Bốn che chướng:

- Che chướng do vô minh (vô minh chướng): Tập quán bám chấp vào các sự việc như thật có, không nhận ra chân tánh của tâm, không nhận ra rằng các hành động và khổ đau không có tự tánh.

- Che chướng do nhận thức (sở tri chướng): Sự bám chấp nhị nguyên, thấy có ta và người. Bởi ta đã sống vô lượng kiếp nên bám chấp này trở thành một tập khí, thành những dấu vết.

- Che chướng do các cảm xúc phiền não (phiền não chướng).

- Che chướng do nghiệp (nghiệp chướng): Những hành động được đặt nền trên các cảm xúc phiền não. Điều này tạo nên thân nghiệp.

Tu hành thời mạt pháp thì ‘pháp nhược ma cường’, vì vậy chúng ta phải có khả năng để phân biệt được chánh tà. Ma chướng là gì ? Thật ra, ma chướng không phải nằm ở bên ngoài, ma chướng chính là những phiền não, tập khí ở trong tâm của chúng ta.

Trong Kinh Bát đại nhân giác, Đức Phật cho biết có bốn loại ma. Thứ nhất là ma ngũ ấm. Ngũ ấm là sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Thứ hai là ma phiền não. Thứ ba là ma chết. Ma chết là chỉ cho con ma cướp mất mạng sống của một người tu học chưa thành tựu đạo quả. Nói đại khái là, đời nay tu học chưa thành tựu gì cả. Lúc tái sanh thì còn mê muội khi đầu thai, vả lại thân người khó được, đời sau không biết có được làm người hay không, được làm người không biết có được nghe Phật pháp hay không, cho nên con ma chết là một trong những con ma gây chướng ngại rất nghiêm trọng. Thứ tư là ma ba-tuần, tức là thiên ma. Nếu nói theo ngôn ngữ thời nay thì thiên ma chính là hoàn cảnh xã hội mà chúng ta đang sống.

Bốn loại ma thì có hết ba loại là chủ tể thân tâm của chính mình. Do đây mà biết, nếu trong tâm chúng ta không có vọng niệm phân biệt, chấp trước thì cho dù con ma bên ngoài có mạnh cách mấy cũng không thể làm gì được. Ngoại cảnh bên ngoài nếu có thể gây chướng ngại cho chúng ta thì thật ra, nguyên nhân chính là do trong tâm của chúng ta có phiền não. Vọng tưởng phiền não là nội gián, là những con ma bên trong, nó làm gián điệp, khi gặp ngoại duyên nhiễm ô, thì trong ngoài hợp tác với nhau, từ đó con ma bên ngoài mới có cơ hội phát huy tác dụng. Nếu như nội tâm của mình thanh tịnh thì thế lực của con ma bên ngoài có mạnh cách mấy cũng không thể nào phát huy được tác dụng. Do đó, hàng phục ma chướng, điều quan trọng nhất là khắc phục phiền não, tập khí của mình. Điều cần phải chú ý là, chúng ta học Phật, tương lai sẽ thành Phật, thành Bồ-tát, chứ không phải thành yêu ma quỷ quái ! Điều này mọi người phải thời thời khắc chắc ghi nhớ, phải để vào trong tâm, luôn luôn cảnh tỉnh để tự mình chân chính giác ngộ ; người học Phật ngàn vạn lần ghi nhớ là để thành Phật, không phải để thành ma !

Tại sao tôi phải nhấn mạnh điểm này ? Quý vị hãy bình tĩnh quan sát cái xã hội này đi, biết bao nhiêu người bạn đồng tu học Phật không hay không biết mình đang rơi vào đường ma. Những người ấy cũng có thiện tâm, cũng là người tốt, đáng tiếc là không hiểu được giáo nghĩa của Phật-đà, không có khả năng phân biết chánh tà, đúng sai, lại thêm không có được nhân duyên thù thắng, không gặp được chánh pháp ; hoặc có gặp được chánh pháp nhưng không có thiện tri thức, hiểu sai lệch nghĩa kinh điển, phiền não tập khí vẫn còn y nguyên như cũ, cho nên học Phật như vậy thì học đến trọn đời vẫn bị lạc vào đường ma. Đây là một việc vô cùng đáng tiếc, cho nên chúng ta không thể không lưu tâm, để ý, không thể không thận trọng. Muốn tu hành nhất định phải bắt đầu hạ thủ công phu từ chỗ đoạn trừ phiền não tập khí, tức là phải khắc phục những thói quan không tốt của mình, phải bồi dưỡng cái tâm thanh tịnh, bình đẳng, từ bi. Nếu lấy sự tu học này làm phương hướng, mục tiêu thì không dễ gì bị đoạ lạc vào đường ma.