Trích dẫn Nguyên văn bởi ngoisaobiec Xem Bài Gởi
Kính huynh Thiên Vương.
Nhân đọc bài Đường Lối Tu Thiền bên mục ĐẠO PHẬT, xin huynh giảng cặn kẽ giúp NSB những từ sau : QUÁN - VÔ THƯỜNG- VÔ NGÃ- BẤT TỊNH . Xin cám ơn huynh.
Câu hỏi của bạn trong này có rất nhiều bạn có thể trả lời tốt hơn TV nhiều, nhưng có lẽ thấy bạn hỏi đích danh TV nên không tiện giúp, phải không các bạn? TV cố ý chờ vài hôm để cho người khác trả lời, nhưng không thấy ai giúp cả, nên hôm nay đành phải trả lời cho bạn vậy.

Tuy nhiên, chỉ có thể trả lời 1 cách tương đối mà thôi, không thể ...cặn kẽ được đâu nhé! :-)

Trước tiên là chữ Quán. Quán có nghĩa là xem xét, chiêm nghiệm 1 cách sâu sắc về 1 điều gì đó. Quán Vô Thường, Vô Ngã, Bất Tịnh ...là xem xét, chiêm nghiệm về ...Vô Thường, Vô Ngã, và Bất Tịnh.

Vô Thường: Theo nghĩa của 2 chữ Vô Thường thì ...Vô là không, Thường là thường tồn. Vì vậy, Vô Thường là ...không thường tồn.

Đây là khái niệm Phật môn được dịch từ nguyên văn Phạn ngữ là Anitya, có nghĩa là ....temporary, tạm thời...

Thế nào là tạm? Đức Phật đã thấy được tính giả tạm của mọi việc trên đời, nên khuyên dạy chúng sanh đừng vì những giả, tạm đó mà tranh chấp, mâu thuẫn, hỷ, nộ, ái, ố ...v...v...với nhau, khiến cho lầm lạc mãi trong bể khổ.

Đâu là giả, tạm? Tất cả những gì liên quan tới ta trong cuộc đời này đều là giả, tạm. Những quan hệ huyết thống như cha, mẹ, huynh, đệ, tỷ, muội, thân bằng, quyến thuộc ..v..v...đều là giả tạm. Vì chúng chỉ hiện hữu trong 1 kiếp sống ngắn ngủi này mà thôi. Trong quá khứ, và vị lai, tất cả đều đã khác.

Những sự sở hữu mà ta nghĩ rằng mình có được trong hiện tại cũng chỉ là giả tạm mà thôi. Vì ta đến với 2 bàn tay không và ta đi với 2 bàn tay trắng. Ta đã không mang gì đến, và cũng chẳng vác gì theo khi hết kiếp sống hiện tại này. Những thứ tạm bợ hư ảo, giả tạm mà nhục nhãn ta đang mê lầm rằng mình sở hữu như tiền tài, vật chất, nhà cửa, ruộng vườn, vợ đẹp, con ngoan ...v..v...đều là giả tạm. Bởi vì không có bất kỳ thứ nào có thể mãi mãi là của ta cả.

Quán Vô Thường để biết được, hiểu được những điều đó giúp cho ta biết rõ hơn về bản chất của cuộc sống. Từ đó mà không nên quá cố chấp vào điều gì. Được vậy, tâm hồn ta mới an nhiên, tự tại. Được không quá vui, mất không quá buồn. Mọi việc diễn ra đều theo nhân duyên của nó. Không nên cưỡng cầu, tham vọng...

Quán Vô Thường để biết được, hiểu được cuộc sống của ta vốn vô cùng bất định, sống chết không biết ngày nào, nên ngày nào còn được sống ta hãy nên trân quý. Hãy sử dụng thời gian đó vào những mục đích cao đẹp, ý nghĩa. Có thế thì dù chỉ sống 1 giờ ta vẫn an nhiên, hạnh phúc. Còn như sống theo dục vọng, mê lầm mà toan toan, tính tính, để được hơn thua với nhau, oan trái lẫn nhau, gây thù, chuốc oán, buồn phiền, chán nản, tiêu phí thời gian cho những việc vui chơi vô bổ ..v...v...thì dẫu sống ngàn năm ta vẫn luôn thấy chữ ....Khổ theo cùng. Được cũng khổ vì lo, mà mất thì cũng khổ vì tiếc...

Vô Ngã: Vô là không, Ngã là ta, Vô Ngã là ta không thật hiện hữu. Đó là thuật ngữ được dịch từ nguyên văn Phạn ngữ là ...Anaatman, có nghĩa là ...not self, không có chính mình.

Tại sao lại nói là ta không thật hiện hữu? Thông thường ta thường chấp cái thân xác của mình là ta. Nhưng khi đắc đạo, đức Phật đã nhận thấy được rằng thân ta vốn chỉ là sự tồn tại của ...Đất, Nước, Gió, Lửa mà thôi. Mà như đã nói ở trên, tất cả vạn vật trên thế gian đều chỉ là giả tạm. Nên ngay cả bản chất 4 thứ Đất, Nước, Gió, Lửa kia cũng chỉ là giả tạm. Vì thế mà người ta gọi là ...Tứ đại giai không, thân ta, 4 thứ hợp thành kia đều không thật sự có.

Nói cụ thể như vầy cho bạn dễ hiểu. Khi mới sinh ra đời ta là 1 đứa bé nhỏ xíu. Trải qua thời gian, đứa bé lớn dần, để cuối cùng trở thành 1 người mà ta gọi là TA bây giờ. Vậy thì thật sự cái thân nào mới là TA? Cái thân em bé hay cái thân người trưởng thành như hiện nay? Thật khó mà trả lời vì nói phải cũng đúng mà nói không phải cũng được. Vì đó chẳng qua chỉ là sự phát triển của thân TA mà thôi!

Thế nhưng đó là ta chỉ xét theo quá khứ và hiện tại. Nếu tiếp tục suy luận về tương lai thì khi cái thân này lão hóa, rồi bất động, rồi được chôn, hoặc thiêu. Vậy thử hỏi, lúc đó cái gì là TA? Là bộ xương hay là những vụn xương? Trải qua thêm 1 thời gian nữa thì tất cả chỉ còn là cát bụi.

Từ đó ta thấy mình thật sự không khác gì nước kia. Khi thì gọi là biển, lúc gọi là sông. Lặn lội lên rừng thì gọi là suối. Chảy xuống vực sâu thì gọi là thác. Có lúc màu xanh, có khi màu đỏ, có lúc đục, có lúc lại trong. Nhưng tựu trung vẫn là nước. Vậy ta có thể gọi biển, sông, suối, thác là nước hay không? Hoàn toàn không phải không nào?

TA cũng vậy, lúc trẻ, lúc già, lúc đen, lúc trắng, lúc khôn, lúc dại, lúc cao, lúc thấp ...v...v... Tựu trung vẫn là TA, nhưng kỳ thật không lúc nào của những khoảnh khắc ấy là TA cả. Bởi vì nếu những khoảnh khắc ấy có thể là bạn, hóa ra có rất nhiều ...bạn rồi, phải không nào?

Đó là chỉ xét về xác thân, trong khi con người gồm có linh hồn và thể xác. Và cái gọi là linh hồn kia cũng vậy, suy luận tương tự, cũng hoàn toàn không thật sự tồn tại. Vì vậy mới nói là ...Vô Ngã.

Quán Vô Ngã để có thể thấy được sự Vô Thường của cái mà mình gọi là TA. Để hiểu được thật sự nó không tồn tại. Tựa như cái bóng ở trên tường, thấy đó, nhưng kỳ thật chỉ là ảo ảnh. Từ đó có thể hiểu được ngay cả bản thân mình cũng chỉ là ảo ảnh mà thôi, thì chẳng có cái gì thật sự là của ta cả. Những điều mà ta thường nghĩ là mình sở hữu, hay có liên quan mật thiết với ta như gia đình, tài sản, trí tuệ ..v..v... thật ra đều lầm lạc. Hãy nghĩ thử xem giữa cái trứng và con gà, cái nào mới là cha mẹ của cái kia? Rõ ràng con gà từ trứng mà nở ra. Nhưng trứng lại do gà đẻ.

Những sự ràng buộc về quan hệ chẳng qua chỉ là 1 khoảnh khắc trong quá trình luân hồi mà thôi. Nên thật sự ta không phải là cha mẹ ai, và cũng không ai thật sự là cha mẹ ta cả.

Những thứ khác cũng cứ thế mà luận. Hôm nay ta cầm tờ 5000 trong tay, nên nói là ta có 5000. Nhưng 1 chút nữa ta đem đi mua ổ bánh mì thì 5000 đó đã thuộc về người bán bánh mì rồi....

Quán Vô Ngã để hiểu được không có bất kỳ thứ gì là thật sự thuộc về ta, từ đó mà ta biết sống trong sự tỉnh táo. Khi mất điều gì sẽ không tiếc nuối, buồn lo. Khi được điều chi cũng không vui mừng quá độ.

Nhất là khi có người hại mình, chửi mình, đánh mình, nếu biết quán vô ngã, ta sẽ thấy rằng người đó chỉ là đang hại, chửi, đánh....cái túi da do đất,nước,gió,lửa tạo thành. Và như vậy thì tại sao phải buồn đau, hờn oán? Tránh được buồn đau, hờn oán, thì ta tránh được tạo thêm nghiệp. Tội nghiệp sẽ vì thế mà vơi dần, khiến cho ta càng lúc càng an nhiên, tự tại.

Bất Tịnh: Bất tịnh là không thanh tịnh, không được sạch sẽ. Là ô uế, nhơ nhớp.

Quán Bất Tịnh để thấy rõ thật sự bản chất của cái thân xác giả tạm này là rất ô, uế. Khi chúng liền lạc, sinh động thì ta lầm tưởng mà cho là tốt đẹp. Nhưng khi chúng đứt rời, bất động, liệu ta có còn thấy tốt đẹp nữa không?

Ví như 1 người vì mê đắm sắc đẹp của một cô gái mà sinh bệnh tương tư. Thế nhưng nếu như một lúc nào đó, người kia thấy thân cô gái bị lở, loét, răng rụng, da dẻ nhăn nheo, cụt tay, cụt chân, v...v...không biết anh ta có còn thương thầm, trộm nhớ nữa hay không?

Thông thường, người ta dùng quán bất tịnh cho 2 việc. Một là để tránh xa sắc dục. Tránh luyến ái bản thân quá độ. (những người luyến ái bản thân quá độ thường mất nhiều thời gian và tiền bạc để chăm sóc cho nhan sắc, thân thể của mình. Và khi có ai làm cho thân thể họ bị thương tổn, thậm chí chỉ chê hoặc nhận xét đúng mà không khen thì lập tức họ sẽ điên cuồng tức tối mà tìm mọi cách để ăn thua đủ ngay.)

Hai là để tránh thói tham ăn, tục uống. Vì khi quán bất tịnh, trong mắt ta thấy được những thức ăn hấp dẫn kia đều vô cùng nhơ nhớp.

Tịnh thân tuyệt dục thì khiến cho tinh thần sáng suốt. Thân thể tinh anh, tráng kiện. Ăn uống có chừng mực, sẽ giúp cho cơ thể tránh được muôn ngàn thứ bệnh do thừa mứa tạo thành. Từ đó, hỗ trợ cho việc tu hành của một vị tu sĩ thêm phần thuận lợi.

Đối với người thường, nếu biết quán bất tịnh sẽ tránh được sự ham muốn xác thân của người khác, giúp cho gia đình không đau khổ vì có vợ/chồng ngoại tình, XH không suy đồi vì bớt đi tệ mua bán thân xác.

Ngoài ra, biết quán bất tịnh mà ăn uống vừa phải, sẽ giúp cơ thể tránh bệnh, gia đình bớt tiêu tốn, chúng sinh bớt điêu linh vì bị tàn sát....

Chỉ cần 1 trong 3 điều trên cũng có thể nói hoài không hết. Nên TV chỉ tạm tóm lược như vậy thôi. Hy vọng rằng bạn có thể hiểu được phần nào mà thấy được tinh túy của sự ...Quán Vô Thường, Vô Ngã, và Bất Tịnh, ngõ hầu có thể hiểu đúng về cuộc sống mà từ đó ta có thể sống tốt hơn, lành hơn và luôn lạc quan để sống hết cuộc đời sao cho thật sự có ý nghĩa nhé!

...Thân ái,
-Thiên Vương-