Chúng ta tiếp tục xem tiếp, cổ đức dạy chúng ta làm thế nào tu hành chân chánh. Nói đến tu hành, nhất định phải hiểu cho rõ ràng, hiểu cho sáng tỏ cái ý nghĩa thuật ngữ của danh từ này. Tu là sửa cho đúng, hành là hành vi. Hành vi đương nhiên là đã phát sinh sai lầm thì mới cần phải sửa chữa nó lại cho đúng. Nếu như hành vi đều là đoan chánh, thế thì có cần tu nữa hay không? Ngay như phần trước đã nói, một người khởi tâm động niệm, lời nói việc làm đều tương ưng với thập thiện nghiệp đạo, đều tương ưng với bát chánh đạo, thì người này chính là chư Phật Như Lai, hai chữ tu hành này đối với họ có cần dùng nữa hay không vậy? Công phu tu hành của họ đã đạt đến viên mãn rồi. Xin thưa với quí vị, ở trong kinh giáo đại thừa chúng ta đã học qua: “Chư Phật Như Lai tuy đã chứng đến cứu cánh viên mãn vẫn không bỏ tu hành”. Đây là ý gì vậy? Đây gọi là đại từ đại bi. Đến lúc đó làm nên những tấm gương tu hành này, không phải vì bản thân, mà là vì chúng sanh. Làm thế nào dạy chúng sanh tu hành vậy? Bạn tự mình cần phải làm nên tấm gương cho họ thấy, đây gọi là dạy học. Cho nên chúng ta khẳng định, Phật giáo là giáo dục.

Giáo dục là có nghĩa gì vậy? Đại đức xưa giải thích cái chữ này “Giáo”, nghĩa thú tạo nên chữ này là trên làm dưới nói theo. Chữ này là chữ hội ý, bạn thấy một bên là chữ hiếu, phía trên là chữ lão, phía dưới là chữ tử; còn một bên là chữ văn (văn chính là văn hóa). Thế hệ trước phải đem văn hóa diễn ra cho thế hệ sau nhìn thấy, để họ học tập. Cái chữ đó thật ý vị vô cùng, bạn vừa thấy liền hiểu ngay. Sao gọi là giáo? Trên làm dưới noi theo. Từ đó cho thấy, dạy học thì điều quan trọng nhất là thân giáo. Cổ nhân Trung Quốc đã nói: “Giáo nhi anh hài, giáo phụ sơ lai”. Ngạn ngữ quí vị đều hiểu được. Sao gọi là anh hài? Trẻ con vừa mới biết nói, trẻ con vừa mới biết đi, đại khái chúng ta hiện nay quan sát khoảng một tuổi. Dạy thế nào vậy? Cha mẹ làm tấm gương cho nó thấy. Cha mẹ đứng trước mặt con cái nhất định phải có lễ, nhất định là tấm gương thật tốt, để chúng nhìn thấy tấm gương tốt, lúc này chúng sẽ ghi nhớ ở trong lòng. Chính là cái gọi là: “Thiếu thành nhược thiên tánh, tập quán thành tự nhiên”. Dạy học là khêu gợi, hướng dẫn tánh đức trước đây của họ. Ý nghĩa giáo dục này của Trung Quốc nói thật quá sâu, nói quá rộng.

Dục là có ý nghĩa gì vậy? Ở trong “Lễ Ký” có giải thích: “Trưởng thiện nhi cứu thất”. Phải giúp đỡ họ tăng trưởng thiện tâm, thiện niệm, thiện hạnh, giúp đỡ họ sửa đổi lỗi lầm, đây là dục. Hai chữ giáo dục hợp chung lại thì cái ý này bạn liền hiểu rõ ràng, bạn liền hiểu sáng tỏ. Cho nên ở trong việc dạy trẻ thơ, điều quan trọng không phải nói đạo lý với chúng, mà hoàn toàn tạo nên tấm gương để cho chúng thấy. Cho nên làm cha mẹ, làm bậc đàn anh, khi ở trước mặt trẻ, hành động biểu hiện ra đều phải như lý như pháp, chúng tôi thường hay nói là hợp tình, hợp lý, hợp pháp. Làm cho chúng thấy. Sinh hoạt thường ngày, người trong nhà đối xử với nhau, thời xưa gia đình tương đối phức tạp, đại gia đình. Một gia đình có mấy chục người, mấy chục nhân khẩu. Gia đình nào hưng vượng thì có mấy trăm người. Bạn thử xem, bậc tôn trưởng, phụ từ tử hiếu, anh thương em kính, vợ chồng đâu ra đó, lớn nhỏ có thứ tự, đều học ở trong đây cả. Không phải dùng ngôn ngữ để dạy, mà họ nhìn thấy từ nhỏ, thấy mãi thành thói quen. Làm như vậy là đúng, không làm như vậy là sai.