Đề mục 3: Con gà và quả trứng.




Một lần tình cờ, nghe người bạn của tôi đố tôi rằng “ Con gà có trước hay quả trứng có trước?”

Đây thực sự là 1 đề tài hóc búa, lẽ thường, từ quả trứng rồi nở ra gà con, nếu nhìn như thế thì có vẻ quả trứng có trước nhưng ta lại đặt câu hỏi, thế làm thế nào để có quả trứng?
Đương nhiên là do gà trống và gà mái giao phối, rồi gà mái đẻ ra trứng, nếu như thế thì lại là con gà có trước, nhưng lại đặt câu hỏi làm sao có con gà, thì con gà lại nở ra từ quả trứng.
Đây là câu đố xoay vòng, đang lúc suy nghĩ mãi, tôi lại nhớ đến pháp môn quán tự tại, phép quán nhân duyên.

Tôi thả lỏng tâm trí, để tâm thoải mái mà đi sâu vào quá trình từ gà sinh trứng rồi trứng nở ra gà. Tôi lại thấy rất nhiều yếu tố, nguyên nhân trong quá trình này. Để quả trứng có mặt thì phải có yếu tố là gà trống và gà mái gặp nhau, giao phối, rồi gà mái đẻ trứng, rồi ấp ứng mà trứng nở mà gà con có mặt, gà con lớn lên lại giao phối rồi đẻ trứng rồi gà con lại có mặt.
Hết thảy những yếu tố này không thể thiếu được, nếu không có sự gặp nhau sẽ không có sự giao phối không có sự giao phối sẽ không có thể đẻ trứng, không có sự ấp, trứng sẽ không nở và không nở sẽ không có gà con.
Chợt bỗng thấy tâm mình bình yên và thoải mái đến lạ, quán sát vào câu đố “ con gà có trước hay quả trứng có trước?” Tôi không thấy cả con gà có trước hay quả trứng có trước, mà tôi thấy những nhân duyên tác thành có mặt trước tiên.

Tôi đã thấy sự sanh ra của quả trứng rồi thành con gà không phải là tự thân xảy ra mà cũng là do những nhân duyên tác thành, tôi lại tiếp tục quán sâu sát vào sự hoại diệt của con gà thì thấy nhiều nguyên nhân yếu tố như bị người ta giết thịt, bị bệnh chết, khát chết, đói chết… Hết thảy là do những nhân duyên tác thành mà dẫn đến sự hoại diệt.
Cũng như quán sát quá trình sinh tử của cây cỏ, nay tôi quán sát quá trình sinh diệt của con gà rồi nhân rộng ra các loài động vật nói chung, tôi thấy sự sinh diệt cũng không phải do tự thân mà do những nhân duyên tác hợp mà thành.