từ Định và Chiếu Nhân, cả bốn vị đều rất lấy làm phấn khởi vui mừng việc này vô kể. Nhân đó cùng quyên góp thiền sinh chúng thường trụ thuộc các sơn môn; đọc kỹ lại rồi cho khắc in để lưu thông rộng rãi.

Ước nguyện chân thành là vâng giữ làm đúng qui tắc mong không phụ chí nguyện tu hành đạo xuất thế mà như tôi đã lược thuật ở phần duyên khởi để ghi lại sơ lược.

Quang tự năm thứ tư ngày tốt tháng quế năm Mậu Dần,
viết tại Thiền Thất Long Đàm.
Tỳ Kheo Giám Viện Càn Đà

Mục lục

1.5 Lời Bạt

Bách Trượng thiền sư viết Thanh Quy gồm 9 chương mà phần luận thuật đều mô tả qui tắc thuần túy, lại được tỳ kheo Nghi Nhuận về sau dẫn thêm sự tích xưa thành lời giải thích bằng yếu nghĩa câu văn chứng minh rõ ràng khiến người học lớp sau một khi xem là thấy rõ như xem chỉ bàn tay, đó là công dụng của cuốn sách dạy cho ta vậy. Nên suy nghĩ tới lời Phật dạy: Thuyết pháp là đàm KHÔNG, nhưng trước hết nếu không từ thật lo công phu thì đạt đến không môn trong tương lai do đâu ngộ được? Cho nên hễ có đạo ắt có việc mà trong Thanh Quy đã đề cập. Đã có công hành trì hẳn có quả thực tế liền theo sau, cho dù siêu phàm nhập thánh cũng không phụ chí người học hạnh xuất thế.

Người xưa nói rằng: “Ngộ được khổ ở trong khổ mới là người đáng bậc thượng nhơn; vị tỳ kheo một bát cơm nguyên chẳng làm tự nhiên có được”. Mong cùng nhau tham cứu cùng với đại chúng sách tấn tu tập vậy.

Chùa Hoa Lâm tại Lãnh Nam, kính đề lời bạt.
Hậu học Khoáng Nhàn

Mục lục

1.6 Thanh Quy Thiền Môn

Thanh Quy Thiền Môn do Tổ Bách Trượng soạn toàn quyển (bộ) gồm 9 chương

1. Chúc nước giàu dân mạnh
2. Báo ân: đáp đền những ân đức cao trọng
3. Báo bổn (báo gốc): uống nước nhớ nguồn những ngày lễ vía Phật, Bồ Tát
4. Ân đức Tổ xây nền đạo
5. Vai trò trụ trì
6. Hai dãy Đông – Tây liêu chúng
7. Giữ phép lục hòa trong chúng
8. Kiết hạ an cư
9. Pháp khí, Hiệu lịnh trong chùa.

Phàm Lệ

Xác minh Thanh Quy cần có 13 điều như sau:

1- Thanh Quy từ đời Đường (thế kỷ 8) đến nay, thời gian đã lâu trên hơn 1200 năm. Tăng tôi liệt nêu điểm đặc thù của cổ kim, phong tục có khác nhau Nam-Bắc, do chưa thể thích hợp thời cơ; phép tắc có thêm bớt; hành theo gốc chung bắt nguồn từ đó. Nhưng các sách lưu hành hiện nay nếu không mắc phải lỗi quá rườm rà, cũng rơi nhằm chỗ quá giản lược. Quá rườm rà thì không hợp chỗ tịnh tu, quá giản lược lại không đáp ứng được việc thực hành. Duy chỉ có sách này không rườm rà cũng không quá giản lược mà ở bậc trung. Văn các nghi hàm đủ mà lý rõ ràng dễ dàng cho việc hành trì; lại rất thích hợp thời nghi đáng làm kim chỉ nam.

2- Từ Ngài Bách Trượng đến nay qua nhiều thời đại, lâu dài Thanh Quy nguyên gốc không có để khảo chứng mà bản còn lưu hành hiện nay phần nhiều do sự tích hậu thế. Tưởng cũng nên biết bản gốc viết tay do Bách Trượng hiệu đính đã bị thất truyền từ lâu. Nhưng không thể cho rằng sách này không phải do chính tay Bách Trượng hiệu đính mà không chỉ dẫn đúng, chính xác. Người nào tham cứu những việc cận đại hẳn thấy liên hệ tri thức lâu đời, tùy thời gian tùy nơi chốn mà việc trở nên dễ nhận biết. Bởi vì lễ tùy nghi có thay đổi mà dung thông để được lợi ích chung. Người xưa nói rằng: lời nói không có cũ mới hễ hợp lý là hơn; chỉ e người đọc thấy những việc cận đại nghi cho rằng không phải nguyên bản của Bách Trượng mà sanh tâm khinh thường mới đặc biệt nêu lên điểm này.

3- Thanh Quy nguyên gốc gồm có 9 chương, nay y theo đó liệt nêu các quyển. Chỉ có một phần Thủy Lục, nguyên ở chương Trú Trì, do văn quá dài nên nay in ở một cuốn riêng.

4- Các danh từ của Thanh Quy có cả cổ kim lẫn lộn. Như cổ gọi đầu thủ, nay gọi là Thủ tòa hoặc gọi là Tòa nguyên. Cổ xưng Giám tự, nay gọi là Giám viện; thậm chí thư trạng nay đổi gọi là thư ký hay tăng đường nay đổi thành thiền đường; cho dù đổi tên mà không đổi ý nghĩa. Vã lại, trong những điều quy định trước có mà nay không như điểm trà, xạ hương v.v…; trước không mà nay có như kỵ tổ thêm Bách Trượng, Thủy lục thêm Vân Sái… và không có ngay cả việc như xin lửa v.v…

5- Thanh Quy lưu truyền đã lâu không sao khỏi lấy giả truyền giả, như chữ chấp trong từ chấp sự, khảo rộng trong tự điển (Phật) không có chữ cho chức đó. Bởi vì chấp có nghĩa là chấp trì; người nắm giữ việc mà nhờ người làm, tuy nêu các chức của người giữ chức đó, nhưng do chấp là chức nên rốt cuộc thành gượng ép. Ngoài ra, như sai lầm về 3 y, như cúng thí thực v.v… nên ở đây cần phải đính chính sửa đổi.

6- Tập trung nghĩa không chẳng đầy đủ nhưng văn có lược rõ như nghi chúc diên có nêu rõ nơi chương đầu, lược bớt ở tiết bốn chúc thọ dịp Tết Nguyên Đán; lược bỏ những ngày sóc vọng (rằm, mồng một). Ngoài ra, những việc hằng ngày không thể nêu lên hết được. Nên nói rằng sách không thể nói hết lời, lời không thể hết ý mà chỉ do người khéo lãnh hội mà đạt được.

7- Phật sự ở tòng lâm tuy nhiều song không ngoài 4 việc:

a- Chỉ
b- Trì (chỉ tức ngăn dứt ác; trì là giữ giới, trì giới)
c- Tác trì (giữ các oai nghi tế hạnh)
d- Tụng niệm (làm cho pháp âm lan rộng);

Thuyết pháp (chuyển pháp luân hay truyền bá giáo pháp khắp nơi, làm tỏ rõ đệ nhứt nghĩa) hoặc chỉ do một việc, hai việc hay kiêm cả ba; hoặc do một mà hàm đủ cả bốn, chỉ do nơi vị Trụ Trì tùy nghi thiết đặt, đôi đàng hòa hài sao cho được lợi lạc. Quy tắc cổ không thấy xuất hiện đời nay.

8- Sách này từ ngài Phương Trượng cho đến ban chấp sự không một người nào chẳng đọc qua, mà với kẻ mới học thật là cần thiết để việc hành trì được thuần thục; chẳng nên gặp việc không nghi. Vã nhờ đó hành giả mới có thể thúc liễm hình nghi, huân tập tâm thức; hiện tại không buông lung gây thêm lầm lỗi, mai hậu mới xứng đáng bậc thầy mô phạm làm lợi ích không nhỏ vậy. Nên xem thêm sách Thành Nghi Nhơn Phụng cho đầy đủ hơn.

9- Sách này, ba hạng căn đều được lợi, người lợi độn căn đều thấm nhuần một lần đọc qua dường như văn dễ hiểu, đọc kỹ lại đến lần thứ ba, thứ tư nghĩa lý thâm sâu khó lường. Kẻ thô tâm hời hợt trong sách khó mong nuốt trôi. Trong tập này đối với chỗ nghĩa sâu khó hiểu thời dẫn chứng nghĩa rõ ràng dễ hiểu để tiện cho người sơ cơ lãnh hội.

10- Phần chứng nghĩa hoặc theo văn giải thích hoặc mượn sự rõ lý, như Nguyệt Kỵ, Tịnh Đầu v.v… hay bổ sung thêm nghĩa hoặc suy rộng diễn sâu cho người đọc đều phải lưu tâm chú ý.

11- Chứng nghĩa tuy do người chấp bút (Nghi Nhuận), nhưng lời dẫn phần nhiều do từ bậc cổ đức tức đem cổ so kim cho người dễ sanh lòng tin. Dẫn giải có chứng cứ như từ nhân vật nào, sách nào hẳn có nêu rõ danh mục. Nếu trích chương đoạn lấy y nghĩa mà không ghi rõ danh mục tức là thất sách, đâu dám lấy đó làm hay đẹp.

12- Tập trung tất cả văn chú giải, tưởng chừng như chẳng phải Bách Trượng trước thuật; cho nên sách của Ngài hoặc có trích dẫn hay không, nhưng với hàng Thích tử, không nên lấy lời phù phiếm làm công khóa để phân tâm tu tập mà căn cứ vào việc, mệnh lệnh không thể không tin tưởng nơi sự thích đáng. Cho nên ở đây vẫn chiếu theo nguyên bản ghi ra để người sử dụng thấy được sự thật; lại cũng đâu dám quá lời cho là tri thức nhưng cũng phải bổ khuyết thêm một ít.

13- Trừ Thanh Quy ngoài tạng bản ra, sách khắc in gần đây, thậm chí việc sao chép lại hoặc do không để ý làm sai lạc, hoặc do tự ý thêm bớt đem giả truyền giả, dần dần làm mất nguyên bản làm cho sự liên hệ di ngôn của lão Tổ về Quy tắc tòng lâm thật chẳng còn tinh tế. Nghi Nhuận tỳ kheo tôi có được bản văn này đem đối chiếu với tạng bản chừng như rập khuôn đại bộ không khác biệt. Nhân đó suy ra, đây là sách quí nên gấp phải lưu truyền rộng không để bị thất thoát mai một. Mỗi tắc một thuyết như dưới đây để chứng minh lời nói trên đây, mong người đọc giở sách đọc kỹ hẳn rõ, không còn nghi ngờ gì nữa. Ngưỡng mong các bậc cao minh kỳ túc bổ chính chỗ sai sót lỗi lầm, được vậy xin dám khắc cốt ghi tâm. Mong thay! Cũng mong các bậc thiện trí thức hiểu sâu ý Tổ, khéo thích hợp tùy nghi mà hiệu chính chỗ sai sót thì thật là vạn hạnh!

Mục lục

1.7 Tán

Tây Phương văn tự vốn toàn vô,
Hoài Hải Thiền Sư bậc phạm mô [1] ,
Một quyển Thanh Quy như gậy hét,
Còn hơn hậu thế lập phù đồ [2].

Sáu thời lễ tụng ngọn đèn chăm , [3]
Tinh tấn cần tu mô phạm Tăng,
Thanh Quy không dụng như khuôn thước,
Nam thiền đảo ngược pháp Huệ Năng [4].
Đầu non Bách Trượng [5] nhụy đơm hoa,

Tích xưa phòng xá của Duy Ma [6],
Xuất gia vui đạo nhàn thanh tịnh,
Nên biết thiền môn sự sự đa.
Bến thanh đây dõi bước dò tầm,

Người tìm thoạt chứng ngộ thiền tâm,
Cành Nam, hướng Bắc phơ phơ động,
Bên tai đồng vọng pháp phạm âm [7] .

Nam Huân – Tử Hư cư sĩ tại Nam Hải

1. Người làm mẫu mực, làm gương tốt cho người khác theo.
2. Chùa tháp thờ Phật gọi là tòa phù đồ. Như câu: “Dù xây chín bậc phù đồ, không bằng làm phước cứu cho một người (Quan Âm Thị Kính).
3. Trước kia chưa có đèn điện, chùa phải dùng đèn dầu.
4. Toàn ý nói rằng: Thiền Tông truyền tới lục Tổ tại Tào Khê là dứt, không truyền y bát nữa.
5. Đầu non Bách Trượng: Tổ Bách Trượng lập đạo tràng hoằng hóa trên núi Qui Sơn nhiếp hóa cả hàng ngàn người tới tu học.
6. Nhà ông Duy Ma Cật: căn nhà tịnh thát tuy nhỏ bé nhưng dung chứa mấy cũng không chật.
7. Tiếng pháp âm hay còn gọi là hải triều âm tượng trưng giáo pháp Phật lan xa rộng mãi.

Mục lục

1.8 Thanh Quy Tòng Lâm Nguyên Nghĩa Của Tổ Bách Trượng

Tỳ Kheo Nghi Nhuận chứng nghĩa, Chùa Chân Tịch
tại Cổ Hàng
Trụ Trì Diệu Vĩnh giảo chính, Chùa Giới Châu
tại Việt Thành

Đây là Thanh Quy chứng nghĩa, trước hết nói rõ 5 trùng nguyên nghĩa:

1- Lấy nhơn dụ - pháp làm danh
2- Quyền - thật - tướng làm thể
3- Giữ luật lệ nội hộ làm tông
4- Y pháp rõ sự làm dụng
5- Lấy sữa đặc bơ và dụng là giáo tướng.

1.8.1 Lấy nhơn – dụ - pháp làm danh

Trước tiên về nhơn dụ - pháp làm danh. Giải Nhơn vật là Bách Trượng hai chữ. Nhơn tức là Ngài Bách Trượng – tên bổn sơn mà nhiều người quen gọi là Đại Hùng Sơn, đường Long Hưng cách Quận Trị 300 dặm tại Hồng Châu, nay thuộc phủ Nam Xương, huyện Phụng Tân. Ngài là Hoài Hải đại sư, họ Vương ở thôn Trường Lạc, xã Phước Châu. Năm 20 tuổi Ngài thế phát xuất gia với Hòa Thượng Huệ Chiếu ở Tây Sơn, thọ Tỳ kheo giới với Pháp Triêu luật sư ở Hoành Sơn, đắc pháp với Mã Tổ Đại Tịch thiền sư ở Giang Tây; nhưng thuộc đời Chánh tông thứ 2 thiền phái Nam Nhạc. Ngài trụ ở núi Nam Nhạc này, Chùa Đại Trí Thọ Thánh Thiền Tự và phát huy thiền tông rất mạnh, chuyên hành trì giới luật nghiêm minh, thường dùng Chùa Lương Triều Quang Trạch làm đạo tràng vân tập chúng tăng, tận lực lập tăng chế, cho trùng tuyên luật tạng tham bác rộng, phân tích chi li, lập quy chế; công việc làm thích hợp thời cơ. Ngoài ra, chính Ngài lấy mình làm gương mẫu như mỗi ngày ra sức làm việc làm chỉ nam cho chúng. Chúng khuyến thỉnh thôi làm việc, Ngài bảo:

“Ta không có đức nên dùng sức người”.

Chúng bèn thôi không khuyên nữa. Ngài liền nhịn ăn và nêu rõ mục tiêu: “một ngày không làm là một ngày không ăn”, nay còn truyền rộng trong đời. Ngài viên tịch vào ngày 17 tháng giêng năm Nguyên Hòa thứ 9, thọ 95 tuổi. Đến năm Nguyên Hòa thứ 13 cải táng mộ Ngài tại núi này.

Vào niên hiệu Trường Khánh nguyên niên, Vua sắc phong Ngài là Đại Trí thiền sư và hiệu tháp là Đại Bảo Thắng Luân, và Thanh Quy Ngài được lưu hành rộng rãi. Vào đời nhà Tống (tk10) niên hiệu Đại Quang nguyên niên, được Vua phong thêm hiệu Giác Chiếu và tháp hiệu là Huệ Tụ. In khắc lại Thanh Quy vào đời Nguyên, niên hiệu Nguyên Thống năm thứ 3, Vua sắc phong Ngài là Hoằng Tông Diệu Hạnh thiền sư hiệu Tăng Đức Huy; và cho trùng tu lại Thanh Quy lưu hành chốn tòng lâm.

Xưa Tư Mã đầu đà thường lại núi Bách Trượng toản ký, trong có bậc pháp vương cư trú, làm thầy tiêu biểu trong thiên hạ, thật là ứng hợp vậy. Y cứ theo bản đồ, Bách Trượng là tên núi mà Bách Trượng nói đây thuộc về Hồng Châu vậy. Lại từ đời Đường trở đi Bách Trượng là tên người, nhưng làm nổi bật một số người trước tác. Ở đây xưng là Hoài Hải Lão Tổ Bách Trượng, đó là đã giải lược về người xong.

Tiếp đây giải thích Dụ: Hai từ tòng lâm là Dụ; tòng lâm là một nơi thảo mộc đan xen dụ cho tăng phường, nơi chúng tăng cư trú, chỗ một số tịnh hạnh nhơn tu hành, điểm phát xuất gieo mầm đạo hướng đến Thánh quả, đem lại lợi lạc cho quần sanh. Lại theo nghĩa này có đầy đủ trong các kinh luật, như Kinh Hoa Nghiêm, phẩm Ly thế nhàn có bài kệ thế này:

Bồ Tát Diệu Pháp Thọ
Trực tâm đất phát sanh
Tín căn từ bi hạnh
Trí huệ ấy là thân
Phương tiện chính cành nhánh
Năm độ thêm sung thạnh
Lá định, hoa thần thông
Nhứt thiết trí quả lành.

Ngoài ra, Kinh Pháp Hoa, phẩm Dược Thảo dụ cũng dùng thảo mộc tòng lâm để dụ người tùy cơ thọ sự giáo hóa. Cũng như trong luật có nêu rõ: phàm từ 4 vị tăng trở lên cho đến trăm ngàn vị cùng ở chung một nơi là đúng pháp biện sự, như nước với sữa hòa hợp gọi là tòng lâm. Suy rộng tiếng Tỳ Kheo mà xưng là Bí Sô, theo Tây Vức (Ấn Độ) gọi là cỏ có 5 đức:

1- Tánh mềm mại dụ cho đức định của vị tăng nhiếp phục được thân tâm không để thô lậu.

2- Như vải đan bện với nhau dụ huệ đức của vị tăng trong việc truyền pháp độ người như gấm bền không đứt.

3- Hương phảng phất bay dụ giới đức; hương giới thoảng mùi thơm làm cho mọi người nể trọng.

4- Hay trị lành bịnh đau nhức dụ đức giải thoát, có thể đoạn dứt phiền não làm cho mầm độc hại không khởi.

5- Không phản lại ánh sáng mặt trời, dụ đức giải thoát tri kiến; thường hướng tuệ quang Phật nhựt tỏa chiếu, giải thoát mọi tà kiến, tà nghiệp, cho nên Tỳ Kheo xưng Bí Sô là vậy.

Căn cứ hai thí dụ thảo mộc trên cho thấy làm vị tăng hoàn toàn nương vào sự tu tập làm gốc, cho nên nói rằng, trụ trì có đạo đức, tòng lâm ngày càng hưng thạnh; thiếu đạo đức tòng lâm càng thêm nguy khốn. Chúng tăng đủ 5 đức có quy củ thật xứng đáng; không quy tắc là hoàn toàn hỏng bét. Song quy tắc tòng lâm đâu phải dễ duy trì mà Tỳ Kheo cũng đâu có dễ xưng gọi được! Trên đây là giải thích dụ xong.

Tiếp theo giải thích Pháp: Hai chữ Thanh Quy là Pháp. Trước hết dựa vào sự giải thích có nghĩa là gạn cho lắng sạch, mô phạm thanh bạch, trải ra hằng ngày mà xiển dương giáo pháp Phật đà. Lại Thanh Quy chế định theo pháp có từng phẩm mục. Dựa theo cuốn 10 thuộc Hữu Bộ có đề cập 101 pháp Yết Ma, đức Phật dạy: “Vả như gặp việc mình tự ra trước chúng sám hối; không lừa dối, không che đậy. Như đối với một việc thuận theo là không thanh tịnh; ngược lại là thanh tịnh. Đây là việc bất tịnh đều không nên làm. Nếu như một việc thuận là thanh tịnh, ngược lại là không thanh tịnh. Đây là việc tịnh nên thuận theo mà làm”.

Luật Tứ Phần ghi: “Như Phật chế định không nên từ khước; không phải Phật chế thời không được chế”. Lời này dựa theo Thanh Quy Tổ Bách Trượng nhắc lại ý đó.

Ngoài ra, Kinh Phạm Võng ghi: “Lúc mời tăng phước điền cầu nguyện nên vào hàng tăng phường [8] hỏi vị Tri sự xem, nay tôi (con) muốn thỉnh Tăng cầu nguyện.”

Thầy Trị sự đáp rằng: “Cứ theo thứ tự mời thỉnh. Như thế là mời được 10 phương các bậc hiền thánh tăng.”

Ngoài ra, luật Tứ Phần cuốn 10 mục Ni Tát Kỳ Ba Dật Đề ghi rằng: “Bạch Đại Đức, nay vì Ngài nên có người gởi chiếc y giá trị này Thầy nên nhận cho”.

Vị Tỳ Kheo đó nên đáp: “Kia nhờ nói lời như thế, tôi không nên nhận y giá trị này. Nếu tôi cần y hợp thời thanh tịnh mới thọ”.

Vị Tỳ Kheo kia thay lời người ấy hỏi rằng: “Bạch Đại Đức, có người giúp việc không?”

Vị Tỳ Kheo cần y nên đáp rằng [9] : “Có, hoặc người trong tăng già lam (chùa viện) hay là Ưu Bà Tắc. Vị Tỳ Kheo chấp sự này thường vì các Tỳ kheo mà làm việc đó.”

Lại như Kinh Dược Sư ghi rằng: “Có người tuy chẳng phá giới [10] nhưng lại phá phép tắc”.

Nên biết Thanh Quy tòng lâm hồi Phật tại thế đã có rồi. Khi Phật giáo vào Trung quốc, từ đời Hán Minh Đế (thế kỷ thứ 1 Tây lịch) trở đi, nơi chúng tăng cư trú đông gọi là tòng lâm.

Theo đúng giới luật hành trì là Thanh Quy vậy. Đến đời nhà Đường (thế kỷ thứ 7) thời kỳ Ngài Bách Trượng, Thanh Quy lưu hành tại Trung quốc đã hơn 600 năm rồi. Lâu ngày con người sanh tệ nên Tổ mới đề ra pháp này, ngỏ hầu gia tâm chấn chỉnh để lưu đức cho hậu thế. Kinh Hoa Nghiêm phẩm Hồi Hướng ghi rằng: “Bồ Tát lấy pháp thí làm đầu để nẩy sanh các thiện pháp thanh tịnh; gìn giữ đạt đến nhứt thiết trí”, đó là ý của Lão Tổ vậy.

Kế dựa theo lý giải thích: giới châu của Ngài Diệu Vĩnh giải chữ Thanh Quy như sau: như tâm ta vốn đầy đủ cái diệu đạo viên mãn. Luận tâm vốn viên minh; chỉ do mê, ngộ có khác; qua lại 10 cõi mà có khác biệt y-chánh báo, song pháp tánh vốn đồng và đầy đủ vậy. Nhưng tâm chuẩn mực của ta đầy đủ tất cả, hàm 10 cõi y chánh báo không thừa, là đồng nhau vậy; do cơ cảm mê ngộ nhân quả không sai lầm, là quy vậy. Thành sự lý vạn pháp nhưng không lệch, không lệch là trung vậy. Không dư thừa là giả vậy; không khác ấy là không vậy; không là giả, giả là trung, là 3 pháp quán tâm ta đó. Ba pháp quán đó có thể là dụng của quy tắc, KHÔNG chiếu chân dứt bợn trần, giả chiếu tục lồng trong vạn hữu, trung chiếu cả hai mà, không trụ ở hai. Chân là nhất chân, hết thảy chân, không tục không trung mà chẳng phải chân. Tục là nhất tục, hết thảy tục, không chân, không trung mà chẳng phải tục. Trung là nhất trung, hết thảy trung, không tục, không chân mà chẳng phải trung. Chân ấy, tục ấy, trung ấy tức là 3 đế nơi tâm ta. Ba đế ấy nương vào thể của phép tắc, do đấy bản thể khó mất, cho nên lấy pháp làm chuẩn đích. Đối với Phật giáo là luật tắc, Nho giáo là luật lệ, còn Tổ Bách Trượng gọi đó là Thanh Quy vậy. Tuy nhập thế - xuất thế không đồng, dù dứt ác sanh thiện tuy khác tên mà đồng nghĩa vậy. Đây gọi Thanh Quy là pháp như trên đã giải xong.

Đi vào phần chi tiết hẳn thấy rộng hơn như sau đây: qui định giải thích dụ cong ngay thành vuông vức, nay dựa trí đại chúng như cỏ do hộ trì giới luật trình bày. Lấy Kinh Kim Quang Minh giải thích làm thí dụ: Quy tức là pháp vậy.

_________________________________

[8] Tăng phường là tòng lâm. Tri sự nhơn là người chấp sự, tức là vị trông coi chúng Tăng trong chùa. Nên theo thứ tự mời thỉnh tức là theo đúng Thanh Quy
[9] Không dám tự mình cầm y quí giá mà nên nhờ vị chấp sự nhận thay; đợi hợp thời thanh tịnh mới nhận. Đó là giữ đúng Thanh Quy.
[10] Tiếng Phạn Thi La, Trung Hoa dịch là giới; quy tắc tức là Thanh Quy vậy.

Mục lục

1.8.2 Quyền - Thật - Tướng Làm Thể

Sách Trì Pháp Tụ ghi rằng, đạo vốn thật tế nhưng lễ, nhạc, pháp chế là quyền của chế hóa vậy. Không quyền thì giáo không lập mà đạo cũng không hành được. Khổng Tử viết bộ Xuân Thu, trước thuật sách Lễ Ký… là hoàn bị quyền pháp chế (pháp định). Muốn không dùng lời chỉ còn một cách là quán thông để hiển tỏ cái thật của tánh giác, tức hồng ân chư Phật rõ suốt ba cõi.

Pháp biến hóa một khi phát chiếu tự giác sinh hiện lượng thánh trí. Dùng khai – giá – trì - phạm của quyền - thật tướng làm hiển phát sự tin hiểu là thể dụng của hành chứng được nhất như.

Như hội Linh Sơn có số chúng đông đến trăm vạn người mà có được sự hòa hài không trái chống nhau, chẳng làm mất thanh danh như nước hòa với sữa, nên mới có câu rằng: “không trị mà chẳng loạn; không nói mà tự tin, nhìn kim tướng Phật mà cảm hóa, và chẳng cần đợi phủ dụ, khuyến cáo, răn dè mà vẫn tự răn dè vậy.” Và những người hành thiện, tránh ác mà làm phép tắc của luật nghi như mái che, đòn chống, hẳn không lưu lại gì nơi Niết Bàn cả.
Phật cố xoay mệnh lệnh bảo rằng:

 “Tỳ Kheo các con vào lúc sau khi Ta diệt độ, các con phải tôn trọng Ba La Đề Mộc Xoa (giới luật) là Thầy của các con; vương pháp ấy giáo hóa cả đại thiên mà chở che cho mai hậu.” Bậc trí chẳng vượt qua đó! Lý - Sự không hai là lời dạy bất nhị rất sáng tỏ vậy.

Vào thời kỳ chánh pháp [11] giáo pháp mới bắt đầu khởi sắc; lúc đó Phật pháp hưng thạnh, mọi lễ nghi phép tắc đều còn hòa hưỡn.

Từ Ngài Đạt Ma trở về sau mới truyền riêng tâm yếu, người thực chứng nhiều, nhưng trong số chẳng phải không có kẻ phù hư, đến phải rơi vào số không! Như lấy dung nghi tướng bề ngoài đo đạc là không đủ làm thước đo phẩm hạnh, là không đúng trình độ; không rõ phép quyền đến thật, thật ở đâu? Không cần Quyền đúng là bậc đại trí đáng làm mẫu mực; Dụng để tán thán luật tắc; Kỹ cương giềng mối ở Lan nhã vắng lặng, là long tượng dũng mãnh, không tin sao? Lý không ngoài sự mà việc Phật nơi Không môn (cửa Thiền) không bỏ một pháp. Nên lấy quyền - thật tướng làm Thể vậy.

_________________________________

[11] Thời kỳ giáo pháp hưng thạnh. Từ đức Phật nhập diệt đến 500 năm sau, có nhiều bậc Thánh tăng xuất hiện, và nhiều vị tu chứng. Sau thời kỳ này là thời tượng pháp từ 500 đến 1500 năm sau khi Phật Niết Bàn, và nay là thời mạt pháp.

Mục lục

1.8.3 Trì luật giữ nội hộ làm Tông



Cho dù Tiểu Thừa hay Đại Thừa đều phải hành trì giới luật. Một lời xấu ác đã phát ra, ngưng làm tức gìn giữ, đây cũng chính là Thanh Quy vậy. Chốn Thiền môn có điều luật cấm lỗi, ngăn quấy v.v... là để giữ luật, dứt ác. Mỗi mỗi nghi tiết như tham thiền, niệm Phật v.v... là giữ luật hành trì. Cả hai điều dứt và làm đây phù hợp với giới luật.

Ngoài ra, lấy đức cảm hóa người làm cho họ phát tâm tin Phật pháp. Trong lo việc duy trì chánh pháp, luôn đem pháp truyền bá sâu rộng, làm cho bánh xe pháp lưu chuyển mãi không ngừng, như vậy để lợi mình và lợi người: Đây gọi là giữ luật bên trong làm Tông vậy. Nếu người không giữ giới luật, không theo đúng Thanh Quy chính là ác ma tự phá diệt Phật pháp.

Kinh Phạm Võng ghi: “Phật pháp chẳng phải ngoại đạo, thiên ma phá được, như sư tử chỉ có vi trùng bên trong mới ăn thịt nó; giáo pháp của Phật cũng thế, chỉ đệ tử Phật mới tiêu diệt được mà thôi.”

Kinh Lăng Nghiêm ghi rằng: “Thế nào là kẻ tặc? Kẻ mượn chiếc áo ta, bán đứng Như Lai, tạo đủ ác nghiệp lại cho là Phật Pháp, hủy báng người xuất gia thọ giới tỳ kheo, làm người truyền đạo, do đó làm cho vô số chúng sanh lầm phải đọa vào địa ngục Vô gián.” Do chỗ tệ hại đó, khi Phật sắp nhập Niết Bàn, luôn nhắc nhở chư Tỳ kheo giữ giới luật; lại quở trách người phá giới. Người giữ đúng luật là người thật sự giữ giới mà ở đây gọi là Thanh Quy, nghĩa thật là nghiêm túc, nên lấy việc trì giới luật bên trong làm tông vậy.

Mục lục

1.8.4 Y pháp luận sự làm dụng

Y pháp luận sự làm dụng có hai việc:

1- Việc thường xảy ra như ngày Tết, lễ Thanh Minh, cho chí lễ Phật Đản, ngày giỗ Tổ v.v.. có ấn định thời gian tổ chức.

2- Việc bất thường như lễ Khánh Chúc, cầu thọ, nhậm chức trú trì, lui về Phương Trượng v.v... Việc trước việc sau có tổ chức hay không, không nhất định.

Như vậy, việc tuy nhiều mà ở đây chỉ nêu có 2 cũng đủ, gọi sự để làm rõ lý, vì rõ lý mới dễ giáo hóa. Nhưng việc thường gặp trở ngại phải biết khéo léo quyền biến để sự giáo hóa mới chu toàn. Xưa nay chư tăng cần phải biết rõ nghĩa này không nên bỏ bê không làm sai nghi cách (quy tắc). Người co cụm do hoặc cố chấp không hiểu biết đến đổi cách ngăn khó thực hành, nhắc tới Thanh Quy là bịnh, không sai lầm sao! Phép tắc đạo dần dần suy rồi đưa tới chỗ tệ hại ấy.
Trước hết phải đề xướng ý nghĩa luật cho thấm nhuần mà không ngại chỗ quê hèn, lấy đây làm sách tấn vậy. Vã nên y pháp luận sự mới thấy rõ việc đổi ma thành Phật, chuyển tà thành chánh, trừ gian manh đem an lạc tới mọi người, chỉnh đốn lễ nghi, trưởng dưỡng đạo đức, làm cho tòng lâm hưng thạnh. Giáo hóa chúng sanh không bỏ sót một ai, mới gọi là mạng mạch tăng bảo, nếu không giới luật, Thanh Quy thì không thể nào tồn tại được lâu dài, phải tin như thế.

Mục lục

1.8.5 Lấy Sữa Đặc - Dụng Làm Giáo Tướng

Ngài Thiên Thai trí giả trích dẫn Kinh Niết Bàn nói rằng: “từ bò mà có sữa cho đến bơ” 5 vị để luận một đời giáo hóa của Như Lai chia làm 5 thời:

1- “Thời thuyết Kinh Hoa Nghiêm dụ như sữa,
2- Thời nói Kinh A Hàm dụ như sữa đặc,
3- Thời nói Kinh Phương Đẳng dụ váng sữa sống,
4- Thời nói Kinh Bát Nhã dụ như váng sữa chín,
5- Thời nói Kinh Pháp Hoa, Niết Bàn dụ như bơ.”

Thanh Quy này cũng mượn dùng ví dụ của Kinh trên. Phân định sữa – bơ đều là Dụng của 5 thời Phật thuyết giáo. Kinh Phạm Võng và Kinh Hoa Nghiêm nói đồng thời, chỗ thô chỗ diệu dung hợp, mảy may tinh tế không chi chẳng phải nhứt chân pháp giới; có nghĩa là lời lẽ răn đời, tư cách, nghề nghiệp v.v.. đều hợp với chánh pháp. Nay với Thanh Quy này, nghĩa tuân thủ Kinh Phạm Võng để cho kẻ thượng căn hành trì; lý-sự vô ngại, nơi nào cũng viên mãn đặc trưng như vị sữa. Đến như Kinh A Hàm tuy chuyên về pháp sanh diệt Tứ Đế^[12] , nhưng quy định của Tiểu Thừa là ngộ vô sanh, vô tác; còn lý của Đại Thừa khởi từ bơ cũng phát xuất do váng mà váng sữa do sữa đặc mà có. Thanh Quy đây so với Kinh A Hàm tức nằm trong phạm vi Tiểu Thừa, khiến cho nó cũng đóng vai trò dây mực, có nền móng chớ để hư hỏng, như người có 2 tay, hai chân không thiếu lại mặc áo quần đẹp càng xinh; như bức họa khéo pha chế màu không kém làm cho màu sắc trở nên nổi bật, mới có thể so sánh sữa đặc. Cho nên lấy sữa đặc dùng làm giáo tướng.

Trước đây Ngài Tông Hy nói rằng, các lệ chốn thiền môn, dù không phân thành 2 hình thức giới luật và con nhà mô phạm, nhưng phải có một mẫu mực qui định. Như vậy, trong việc thọ dụng người tu tự nhiên có tư cách thanh cao khác thường; còn kẻ gặp việc xây mặt vào vách, là làm mất cái thể con người vậy.

_________________________________

^[12]Bốn chân lý căn bản thiết đặt nền móng Phật đạo là khổ, tập, diệt, đạo. Đó cũng là bài pháp đầu tiên đức Phật Thích Ca giảng tại vườn Lộc Uyển cho ông Kiều Trần Như và 4 pháp hữu cùng tu với Ngài lúc chưa thành đạo. Sau khi đạt thành chánh giác ngày mồng 8 tháng 12 năm 573 tây lịch, Đức Phật liền nghĩ ngay tới 5 người bạn đồng khổ hạnh với Ngài trong rừng già lúc trước, nên đến nói pháp cho họ nghe. Cả 5 người này đều đạt ngộ đạo mầu chứng thánh quả A La Hán.

Mục lục

2. Chương một: Chúc Diên – Chúc Quốc Vương

Lời thuật nói rằng, con người quí ở cái đạo sáng nên từ xưa các bậc Thánh đế tôn sùng lời dạy của các Thánh nhân Tây phương; chẳng lấy cái lễ thường đối đãi ta mà tôn thờ cái đạo các Ngài. Đã được triều đình ưu đãi đến thế, lại đặc miễn thuế má sưu dịch, làm cho dân an cư mà hết lòng với đạo. Ân vua rộng lớn không thể dùng lời tả hết được, làm tăng ắt phải ngộ Phật tánh, nghiêm giữ giới luật. Nhiều người chẳng có ý cậy nhờ vào Triều đình thịnh vượng mà lại sớm tối chúc diên, mong ân Phật từ bi gia hộ, lòng trời soi chiếu cho quân vương chăn dân lấy đức lành cảm hóa. Xây đời lấy nhân làm ranh vực. Ngõ hầu ngưỡng vọng báo đền ân trong muôn một nên thấy những việc hằng ngày, kính cẩn ghi chép ra để mà duy trì các phép tắc vậy.

Mục lục

2.1 Lập nghi chúc Thánh.

Vâng mệnh thiết các lễ chư Thánh

Kinh Kim Cang Vô Lượng Thọ có ghi rằng, việc sở trường sở đoản tùy theo, tăng không ngoa ngụy dối gian chứng tỏ lòng cung kính. Trước tiên việc lập đàn có 3 mục: phòng khách chuẩn bị giấy mực các thứ, phòng thư ký, vị tri khách (tiếp khách - tiếp tân) đến tiếp xúc lễ một lễ bạch rằng:

 Thưa… ngày đó, tháng… năm đó có lễ thánh tiết, xin cảm phiền Đại Đức… cho vài lời sơ lược. (Nếu thư ký không có mặt, Thầy Phó thay thế, trong trường hợp cả hai đều vắng, nên dùng phần sau đây đáp sơ). Thư ký đúng phép tắc bạch xong, đều giản đơn đem trình cho vị Trụ trì xem qua rồi đích thân tới phòng khách thưa thỉnh: lễ một lạy, đáp lời thỉnh cầu… Thầy tri khách dùng giấy vàng viết chữ và các chi tiết liên hệ vào tờ sớ. Lập đàn trước hết là phòng khách, mời vị Duy Na (thủ chuông) cùng chư tăng tụng kinh cầu nguyện. Kế đến linh động sắp xếp trình cho Trụ Trì xem xét xong; mời Trụ Trì lên Phật điện hướng dẫn chúng tụng kinh chúc Thánh. Nên sửa soạn chánh điện, quét dọn sạch sẽ hẳn thiết lập Kim Cang Vô Lượng Thọ đạo tràng, thiết trí cho thật trang nghiêm, treo các liễn trướng… ghi rõ ngày… tháng… năm… cung chúc thánh đản vạn thọ hiệp cùng đại chúng bổn viện vân tập Phật điện, tụng các thần chú, niệm danh hiệu Phật Dược Sư, phục nguyện... Phật nhựt soi tỏ, Thánh thọ vô ngần v.v...

Mời cho được 20 vị tăng tụng kinh, tối thiểu cũng phải 10 vị mỗi ngày. Chương trình gồm có thuyết pháp, tọa thiền hay niệm Phật, cúng ngọ, bái sám, tụng kinh… tùy nghi cho thích hợp.

Có thể đọc lòng sớ như sau:

Sớ rằng: cảnh vận rộng khai, thánh nhân tạo dựng mà có vạn vật; hồng ân lợi nhuần một nhân vật nhưng triệu người được nhờ; thọ mạng vô cùng, trời đất khó đo lường được chỗ cao dày, chiếu soi sáng tỏ. Mặt trời mặt trăng khó dụ ánh quang rực rỡ; vốn biết rằng có tán dương cũng khó tận mà muốn báo đáp cũng vô cùng. Chỉ bày hun đúc người tài đức biết trọng 4 ân hết lòng trung tín, tâm thành kính chúc. Nay tại Châu Diêm Phù Đề trong bốn châu …quốc, …. tỉnh, ….quận …phố khu…, …đường, chùa (tên chùa). Hôm nay là ngày… tháng… năm… nhân dịp lễ Khánh tiết, bổn tự thiết lễ nghi diên hoàn bị, kiền thỉnh đại đức chúng tăng vân tập bảo điện, lập Kim Cang Vô Lượng Thọ đạo tràng. Vài ba ngày nên thỉnh tăng luân phiên tụng kinh Hoa Nghiêm (Kinh Đại Phật đảnh vạn hạnh Thủ Lăng Nghiêm, Kinh Pháp Hoa, Kinh Đại Phương quảng Viên Giác tu đa la liễu nghĩa, Kinh Kim Cang Bát Nhã ba la mật, Kinh Nhân Vương hộ quốc bát nhã, Từ Bi đạo tràng Sám Pháp, Lương Hoàng Sám pháp…) trong mỗi Kinh tụng thêm các bài thần chú mật ngôn, tụng danh hiệu Phật, kỳ cầu hồng ân, phụng vì khánh chúc: trên hoàng thượng thánh thọ vạn tuế vạn vạn tuế.

Lại nguyện: sao Xu cao chiếu sáng lòe, long tượng hòa hài, lưới trời lồng lộng; núi sông bao dung lượng thánh hàm tàng 3000 hoa tạng thế giới, lợi ích thấm nhuần bất tận; ngưỡng cầu: thần long che chở, sao tinh chiếu dọi thiên hạ thái bình, 4 mùa an ổn, quốc dân hòa lạc mà đất nước cường thịnh.

Phật nhật sáng soi
Long thiên chiêu cảm
Xin chí thành dâng sớ tỏ bày.

Ngày…tháng…năm…

Trú trì: Sa môn (tên) cung đọc xong.

(Nếu có viên chức chính quyền dự, mời chủ trì mỗi vị nên biên tên họ đầy đủ. Sớ này ghi chữ rõ ràng, ở đầu tờ sớ thêm vào 4 chữ lớn: Vạn Thọ Vô Cương. Cũng như đọc sớ phải nhằm ngày lễ chánh. Đàn tràng cúng trước giờ ngọ và đại chúng cùng tụng kinh).

Đọc: Nam mô vô lượng thọ Phật (xong rồi đốt sớ).

Thọ mạng vô lường

 Xe vàng và xe pháp cùng chuyển bánh, phước vượt khỏi 3 kỳ
 Thuấn nhựt và Phật nhựt cùng sáng lạn, thọ mạng kéo dài ức kiếp.

Khắp nơi đồng mừng

 Một nhân vật tự tại như mây kéo qua mặt trời, sao vằng vặc rạng chiếu cùng biển đất
 Thọ mạng vô lường như rồng ôm bản đồ, phượng xây lầu gác, quốc gia bền vững

Ngưỡng xem Bắc Cực

 Tám tờ biểu dâng vua, đồng quay về giáo hóa
 Muôn dân triều cống, người người đồng hưởng an lạc thái bình.

(Những câu trên viết treo nơi hàng ba trước chánh điện).

- Chứng nghĩa ghi rằng: thánh tiết hay còn gọi là vạn thọ tiết hoặc xưng là thiên thọ. Vì đây là ngày (giai tiết) của Thánh nhân đản sanh. Sách Trung Phong ghi rằng, chỉ trồng cây sanh giữa đất trời mà không chăm tưới bón, chỉ giòng họ Thích ta mới được thấm đến như thế! Sao không lấy đó làm bằng. Cô lập, hư, mềm, yếu mà không tự đứng được. Nói cô lập là một mình xa cách người thân, không kinh doanh như người đời, hư là sống nhờ đàn việt không cày sâu cuốc bẩm. Nói mềm là làm cho tâm lắng chìm vắng lặng, giữ phép tắc nội quy, nói yếu là giữ gìn chân tánh, không cạnh tranh hơn thiệt. Mình chưa là thánh nhân nên đừng quên lời Phật dạy: cong rủ giữ vẽ ngoài thì vườn tăng đủ tươi. Há dám tự xưng tăng mà không lấn đoạt nơi tay người khác ư? Do vậy, chúng ta an ổn nhàn lạc, một giờ, một khắc hàm dung ân đức bậc thánh. Dù nhờ trời che đất chở cũng không thí dụ hết được. Phải quyết lòng cầu pháp, trọn đời buộc ràng với đạo, cho chí tan thân mất mạng cũng không đủ đền đáp một phần trong muôn một. Đâu lại thong dong biếng lười sa đọa, để lần lửa qua ngày mà đắm chìm trong lạc dục ư? Cho nên, ngày lễ thánh hợp như pháp thiết lễ cúng bái, tụng kinh để báo đáp ân quốc vương.

Mục lục

2.2 Ngày lễ chánh, sáng sớm chúc:

Đúng ngày lễ: thời khóa công phu sáng: đốt hương, thị giả cầm hương chờ, đủ đồ pháp khí tang, linh, khánh, đại chúng tể tựu đầy đủ; vị Trụ Trì niệm hương, cắm hương lên lư. Thầy Duy Na (thủ chuông) tán bài:

Lư vàng hương đốt thơm lừng,
Khói xông ngào ngạt khắp cùng 10 phương,
Thành tâm hiến cúng pháp vương,
Nguyện vì chúc thọ quân vương,
Đất bền, trời vững an khương thái hòa.

Nam mô Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần).

Sau khi tán xong, đại chúng đồng niệm Chú Thánh Vô Lượng Thọ Quang Minh (3 lần).

Thầy Duy Na xướng: “Dược Sư Như Lai”; đại chúng cùng hòa theo: “Dược Sư Như Lai”.

Thầy Duyệt Chúng xướng: “Pháp Vương vạn tuế”; đại chúng đều niệm lớn: “Dược Sư Như Lai”.

Thầy Duy Na xướng: “Pháp Vương vạn tuế”; đại chúng cùng niệm lớn: “Dược Sư Như Lai”.

Thầy Trụ trì xướng sớ; thầy Duy Na quỳ sau hay bên cạnh đọc sớ, sớ rằng:

Bậc Đại giác Thế Tôn,
Ứng hiện nơi trời tây,
Tâm dung tợ hư không,
Đức trùm cõi sa giới,
Một trong bốn thiên hạ,
Cõi Nam Thiệm Bộ Châu.

….quốc,…tỉnh,…phủ,…huyện, …chùa

Sa môn tên.

Hôm nay ngày… tháng…năm… nhằm ngày lễ Thánh tiết giờ thiêng, hiện tại tăng chúng tề tựu tại đại hùng bảo điện (chánh điện), phúng tụng kinh chú, xưng tán hồng danh thánh hiệu, nguyện cầu hồng ân gia bị. Nay đương vì thánh vương kỳ cầu: vạn tuế, vạn tuế, vạn vạn tuế…

Duy Na đọc tiếp:

Cầu nguyện quốc thái dân an, thiên hạ thái bình, văn võ bá quan đều được nhuần ân đức, lộc vị hiển vinh. Lại nguyện: mưa hòa gió thuận, lúa thóc được mùa, tám phương ca tụng đạo quân vương, bốn biển vui vầy cảm hóa đạo nhiệm. Ngưỡng mong đại chúng đồng niệm: Kim Cang Vô Lượng Thọ: Hộ quốc nhơn vương Bồ Tát Ma Ha Tát.

Tiếp theo tụng Kinh Lăng Nghiêm.

Nam mô Lăng Nghiêm Hội Thượng Phật Bồ Tát (3 lần). Đọc xong 5 đệ, tiếp đọc chú đại bi, 10 bài chú khác, Bát Nhã xong đọc: Thượng lai hiện tiền thanh tịnh chúng…

Kế tán Phật Dược Sư:

Phật Dược Sư phóng tỏa hào quang,
Sáng rực rỡ nghiêm trang khó lường,
Bao nhiêu hạnh nguyện lợi hữu tình,
Mỗi mong được an tường thỏa mãn.

Nam mô đông phương thế giới, Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật.

Đứng lên đi nhiễu Phật đồng niệm: Nam mô Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai (3 vòng xong, chủ lễ xướng, đại chúng đảnh lễ):

Nam mô Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai (12 lạy)

Nam mô Nhựt Quang biến chiếu Bồ Tát

Nam mô Nguyệt Quang biến chiếu Bồ Tát

Nam mô Dược Sư Hải Hội Phật Bồ Tát (mỗi hiệu 1 lạy).

Đại chúng về Tổ Đường, tác bạch cảm tạ, đảnh lễ v.v.. Ngày này chúng luân phiên tụng niệm, cúng ngọ, thọ trai quá đường, kinh hành niệm Phật v.v..

Chứng nghĩa ghi: Thanh Quy là chiếc mũ đội đầu, chúc Thánh là khâm tuân lời Phật dạy, báo đáp ân tổ quốc. Y cứ Kinh Đại Thừa Bổn Sanh Tâm Địa Quán, Phật dạy ân tổ quốc có 10 đức. Nay tăng chúng chúng ta cùng ở thời thanh bình thạnh trị, may mắn gặp được bậc minh quân, ân vua như mặt trời mặt trăng sáng tỏa, đức như trời đất chở che. Nói chung vua có 10 ân đức cần phải giữ gìn:

1) Kính tôn Tam Bảo, tuân lời Phật phó chúc (quốc vương)

2) Kiến lập chùa viện làm đạo tràng duy trì Phật pháp

3) Ấn hành kinh tạng để Phật pháp tồn tại

4) Cấp giới điệp tăng già, học hỏi không ngừng

5) Miễn trừ tăng tịch cho việc xuất gia được tiện

6) Ban cho nguời bảo hộ trang nghiêm chốn già lam

7) Truy phong bậc cổ đức, tôn trọng người chân tu

8) Hàng năm ban tặng tiền hoa quả, nhang đèn cúng Phật để tạo phước lâu dài

9) Riêng đặt chức quan cho tăng, người đời không hỗ danh tăng già

10) Không bắt tăng sĩ làm lao động mà cho họ yên tâm hành đạo.

Mười ân đức của quốc vương như thế đó phải biết để mà đền đáp hợp tình hợp lý.

Phật dạy: Ta có ngũ nhãn thấy rõ biết các quốc vương ba đời đều do đời quá khứ thân cận hầu hạ 500 đức Phật nên đời này được làm vua. Thế nên, các bậc thánh nhân, La Hán mong sanh vào nước của các vua đó làm nhiều việc lợi ích. Ta phái 5 vị Bồ Tát đại lực, 5 đại sĩ, 5000 vua đại thần tới ủng hộ vua các nước đó. Vì thế, nay ta đem Tam Bảo giao cho các vị quốc vương v.v… Như Kinh Đại Niết Bàn và các Kinh nói rõ, đều có lời Phật dạy vua giữ ngoại hộ, nên nêu ở đầu vậy.

Mục lục

2.3 Cử hành ngày chúc thánh hoàn mãn

Đại chúng nên tụng kinh, lễ lạy hồng danh sám hối để tiêu trừ nghiệp trước, cầu nguyện nhà nhà an lạc, quốc vương sống lâu để trăm họ được nhờ ơn phước như biển không bao giờ cạn; như sư tử trong hang sanh sản sư tử con rồi chui ra khỏi hang núi, là tốt là điềm lành trải khắp 9 phương, cỏ cây, côn trùng đều nhờ ân hưởng. Cúi đầu lễ lạy là việc khó nghĩ bàn. Ví như các vì sao vây xung quanh trăng sáng, nên nay tuyên dương pháp vi diệu trong đệ nhứt nghĩa chân thật.

Chúc diên công đức hạnh nhiệm mầu
Thắng phước bao nhiêu con nguyện cầu
Cầu khắp chúng sanh nghiệp nặng sâu
Sớm sanh Tây Phương Tịnh Độ mau
Mười phương ba đời chư Phật thảy
Tất cả Bồ Tát Ma Ha Tát
Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật.

Tiếp theo: nghi chúc thọ Hoàng Hậu (lược bỏ phần này vì ngày nay không còn thích hợp).

Mục lục

2.4 Nghi thức nhận sắc chỉ vua ban

Nên tổ chức tiếp rước sắc chỉ long trọng, Trụ Trì suất tăng chúng ra xa chùa 5 dặm rước sắc chỉ trên long xa vào chùa, tăng chúng đứng 2 bên nghiêm chỉnh. Trong chùa thiết bàn riêng để sắc chỉ lúc thỉnh tới, chuông trống Bát Nhã trổi lên khi đoàn rước tới nơi. Tất cả đồng quỳ chở kiệu đi qua, mọi người đứng dậy theo sau kiệu. Kiệu đặt giữa điện, chư tăng đứng hai bên.

Tri khách xướng: “Hoàng ân ngự giá sơn môn”.

Đại chúng đảnh lễ ba lạy, vạn tuế.. lễ xong, thư ký cầm tờ chỉ quỳ gối hướng phía đông tuyên đọc xong để lại khay nơi kiệu. Vị Trụ Trì tới trước kiệu dâng hương lễ 3 lạy xong cùng đại chúng lạy tạ 9 lạy. Chuông trống bát nhã trổi 3 hồi, chư tăng tụng: Nam mô Vô Lượng Thọ Phật.

Thỉnh sắc chỉ để vào lầu kinh các. Duy Na xướng:

Thiên long thánh chủ giúp đời châu viên
Ân vua sâu nặng khó thể nêu danh
Báo đáp giữ nơi tâm
Chúng tăng lòng thành
Đội ân đức nào quên!

Nam mô Kiết Tường Vương Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần).

* Bốn ngày chay bảo hộ sanh mạng mỗi tháng, mồng 1, mồng 8, 15, 30 là 4 ngày chay để bảo hộ sanh mạng. Tại chùa, 2 ngày rằm, mồng một là những ngày Bố Tát, tụng luật Tứ phần giới bổn hoặc Kinh Phạm Võng Bồ Tát giới (tụng thay đồi: nửa tháng tụng luật Tỳ kheo, nửa tháng tụng BồTát giới Phạm Võng Kinh).

Chứng nghĩa ghi: bốn ngày chay là để hộ mạng, khởi đầu từ đời Tùy niên hiệu Khai Hoàng thứ ba, ban ra cho dân chúng mỗi năm 3 tháng là tháng giêng, tháng 5 và tháng 9 cùng với 4 ngày chay tịnh, 6 hay 10 ngày chay. Tại các chùa có thiết lập đạo tràng cầu thọ mạng, không giết hại sanh mạng loài vật. Trong Kinh có dẫn câu chuyện Tỳ Sa môn thiên vương, mỗi năm đi tuần thú bốn châu lớn, vào các tháng giêng, tháng 5 và tháng 9 đến châu phía Nam nên cấm sát sanh. Nhưng các phiên trấn đời Đường mỗi khi nhậm chức ắt sắc cho dân chúng phải sát hại cho bữa đại yến linh đình. Cho nên chọn lấy tháng giêng, tháng 5, tháng 9 không nhậm chức, để cấm giết hại. Ngày nay lầm ngày kỵ là không đúng; vào 4 ngày chay nên tụng kinh chú, bái sám cũng như vâng lời Phật dạy, khiến cho mọi người hiểu rõ ý nghĩa như thế. Chiếu từ tâm chất có tội thì sửa đổi, không tội được miễn trừ, không phải chỉ lo tụng kinh mà đủ báo ân đâu! Niệm tụng giải thích để báo ân dù chưa hiểu nghĩa, vẫn giữ được lễ. Ngày nay nếu bỏ hết không thực hành thật là sai lầm vậy. Dựa theo Tục Cao Tăng truyện và Vân Lâu Sùng hành lục, Tỳ Kheo Thích Tăng Vân ở chùa Bảo Minh ham đắm cái danh diễn giảng mà ngày rằm tháng tư nhân lúc tụng giới, thưa đại chúng rằng: “gìới để cho người, người tụng đắc giới, cần gì nhọc tới số đông, có thể làm cho một vị tăng hiểu nghĩa khiến lớp sau tỏ ngộ”. Chúng không dám phản đối bèn bỏ tụng giới. Ngày rằm tháng 7 chúng làm lễ tự tứ bổng Vân vắng mặt, 4 thầy đi tìm bèn gặp ở trong khu nghĩa địa hoang, thân thể đầy máu me. Họ hỏi nguyên nhân được cho hay có một người rất mạnh cầm thanh đao dài gọi lớn tiếng hỏi Tăng Vân: “Đây là người gì? Dám bỏ tụng giới, dối xưng là hiểu nghĩa”, rồi dùng dao dí vào thân tôi, đau buốt không chịu nổi. Nhân đó tìm trở lại chùa, khẩn cầu sám hối trải qua 10 năm, rất chí thành tha thiết theo nghi thức tụng giới. Ngày lâm chung có hương lạ phảng phất khắp phòng rồi an tường ra đi. Lúc đó niên hiệu Hàm Gia làm cho đời luôn nhắc tới. Ngài Vân Thê Liên Trì nói rằng: “Thời nay còn kinh luận mà xem thường giới luật, hai nghìn năm sau, nửa tháng tụng giới một lần lại không muốn làm. Tôi không lường được! Hưng vong sa đọa ở trong chùa con người do chưa tin mà ra. Quả báo hiển nhiên mà ngài Tăng Vân trưng dẫn, mong lấy đó suy nghĩ.”

Hết quyển nhứt.

Mục lục

3. Chương hai: Báo Ân

Lời thuật rằng, lễ trọng ở cúng tế; do vậy báo đền ân đức là một trong các ân.

Ân tổ quốc là trọng, những mong triều đình thịnh đạt biết trọng Phật, hộ trì chư tăng vì cái thể của sự thương xót cao tột mà các bậc thánh kế thừa. Thoảng hoặc lúc nhàn hàng Thích tử hâm mộ theo tôn dung các Ngài! Do vậy mới lập ra quy tắc quốc khánh, cho chí chư thiên có ân hộ trì giáo pháp trong đó có nghi Tề Thiên. Mặt trời, mặt trăng có ơn chiếu sáng nên có nghi bảo vệ nhựt nguyệt; ân đàn việt tín thí có cầu nắng cầu mưa nên có nghi trừ sâu bọ v.v.. Những việc trên đây đều nhằm báo ân vậy. Ngoài ra, vì người cầu ân thì theo nghi cầu chúc Vi Đà, dùng thiên tôn hiện thân trời mà ủng hộ Phật pháp, nguyện lực rộng sâu, có cảm liền ứng nên có bài tán rằng:

Vi Đà thiên tướng quân
Hộ pháp nhuận hồng ân
Thấy ma phá khuấy tỳ kheo
Xót thương xông tới bên
Hợp thời dứt trừ ngay.
Hộ pháp Vi Đà tôn thiên Bồ Tát.

Cho nên gọi rằng khéo hiện hình tướng thiên tôn mà gia tâm hộ pháp đó.

Nay ở tòng lâm thường lúc gặp tai nạn hay cầu hộ pháp Vi Đà, không phải cầu sự linh ứng. Biết cầu ban ân cũng tự biết báo ân. Cho nên dành một chương báo ân riêng. Thần Táo lấy việc ăn uống của số đông làm chỗ nương dựa, vốn là một trong 5 lễ kỵ nên sẽ đề cập ở cuối quyển.

Mục lục

3.1 Lễ kỵ bậc tiên Thánh

Vân tập tăng chúng lên Phật điện, niệm hương đảnh lễ, tán Phật, tụng Thủ Lăng Nghiêm thần chú, Đại Bi, thập chú, Kinh Bát Nhã, Thượng Lai…niệm Phật, hồi hướng, phục nguyện:

Thiền môn nghiêm tịnh,
Bốn chúng an hòa,
Phật nhựt sáng soi,
Pháp luân thường chuyển.

Hôm nay ngày…tháng... năm…(tên) Hoàng Đế Thánh vị, đại chúng cung tựu đại điện trước Phật trần thiết hương hoa quả phẩm, đèn nến đủ diên kỳ nguyện dân an nước thịnh, đời trị thái bình, cùng hết thảy chúng sinh đều thành Phật đạo.

Sáng hôm lễ húy kỵ, tăng chúng vân tập chánh điện, thầy Trụ Trì niệm hương, cắm hương lên lư, đảnh lễ Tam Bảo, tán lư hương, tụng Kinh Kim Cang xong, châm trà cúng, tụng Bát Nhã, sám nguyện, hồi hướng, phục nguyện..
Hôm nay…(như trên)… phục nguyện:

Thức thần rong chơi tám hướng, cởi xe mây ngựa gió tới đây chứng minh trong ngôi vị trời, thọ điện ngọc, lầu son vui thỏa thích; mười phương ba đời hết thảy chư Phật chứng minh gia hộ cho…Hoàng Đế, cùng quốc dân đồng bào và nhân dân trên thế giới được thân tâm an lạc, thọ mạng kéo dài, cùng Phật pháp mãi trường tồn, chúng sanh đều trọn thành Phật đạo…

Mục lục

3.2 Cúng Chư Thiên

Phàm pháp cúng chư Thiên, dự định ngày. Thầy Tri Khách lo chuẩn bị trần thiết pháp đàn, nhờ hương đăng quét dọn sạch sẽ và trang hoàng tràng phan, cờ phướn, lọng… cho thật trang nghiêm đầy đủ. Giữa chánh điện thiết trí tòa cao tôn trí Tam Bảo, kế đó hai bên đặt bàn hương án, trên bàn sắp đồ cúng, hiến cúng đèn quang minh theo hầu chư thiên; và các vị thần linh 3 cõi gồm 46 bài vị trên bàn cũng bày hương hoa, trà quả, đèn đuốc v.v.. Kế ở dưới bậc thấp hơn đặt bài vị thiên tiên sắp đồ cúng giống nhau. Như cúng cơm rau, mì, thức ăn…đều phải đầy đặn đúng pháp; ắt không nên dùng sanh vật, không thể đồ ăn nguội nhạt, ngược lại rước lấy lỗi thiếu cung kính. Sắm sửa các thứ sẵn trước một ngày. Trước giờ đi ngủ, vị Tri Khách gióng 3 hồi trống để thông báo giữa chúng buổi lễ sáng hôm sau, và cắt đặt, đề cử các phần vụ xong xuôi, đại chúng chỉ tịnh.

Sáng sớm thức dậy, thúc hiệu lệnh, chư tăng vân tập chánh điện. Đảnh lễ Tam Bảo, khai chung bảng, niệm hương, cử tán… (như nghi trên, chỉ thêm phần tán cuối):

Trên cao thần hộ pháp soi sáng,
Trời, trăng, sao tỏ rạng nhân gian,
Giữ đất nước an khang,
Lòng, thành dâng hiến cúng ,
Phước thọ vững bình an.

Nam Mô Đăng Vân Lộ Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần)

(Nghi lược bớt, tham khảo thêm cuốn Thiền Môn Nhựt Tụng).Chỉ 49 tôn hiệu Phật phải viết như dưới đây:

Pháp đàn thiết lập đàn tràng:

Chính giữa: trung thiên giáo chủ: Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Văn Phật, Đông Phương A Súc Phật, Nam Phương Bảo Tướng Phật, Tây Phương Vô Lượng Thọ Phật, Bắc Phương Vi Diệu Thanh Phật, Bảo Hoa Công Đức Hải, Lưu Ly Kim Sơn.
Chư Phật quá khứ: Chiếu Minh, Bảo Thắng Phật, Vô Cấu Xí Bảo Quang Minh Vương Tướng Phật, Kim Diệm Quang Minh Phật, Kim Bách Quang Minh Chiếu Tàng Phật, Kim Sơn Bảo Cái Phật, Kim Hoa Diệm Quang Tướng Phật, Đại Cự Phật, Bảo Tướng Phật (14 vị Phật viết chung 1 tấm).

Đàn nội ở trên bên trong treo phía trái:

Nam Mô Kim Quang Minh hải vi diệu pháp cự tối Thắng Kinh Vương.

Ở trên bên phải:

Nam Mô Quang Minh hội thượng chư đại Bồ Tát, Tín Tướng Bồ Tát, Kim Quang Minh Bồ Tát, Kim Tạng Bồ Tát, Thường Bi Bồ Tát, Pháp Thượng Bồ Tát…(6 vị Bồ Tát này viết chung 1 tấm). Ta Bà giáo chủ hiệu lịnh độc tôn Đại Phạm Thiên Vương và các quyến thuộc vị ấy. (Để bên trái ở dưới vị thứ nhất)

Bên trái vị thứ 1: Địa cư thế chủ Đao Lợi Trung Vương - Đế Thích tôn thiên.
Bên trái vị thứ 2: Đông Phương hộ thế càng đạt Bà Chủ - Trì Quốc Thiên Vương.
Bên trái vị thứ 3: Nam Phương hộ thế: Cưu Bàn Trà Chủ tăng trưởng Thiên Vương.
Bên trái vị thứ 4: Tây Phương hộ thế: Đại Long Vương Vương - Quảng Mục Thiên Vương.
Bên trái vị thứ 5: Bắc Phương hộ thế - Đại Dược Xoa Chủ: Đa Văn Thiên Vương.
Bên trái vị thứ 6: Thân phục oán ma thệ vị lực sĩ – Kim Cang Mật Tích Tôn Thiên
Bên trái vị thứ 7: Đặc tôn chi chủ cư sắc đảnh thiên – Ma Hê Thủ La tôn thiên.
Bên trái vị thứ 8: Nhị thập bát bộ thống lãnh quỉ thần tán chỉ đại tướng tôn thiên.
Bên trái vị thứ 9: Năng dữ tổng trì đại trí huệ tụ - Đại Biện Tài tôn thiên.
Bên trái vị thứ 10: Tùy kỳ sở cầu linh đắc thành tựu - Đại Công Đức tôn thiên.
Vị 11 bên trái: Ân ưu tứ bộ ngoại hộ tam châu – Vi Đà Thiên Tướng tôn thiên.
Vị 12 bên trái: Tăng trưởng xuất sanh, chứng minh công đức – Kiên Lao Địa Thần tôn thiên.
Vị 13 bên trái: Giác trường thùy ấm nhân quả: Hổ Nghiêm Bồ Đề Thọ Thần tôn thiên.
Vị 14 bên trái: Sanh chư quỉ vương bảo hộ nam nữ - quỉ tử mẫu thần tôn thiên.
Vị 15 bên trái: Hành nhựt nguyệt tiền, cứu binh phạt nạn – Ma Lợi Phộc tôn thiên.
Vị 16 bên trái: Bách minh lợi sanh thiên quang phá ám - nhựt cung Thái Dương tôn thiên.
Vị 17 bên trái: Tinh chư tú vương thanh lương chiếu dạ nguyệt cung Thái Âm tôn thiên.
Vị 18 bên trái: Bí tạng pháp bảo chủ chấp quần long – Ta Kiệt La Vương tôn thiên.
Vị 19 bên trái: Chưởng u minh quyền, vi địa ngục chủ - Diệm Ma La tôn thiên.
Vị 20 bên trái: Ngũ nhạc cư đông Thái sơn phủ quận – Thiên Tề Nhân Nguyên tôn thần.
Vị 21 bên trái: Thiết Vi lưỡng sơn thập bát ngục chủ - thập điện minh vương tôn thần.
Vị 22 bên trái: Không thần, địa thần, trú thần, dạ thần; nhứt thiết hộ thân chư thần đẳng chúng.
Vị 23 bên trái: Vô sắc tứ không, phi phi tưởng xứ, vô sở hữu xứ, thức xứ, không xứ chư đại thiên vương.

Bên phải vị thứ 1: Sắc giới tứ thiền, Ngũ Na Hàm Thiên, Sắc cứu cánh, Thiện Hiện, Thiện Kiến, Vô Nhiệt, Vô Phiền chư đại thiên vương.
Bên phải vị thứ 2: Sắc giới tứ thiền, ngoại đạo sở cư – vô tưởng thiên vương.
Bên phải vị thứ 3: Sắc giới tứ thiền cư phàm phu vị - Quảng Quả, Phước Sanh, Vô Văn Thiên thượng, chư đại thiên vương.
Bên phải vị thứ 4: Sắc giới tam thiền: Biến Tịnh, Vô Lượng Tịnh, Thiểu Tịnh chư đại thiên vương.
Bên phải vị thứ 5: Sắc giới nhị thiền: Quang Âm, Vô Lượng Quang, Thiểu Quang, chư đại thiên vương.
Bên phải vị thứ 6: Sắc giới sơ thiền thiên vương Đại Phạm thứ cập Phạm Phụ, Phạm Chúng chư vị thiên vương.
Bên phải vị thứ 7: Dục giới chi gian thị vi Ba Tuần, ngũ đế đại ma, cập chư ma thiên.
Bên phải vị thứ 8: Dục giới ở đảnh Tha Hóa, Đại Tự Tại thiên vương.
Bên phải vị thứ 9: Dục giới hàng thứ, hằng Thọ Hóa Lạc Tự Tại Thiên Vương.
Bên phải vị thứ 10: Dục giới ở giữa, Đẩu Suất Đà Thiên-Tri Túc Thiên Vương.
Bên phải vị thứ 11: Dục giới không cư - Dạ Ma Thiên Vương.
Bên phải vị thứ 12: Ở Tu Di đảnh bốn phương mỗi phương bốn vị: tam thập nhị đại thiên vương.
Bên phải vị thứ 13: Ở Tu Di xéo tứ phương tứ bộ chư Thiên Thiên Tử.
Bên phải vị thứ 14: nhơn bổn không cư ứng thế kiết hung chư tinh tú thiên.
Bên phải vị thứ 15: Tu Di sơn hạ như thứ tam cấp Thường Kiều Thiên, Trì Man Thiên, Kiên Thủ Thiên, Chư Thiên Thiên Tử.
Bên phải vị thứ 16: Quang Minh hội thượng tích thị bát bộ Khẩn Na La Vương, Ca Lâu La Vương, Ma Hầu La Già Vương v.v.. nhứt thiết thần vương.
Bên phải vị thứ 17: Quang Minh hội thượng, tích chưởng khí giới, Ni Liên hà thần, chư vũ đại thần, đại ẩm thực thần, phong thủy chư thần, hỏa thần hết thảy chư thần.
Bên phải vị thứ 18: đông tây lưỡng độ, thập bát già lam, bổn tự già lam, hộ pháp thánh chúng.
Bên phải vị thứ 19: thiên can địa chi lục thập thái tuế, thập nhị cung thần, chư đại tinh quân.
Bên phải vị thứ 20: trị niên thái tuế, bổn mạng cung tào, nghiệp đạo minh quan, nhứt thiết tinh quân.
Bên phải vị thứ 21: ở tỉnh, tỉnh chủ, phủ, phủ chủ, huyện người đứng đầu thành hoàng tôn thần.
Bên phải vị thứ 22: đương sơn thổ địa chánh thần, thổ địa phường nào…. Chánh thần (nơi trai chủ ở).

Có 22 thần thổ địa như trên.

Phàm nghi cúng chư thiên như trong cuốn Thiền Môn Nhựt Tụng, theo nghi thông thường. Đây chỉ ghi lòng sớ như sau:

Ngưỡng nguyện:

Trên hội Linh Sơn, thọ âm di chúc của Phật, đến đạo tràng xứ Ma Kiệt Đà chứng minh vua trong đời phẩm Diệu Nghiêm chúng sanh nương tựa; ba cõi trên cao mong giáng lâm thương tình chứng giám. Nay có Châu Nam Thiệm bộ trong 4 châu thiên hạ, tại nước, tỉnh, phủ, huyện, phố…ở tại địa chỉ… chùa, phụng Phật sửa soạn thiết trai cúng chư thiên, để cầu việc gì… tín chủ (tên) hôm nay cúi đầu dâng hương bày tỏ lòng thành, mong phóng hào quang soi tỏ, Thích Ca Văn Phật trên hội Kim Quang chư Phật, Bồ Tát, trời rồng 8 bộ chúng, các Thánh hiền dùng quyền thật, ngồi tòa sen vàng, mong thông thấu lời bày tỏ.

Lại nguyện vì việc gì… (nói rõ tâm nguyện). Hôm nay ngày…tháng…năm chọn sắm mấy thức chay thanh nhẹ dâng cúng, quyền cao của thiên chủ, mong rủ thiên ân dung thọ tấc lòng thành dâng cúng. Lại ngưỡng mong: Phật đoái lòng thương, đức Trời trãi rộng theo chỗ cầu mà ban ân, là tỏ sự cảm ứng như tiếng vang, lòng người khắc cốt. Trời nghe lời tâu này mà hiển hiện thần thông dùng pháp Phật cảm hóa.

Mong hồng ân Tam Bảo, chư thiên chóng rủ ân từ, chiếu soi gia hộ cho chúng con được gội nhuần lợi lạc.
Ngày… tháng… năm (tên người) xin chí thành dâng sớ.

Chứng nghĩa ghi rằng, Kinh Kim Quang Minh có 3 bản dịch khác nhau như: 1. Đàn Vô Sấm đời Bắc Lương dịch 4 quyển, là sách lưu hành hiện nay. 2. Hai ngài Bửu Quí đời Tùy và Chí Đức (người Thiên Trúc) dịch chung 8 quyển. 3. Nghĩa Tịnh đời Đường dịch 10 quyển văn từ lưu loát gọi là Kinh Kim Quang Minh Tối Thắng Vương.

Cúng chư thiên nay chỉ dùng bản dịch thời Bắc Tống, cúng 20 vị trời, lược quá nhiều. Đây có 49 vị bèn dùng ba bản dịch chính, muốn đầy đủ xem Thanh Quy xưa, hẳn rõ ràng tường tận hơn.

Nay trích dẫn Kinh Kim Quang Minh Tối Thắng Vương quyển 8, phẩm Đại biện tài thiên nữ về một đoạn bài kệ để chứng minh cổ Thanh Quy. Kinh ghi rằng, nay con xin triệu thỉnh: chúng Thanh Văn của Phật, mong chóng đến đây gia hộ cho tâm cầu của con được thành tựu. Chỗ mong cầu là lời chân thật, tất cả mong rằng không gian dối. Trên từ trời Sắc cứu cánh và trời Tịnh Cư thiên, Đại Phạm và trời Phạm Phụ, hết thảy chúng Phạm Vương cho đến các trời khắp trong 3000 cõi, chủ cõi Tố Ha và các quyến thuộc của họ. Con nay xin triệu thỉnh mong mỏi được đức từ bi thương tưởng cùng gia hộ. Trời Tha Hóa Tự Tại và trời Hóa Lạc cho thấy các chúng trời; đức Di Lặc sắp thành Phật, các chúng trời Dạ Ma và 33 trời, trời Tứ Thiên Vương, hết thảy chư thiên, các vị thần đất, nước, gió, lửa nương ở núi Diệu Cao, 3 thần nơi 7 biển cùng với hàng quyến thuộc, thần tài và thần ngũ đảnh, trời, trăng và các sao cùng hết thảy thiên chúng, làm cho thế gian an ổn; ở đây đang chờ mong các vị thiên thần… Chẳng ham tạo nghiệp tội; kính lễ quỉ la sát mẹ và con yêu dấu, trời rồng, dược xoa, càng thát bà, A Tu La, Khẩn Na La, Mạc Hô Lạc Già v.v... con dùng thần lực Thế Tôn kính xin triệu thỉnh…Y cứ Kinh văn này tức là dựa theo cổ Thanh Quy đầy đủ mới có thể cảm thông được. Các bậc hiền sau này cần nên lưu tâm hơn.

Mục lục

3.3 Mặt trời mặt trăng bị che mờ

Gặp hôm nhựt thực, hay nguyệt thực, trổi hiệu lệnh cho chư tăng biết vân tập lên chánh điện làm lễ cầu nguyện.
Niệm hương.. hôm nay ngày… tháng…năm… đến giờ đặt bàn về hướng mặt trời (hay mặt trăng) vái cúng.

Đảnh lễ Tam Bảo, tán Phật, nam mô thập phương thường trú Tam Bảo (3 lần) và tiếp đọc:

Nam Mô Nhựt Quang biến chiếu Bồ Tát.

(nếu nguyệt thực đọc là Nguyệt Quang, ánh quang trở lại tròn đầy).

Đọc Tâm Kinh Bát Nhã, kế đọc biến thực, cam lồ chân ngôn v.v... Tiếp đọc sớ hộ mặt trời như sau:

Sớ rằng: hôm nay ngày nhựt thực, ngày ngũ Kỵ hay ngày giáng họa, ra oai tác quái sáu cách, nên kêu gọi dân chúng cứu hộ; mong nương Phật lực cần cầu. Do vậy, nay vân tập chúng tăng xin phát tâm thành cùng niệm thánh hiệu Đông phương thế giới Lưu Ly Nhựt Quang Biến Chiếu Bồ Tát cùng trải ra cứu hộ, mong mặt trời sáng trong chóng ban cho ánh sáng trở lại.

Lại nguyện: năm sắc mở tung hoàng đạo soi sáng khắp quần âm cho tiêu mất mà đức dương hưng thạnh trở lại hôm nay. Đọc sớ xong tán bài Nhựt quang:

Tròn sáng giăng giăng,
Thánh đức khó lường,
Vạn tượng ấn trời thay thiên chương,
Cõi nước được ân hưởng,
Soi rọi khắp âm dương,
Chúc mừng đại luân vương.

Nam Mô Nhựt Cung Thái Dương Tôn Thiên Bồ Tát.

Nguyệt thực: hướng về mặt trăng đọc sớ rằng:Trăng chiếu sáng cõi âm làm chủ đêm, nương chỗ chiếu soi bầu trời tỏ rõ chốn nhân gian đang bị nuốt trững, do kiên nể sợ để cầu, để khẩn xin. Do vậy, hôm nay vân tập chúng tăng xin phát lòng thành cùng niệm thánh hiệu Bồ Tát Nguyệt Quang biến chiếu ở đông phương thế giới Lưu Ly, dùng trải ra cứu hộ, mong mỏi mặt trăng tỏ chóng phát ra ánh sáng mát dịu.

Lại nguyện: khí yêu biệt tích, một vầng sáng rỡ đại địa sơn hà, mặt trăng trường cửu, vạn tượng nhập vào cung Quảng Hàn. Tán:

Hương bay phảng phất
Kiếng báu tròn đầy
Bông Ngân lạnh mát
Sao rải xung quanh
Ánh trăng trãi rộng
Nơi khuất càng thanh
Kính lễ nguyệt thực
Trời người lợi lành.

Nam Mô Nguyệt Cung Thái Âm Tôn Thiên Bồ Tát
(3 lần).

Chứng nghĩa giải rằng, đây là báo ân mặt trời, mặt trăng sáng chiếu. Sở dĩ nói “thực”, vì mặt trời mặt trăng chồng khít nhau, mặt trời án khuất mặt trăng là nhựt thực, ngày đêm đều xa; mặt trăng che mặt trời là nguyệt thực, cũng gọi là bạc thực, vì hắc khí vây chung quanh một lớp mỏng. Mặt trời, mặt trăng vàng đỏ không có ánh sáng như có hiện tượng bức bách của vật, hình sắc thiếu khuyết là thực. Mặt trời mặt trăng thiếu khuyết bị lấn xâm như trùng ăn lá, nhưng đây là ăn một lớp mỏng, cũng là một trong bảy nạn. Con người và vạn vật đều thọ ân trời đất soi sáng nên cần phải bảo vệ. Bảo vệ như sau đây nếu kẻ sĩ, dân giả mỗi người hết lòng thành đoái tưởng tới ý trời. Cũng có thể nói: bảo hộ trời trăng cõi này.

Tại sao niệm danh hiệu Bồ Tát Đông Phương?

Đáp: Vì danh nghĩa phù hợp, xưng hồng danh vị Bồ Tát ấy tới cứu mặt trời mặt trăng. Vả lại, Phật pháp rộng sâu, lòng trời hợp thuận xưng hiệu ấy rất thích nghi vậy. Tóm kết: tuy xưng Nhựt Cung, Nguyệt Cung nhưng theo gốc xưng danh. Nếu dựa lý để nói thì nhựt là thật vậy; thường đích thực nên đem thật trí soi sáng lý chân như, khiến chúng sanh diệt hết mọi mê lầm vào Niết Bàn an lạc. Tạm thời không biết giống như người chết, nên phải giữ gìn hộ vệ. Mặt trăng khuyết có lúc đầy lúc vơi, đem quyền trí soi sáng việc thế tục để trừ dứt hết thảy phiền não của chúng sanh, khiến thảnh thơi trong biển thanh lương. Một niệm chấp vướng là rơi hầm sụp hố nên cần phải che chở bảo vệ. Nếu như nguyệt thực buổi chiều không cần phải cúng ngọ, vì chư thiên dùng buổi sáng, không thọ cúng sau giờ ngọ, nhưng dùng trà tốt, hương đèn cúng là được.

Mục lục

3.4 Phụ: Tết Trung Thu

Rằm tháng 8 âm lịch sau khi dùng cháo buổi chiều xong, đại chúng vân tập chánh điện cúng rằm Trung Thu. Lễ phẩm đơn giản gồm hương hoa, trà quả, đèn bánh.

(Nghi tiết xem trước…) Tán:

Mây tạnh trời quang sương đáng yêu
Nõn nà không vết thể tự viên
Một vầng trăng tỏ tỏa vô biên
Sáng soi khắp cùng cõi đại thiên!

Nam Mô Nguyệt Cung Thái Âm Tôn Thiên Bồ Tát
(3 lần).

Tụng Bát Nhã, niệm Phật, sám nguyện, hồi hướng, phục nguyện, tự quy… lễ xong lui về hậu liêu, sau khi nghe hiệu lệnh tất cả tập trung trai đường, uống trà, dùng bánh Trung Thu, văn nghệ v.v…

Chứng nghĩa ghi rằng: Tết Trung Thu tương truyền là ngày Nguyệt đản nên người đời đều làm lễ kỷ niệm. Dựa theo Phật Giáo mà luận, như cúng kỷ niệm trăng nên cúng trước giờ ngọ, vì mặt trăng giống trời bởi chư thiên không thọ cúng sau giờ ngọ. Vì theo Thanh Quy chỉ thiết lễ cúng gồm hoa hương, trà quả, đèn bánh mà thôi. Không dâng cúng thức ăn vậy. Từ đó trở đi tòng lâm cúng trăng giống người thế, lẫn lộn đã lâu đời. Thậm chí có người gọi lễ Nguyệt Quang Biến Chiếu Bồ Tát hoặc xưng là lễ Giải Thoát Nguyệt Bồ Tát.

Giá như có cúng nên dùng chay tịnh theo nghi cúng Phật. Đáng trách mắc lầm lỗi, người ngu không nên lấy bậy truyền bậy; các bậc cao minh thức giả cần phải đính chánh lại. Như cho rằng, trời trăng vận hành là cái đức không hai, xưa nay chỉ cúng trăng mà chưa ai cúng mặt trời, tại sao vậy?

Trả lời: việc này tùy theo lễ tục, người đời chưa từng cúng mặt trời bao giờ. Ngoài ra, mặt trăng ở trong âm u tăm tối tỏa chiếu ánh sáng mà vạn vật được hấp thụ từ chỗ mát mẻ đó. Luận về công mặt trời vào hàng thứ hai; bàn về đức đại bộ gần với đạo Phật chúng ta linh chiếu tự như; che lấp không làm hại ánh sáng, huống chi sức sáng. Bóng hiện trong nước lớn nhỏ dọi không khác, huống gì công năng. Dung nạp ánh sáng ắt soi tỏ cần gì đầy. Trong sạch tự thuận cần gì vắng lặng. Nơi bẩn nhơ mà không nhiễm cần gì trong trắng. Xoay vần mãi không dừng là vận cần gì hằng hữu, đầy vơi không sai trật giờ cần gì tin. Sáng soi vạn vật mà không lưu tâm cần gì hư không. Sao ban đêm tự độc chiếu cần gì đốt cháy, phong kín tất cả trước mắt cần gì khắp nơi. Nếu như nhân mặt trăng ngộ tâm là bổn giác tự sáng; chướng không thể làm mờ tối, không phải ánh trăng sáng sao? Lợi ích vô cùng, ân oán không hai, không phải công tâm của ánh trăng sao? Người người là đạo, pháp pháp sáng rỡ, chẳng phải cái tròn đầy của mặt trăng ư? Xứ xứ luôn hiu hiu tự đắc chẳng phải cái lặng lẽ của mặt trăng sao? Ở chốn trần lao mà tự mình trong sạch chẳng phải cái trong trắng của trăng là gì? Tự phát phấn đấu không ngừng chẳng phải cái hằng viễn của trăng hay sao? Cây mận, cá heo chẳng cũng tin nơi trăng sáng chứ? Vật đạt thuận ứng không phải cái lồng lộng của trăng hay sao? Tánh nó gần gủi nơi Phật đạo như thế nên Phật thuyếp pháp ở núi Linh Thứu thường lấy trăng làm thí dụ. Ngài Hàn Sơn nói rằng, tâm ta như trăng thu, không vật gì so sánh được. Ôi thôi! Cái đức của trăng có thể nói là quá nhiều vậy. Đêm Trung Thu xưng tụng là Nguyệt Đản, dù liên quan theo tục truyền nhưng trời cao khí thiêng bề ngoài càng thêm sáng. Đại viên cảnh trí như soi trước mặt, trong khi đang cúng này đây chẳng cũng hợp lắm thay! Hoặc cũng nói: Phật dạy thầy tỳ kheo không lạy vua, chư thiên vương v.v.. Nay Nguyệt cung đây chưa chứng đạo quả nên không lễ lạy, nếu lễ lạy e tổn phước. Lập Thanh Quy dựa theo sách mà luận, phàm các thiên thần đa phần do Thánh hiền biến hóa. Nay lạy cái đức, vì kính trọng lòng hộ pháp của họ nên có thể lễ lạy. Nếu như không có đức không ủng hộ pháp, vì không liên hệ với Phật giáo. Phải tuân lời Phật dạy không lễ lạy là đúng, nếu vì danh lợi mà bày điều mị hoặc với lễ thế tục, cả ta và người đều tổn hại, lầm lẩn rất lớn vậy.

Mục lục

3.5 Lễ Cầu dứt mưa

Nghi thức cầu nắng ráo dẫn giải đầy đủ trong kinh Kim Cang Quang Diệm dứt gió mưa do chính Phật nói. Kinh này chỉ có trong Đại Tạng nên ở đời khó mà thực hành. Vã nay tùy đời mà hành, nhất là mưa rỉ rả lâu không tạnh, chùa cử hành theo nghi này. Thầy Trú Trì bạch Ngài Phương Trượng, kế ra thông báo dán nơi sơn môn. Tờ thông báo viết: cầu tạnh ráo. Nên dùng giấy vàng viết thông báo, nội dung như sau: Nam Mô Kim Cang Quang Diệm dứt gió mưa, Quang Diệm hội thượng Phật, Bồ Tát. Tất cả viết thành như bài vị thiết trí một nơi cho nghiêm trang lập đàn tràng có đầy đủ lễ phẩm cúng dường. Thầy Trụ Trì phải đặc biệt gia tâm, tăng chúng các ban chuẩn bị sẵn sàng, nếu có quan chức mời họ niệm hương. Không có, các vị ở chùa phát tâm niệm hương bạch Phật cầu nguyện. Mỗi ban phải thành tâm cầu nguyện để mong thông đạt tới ý trời, nên không phải là một câu chuyện hư cấu. Đến ngày lễ, vị thư ký trước phải hội ý, mời Thầy Duy Na, Duyệt Chúng, thông báo dán ở phòng khách đầy đủ ngày giờ làm lễ tụng kinh cầu dứt mưa.

Lễ này theo như các nghi thông thường, tuy có khác là trong 3 ngày, 5 ngày hay 7 ngày tùy thời mà định. Chư tăng luân phiên tụng niệm mỗi ngày 10 vị, trong số cắt cử người nào lo phần gì rõ ràng, cứ tiếp tục tụng kinh cầu nguyện không dứt như vậy trong một tuần lễ hẳn được cảm ứng, sau đó mới chấm dứt và làm lễ tạ. Phàm có tổ chức lễ kỳ nguyện nên lưu ý tới mấy chi tiết như: 1/ mỗi ngày 2 buổi đều có thời tụng kinh tại chánh điện; 2/ dùng hiệu lệnh vân tập chúng đúng thời khắc; 3/ y hậu chỉnh tề; 4/ Thầy Trụ Trì niệm hương bạch Phật, đảnh lễ Tam bảo, cử tán v.v.. Tán rằng:

Đại bi Thánh chủ đạo lý thần chương,
Viên dung vô ngại khó thể so lường,
Nhập đàn đại chúng xin nguyện tuyên dương,
Biến bứt xúc thành trong sạch thanh lương.

Nam Mô Thanh Lương Địa Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần).

Trì tụng 21 biến Chú Đại Bi, tiếp theo niệm danh hiệu Quán Thế Âm Bồ Tát 1000 lần hoặc tụng Chú Dược Sư 49 biến và niệm Phật Dược Sư 1000 lần. Kế tiếp đọc sớ như sau:

Cửa trời im ỉm chẳng mở thông
Ngày đêm thê thiết nổi gió giông
Trừ dứt tai ương dân ước nguyện
Hợp thời hé lộ một vừng hồng
Là một trong bốn châu thiên hạ
Châu Nam Thiệm người người chờ mông.

Nước Việt Nam, tỉnh.. phủ..huyện.., phường..,quận.., thành phố.., Chùa…, Trụ Trì … Nếu có các quan chức nên cho tên họ vào lòng sớ. Hôm nay chí thành dâng hương đảnh lễ Ta Bà Giáo Chủ Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Văn Phật, Quang Diệm hội thượng chư Phật, Thánh hiền, thiên long tám bộ chư vị tôn thần đang ngồi trước mặt xin chứng tri lời cung bạch: ngưỡng mong giũ lòng từ rải ánh quang cảm ứng ban cho chúng con… chấm dứt mưa nặng hạt làm tê liệt, mọi vật đều không thông, trăm sông nước tràn đầy, dân tình không nơi nương náu. Mong nghiệp chúng sanh cơ cảm tới trời hiếu sanh là đức, do vậy chúng con thành tâm thiết lập đàn tràng cầu tạnh ráo dứt mưa. Mỗi ngày chư Tăng tụng kinh, trì chú, niệm hiệu Phật, ngưỡng nguyện Chư Thánh mong cho trời quang mây tạnh, sớm ban ân lành rải nắng xuống chúng con và thế gian.

Lại nguyện:

Dẹt mây mờ bốn bề âm chướng tiêu
Mặt trời hồng rọi chiếu chốn trung thiên
Ánh sáng len lõi năm miền hành tinh
Nơi nơi vạn loại thái bình an nhiên
Lòng thành dâng sớ thỉnh Phật, chư Thiên
Oai quang chứng giám thần tiên thi hành.
Ngày…tháng…năm... Phật lịch...
Trụ trì… xin cung kính cẩn sớ.

Duy Na cử bài tán:

Chư Phật Như Lai thương xót chúng sanh,
Vì cầu trời tạnh phá sạch u minh,
Mưa nhiều hẳn được tạnh thanh,
Khắp nơi rải sáng an lành,
Vạn vật vui đón bình minh.

Nam Mô Quang Diệm hội thượng Phật Bồ Tát (3 lần).

Tiếp theo nhịp khánh đại chúng đồng niệm:

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật
Nam Mô Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật
Nam Mô Nhựt Quang Biến Chiếu Bồ Tát
Nam Mô Nguyệt Quang Biến Chiếu Bồ Tát
Nam Mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát (mỗi hiệu 3 lạy)
Nam Mô Kim Cang Quang Diệm chỉ phong vũ Kinh Quang Diệm hội thượng Phật Bồ Tát.

Hồi hướng, phục nguyện, tự quy… Đến lượt phiên thứ hai, đại chúng cũng trì tụng kinh chú như trên. Tụng cho đến khi trời tạnh ráo hẳn mới tập họp hết chúng lại làm lễ tạ hồi hướng hoàn kinh.

Chứng nghĩa giải rằng: mọi sanh vật đều nhờ mặt trời, trời nóng bức quả làm cho cây cối tiêu ma; mọi vật thấm nhuần là nhờ nước, nước đọng nhiều làm cho vật hư thối. Cho nên mưa gió không điều hòa hay nắng hạn lâu ngày không mưa đều gây thành nạn họa, mà mưa nhiều ngập nước cũng gây tai họa không ít. Điều hợp lý nhất là mong cho gió thuận mưa hòa, là ước muốn của mọi người, cũng như mọi loài.

Mục lục

3.6 Cầu Mưa

Trời nắng lâu ngày mà không mưa, sơn môn (chùa) phải yết bảng cầu mưa. Sau đây dựa theo Kinh Đại Vân Luân cầu mưa. Cần lưu ý: lập đàn tràng nên chọn nơi sạch sẽ, đủ rộng cho số người tham dự. Cấu trúc đàn tràng sao cho thích hợp, trang nhã đẹp mắt; trên bàn bày biện hoa quả, lễ phẩm và hương đèn xoay về hướng đông; các bàn phía tây, nam, bắc cũng tương tự. Như vậy đều cúng long vương một thân 3 đầu, 5 đầu, 7 đầu hay 9 đầu. Bốn góc đàn tràng, mỗi góc cắm 7 lá phan màu xanh; mỗi bàn có bình hoa, dĩa quả, đèn dầu. Chung quanh đàn lấy chiếu làm tường, bốn bên có 4 cửa, mỗi bên có 2 lối đi cho long hộ vệ lấy đó làm ranh giới. Kinh ghi rằng hoặc lấy tro hay mực làm ranh giới mà ngày nay thường dùng mấy thứ này thay thế. Đầu rồng hướng ra phía cửa mà đuôi uốn lượn hợp với bụng nó. Ngoài cửa có che cũng lấy chiếu làm ranh, chọn một vị cao tăng trì giới đức hạnh làm chủ đàn; chư tăng cũng lựa người giới hạnh thanh tịnh để tụng kinh mới có hiệu quả tốt.

Ngoài ra, cũng phải cắt đặt 2 người thị giả lo chăm sóc hương đèn, châm nước cúng và những lúc cần… như Kinh có ghi rõ. Nhất là trong thời gian Chùa cử hành lễ cầu nguyện, ngày đêm phải nghiêm tịnh, chí thành tụng kinh, niệm chú đến một tuần, 2 tuần, hay đến 3 tuần; tự nhiên được cảm ứng tới chư thiên và lòng thành được thành tựu như ý nguyện.

Chứng nghĩa giải rằng: nói một cách tổng quát, đàn dùng đất vàng thế trâu, núi tai trâu. Trâu núi tức giống bạch ngưu ở dãy Himalaya, chúng ăn toàn cỏ thơm ở núi tuyết, mở chúng có mùi thơm có thể dùng được. Những giống trâu khác đều hôi hám không nên dùng. Ở phương đông chúng ta không thể lấy được loại hương này nên dùng đất vàng sạch thay thế. Theo Kinh Trang Nghiêm ghi rằng: màu xanh, sắc xanh án hướng bắc, màu đen là lấy nước công đức vậy. Ngoài ra, nói một khủy tay mà ngày nay tương đương một mét; 3 khủy tay tức 3 mét vậy.

Kế nói về hình long vương ở bốn bên đàn tràng. Hình long vương vẽ trên bình phong, tấm bình phong cao 2m60, rộng 1m60. Bình phong treo cao 1m20, ở giữa dùng lụa mỏng bồi (dán) chắc chắn. Các hướng khác theo Kinh chỉ dẫn hình vẽ, số đầu rồng nơi tranh vẽ. Tại hướng đông, rồng 1 thân 3 đầu; hướng Nam, 1 thân 5 đầu; hướng Tây 1 thân 7 đầu; hướng Bắc 1 thân 9 đầu và cùng với quyến thuộc chúng vây chung quanh phía dưới là biển sóng, trên có mây bay. Quyến thuộc long vương rất đông không thể vẽ hết. Nên mỗi phương chỉ vẽ 4 quyến thuộc đứng 2 bên tả hữu; số đầu rồng y theo Kinh mà vẽ.

Kế tiếp, Kinh nói về tấm màn. Tấm màn ở giữa đàn tràng hướng về Đông che tòa cao, bề ngang bề rộng 2 trượng, chu vi 9m, giữa nhô lên như mái nhà. Màn này may bằng vải xanh, chống chỏi dùng trụ gỗ sơn đen. Vã lại màu làm cho đen, buộc vải 4 góc thả thòng xuống đất; riềm của 4 phía đều rủ châu anh lạc thanh tịnh trang nghiêm, rực rỡ như châu báu vậy.

Kế tiếp nói về bàn của chủ đàn: chủ đàn là vị tăng, bàn xoay hướng Đông. Bàn có một chỗ ngồi lấy gỗ đóng, thiết chỗ tòa cao 4 bàn nhỏ cao 2m60, vuông 3m dùng vải xanh trải để Kinh lên trên rồi dùng miếng vải xanh đậy Kinh lại, khi nào tụng hẳn giở ra. Chỗ ngồi cao 1m60, vuông 2m; chiếu trải ngồi dùng đệm xanh lót lên trên.

Kế nói tới thứ tự 2 bàn ngồi: thứ tự 2 bàn sắp đặt 2 bên chủ đàn nhìn qua 2 phía, Nam Bắc đối diện hoặc cả 4 bên, tùy số người mà bàn cao 9cm, vuông 2m cũng dùng gỗ đóng để Kinh có phủ vải giống như bàn chủ đàn. Chỗ ngồi dưới đất trải đệm xanh vuông vức 2m.

Kế là hương đèn hoa quả: một thảo lư dùng dâng hương (niệm hương), một cặp đèn dùng đèn cầy đốt. Trước bàn để một lư trầm dùng hương bột, hương xông đốt cho thơm hoặc dùng trầm để ở 2 bàn xông hương. Nói chung các loại hương thơm phải có thị giả luôn luôn theo dõi ngày đêm không cho tắt để tỏ lòng thành kính. Bốn bình hoa để ở bốn góc đàn tràng trước các cây đèn. Bình phải tương xứng không lớn quá cũng không nên nhỏ quá và để nước bên trong vừa phải để giữ hoa lâu tàn. Dùng nước thuốc xịt cho hoa tươi tắn cũng như rảy nước sương sương lên hoa. Mỗi ngày chế châm thêm nước hoặc có thể đem ra ngoài thoáng khí nếu để cách đêm. Làm vậy làm cho hoa tươi tốt không héo, làm cho long thiên quỷ thần hoan hỷ.

Kế nói tới quả: mỗi lần cúng chọn 5 loại trái cây khác nhau để hợp với ngũ hành (5 thứ lưu hành) trong trời đất. Dĩa quả lớn nhỏ tùy vị trí và bàn thờ, miễn sao quả cho tươi tốt là được.

Kế nói về phan: phan dùng 28 lá trồng trụ chung quanh 4 góc đàn tràng: mỗi góc 7 lá, dùng vải xanh mới để may chiều dài 3m; cán dùng mực đen sơn, đầu cán gắn khoăn để treo.

Kế nói về cách đặt đèn: thông thường 28 ngọn đặt 4 bên đàn tràng, mỗi bên theo 7 lá phan làm chuẩn. Đèn còn tùy vị trí mà cở lớn nhỏ cho cân xứng. Trên mỗi đèn khắc chữ Long bên trong có đổ dầu, và ngày đêm giữ cho đèn cháy sáng mãi.

Bên trên nói về đàn pháp xong, kế nên dựa theo Kinh làm đúng pháp, Kinh ghi rằng: tôi nay có mặt tại hội này, mong tất cả các vua rồng nương vào đây vì muốn cầu mưa. Trước là triệu thỉnh các vị vào đàn; tăng chúng đều tắm rửa sạch sẽ, giữ giới thanh tịnh, tất cả trang nghiêm vào đàn. Chủ sám và 2 vị tả hữu sẵn sàng và Trụ Trì mặc áo xanh, đắp y màu xanh. Đến giờ mẹo (từ 5-7g sáng) vào chánh điện niệm hương, lạy Phật xong. Chủ sám cử tán:

Ngọc trời lồ lộ, biển giác sóng vàng,
Cõi thế giới ba ngàn phân đà tán,
Tam muội sạch làu,
Ít nhiều nước sáng,
Một giọt rạng sơn hà.

Nam Mô Thanh Lương Địa Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần).

Tiếp theo cầm chén nước tịnh đọc vừa kiết ấn cam lồ:

Nam Mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát (3 lần)

Đầu nhành liễu Bồ Tát cam lồ rãi
Một giọt tung trải khắp mười phương
Tanh hôi tẩy sạch dường lắng trong
Gia hộ đàn tràng được thanh lương
Lời mật ngôn ngưỡng mong trì tụng…

Chúng cùng tụng Chú Đại Bi (vị chủ sám đi xung quanh làm lễ sái tịnh; đi chậm rãi, trước đi trong chánh điện theo phía tay mặt ra tới ngoài cửa đi nhiễu một vòng, từ từ bước vô lễ đàn đi tới đàn trên đi nhiễu 3 vòng xong, trở lại chỗ. Chúng có thể tụng 3 biến Chú Đại Bi tùy theo vị trí rộng cở nào và thì gìờ nữa).

Chủ sám bắt lên: Nam Mô Cam Lồ Vương Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần). Chủ sám bước tới vào ngay chính giữa niệm hương bạch Phật, phía sau vị Trụ Trì cùng niệm hương xong, lui ra chỗ của mình, cùng đứng tán bài:

Ruộng cả đất cằn hạn hán gây nên
Dân chúng tinh thành cầu khẩn nào quên
Lúa mạ khô quèn kỳ nguyện ngày đêm
Mong cho khắp chốn được mát êm

Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần).

Xong rồi xướng đảnh lễ: Nam Mô thập phương biến pháp giới thường trụ Tam Bảo (3 lần).

Pháp sư nhiếp tâm quán tưởng 10 phương chư Phật, chư đại Bồ Tát và long thiên thánh chúng đều dùng thiên nhãn trông thấy, thiên nhỉ lắng nghe, tha tâm thông rõ biết. Biết đây là nước Việt Nam, tỉnh, huyện, xã… lâu nay không mưa, vì đó mà theo đúng pháp lập đàn, theo Kinh triệu thỉnh các Ngài tới đây chứng minh gia hộ. Tưởng xong liền bạch:

Cung kính nghe rằng Như Lai diễn pháp
Thường dạy tụng Kinh triệu thỉnh trời mưa
Lòng từ cao hiển nghĩa cả chở che
Thiết tòa cao phô vẽ màu đất vàng
Chí thành sắp đặt pháp đàn
Đốt đèn nhang, lập tràng phan
Theo Kinh triệu thỉnh sẵn sàng
Nhờ đây khổ hết lạc an tái hồi
Rồng thiêng linh cảm tới nơi
Vẹt mây dâng nước người người hân hoan.

Nay đây tại Việt Nam…tỉnh, quận, xã… ngày… tháng… năm… trời nắng hạn đã lâu, ruộng lúa nửa khô sắp thành đồng không mông quạnh. Do vậy, y theo Kinh thiết lập đàn tràng cầu trời giáng mưa để cứu vớt muôn dân. Song chỉ sợ nghi tiết thất cách thiếu sót, tăng già giới đức kém nghiêm, cầu không đúng pháp khó mà đạt sự cảm thông. Tha thiết nghe Đại Luân minh chú hay trừ dứt lỗi này. Đại chúng chí thành cùng tụng chú Đại Luân Minh Vương 7 biến để an vị đàn nghi. Tụng 7 biến xong, pháp sư và đại chúng tụng kệ khai kinh, tán lư hương, tụng chú Đại Bi 21 biến. Xong, tiếp xướng thỉnh:

Nhứt tâm triệu thỉnh… long vương… mong mỏi dùng tha tâm thông, với thần túc thông; trên vâng lời Phật chỉ định, dưới thương xót chúng hữu tình mà đến tỉnh, quận, xã… sớm giáng cơn mưa. (Chú Đại Minh Luân Vương).

Thỉnh xong, sám chủ quỳ gối chấp tay bạch theo pháp đại từ trong Kinh và ban chú an lạc rồi; sám chủ và vị thầy đại diện lắc linh, đại chúng cùng tụng chú đại từ pháp và thí nhứt thiết lạc 3 lần. Sau đó sám chủ lễ thỉnh chư Phật:

Nhứt tâm phụng thỉnh hoặc Đa Bảo Như Lai, Bảo Thắng, Diệu Sắc Thân, Quảng Bác Thân, Ly Bố Úy, Cam Lồ Vương, A Di Đà Như Lai, hoặc thỉnh Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai v.v.. Thỉnh xong, tiếp đọc:

Mong thay chư Phật Như Lai dùng từ lực vô duyên sắc xuống tỉnh, quận… sớm giáng trận mưa. Nếu đàn tràng có 54 vị nên chia làm 6 ban, mỗi ban 9 vị tuần tự thỉnh cho đến ban cuối thỉnh xong, vị sám chủ quỳ gối chấp tay, nhịp một hồi 3 tiếng khánh, đọc Kinh, trì chú, niệm Phật, sám nguyện, hồi hướng, phục nguyện…

Bài hồi hướng:

Cầu mưa công đức hạnh nhiệm mầu
Thắng phước bao nhiêu con nguyện cầu
Khắp nguyện huyện, châu gặp hạn hán
Chóng được mưa nhuần thấm đượm sâu
Việc gấp như cứu lửa cháy đầu
Vì cầu tiêu chướng giáng mưa mau
Ngưỡng mong Tam Bảo, thiên long thảy
Thương xót chúng sanh hợp thời mưa
Mười phương ba đời Phật Như Lai
Tất cả Bồ Tát Ma Ha Tát
Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật.
Tam tự quy đảnh lễ.

Xem tiếp

Tam tự quy đảnh lễ.

Đàn này vị thầy hương đăng phải hết lòng lo liệu không được để cho bất cứ một người nào bàn tạp làm mất thanh tịnh. Sau giờ ngọ, nghe hiệu lệnh xong, vị pháp sư và 2 người tác bạch cùng Thầy Trụ Trì là 4 người vào đàn tràng hành lễ. Chí thành tụng kinh đọc lớn tiếng cầu mưa, như nghi thỉnh trước giờ ngọ, sau ngọ chỉ tụng kinh liên tục cho đến khi nào mưa lớn mới thôi. Trừ đàn này ra, các điện thờ chung quanh cũng phải thứ tự luân phiên 10 người hay ít nhất là 4 người tụng 21 biến Chú Đại Bi, niệm hiệu Quan Âm 1000 lần, lạy 12 nguyện của Bồ Tát, hồi hướng, phục nguyện, tự quy và đảnh lễ. Kế tiếp đổi ban thứ hai luân phiên tụng suốt ngày đêm không dứt cầu trời chóng mưa. Các nghi cúng trên một mực theo đúng nghi thường, chỉ viết bài vị: Nam Mô vô biên trang nghiêm hải vân oai đức luân cái long vương và các quyến thuộc. Đảnh lễ xong, đại chúng tán bài:

Thánh chúng long vương,
Oai đức khó lường,
Vâng lời Phật dạy,
Tán (rải) ngọc quỳnh tương,
Quang lâm đạo tràng,
Nhuần sạch thanh lương,
Một giọt nhuận 10 phương.

Nam Mô Vân Luân Hội Thượng Long Vương Thánh Chúng Bồ Tát (3 lần).

Kế đọc sớ cầu mưa bằng giọng thống thiết, nên viết 4 hàng: hàng đầu viết tạo 3 nơi hóa hoặc chế bằng giấy viết hiệu 3 quan, cũng như 3 lồng sớ, mỗi tờ phóng trên 1 tờ giấy hiệu quan trên tay biến hóa thật tài tình. Một tờ trình Tam Bảo, một tờ trình chư thiên, một tờ trình các vị long vương. Để lại một phong bì mỗi ngày đọc một lần cho đến khi tụng xong hồi hướng rồi mới thiêu đốt.

Sớ rằng: thiết nghĩ, ánh dương thái quá làm nóng cháy, muôn vật đều khô héo, đây trên do trời phạt, dưới do dân nhiều tội lỗi. Chỉ chư Phật mở rộng môn từ bi mà thần chú có cảm ứng cơ cầu, do vậy với lòng thành, thiết lập đàn tràng cầu mưa tỏ bày tâm cảm, ngưỡng mong thánh đức dũ lòng đón nhận. Nay tại Việt Nam (Úc Đại Lợi)… tỉnh… phủ… huyện… chùa… Trú Trì (pháp danh). (Nếu có quan chức mời chú nguyện và biên tên họ vào sớ)… Hôm nay chí thành niệm hương đảnh lễ Đại Vân luân chủ, Thích Ca Văn Phật, cầu vũ hội thượng chư Phật Thánh hiền, thiên long tám bộ, ty sở các thần, tọa đài hoa sen, mong cảm thông lời bày tỏ: Nhân chở che bổn xứ gặp lúc nắng hạn lâu ngày ban cho chỗ mưa nhỏ. Suối khe cạn nước, vạn vật khô cằn; muôn dân trăm họ, khổ thống điêu linh. Cơ quan chức trách lo nghĩ như khẩn cầu, nghe Phật dạy lấy vầng mây lớn, tụng kinh trì chú cầu mưa; xin vì cảm thông, cho… (tên) nay ngày… (kiến lập đàn tràng), y pháp cần cầu, vân tập tăng chúng tụng kinh, trì chú, niệm Phật. Song e sự lý không cùng, lễ nghi không đúng pháp khó cảm đến long thiên xin rộng lòng tha thứ; chưa có mưa nhuần thấm xuống, do vậy chí thành dâng sớ: trước trình Tam Bảo thánh chúng, kế thưa 3 cõi chư thiên, tiếp thưa cùng long vương thánh chúng, ngưỡng cầu rũ lòng thương chứng giám, đoái tưởng chúng sanh, mong cho tội nghiệp sâu dầy lấy lượng bình đẳng gội nhuần, dậy sấm chớp nơi núi sông, đỗ mưa tuôn khắp chốn, cứu sanh linh đồ thán, đang phải chịu nạn tai. Lại cầu cậu gió thầy mưa trên chở dưới che địa thần lúa thóc, hết lòng quan tâm, che chở cho lúa được mùa cũng giống mùa thu, tháng hòa năm thuận, muôn dân an lạc thái bình. Cẩn niệm chí thành cúi đầu dâng sớ.

Sớ văn đây cung trình Tam Bảo chứng minh, đài sen thỉnh tọa; chư thiên cùng lên bảo tòa, long thần chư vị thần linh lên bảo tòa.

Ngày…tháng…năm …Trụ Trì…cẩn bạch.

* Phụ Chú: Đàn Đại vân: đàn chính ở giữa, 2 bên treo nhiều câu dùng giấy trắng, mực đen viết chữ đậm nét như:

Đại Chiêm cam sâm điền trù đắc nhi tư dục,
Kỳ phu huệ trạch thảo mộc bị dĩ sanh thành.

(Mưa lớn đượm nhuần ruộng được mùa thêm nẩy nở,
Sông Kỳ thẩm thấu cỏ cây chớn chở phát sanh).

Chứng nghĩa ghi rằng: tổ chức nghi thức cầu mưa dựa theo Kinh Phật soạn ra. Duy chỉ lập đàn, sắp xếp chỗ ngồi, phan phướn, hình tượng v.v... việc chi tiêu tiền bạc tốn kém. Nếu quan chức đứng lo liệu vấn đề trở nên rất dễ giải quyết. Giả như chư tăng phát tâm lo liệu có thể dùng giấy, gỗ thay vàng lá. Kỳ nguyện cốt ở thành tâm trang trọng mà thôi. Song trải qua nếu có lúc mưa lớn cũng làm cho tạnh dứt, tạnh hẳn mới thấy được hiệu quả kinh này. Cũng có thể dùng để cầu trời tạnh ráo. Chỉ thay đổi nội dung 2 chữ là được, đổi chữ cầu mưa thành cầu nắng và cũng đổi lời sớ nữa. Đây là việc lợi ích lớn lao ngoài nghĩ ngợi, cảm thấu các bậc thần minh. Ngoài ra, đàn tràng tụng Chú Đại Bi, giúp thêm lời ban ân chóng cảm kích tới mọi sự cầu. Nếu như người cầu không thỏa mãn không phải do tâm đại bi đà la ni. Thảng hoặc nơi núi cao, thôn làng vắng vẻ, không có quan chức tham dự, nên mời chư tăng thanh tịnh xa gần tới tụng kinh theo chỗ chuyên biệt của họ, chí thành cầu nguyện cũng có thể có kết quả trời mưa. Kinh Hoa Nghiêm cảm ứng lược ký ghi rằng, ngài Tăng Đạo Anh, họ Trần người quán huyện Bồ, 18 tuổi cưới vợ ở chung 5 năm thề không gần nhau. Sau theo nghe Cự pháp sư trong huyện giảng Kinh Hoa Nghiêm bèn thế phát xuất gia theo nhiều người vào núi Chùa Bá Thê tu pháp tham thiền. Gặp tiết trời nắng hạn giảng Kinh Hoa Nghiêm để cầu mưa. Có 2 cụ già, mỗi vị có 2 đồng tử theo hầu tìm đến nghe giảng. Ngài Đạo Anh thấy lạ bèn hỏi, mới biết đó là hải thần. Nhân đó nói rằng, nay vì đàn việt xin cho trận mưa. Lão trượng sai 2 đồng tử, một từ lỗ cửa sổ phóng ra trong thoáng chốc, một trận mưa to xối xuống, xa gần đều thấm nhuần. Công đức giảng Kinh Hoa Nghiêm mà cảm động đến trời làm đỗ cơn mưa lớn. Cũng như Kinh Pháp Hoa Trì Nghiệm ký ghi rằng, pháp sư Vân Quang, đời Lương, niên hiệu Phổ Thông, năm thứ hai, tập họp chúng nơi đại điện giảng Kinh Pháp Hoa, trời rưới mưa hoa giữa thiên không. Vua đem việc hạn hán hỏi ngài Hòa Thượng Chí Công. Chí Công nói rằng: có mây có thể đưa tới mưa. Vua nhân đó thỉnh Ngài giảng Kinh Pháp Hoa đến đổi thấm nhuần khắp nơi trời bèn đỗ mưa to nơi nơi đều lợi lạc. Nhân việc giảng Kinh Pháp Hoa đây mà cảm động trời đỗ mưa vậy.

Ngoài ra cũng có câu chuyện kể rằng: Ngài Thích Chân Quán chùa Nam Thiên Trúc đời Tùy Linh Ấn họ Phạm ở Tiền Đường. Lúc nhỏ tướng dị kỳ, lưỡi đỏ vằn quanh, 2 tay trái phải có chữ tiên nhơn, thường tụng kinh Pháp Hoa định mỗi ngày một bộ. Năm Khai Hoàng thứ 14 lúc trời hạn hán mời Thầy giảng Kinh Hải Long Vương, trời liền nhóm mưa. Nhờ giảng Kinh Hải Long Vương này mà làm cho trời mưa vậy. Ngoài ra, Ngài Thích Trung Lập ở Minh Châu đời Tống, họ Trần người huyện Ngàn, xuất gia năm 20 tuổi, được Vua ban hiệu Minh Trí vào đời Hy Ninh. Ở Nam Hồ thay thế Ngài Thần Trí mỗi ngày chuyên tu pháp tham thiền. Vào năm Nguyên Hựu Ngài tái chủ trì Chùa Diên Khánh chuyên lạy Kinh Pháp Hoa 7 năm tu pháp viên mãn. Một hôm trong thiền quán, Ngài thấy mình ngồi trong một chiếc thuyền lớn bơi đi tự biết tới suối tuyền dũng; Ngài tụng Pháp Hoa hơn 10,000 bộ cứu được hạn hán qua đi rất linh nghiệm. Tụng Kinh Pháp Hoa và lạy sám Pháp Hoa mà làm cho trời mưa vậy.

Lại một chuyện khác, đời Tống hội Kê Đạo vị sơn, Ngài Thích Tông Lợi đã thọ giới Tỳ Kheo, tới Cô Châu nương Ngài Thần Ngộ lạy sám Pháp Hoa 3 năm. Một hôm, thấy Bồ Tát Phổ Hiền cỡi hư không qua trước mặt, tìm hỏi thành mới bích hồ, chuyên tu niệm Phật tam muội. Năm Chánh Hòa nguyên niên trời hạn hán, Ngài cầu mưa cảm tới long vương hiện thân sắc vàng rưới mưa đủ nước. Do công phu niệm Phật chí thành làm cho trời mưa.

Kinh Kim Cang Trì Nghiệm ký ghi, đời Đường Khai Nguyên năm 93, Lữ Văn Triển làm việc ở huyện Lãng Trung, rành rẽ Kinh Phật, lại chuyên trì tụng Kinh Kim Cang đến hơn 30,000 lần nên được điềm linh ứng kỳ dị. Cuối năm nọ, 3 cái răng đều rụng một lượt, bỗng mọc lại như cũ. Lúc còn làm việc tại Lãng Trung nhằm năm hạn hán, Vua ra lệnh dân chúng cầu mưa, Ngài vừa tụng một biến trời bèn đỗ mưa lênh láng; lại khổ ngập nước liền khiến tụng Kinh cầu dứt mưa, hợp thời đáp ứng. Do tụng Kinh Kim Cang làm cho trời mưa cũng như dứt mưa.

Một câu chuyện khác: Ngài Liên Trì đại sư ở Minh Quí vừa đi tham học trở về Hàng Châu, trên đường đi muốn vào thăm một tu viện trên núi cao, thấy mây giăng đầu núi u tịch, Ngài bèn lấy gậy chống. Lúc đó trời đang hạn hán, dân làng mời Thầy tụng kinh cầu mưa.

Thầy nói: “Lão tăng ở đây chỉ biết niệm Phật và không có pháp thuật nào cầu mưa được cả”.

Dân chúng nói: “Chỉ cần thỉnh Đại Sư niệm Phật”. Mời Thầy ra khỏi núi tới bờ ruộng niệm Phật, thế là mưa kéo tới ngay. Dân làng quá cảm niệm ân đức Ngài nên hoan hỷ ủng hộ kẻ công người của lập nên ngôi chùa cho Ngài tu niệm. Đây cũng chỉ do công phu niệm Phật mà cảm được mưa vậy. Cho nên việc cầu mưa hoàn toàn nhờ vào công đức chư Tăng hằng ngày công phu tu tập mới có thể cảm ứng được; cũng nên mời vị chủ lễ trang nghiêm giới đức mới có hiệu quả. Nếu như mời vị không đủ giới đức, chư Tăng thiếu tu chỉ làm trả lễ chiếu lệ nên cũng khó mà cảm được tới trời. Thậm chí còn làm ồn ào phức tạp như uống rượu, ăn thịt, vui đùa, làm điều bất chính, làm sao cảm thấu trời được, lại càng tạo thêm nhiều tội lỗi nữa!

Mục lục

3.7 Lời Phụ: Cầu tuyết

Nghi thức không truyền riêng như pháp cầu mưa để thành phổ thông. Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn thường có câu tụng khai kinh rằng:

Một năm chỉ trừ tháng này
Trời cao chưa từng rơi tuyết
Long thần ba cõi xét soi
Mỗi vị lần lượt cho biết
Khắp trời khắp đất nhã bạc
Vã phải hợp thời đúng tiết
Mong nhờ đại chúng từ bi
Trợ lực niệm chú gia trì…

Mục lục

3.8 Họa sâu ăn hại lúa (mùa màng)

Phàm gặp họa sâu hại lúa, là việc gấp như lửa cháy. Trong đại tạng không có Kinh tụng trừ họa sâu ăn lúa. Cổ đức chỉ có nghi thức cầu trời: tại phòng khách chúng bạch Ngài Phương Trượng cho ý kiến xong, kế đến viết giấy đề di hoàng (họa sâu ăn hại lúa). Tờ giấy này dán nơi cửa chùa và tại phòng khách, cũng ghi rõ vào ngày…tháng…năm…có lễ tụng kinh trừ họa sâu lúa, tụng Kinh Kim Quang Minh từ ngày… đến ngày… Sắm năm loại trái cây, hương hoa cúng thiên, lễ sám Kinh Kim Quang Minh vài ngày cầu nguyện trừ sâu, trong năm thạnh phát, nhân dân an cư lạc nghiệp; đọc nêu danh các Thầy ra như sau:

……….

Muốn biết thêm nghi tiết, cần xem phần sau, Chương Trụ Trì phần niệm tụng có nói rõ. Đây chỉ ghi lòng sớ:

Nay tại nước… tỉnh…phủ…huyện…chùa… Trụ trì hoặc quan chức đứng cúng hay người làng hoặc người chủ chốt theo đó biên tên họ đầy đủ. Ngày hôm nay cúi đầu niệm hương đảnh lễ Kim Quang Hội chủ năng nhân Từ Tôn, trên hội quang minh, chư vị thiên, phạm vương, đế thích bốn vua, thiên long tám bộ, chư thần binh khí, thánh chúng các ty mời vào bảo tòa an tọa. Cung kính tỏ bày khẩn niệm: sâu bọ tác yêu gây tai ác đáng lo để lại nghiệt ngã trong đời e xâm hại thành nạn. Không do công lực thần trừ khử, dù tận nhơn lực nhưng vẫn lỗi lầm. Do vậy, tháng… ngày… này xin phát lòng thành lập đàn trừ sâu phá lúa bảo vệ mùa màng. Mỗi ngày cử chư tăng tụng Kinh Kim Quang Minh và 5 thứ trái cây cúng thiên, lễ sám Kinh Kim Quang Minh.

Lại nguyện: nguyện đem công đức này làm tiêu dứt nạn trùng, tưới rãi gió mưa quét sạch các thứ không còn sót lại gì, chảy vào sông ngòi, theo nghiệp mà đi làm cho dân chúng an cư lạc nghiệp, vạn vật sanh trưởng. Chúng con không mong gì hơn khẩn thiết lòng thành mong mỏi.
Ngày…tháng…năm, tên Thầy Trụ Trì, tên vị quan chức.. 9 lần trình thưa.

Sớ phải viết trước, ngày đầu tiên đốt một lá; còn một lá để giữa đàn tràng mỗi ngày tuyên đọc cho đến khi hết sâu mới dứt; tụng hồi hướng, phục nguyện xong đem đốt. Sau khi đọc sớ xong liền cử bài tán:

Gìn mạ giữ lúa,
Chư vị tôn thần,
Trừ sạch sâu bọ,
Thỏa mãn sanh dân,
Ruộng lúa đầy đồng,
Mùa mới đơm bông,
Xin đáp tạ thâm ân.

Nam Mô Tiêu Tai Chướng Bồ Tát (3 lần).

Ngoài nghi cúng trên đều theo nghi phổ thông đến khi sâu bọ dứt là hồi hướng. Sách khác, giữ hội mạ xanh cũng bao hàm như phần này.

Chứng nghĩa ghi rằng: sâu bọ phá hại lúa mạ là thiên tai. Xưa qui định tụng Kinh Kim Quang Minh, lễ sám Kim Quang Minh, hiến cúng chư thiên chóng được cảm ứng.

Y cứ theo Kinh Kim Quang Minh quyển 2 phẩm Tứ Thiên Vương ghi rằng, Kinh này hay soi sáng cung điện chư thiên, là Kinh mà làm cho chúng sanh an lạc; cho chí có thể trừ thiếu thốn, đói khát v.v.. Ngoài ra, phẩm công đức thiên ghi rằng, do nhân duyên làm tăng thêm địa vị nên các địa thần, chư thiên thảy đều hoan hỷ đem gieo giống lúa thóc mầm mộng lá, bông hạt đều tươi tốt v.v... Phẩm Kiên Lao Địa Thần Kinh Địa Tạng ghi rằng, vì thế cho nên trong Châu Diêm Phù Đề, mọi cây cối, cỏ thuốc, nhánh lá gốc cành, hoa quả tuơi tốt, đẹp đẻ, thơm tho, thảy đều đầy đủ v.v… Phẩm Quỉ Thần ghi rằng, đây do lực Kinh nầy nên làm cho chư thiên hoan hỷ, trăm thứ hạt kết trái thảy đều tươi tốt v.v.. Y cứ đây có thể thấy Kinh này đích thật có thể trừ sâu phá lúa mạ; làm cho mùa màng thêm phong phú tốt đẹp. Cần phải hợp lực làm cho Kinh phổ biến lưu thông rộng khắp để mọi nơi thường trì tụng không ngừng thì thiên hạ thái bình, tội diệt, phước tăng. Không có lỗi đối với Kinh này cho nên đời Đường các nhà dịch kinh gọi là Tối Thắng Vương Kinh. Rất tiếc ngoài phần thủy lục ra, sách ít thấy nghe hoặc nơi sơn giả hoang địa đều không có Kinh này. Có thể xem trong Thiền Môn Nhựt Tụng có nghi cúng Tề Thiên - từ dao thiên ngọc lộ - khởi, đến tán Phật quảng đại từ bi rồi ngừng dứt. Tụng hết quyển càng tốt, chỉ cần đổi lại nhứt tâm phụng thỉnh thay vì nhứt tâm đảnh lễ mà thôi.

Kinh Kim Quang Minh cảm ứng ký ghi rằng, đời Tống có vị tăng tên Tùng Lễ, người Nương Dương, cư ngụ ở Tinh Xá Bình Điền tại Đài Châu; người cẩn trọng ít nói, vui buồn không lộ ra sắc mặt; sống giản dị chân thành, giữ giới thanh tịnh. Đời Lương niên hiệu Càng Hóa mùa hạ nắng hạn, dân chúng mời Ngài tụng Kinh Kim Quang Minh cầu mưa; Kinh tụng cảm tới cõi thiên trời mưa luôn 3 ngày. Lúc bấy giờ Tiền Võ Túc Vương nghe danh triệu mời vào cung, lập đạo tràng lễ sám Kim Quang Minh v.v.. Căn cứ theo đó, tụng kinh đã làm cho trời mưa và hẳn cũng hay trừ sâu làm hại lúa vậy. Song, người chủ trì ắt phải bậc cao tăng, đức độ mới dễ đạt sự cảm ứng; không phải tư cách của bọn tầm thường mà làm được. Nếu như thành tâm tụng Chú Đại Bi thay thế cũng được, vì tất cả chú trọng ở mong cầu. Nếu kết quả không như ý là do không vì tâm đại bi Đà La Ni vậy. Chỉ cần giữ tâm chân thật cần cầu mọi việc gì cũng đều cảm ứng cả.

Mục lục

3.9 Kỳ nguyện Vi Đà hộ pháp

Phàm gặp sự hoang mang hay đang ở chỗ tuyệt lương thực, hoặc đang tạo lập, hoặc sửa chữa v.v.. Duy Na và Giám Tự bạch Trụ Trì cho biết ngày giờ hành lễ. Ngoài thỉnh hóa chủ thông báo cho tín đồ biết, trong viết thông báo dán nơi phòng khách. Thông báo cho biết rõ ngày…tháng…năm…Tới ngày, nghe chuông, chư tăng đắp y tập trung tại chánh điện hoặc điện thờ Vi Đà, tụng Thiện Thiên Nữ chú kỳ nguyện Vi Đà. Phải viết 2 lá sớ ghi rõ làm việc gì, lời phải thích hợp. Một lá tuyên đọc xong rồi đốt để báo đến Thánh minh, một lá cúng xong hẳn đốt; mỗi lần tụng kinh có đọc sớ. Mỗi ngày 2 buổi hoặc thúc bảng hay gióng chuông 3 hồi lại 4 tiếng để nhóm chúng tham gia khóa tụng. Đại chúng mời Thầy Trụ Trì niệm hương xong cắm lên lư. Duy Na cử tán lư hương…Cuối bài đọc: Nam Mô Hộ Pháp Vi Đà Tôn Thiên Bồ Tát (3 lần) – nên thủ mõ lớn – Tán xong tụng Thiện Thiên Nữ chú, vừa đi nhiễu điện hoặc đi nhiễu quanh bàn thờ Vi Đà vừa đọc chú 108 biến. Tối thiểu cũng đọc cho được 49 biến, tới lần cuối thỉnh 3 tiếng chuông cho đại chúng ngừng tụng. Đứng chỉnh tề, Thầy Trụ Trì niệm hương, xong, Duy Na cử bài tán:

Vi Đà thiên tướng, Bồ Tát hóa thân,
Ủng hộ Phật Pháp phát nguyện rộng sâu,
Tay cầm thanh kiếm trấn áp ma quân,
Công đức vô biên thật khó nghĩ bàn.

Nam Mô Phổ Nhãn Bồ Tát Ma Ha Tát (3 lần).

Tán xong, đại chúng lạy 3 lạy rồi lui về chỗ. Mỗi ngày 6 thời, khởi sự, chấm dứt như trên. Nếu việc gấp, ngày đêm 2 thời nên luân phiên nhau tụng phải thành tâm để cầu nguyện. Đúng theo nghi thông thường cho đến ngày viên mãn, hồi hướng, đốt sớ, tạ thần Hộ Pháp.

Phụ: Ngoài ra, quyên góp thứ khác ngoài gạo, tùy theo đó sửa đổi lời lẽ trong văn sớ. Như dưới đây:

Từng nghe tên chùa…, tên vị thầy chủ sám, từ khi tiếp nối cho đến nay đã trải qua năm tháng. Nay trụ cột tuy vững, tăng chúng rất đông, không thiếu thốn lương thực. Sớm trưa chớ trông đợi, đang gặp hồi kém khó, cơm Hương Tích khó khắc phục. Suối ngọt, trái rừng không đủ chửa lành cơn đói. Kho trống, bếp lạnh làm sao được no bụng đây? Đã không có cách dự trù chỉ còn kế nhờ vào sự ủng hộ của đàn việt. Lại nguyện: người có lòng nhân trưởng giả, bố thí ra công giúp đỡ, thật là phước đức vô lượng. Hoặc thí đậu, lúa, nấu ba bát cháo, hoặc cho rang gạo đưa tới mùi vị lục hòa, một hộc, trăm hộc tùy lực, tùy duyên mà vui thí; ngàn thăng, vạn đấu, do tâm hoan hỷ để quyên góp vào. Một lời, một việc đều có công đức; hoặc quyên góp hay khuyến khích người đóng góp…đều là nhân lành. Dựa vào chén cơm để kết duyên vui hưởng thiền duyệt (vị thiền). Tặng ít mầm mà đăng sổ thiện, phước không thể lường hết. Từ đây tăng chúng cần tu, sớm tối tụng kinh cầu nguyện. Chư Phật Thánh thần mật thùy gia hộ, quyết định được an lành, nên sớm vâng hành. Kéo dài huệ mạng của một ngôi chùa đâu hư tâm lực. Vì Tam Bảo làm lợi ích thấm nhuần, thần xin khải bạch.

Nếu như gặp việc kiến tạo, sửa sang…vào ngày hoàn mãn đều nên cúng kiến bẩm bạch Vi Đà tôn thiên để đáp đền ân hộ pháp của Ngài.

Chứng nghĩa ghi rằng, việc cầu nguyện này thuộc về cổ tục. Bởi vì, người xưa lấy đạo đức tu hành làm việc nhà, chốn tòng lâm hoàn toàn không việc đi tụng kinh bái sám. Nhu cầu của đại chúng như y phục, ẩm thực hoàn toàn nhờ Vi Đà thiên gia hộ. Ngài cảm hóa 10 phương, chỉ người tu hành hẳn không hề chết đói. Muốn thoát nạn gấp chỉ thành tâm cầu nguyện Vi Đà tướng đen gia hộ, theo việc không miễn cưỡng được tùy duyên. Nay đa phần người ngu mạo tăng đi hóa duyên (quyên góp) để bưng bít mờ mịt cốt dung dưỡng cái xác thân. Như cây giữa rừng như dao kề ngọn, như trùng đục khoét, hoặc 4 phía bị đóng đinh, đinh đóng chặt 7 ngày hay tạm thời giây lát, bó cột dính lại với nhau cho người ta thấy; hoặc đào đất làm huyệt chôn ngược đầu xuống, 2 chân chổng lên trời. Có người chôn sấp lưng đến nổi phù lên màu xanh rồi dùng kiềm siết chặt lại. Bó mồm miệng người ấy lại chỉ có uống nước gạo mà không thể ăn ngũ cốc được. Hai chân đứng vắt qua lạy Kinh, khiến người ta trông thấy hoảng sợ; hoặc lôi khối sắt hoặc kéo thuyền nhỏ nặng 110 cân. Tu khổ hạnh như thế là làm điều kỳ dị dối người, mê hoặc chúng. Có nhiều hạng không phải một. Không tham cũng ngu, thật đáng thương xót. Trong tòng lâm chúng ta quyết định dứt khoát không làm những việc mị chúng như thế mà chỉ giữ gìn Thanh Quy cẩn thận, nương giáo pháp tu hành, Vi Đà thiên chắc không phụ các người đâu.

Mục lục

3.10 Phụ: Vi Đà tôn thiên thánh đản

Ngày mồng 3 tháng 6 hay ngày 13 chưa xác định chắc là ngày sanh của Vi Đà thiên. Dùng cháo điểm tâm sáng xong, thông báo tại trai đường, phòng khách. Thông báo đề: hôm nay ngày… tháng…năm…nhằm ngày Khánh Đản (sanh) của Vi Đà tôn thiên. Đại chúng khi nghe hiệu lệnh vân tập chánh điện hay điện thờ Vi Đà cúng ngọ theo nghi thức trong Thiền Môn Nhựt Tụng, nên ở đây không ghi phần này. Chỉ có lời cẩn bạch khác như sau:

Trộm nghe rằng:

Ba Châu cảm cách Hộ Pháp thần
Vi Đà thiên Bồ Tát hóa thân
Hành Phật sự nhiếp hóa
Đức hàm dung cả thiên nhân
Trên cao nghe thấu
Tăng tục cảm ứng ân cần
Thiện ác rõ phân
Mở lòng thương trí vận
Bồ Tát phương tiện từ tâm
Chứng pháp vô vi thâm diệu
Công đức siêu vượt thế trần
Nghĩ đời mạt pháp,
Tăng chúng phuớc căn cạn dần
Đạo lực suy vi, tập theo thói nhiễm
Đức Vi Đà tôn thiên gia ân
Cảm ngoại ma không quấy nhiễu
Đón mừng ngày Khánh hỷ
Đặc dâng cúng rau vi.

Lại nguyện:

Vua tôi được phước, thiên hạ an hòa
Biển lặng trời thanh
Đất nước thái bình
Nơi nơi gió hòa mưa thuận đẹp xinh
Phật đạo huy hoàng
Giáo pháp nhịp nhàng chuyển vận
Tòng lâm an khang
Chùa hưng thánh hiền tăng đa dạng
Đức chúng rộng dung hòa ái
Bậc long tượng triển khai pháp mầu
Thí chủ đàn na vui thỏa
Đạo lữ thảy nhuần ân
Phàm có niệm mong cầu
Được như ý thành tâm.

Chứng nghĩa ghi rằng, lễ Vía Vi Đà chỉ tụng Kinh Kim Quang Minh và niệm chư thiên. Truyện tích chỉ biết tên nhưng chưa ai rõ cốt chuyện, nên hoặc cho rằng Ngài là Mật Tích lực sĩ hoặc là Phật Lâu Chí…

Mục lục

3.11 Phụ: Già Lam sanh nhựt

Căn cứ các Kinh như Đại Quán Đảnh ở Tây Vức (Ấn Độ) thần Già Lam có 18 vị. Ở Đông độ (Trung Quốc) có nhiều vị như Hoa Quang, Quan Đế (Công), Long vương v.v... Hoa Quang sanh nhựt hoặc ngày 28 tháng 9 âm lịch, sanh nhựt Long vương không thấy chép. Quan Đế thánh đản thông thường người Tàu lấy ngày 13 tháng 5 âm lịch dựa theo tích truyện đời Minh (1368-1661) niên hiệu Khương Hy năm thứ 9 tại tỉnh Quảng Đông, các nhà hội quán đồng lập một tòa miếu thờ Quan Thánh. Tuy nhiên, theo tích truyện y sanh Trần Diệu do đức Quan Thánh hiển linh về mách bảo, Ngài sanh tháng 7 chứ không phải tháng 5 như mọi người tin nghĩ. Thánh Hoa Quang, Long vương thánh tích không ghi rõ ngày sanh. Chỉ có Quan Đế hiển thánh ở núi Ngọc Tuyền hoặc hiện thân tại Chùa Hoàng Mai v.v…nay không có nơi nào hiển linh nữa. Vì thế, tại tăng viện giới tăng già mới tôn Ngài là thần hộ pháp chốn già lam mà ngày sanh nhựt như trên đã nêu. Nghi cúng giống như lễ vía Vi Đà thiên. Chỉ có lời khác như:

Ngưỡng mong đại đế phò trợ thánh giáo
Của Tam Bảo khí sắc luôn vẫn mới
Xin thuận phàm tình, dẫn sanh linh nương cậy
Bẩm thần oai linh hiển
Trấn các phương hoạnh yểu nơi nao
Tâm chánh trực thông minh
Hết thảy ác tà thanh tảo
Là nhờ ân pháp vương gia hộ
Hằng thường theo hộ điện vàng
Thiên đế giáng chỉ bảo an
Đây ngày thánh đản hân hoan
Vô cùng sạch đẹp mát trong
Cung hiến hương trầm
Ngưỡng mong chứng giám
Từ đây bờ giác dự phần
Dứt trừ oan trái lần khân
Vâng nhờ uy đức độ dần chúng sanh
Rõ soi trong ngoài tăng tục.

Văn này trước kia chỉ dùng cho Quan Đế, nếu bạch chung ở già lam nên dùng lời như sau:

Cung kính nghe rằng già lam thánh Bồ Tát
Đèn trí soi ba cõi sáng tỏa mười phương
Lấy già lam tựa nương hộ trì Phật Pháp
Làm thành lũy giúp sức bậc pháp vương
Khắp chốn phân thân
Chở che chúng tăng
Trông nom việc Phật.
Ghi tên họ người cúng vào đây…, tên vị Trụ Trì…
Thân nương nhờ ngôi già lam
Theo cội gốc để trở về
Mong gặp ngày tốt sanh
Thiết cúng niệm tâm thành.

Lại nguyện:

Không quên Phật di chúc
Có mặt khắp đạo tràng
Chánh pháp giúp xiển dương
Lối ma sạch thênh thang
Mông ân gia hộ đàn na
Gia đình mọi thành viên an hảo
Chúng đức hộ đạo quyền uy
Đường giác rộng hanh thông
Đạo tràng lập khắp chốn
Chấn chỉnh tông phong
Vĩnh viễn dài lâu
Tăng chúng hòa hài
Thành tựu đạo quả mãi về sau…

Chứng nghĩa rằng, ở Ấn Độ có 18 vị già lam xuất phát từ Kinh Thất Phật như:

1) Mỹ Âm
2) Phạm Âm
3) Thiên Cổ
4) Thán Diệu
5) Thán Mỹ
6) Ma Diệu
7) Lôi Âm
8) Sư Tử
9) Diệu Thán
10) Phạm Hưởng
11) Nhơn Âm
12) Phật Diệu
13) Thán Đức
14) Quảng Mục
15) Diệu Nhãn
16) Triệt Thính
17) Triệt Thị
18) Biến Thị.

Các thần già lam Đông độ tùy cơ duyên không nhất định hoặc chỉ một như Hoa Quang hay Quan Đế; 3 hoặc 5 mà danh tánh được định như lúc mới khai sơn. Ngày nay nhiều người tin Quan Thánh và Vi Đà nổi bật hơn cả, nhân vì sự linh ứng của các Ngài vậy. Bài tán ca tụng rằng:

Quan Thánh Đại Đế
Oai thần rộng khắp
Thệ nguyện thâm sâu
Hộ pháp hết lòng lo.

Mục lục