Tịnh Độ Tông vốn xuất phát từ pháp môn Niệm Phật, Niệm Pháp, Niệm Tăng trong Pháp hành Phật giáo nguyên thủy kết hợp với pháp quán niệm hình ảnh Bồ tát Di Lặc để khi thân hoại mạng chúng được tái sinh về cõi Đâu Suất còn gọi là Tịnh Độ Đâu Suất. Sự khác biệt căn bản giữa Tịnh Độ Đâu Suất và Tịnh Độ A Di Đà là Tịnh Độ A Di Đà được Phật A Di Đà tiếp dẫn, còn Tịnh Độ Đâu Xuất thì Phật Di Lặc đón nhận tất cả những người hành thập thiện và quán niệm hình ảnh ngài nhưng không có sự tiếp dẫn.

Pháp môn Tịnh Độ phát triển cực thịnh ở Trung Quốc và tràn qua phổ biến ở Nhật Bản và Việt Nam. Tinh Độ Tông là một tôn giáo điển hình trong Phật giáo bởi nó có đầy đủ 5 yếu tố cấu thành một tôn giáo:

1. Có giáo chủ (Phật A Di Đà)
2. Có kinh sách tụng niệm, hỉnh ảnh, tượng
3. Có các lễ khóa
4. Có môn đồ, đệ tử
5. Có ban phúc cho các đệ tử

Nhưng Tịnh Độ khác với các tôn giáo khác ở chỗ nó là một tôn giáo hướng thượng. Tức là chỉ có sự ban phúc chứ không có sự giáng họa cho đệ tử. Trong Phật đạo, Tịnh Độ được coi như là một pháp môn chấp CÓ, trong khi Thiền Tông có thể coi là pháp môn chấp KHÔNG. Sư lựa chọn chấp CÓ bao giờ cũng dễ dàng hơn, nhiệt thành hơn ở số đông. Chính vì vậy mới có câu:'' Thà chấp Có như núi Tu-Di còn hơn chấp Không như hạt cải''. Sự chấp Có của Tịnh độ là sự chấp Có ưu việt, đầy tính nhân bản, tính từ bi hỷ xả và lòng yêu thương, cứu cánh của con người sống trong trần gian.

Cũng như các pháp môn khác, Tịnh Độ Tông cũng có những nhược điểm nhất định khi phong trào Tinh Độ phát triển đến mức cực đoan. Trong các chùa Tịnh Độ, rất hiếm hoi khi nghe thấy tiếng Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật. Các phật tử gặp nhau thường chào bằng câu Nam Mô A Di Đà Phật. Từ một vị Phật Thích Ca lịch sử bằng xương bằng thịt sáng lập ra đạo Phật thường ít được nhắc trong cuộc sống cũng như sự niệm Phật hàng ngày. Sự thái quá còn đến mức các ban hộ niệm được hình thành để phục vụ cho người lúc lâm chung. Từ cứu cánh cho người sống thì người ta lại lo nhiều cho sự chết. Hình ảnh các sư đi vào nhà của ai đó là liên tưởng nhà đó có người hấp hối hoặc vừa qua đời. Từ vị thầy của Trời và người thì người ta dễ dàng trờ thành một vị thầy cúng chuyên nghiệp.

(còn tiếp phần sau)