VI. ÐỨC CHÍ THÀNH


Ðức chí thành là tánh chất thành thật, chơn chánh mà mọi người cần phải có, hầu để đối đãi nhau cho ngay thẳng, thật thà trong đường đời hay là đường đạo. Ðức chí thành là gốc năm thường, là nguồn trăm nết. Có chí thành, đạo hạnh con người mới đặng rõ ràng, sáng tỏ, không chí thành, đạo hạnh phải bị tà khuất tối tăm. Cho nên, con người ở đời mà không un đúc đặng một khối chí thành là gốc rễ, thì trông chi đến việc trau giồi đức hạnh là nhánh lá vậy. Ðức chí thành tỉ như một khối vàng ròng, dùng đó mà chế tạo ra lắm đồ trang sức tốt xinh cao giá. Chí ư khối vàng ấy phải pha, phải trộn, thì mất nguyên chất tự nhiên, rồi bảo sao những đồ trang sức làm ra không phải xấu hèn thấp giá?

Người xưa tuy quê hèn, song giữ đặng hai chữ chí thành: đối đãi với nhau chẳng hề biết dối giả, gạt gẫm là gì? Một tiếng ừ với nhau cầm đáng ngàn vàng, một lời hứa với nhau vẫn khư khư giữ chặt. Người nay tuy gọi văn minh tấn bộ, song cái ánh sáng văn minh chóa ra làm cho con người dường như bị nắng quáng đèn lòa mà xem không rõ cái chân tướng của đức chí thành đặng vậy. Cũng bởi không chí thành cho nên ở đời mới có người nầy xảo trá, kẻ kia gian tham, sanh lòng nghi kỵ lẫn nhau, đến đổi trong một việc làm nhỏ mọn mà có nhiều kẻ chung lo, thì cũng hóa ra hư hỏng. Theo đường đời mà đức chí thành còn quan trọng là thế, huống chi đường đạo là chỗ cần phải treo lên một tấm gương thanh bạch, hầu để soi chung thiên hạ. Người hành đạo cần có đức chí thành, tôn chỉ đạo mới đặng quang minh chánh đại, rồi nhơn đó mới đặng lòng tín nhiệm của chúng sanh. Khi tụng kinh cầu sám, khấn vái Trời Phật, nếu không đặng chí thành, thì tụng niệm luống công vô ích. Phải có chí thành mới có cảm, có cảm mới có ứng, có ứng mới có nghiệm. Cho nên có câu "Hữu thành tắc hữu Thần" là vậy đó.

Người làm đạo mà chí thành, thì chẳng hề để ý chi riêng về việc công quả, nghĩa là chẳng hề tính lập công quả mà cầu danh, chẳng hề ỷ mình lập nhiều công quả mà tự kiêu, tự đắc, rồi tác oai, tác phước, lập thế chuyên quyền, gây ra lắm điều trái đạo, ai nói cũng không nghe, ai khuyên cũng không nạp, ai trách cũng không dung. Người làm Ðạo mà chí thành, thì chỉ lo cho sanh chúng chớ không kể đến thân mình, tự buộc mình vào nơi khổ hạnh, đem cả hình hài trí thức làm món hy sinh cho tôn chỉ Ðạo, thân còn chẳng kể huống lựa là lợi, là danh!

Nói tắt một lời là làm Ðạo mà còn để chút ý riêng về lợi, về danh, thì chưa thiệt là chí thành vậy.

Người theo Ðạo mà không chí thành, thì bất quá là tu "cầu vui" tu "bắt chước", hoặc là tu "cầu mị” theo ông nọ, bà kia, đặng có dễ bề thân cận mà chác chuộng mua yêu, cùng trông ỷ lại nơi người vậy thôi. Người theo Ðạo mà không chí thành, thì bất quá là mượn danh Ðạo để vụ tất đồng tiền, hoặc lợi dụng đức tin của hàng thấp thỏi để mưu điều trái đạo.

Người giữ đạo mà không chí thành, dầu cho bác lãm quần thơ, rõ thông đạo lý đến đâu đi nữa, tưởng cũng không trông thành đạo. Ấy vậy, nếu rủi trong Ðạo mà có đại đa số người không chí thành, dầu cho tôn chỉ Ðạo cao thượng đến đâu đi nữa, nền Ðạo bất quá cũng để một trò cười cho thiên hạ.

Tóm lại, đức chí thành là gốc của nền đạo, tức là tánh mạng của Ðạo vậy. Cho nên trong bài kinh "Niệm hương” mở đầu có câu: “Ðạo gốc bởi lòng thành tín hiệp". Ðức chí thành không cần tập luyện mới có, chỉ tại nơi tâm mình muốn cùng không mà thôi. (1)

______________________________________

(1) Ghi chú: Theo quyển Ðạo Sử 2 Thánh Thất Westminter ấn hành năm 1990 thì hai bài “Ðức chí thành " và "Lòng bác ái" do Ðức Qu. Giáo Tông lưu lại. Thánh Thất NSW chúng tôi có trích in trong phần Phụ lục quyển "Phương châm hành đạo".