ĐỀ THI CHÁY NỔ 2012

[Love_Tamlinh]

ĐI TÌM NGỌN LỬA – Bài 1

LỬA LÀ GÌ

Từ lâu lắm rồi, từ khi khai thiên lập địa và loài người mới xuất hiện trên trái đất, Lửa là phương tiện được người tiền sử dùng để làm chín thức ăn. Lửa sau này được biết như một thành phần trong Ngũ Hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) là 5 vật chất cơ bản cấu tạo nên vũ trụ theo quan niệm văn hóa phương Đông hàng ngàn năm trước. Vậy Lửa có gì lạ đâu, tại sao đến thế kỷ 21, năm 2012 rồi, mà hai vấn đề thời sự, một là chuyện cháy xe, hai là chuyện cô bé gây cháy, vẫn đang là đề tài thời sự nóng bỏng, các nhà khoa học Việt Nam vẫn chưa tìm được câu trả lời một cách thuyết phục !!!

Trước khi bàn chuyện xa xa, chúng ta hãy tự trắc nghiệm bằng những câu hỏi gần gần, vậy Lửa là chất gì và tạo ra Lửa như thế nào. Câu hỏi này không phải ngày nay ai cũng biết.

BẠN ĐÃ HIỂU GÌ VỀ LỬA

1. Lửa là gì?

Lửa hay sự cháy là quá trình ôxy hóa vật chất, sinh ra nhiệt, ánh sáng và các sản phẩm phụ khác. Ngọn lửa là phần thấy được của sự cháy, do khí ở nhiệt độ cao bị ion hóa phát ra ánh sáng, trạng thái đó gọi là plasma. Điều kiện để sự cháy xảy ra phải có đủ 3 yếu tố là: chất cháy, ôxy và nguồn nhiệt. Thiếu một trong các yếu tố trên thì sự cháy sẽ không xảy ra.



Trong ngọn lửa đèn cầy nói trên, 3 yếu tố sự cháy gồm có: chất cháy là sáp paraphin ngấm vào tim đèn cầy, ôxy trong không khí và nguồn nhiệt là mồi lửa ban đầu cho đèn cầy.

2. Màu sắc ngọn lửa

Màu sắc của ngọn lửa đang cháy cho biết nhiệt độ của lửa như sau:
+ Vùng Đỏ: từ 500ºC đến 1000ºC
+ Vùng Cam: từ 1100ºC đến 1200ºC
+ Vùng Trắng: từ 1300ºC đến trên 1500ºC

3. Hình dạng của lửa

Với ngọn lửa đèn cầy trong hình nói trên có hình dạng tròn, chóp nhọn hướng lên trên, không khí nóng luôn di chuyển từ dưới lên trên tạo hình dáng cho ngọn lửa. Tuy nhiên cũng ngọn đèn cầy này được đem vào môi trường không trọng lực, trên tàu vũ trụ chẳng hạn, thì ngọn lửa có hình dạng tỏa tròn đều đặn như hình dưới đây:



Với ngọn lửa to hơn khi đống củi cháy sẽ có dạng không định hình, chia thành nhiều cánh lửa nhỏ. Khi lửa cháy to, lượng khí nóng bốc lên rất nhiều, ngay tức khắc một lượng khí nguội chung quanh tràn vào chiếm chỗ, xô đẩy làm cho ngọn lửa tạo thành nhiều cánh nhỏ hơn:



Với ngọn lửa xăng hoặc gas, tốc độ cháy rất nhanh tạo thành những cuộn lửa hình nấm tròn:




CON NGƯỜI BIẾT DÙNG LỬA NHƯ THẾ NÀO

Lửa chế biến thức ăn: Sau một cơn cháy rừng, những con thú hoang không chạy thoát đã bị lửa thui chín, hoặc quay vàng, tỏa một mùi thơm, từ đó người tiền sử phát hiện rằng khi thịt cho vào lửa sẽ thơm ngon hơn, dễ ăn hơn so với ăn thịt tươi sống. Từ đó con người đã tiến hóa sang giai đoạn thức ăn chín, dùng lửa trong việc chế biến thức ăn duy trì cho đến ngày nay.



Lửa sưởi ấm, soi đường, chiếu sáng: Khi lửa cháy tỏa ánh sáng và cho hơi nóng, con người đã biết dùng để sưởi ấm, soi đường, chiếu sáng. Với một cây đuốc trên tay, người ta có thể đi trong đêm tối rất dễ dàng, hoặc cắm những cây đuốc tại những vị trí làm dấu để không bị lạc. Trong đêm tối, ngọn lửa bập bùng soi sáng trong các lễ hội, ngày nay người ta vẫn còn áp dụng trong các buổi cắm trại dã ngoại.



Lửa làm công cụ lao động: Khi tiến hóa sang văn minh đồ sắt và đồ đồng, lửa đã giúp con người rèn đúc công cụ sản xuất, dao cuốc xẻng, làm công cụ đi săn bắn, cung tên giáo mác và vũ khí tự vệ, súng thần công.



Ngày nay chúng ta muốn có lửa chỉ cần một bật lửa Zippo dùng xăng, một quẹt gas nhỏ gọn hay hộp diêm quẹt là xong, có thể tạo ra lửa bất kỳ lúc nào cần dùng.



Ngày xưa thì không như vậy, không có sẵn dụng cụ tạo ra lửa như bây giờ, người ta thường phải giữ lửa liên tục trong nhà. Ban ngày thì có sẵn bếp lửa, ban đêm người ta thường bện một nùi rơm thật chặt, dài chừng một sải tay, gọi là con cúi rơm hay bùi nhùi rơm, giữ cho cháy âm ỉ suốt đêm. Đến sáng hôm sau người ta thổi để mồi lửa sử dụng cho ngày mới. Từ đó mà dân gian có câu thành ngữ Tối Lửa Tắt Đèn Có Nhau, ý muốn nói hoàn cảnh khó khăn, trong nhà thiếu lửa thiếu đèn vẫn quan tâm đến nhau.


Thổi lửa từ con cúi rơm hay bùi nhùi rơm


CON NGƯỜI TẠO RA LỬA NHƯ THẾ NÀO

Từ khi biết dùng lửa, người tiền sử quan sát cách thiên nhiên thường gây ra các đám cháy rừng, để học cách tạo ra lửa. Đầu tiên khi thấy đá núi lăn, va chạm vào nhau làm xuất hiện tia lửa, gây ra đám cháy, họ nghĩ ra cách dùng hai mảnh đá đập mạnh vào nhau để tạo ra tia lửa, loại đá bình thường cũng được, nhưng tốt nhất là loại đá lửa:

SVCZ YouTube Player

Khi quan sát cây rừng bị gió đẩy đưa, cọ sát vào nhau liên tục cũng gây ra cháy, họ đã nghĩ ra cách cọ sát hai thanh gỗ vào nhau cho nóng lên để tạo ra lửa:

SVCZ YouTube Player

Tóm lại từ vô thủy vô chung, từ khai thiên lập địa, từ khi con người có mặt trên trái đất người ta đã biết đến Lửa, và biết cách tạo ra Lửa như thế nào.