Đề mục 5: Con người.



Tôi nhờ phép quán nhân duyên mà đã thấy rằng cây cối, động vật, hiện tượng không tự thân nó sanh ra cũng không tự thân nó mất đi, mà hết thảy là do những mối nhân duyên tạo tác mà thành. Nay tôi nhờ những phép quán chiếu đó mà quán tới bản thân con người, bản thân tôi.

Nhờ phép quán nhân duyên mà tôi thấy rõ ràng rằng bản thân con người cũng như cây cối, động vật, hiện tượng hết thảy đều không tự tánh tự sanh ra cũng không tự tánh tự hoại đi mà hết thảy đều những nhân duyên tạo tác.

Cụ thể hơn, tôi đi vào quá trình hình thành mình, tôi thấy rằng việc ba mẹ duyên gặp gỡ nhau, rồi yêu nhau, cưới nhau, qua quá trình giao hợp rồi những mối duyên chín mùi mà bào thai thành hình, rồi bào thai được chăm sóc cho phát triển, đến ngày được sanh ra, rồi được chăm bẵm phát triển lớn lên. Trong mỗi quá trình đó lại có những mối nhân duyên khác tác hợp thành, tôi thấy rõ những mối nhân duyên chằng chịt chồng chéo lên nhau tạo tác hợp thành mà có sự xuất hiện của tôi.
Rồi cả việc khi còn bé, lớn lên, già, bệnh, rồi chết đi, tôi nhìn thấy hết thảy những mối nhân duyên, những yếu tố nguyên nhân tác thành.

Qua đó tôi càng thấy rõ, con người không tự sanh ra cũng như chết đi, mà cũng như cây cối, động vật, hiện tượng hết thảy đều do những mối nhân duyên tạo tác mà thành.

Đây là bước khởi đầu cho quá trình nhận thức thực tướng của vạn pháp.

Tôi thấy vạn pháp không có tự tánh tự sanh ra và hoại diệt, mà hết thảy là những sự kết hợp, tạo tác đan xen lẫn nhau mà có sự thành và hoại, tôi thấy hết thảy là do những mối nhân duyên ràng buộc đó.