HIỂU ĐÚNG ĐẮN VỀ TƯỞNG TRI - THẮNG TRI - LIỄU TRI

[delightdhamma]

HIỂU ĐÚNG ĐắN VỀ TƯỞNG TRI - THẮNG TRI - LIỄU TRI

Trong Thanh Tịnh Đạo có đoạn mô tả rất ngắn gọn nhưng chính xác về 3 khái niệm quan trọng bậc nhất này:

Giả sử có ba người, một đứa trẻ không biết gì, một người nhà quê, và một người đổi tiền, cùng thấy một đồng tiền kim loại nằm trên quầy của người đổi tiền. Ðứa trẻ chỉ biết đồng tiền là có hình vẽ, trang trí, hình dài, vuông hay tròn, song nó không biết những đồng tiền ấy được xem là có giá trị cho con người xử dụng, hưởng thụ. Người nhà quê thì biết chúng có hình, có trang trí, có giá trị cho người hưởng dụng, nhưng không biết phân biệt đồng này thật, đồng này giả, đồng này bằng nửa giá trị, vv. Còn người đổi tiền thì biết tất cả những điều trên bằng cách nhìn đồng tiền, nghe tiếng kêu của nó khi gõ, ngửi, nếm, thử trọng lượng nó trong lòng tay, và biết nó được chế tạo tại làng nào, thành phố, đô thị nào, trên đỉnh núi hay bên bờ sông, do bậc thầy nào làm ra.

TƯỞNG TRI giống như đứa trẻ không biết gì khi trông thấy đồng tiền, vì nó chỉ thấy cái tướng của đối tương như màu xanh, vv. THẮNG TRI là như người nhà quê trông thấy đồng tiền biết được nó màu gì, và còn đi xa hơn, thấu hiểu những đặc tính của nó. Còn LIỄU TRỊ là như người đổi tiền thấy đồng tiền biết được màu sắc, vv. mà còn đi xa hơn, đạt đến sự thể hiện đạo lộ như đồng tiền ấy sinh ra từ đâu và khi nào không cần đến nó nữa (diệt mất).

Nghĩa là đồng tiền là thật có nhưng vì là đứa bé thì nó chỉ TƯỞNG TRI về đồng tiền. Còn người nhà quê thì THẮNG TRI về đồng tiền. Còn người đổi tiền thì LIỄU TRI và đồng tiền. Chẳng phải là đồng tiền không thật có.

Trong kinh Pháp Môn Căn Bản (Kinh Trung Bộ), Thế Tôn nói có đến 4 hàng người:
Phàm Phu (giống đứa bé) thì TƯỞNG TRI về sanh vật đến chư thiên.
Hữu học (giống người nhà quê) thì có thể THẮNG TRI về sanh vật đến chư thiên
A La hán (giống người nhà quê) thì đã THẮNG TRI về sanh vật đến chư thiên.
Phật (giống người đổi tiền) thì LIỄU TRI về sanh vật đến chư thiên.

Ở Việt Nam, có vị sư tự nhận mình đã chứng ngộ là A-la-hán nhưng lại kết luận là cõi sanh vật đến chư thiên là TƯỞNG TRI thì không khác gì ''lạy ông tôi ở bụi này'' (hóa ra vẫn đang ở trong TƯỞNG TRI của Phàm Phu thôi).