Trùng hư chân kinh

[nhaply]

Trùng hư chân kinh

nhaply phiên âm

Quyển đệ nhất thiên thụy thiên

Tử liệt tử cư trịnh phố，tứ thập niên nhân vô thức giả。Quốc quân khanh đại phu thị chi，do chúng thứ dã。Quốc bất túc，tương giá ư vệ。Đệ tử viết： 「tiên sinh vãng vô phản kỳ，đệ tử cảm hữu sở yết；tiên sinh tương hà dĩ giáo？Tiên sinh bất văn hồ khâu tử lâm chi ngôn hồ？」 Tử liệt tử tiếu viết： 「hồ tử hà ngôn tai？Tuy nhiên，phu tử thường ngữ bá hôn mậu nhân。Ngô trắc văn chi，thí dĩ cáo nữ。Kì ngôn viết：hữu sinh bất sanh，hữu hóa bất hóa。Bất sanh giả năng sinh sinh，bất hóa giả năng hóa hóa。Sanh giả bất năng bất sanh，hóa giả bất năng bất hóa。Cố thường sanh thường hóa。Thường sanh thường hóa giả，vô thời bất sanh，vô thời bất hóa。Âm dương nhĩ，tứ thời nhĩ，bất sanh giả nghi độc，bất hóa giả vãng phục。Vãng phục，kì tế bất khả chung；nghi độc，kì đạo bất khả cùng。Hoàng đế thư viết： 『cốc thần bất tử，thị vị huyền tẫn。Huyền tẫn chi môn，thị vị thiên địa chi căn。Miên miên nhược tồn，dụng chi bất cần。』 Cố sinh vật giả bất sanh，hóa vật giả bất hóa。Tự sanh tự hóa，tự hình tự sắc，tự trí tự lực，tự tiêu tự tức。Vị chi sinh hóa hình sắc trí lực tiêu tức giả，phi dã。」

Tử liệt tử viết： 「tích giả thánh nhân nhân âm dương dĩ thống thiên địa。Phu hữu hình giả sanh ư vô hình，tắc thiên địa an tùng sanh？Cố viết：hữu thái dịch，hữu thái sơ，hữu thái thủy，hữu thái tố。Thái dịch giả，vị kiến khí dã；thái sơ giả，khí chi thủy dã；thái thủy giả，hình chi thủy dã；thái tố giả，chất chi thủy dã。Khí hình chất cụ nhi vị tương ly，cố viết hồn luân。Hồn luân giả，ngôn vạn vật tương hồn luân nhi vị tương ly dã。Thị chi bất kiến，thính chi bất văn，tuần chi bất đắc，cố viết dịch dã。Dịch vô hình liệt，dịch biến nhi vi nhất，nhất biến nhi vi thất，thất biến nhi vi cửu。Cửu biến giả，cứu dã；nãi phục biến nhi vi nhất。Nhất giả，hình biến chi thủy dã。Thanh khinh giả thượng vi thiên，trọc trọng giả hạ vi địa，xung hòa khí giả vi nhân；cố thiên địa hàm tinh，vạn vật hóa sinh。

Tử liệt tử viết： 「thiên địa vô toàn công，thánh nhân vô toàn năng，vạn vật vô toàn dụng。Cố thiên chức sanh phục，địa chức hình tái，thánh chức giáo hóa，vật chức sở nghi。Nhiên tắc thiên hữu sở đoản，địa hữu sở trường，thánh hữu sở phủ，vật hữu sở thông。Hà tắc？Sanh phục giả bất năng hình tái，hình tái giả bất năng giáo hóa，giáo hóa giả bất năng vi sở nghi，nghi định giả bất xuất sở vị。Cố thiên địa chi đạo，phi âm tắc dương；thánh nhân chi giáo，phi nhân tắc nghị；vạn vật chi nghi，phi nhu tắc cương：thử giai tùy sở nghi nhi bất năng xuất sở vị giả dã。Cố hữu sinh giả，hữu sinh sinh giả；hữu hình giả，hữu hình hình giả；hữu thanh giả，hữu thanh thanh giả；hữu sắc giả，hữu sắc sắc giả；hữu vị giả，hữu vị vị giả。Sanh chi sở sinh giả tử hĩ，nhi sinh sinh giả giai vị thường chung；hình chi sở hình giả thật hĩ，nhi hình hình giả vị thường hữu；thanh chi sở thanh giả văn hĩ，nhi thanh thanh giả vị thường phát；sắc chi sở sắc giả chương hĩ，nhi sắc sắc giả vị thường hiển；vị chi sở vị giả thường hĩ，nhi vị vị giả vị thường trình：giai vô vi chi chức dã。Năng âm năng dương，năng nhu năng cương，năng đoản năng trường，năng viên năng phương，năng sanh năng tử，năng thử năng lương，năng phù năng trầm，năng cung năng thương，năng xuất năng một，năng huyền năng hoàng，năng cam năng khổ，năng thiên năng hương。Vô tri dã，vô năng dã，nhi vô bất tri dã，nhi vô bất năng dã。」

Tử liệt tử quát vệ，thực ư đạo，tùng giả kiến bách tuế độc lâu，? bồng nhi chỉ，cố vị đệ tử bách phong viết： 「duy dư dữ bỉ tri nhi vị thường sanh vị thường tử dã。Thử quá dưỡng hồ？Thử quá hoan hồ？」

Chủng hữu kỷ：đắc thủy vi ?，đắc thủy thổ chi tế，tắc vi oa tân chi y。Sanh ư lăng đồn，tắc vi lăng tích。Lăng tích đắc úc tê，tắc vi ô túc。Ô túc chi căn vi tề tào，kì diệp vi hồ điệp。Hồ điệp tư dã，hóa nhi vi trùng，sinh táo hạ，kì trạng nhược thoát，kì danh viết cù xuyết。Cù xuyết thiên nhật，hóa nhi vi điểu，kì danh viết can dư cốt。Can dư cốt chi mạt vi tư di。Tư di vi thực ê di lộ。Thực ê di lộ sanh hồ thực ê hoàng ?，thực ê hoàng ? sanh hồ cửu du。Cửu du sanh hồ mậu nhuế，mậu nhuế sanh hồ hủ ?。Dương can hóa vi địa cao，mã huyết chi vi chuyển lân dã，nhân huyết chi vi dã hỏa dã。Diêu chi vi chiên，chiên chi vi bố cốc，bố cốc cửu phục vi diêu dã，? chi vi cáp dã，điền thử chi vi thuần dã，hủ qua chi vi ngư dã，lão cửu chi vi hiện dã，lão ? chi vi viên dã，ngư noãn chi vi trùng。Đản viên chi thú tự dựng nhi sanh viết loại。Hà trạch chi điểu thị nhi sanh viết ?。Thuần thư kì danh đại yêu，thuần hùng kì danh trĩ phong。Tư sĩ bất thê nhi cảm，tư nữ bất phu nhi dựng。Hậu tắc sanh hồ cự tích，y duẫn sanh hồ không tang。Quyết chiêu sanh hồ thấp。Ê kê sanh hồ tửu。Dương hề bỉ hồ bất duẩn。Cửu trúc sanh thanh trữ，thanh trữ sanh trình，trình sanh mã，mã sinh nhân。Nhân cửu nhập ư cơ。Vạn vật giai xuất ư cơ，giai nhập ư cơ。

Hoàng đế thư viết： 「hình động bất sanh hình nhi sanh ảnh，thanh động bất sanh thanh nhi sanh hưởng，vô động bất sanh vô nhi sanh hữu。Hình，tất chung giả dã；thiên địa chung hồ？Dữ ngã giai chung。Chung tiến hồ？Bất tri dã。Đạo chung hồ bổn vô thủy，tiến hồ bổn bất cửu。Hữu sinh tắc phục ư bất sanh，hữu hình tắc phục ư vô hình。Bất sanh giả，phi bổn bất sanh giả dã；vô hình giả，phi bổn vô hình giả dã。Sanh giả，lý chi tất chung giả dã。Chung giả bất đắc bất chung，diệc như sanh giả chi bất đắc bất sanh。Nhi dục hằng kì sanh，họa kì chung，hoặc ư số dã。Tinh thần giả，thiên chi phân；cốt hài giả，địa chi phân。Thuộc thiên thanh nhi tán，thuộc địa trọc nhi tụ。Tinh thần ly hình，các quy kì chân；cố vị chi quỷ。Quỷ，quy dã，quy kì chân trạch。Hoàng đế viết： 『tinh thần nhập kì môn，cốt hài phản kì căn，ngã thượng hà tồn？』 」

[nhaply]

Nhân tự sanh chí chung，đại hóa hữu tứ：anh hài dã，thiếu tráng dã，lão mạo dã，tử vong dã。Kì tại anh hài，khí chuyên chí nhất，hòa chi chí dã；vật bất thương yên，đức mạc gia yên。Kì tại thiếu tráng，tắc huyết khí phiêu dật，dục lự sung khởi；vật sở công yên，đức cố suy yên。Kì tại lão mạo，tắc dục lự nhu yên；thể tương hưu yên，vật mạc tiên yên。Tuy vị cập anh hài chi toàn，phương ư thiếu tráng，gian hĩ。Kì tại tử vong dã，tắc chi ư tức yên，phản kì cực hĩ。

Khổng Tử du ư thái san，kiến vinh khải kỳ hành hồ ? chi dã，lộc cừu đái tác，cổ cầm nhi ca。Khổng Tử vấn viết： 「tiên sinh sở dĩ lạc，hà dã？」 Đối viết： 「ngô lạc thậm đa：thiên sinh vạn vật，duy nhân vi quý。Nhi ngô đắc vi nhân，thị nhất lạc dã。Nam nữ chi biệt，nam tôn nữ ti，cố dĩ nam vi quý；ngô ký đắc vi nam hĩ，thị nhị lạc dã。Nhân sinh hữu bất kiến nhật nguyệt、bất miễn cưỡng bảo giả，ngô ký kỷ hành niên cửu thập hĩ，thị tam lạc dã。Bần giả sĩ chi thường dã，tử giả nhân chi chung dã，xứ thường đắc chung，đương hà ưu tai？」 Khổng Tử viết： 「thiện hồ！năng tự khoan giả dã。」

Lâm loại niên thả bách tuế，để xuân bị cừu，thập di tuệ ư cố huề，tịnh ca tịnh tiến。Khổng Tử quát vệ，vọng chi ư dã。Cố vị đệ tử viết： 「bỉ tẩu khả dữ ngôn giả，thí vãng tấn chi！」 tử cống thỉnh hành。Nghịch chi lũng đoan，diện chi nhi thán viết： 「tiên sinh tằng bất hối hồ，nhi hành ca thập tuệ？」 Lâm loại hành bất lưu，ca bất xuyết。Tử cống khấu chi bất dĩ，nãi ngưỡng nhi ứng viết： 「ngô hà hối tà？」 Tử cống viết： 「tiên sinh thiểu bất cần hành，trường bất cạnh thực，lão vô thê tử，tử kỳ tương chí：diệc hữu hà lạc nhi thập tuệ hành ca hồ？」 Lâm loại tiếu viết： 「ngô chi sở dĩ vi lạc，nhân giai hữu chi，nhi phản dĩ vi ưu。Thiểu bất cần hành，trường bất cạnh thời，cố năng thọ nhược thử。Lão vô thê tử，tử kỳ tương chí，cố năng lạc nhược thử。Tử cống viết： 「thọ giả nhân chi tình，tử giả nhân chi ác。Tử dĩ tử vi lạc，hà dã？」 Lâm loại viết： 「tử chi dữ sanh，nhất vãng nhất phản。Cố tử ư thị giả，an tri bất sanh ư bỉ？Cố ngô tri kì bất tương nhược hĩ。Ngô hựu an tri doanh doanh nhi cầu sinh phi hoặc hồ？Diệc hựu an tri ngô kim chi tử bất dũ tích chi sanh hồ？」 Tử cống văn chi，bất dụ kì ý，hoàn dĩ cáo phu tử。Phu tử viết： 「ngô tri kì khả dữ ngôn，quả nhiên；nhiên bỉ đắc chi nhi bất tận giả dã。」

Tử cống quyện ư học，cáo trọng ni viết： 「nguyện hữu sở tức。」 Trọng ni viết： 「sanh vô sở tức。」 Tử cống viết： 「nhiên tắc tứ tức vô sở hồ？」 Trọng ni viết： 「hữu yên nhĩ。Vọng kì khoáng，cao như dã，tể như dã，phần như dã，cách như dã，tắc tri sở tức hĩ。」 Tử cống viết： 「đại tai tử hồ！quân tử tức yên，tiểu nhân mật yên。」 Trọng ni viết： 「tứ！nhữ tri chi hĩ。Nhân tư tri sanh chi lạc，vị tri sanh chi khổ；tri lão chi bại，vị tri lão chi dật；tri tử chi ác，vị tri tử chi tức dã。Yến tử viết： 『thiện tai，cổ chi hữu tử dã！nhân giả tức yên，bất nhân giả mật yên。』 Tử dã giả，đức chi kiếu dã。Cổ giả vị tử nhân vi quy nhân。Phu ngôn tử nhân vi quy nhân，tắc sinh nhân vi hành nhân hĩ。Hành nhi bất tri quy，thất gia giả dã。Nhất nhân thất gia，nhất thế phi chi；thiên hạ thất gia，mạc tri phi yên。Hữu nhân khứ hương thổ、ly lục thân、phế gia nghiệp、du ư tứ phương nhi bất quy giả，hà nhân tai？Thế tất vị chi vi cuồng đãng chi nhân hĩ。Hựu hữu nhân chung hiền thế，căng xảo năng、tu danh dự、khoa trương ư thế nhi bất tri kỷ giả，diệc hà nhân tai？Thế tất dĩ vi trí mưu chi sĩ。Thử nhị giả，tư thất giả dã。Nhi thế dữ nhất bất dữ nhất，duy thánh nhân tri sở dữ，tri sở khứ。」

Hoặc vị tử liệt tử viết： 「tử hề quý hư？」 Liệt tử viết： 「hư giả vô quý dã。」 Tử liệt tử viết： 「phi kì danh dã，mạc như tĩnh，mạc như hư。Tĩnh dã hư dã，đắc kì cư hĩ；thủ dã dữ dã，thất kì sở hĩ。Sự chi phá hủy nhi hậu hữu vũ nhân nghĩa giả，phất năng phục dã。」

Chúc hùng viết： 「vận chuyển vong dĩ，thiên địa mật di，trù giác chi tai？Cố vật tổn ư bỉ giả doanh ư thử。Thành ư thử giả khuy ư bỉ。Tổn doanh thành khuy，tùy thế tùy tử。Vãng lai tương tiếp，gian bất khả tỉnh，trù giác chi tai？Phàm nhất khí bất đốn tiến，nhất hình bất đốn khuy；diệc bất giác kì thành，diệc bất giác kì khuy。Diệc như nhân tự thế chí lão，mạo sắc trí thái，vong nhật bất dị；bì phu trảo phát，tùy thế tùy lạc，phi anh hài thời hữu đình nhi bất dịch dã。Gian bất khả giác，sĩ chí hậu tri。」

Kỷ quốc hữu nhân ưu thiên địa băng trụy，thân vong sở kí，phế tẩm thực giả；hựu hữu ưu bỉ chi sở ưu giả，nhân vãng hiểu chi，viết： 「thiên，tích khí nhĩ，vong xứ vong khí。Nhược khuất thân hô hấp，chung nhật tại thiên Trung Hàng chỉ，nại hà ưu băng trụy hồ？」 Kì nhân viết： 「thiên quả tích khí，nhật nguyệt tinh túc，bất đương trụy da？」 Hiểu chi giả viết： 「nhật nguyệt tinh túc，diệc tích khí trung chi hữu quang diệu giả；chỉ sử trụy，diệc bất năng hữu sở trung thương。」 Kì nhân viết： 「nại địa khôi hà？」 Hiểu giả viết： 「địa tích khối nhĩ，sung tắc tứ hư，vong xứ vong khối。Nhược trù bộ ? đạo，chung nhật tại địa thượng hành chỉ，nại hà ưu kì khôi？」 Kì nhân xá nhiên đại hỉ，hiểu chi giả diệc xá nhiên đại hỉ。Trường lư tử văn nhi tiếu chi viết： 「hồng nghê dã，vân vụ dã，phong vũ dã，tứ thời dã，thử tích khí chi thành hồ thiên giả dã。Sơn nhạc dã，hà hải dã，kim thạch dã，hỏa mộc dã，thử tích hình chi thành hồ địa giả dã。Tri tích khí dã，tri tích khối dã，hề vị bất hoại？Phu thiên địa，không trung chi nhất tế vật，hữu trung chi tối cự giả。Nan chung nan cùng，thử cố nhiên hĩ；nan trắc nan thức，thử cố nhiên hĩ。Ưu kì khôi giả，thành vi đại viễn；ngôn kì bất hoại giả，diệc vi vị thị。Thiên địa bất đắc bất khôi，tắc hội quy ư khôi。Ngộ kì khôi thời，hề vi bất ưu tai？Tử liệt tử văn nhi tiếu viết： 「ngôn thiên địa khôi giả diệc mậu，ngôn thiên địa bất hoại giả diệc mậu。Khôi dữ bất hoại，ngô sở bất năng tri dã。Tuy nhiên，bỉ nhất dã，thử nhất dã。Cố sanh bất tri tử，tử bất tri sanh；lai bất tri khứ，khứ bất tri lai。Khôi dữ bất hoại，ngô hà dung tâm tai？」

Thuấn vấn hồ chưng viết： 「đạo khả đắc nhi hữu hồ？」 Viết： 「nhữ thân phi nhữ hữu dã，nhữ hà đắc hữu phu đạo？」 Thuấn viết： 「ngô thân phi ngô hữu，thục hữu chi tai？」 Viết： 「thị thiên địa chi ủy hình dã。Sanh phi nhữ hữu。Thị thiên địa chi ủy hòa dã。Tính mệnh phi nhữ hữu，thị thiên địa chi ủy thuận dã。Tôn tử phi nhữ hữu，thị thiên địa chi ủy thuế dã。Cố hành bất tri sở vãng，xứ bất tri sở trì，thực bất tri sở dĩ。Thiên địa cường dương，khí dã；hựu hồ khả đắc nhi hữu tà？」

Tề chi quốc thị đại phú，tống chi hướng thị đại bần；tự tống chi tề，thỉnh kì truật。Quốc thị cáo chi viết： 「ngô thiện vi đạo。Thủy ngô vi đạo dã。Nhất niên nhi cấp，nhị niên nhi túc，tam niên đại nhương。Tự thử dĩ vãng，thi cập châu lư。」 Hướng thị đại hỉ。Dụ kì vi đạo chi ngôn，nhi bất dụ kì vi đạo chi đạo，toại du viên tạc thất，thủ mục sở cập，vong bất tham dã。Vị cập thời，dĩ tang hoạch tội，một kì tiên cư chi tài。Hướng thị dĩ quốc thị chi mậu kỷ dã，vãng nhi oán chi。Quốc thị viết： 「nhược vi đạo nhược hà？」 Hướng thị ngôn kì trạng。Quốc thị viết： 「hi！nhược thất vi đạo chi đạo chí thử hồ？Kim tương cáo nhược hĩ。Ngô văn thiên hữu thời，địa hữu lợi。Ngô đạo thiên địa chi thời lợi，vân vũ chi bàng nhuận，san trạch chi sản dục，dĩ sanh ngô hòa，thực ngô giá，trúc ngô viên，kiến ngô xá。Lục đạo cầm thú，thủy đạo ngư miết，vong phi đạo dã。Phu hòa giá、thổ mộc、cầm thú、ngư miết，giai thiên chi sở sinh，khởi ngô chi sở hữu？Nhiên ngô đạo thiên nhi vong ương。Phu kim ngọc trân bảo，cốc bạch tài hóa，nhân chi sở tụ，khởi thiên chi sở dữ？Nhược đạo chi nhi hoạch tội，thục oán tai？」 Hướng thị đại hoặc，dĩ vi quốc thị chi trọng võng kỷ dã，quá Đông Quách Tiên Sinh vấn yên。Đông Quách Tiên Sinh viết： 「nhược nhất thân dong phi đạo hồ？Đạo âm dương chi hòa dĩ thành nhược sanh，tái nhược hình；huống ngoại vật nhi phi đạo tai？Thành nhiên，thiên địa vạn vật bất tương ly dã；nhận nhi hữu chi，giai hoặc dã。Quốc thị chi đạo，công đạo dã，cố vong ương；nhược chi đạo，tư tâm dã，cố đắc tội。Hữu công tư giả，diệc đạo dã；vong công tư giả，diệc đạo dã。Công công tư tư，thiên địa chi đức。Tri thiên địa chi đức giả，thục vi đạo da？Thục vi bất đạo da？」

[nhaply]

Quyển đệ nhị hoàng đế thiên

Hoàng đế tức vị thập hữu ngũ niên，hỉ thiên hạ đái kỷ，dưỡng chính mệnh，ngu nhĩ mục，cúng tì khẩu，tiêu nhiên cơ sắc ? môi，hôn nhiên ngũ tình sảng hoặc。Hựu thập hữu ngũ niên，ưu thiên hạ chi bất trị，kiệt thông minh，tiến trí lực，doanh bách tính，tiêu nhiên cơ sắc ? môi，hôn nhiên ngũ tình sảng hoặc。Hoàng đế nãi vị nhiên tán viết： 「trẫm chi quá dâm hĩ。Dưỡng nhất kỷ kì hoạn như thử，trị vạn vật kì hoạn như thử。」 Ư thị phóng vạn cơ，xá cung tẩm，khứ trực thị，triệt chung huyền，giảm trù thiện，thối nhi gian cư đại đình chi quán，trai tâm phục hình，Tam Nguyệt bất thân chính sự。Trú tẩm nhi mộng，du ư hoa tư thị chi quốc。Hoa tư thị chi quốc tại yểm châu chi tây，Đài Châu chi bắc，bất tri tư Tề Quốc kỉ thiên vạn lí；cái phi chu xa túc lực chi sở cập，thần du nhi dĩ。Kì quốc vô sư trưởng，tự nhiên nhi dĩ。Kì dân vô thị dục，tự nhiên nhi dĩ。Bất tri lạc sanh，bất tri ác tử，cố vô yêu thương；bất tri thân kỷ，bất tri sơ vật，cố vô ái tăng；bất tri bội nghịch，bất tri hướng thuận，cố vô lợi hại：đô vô sở ái tích，đô vô sở úy kị。Nhập thủy bất nịch，nhập hỏa bất nhiệt。Chước thát vô thương thống，chỉ trích vô ? dương。Thừa khống như lý thật，tẩm hư nhược xứ sàng。Vân vụ bất ngại kì thị，lôi đình bất loạn kì thính，mỹ ác bất hoạt kì tâm，sơn cốc bất chí kì bộ，thần hành nhi dĩ。Hoàng đế ký ngụ，di nhiên tự đắc，triệu thiên lão、lực mục、thái san kê，cáo chi，viết： 「trẫm gian cư Tam Nguyệt，trai tâm phục hình，tư hữu dĩ dưỡng thân trị vật chi đạo，phất hoạch kì truật。Bì nhi thụy，sở mộng nhược thử。Kim tri chí đạo bất khả dĩ tình cầu hĩ。Trẫm tri chi hĩ！trẫm đắc chi hĩ！nhi bất năng dĩ cáo nhược hĩ。」 Hựu nhị thập hữu bát niên，thiên hạ đại trị，kỷ nhược hoa tư thị chi quốc，nhi đế đăng giả。Bách tính hiệu chi，nhị bách dư niên bất xuyết。

Liệt gia xạ san tại hải hà châu trung，san thượng hữu thần nhân yên，hấp phong ẩm lộ，bất thực ngũ cốc；tâm như uyên tuyền，hình như xử nữ；bất ôi bất ái，tiên thánh vi chi thần；bất úy bất nộ，nguyện ? vi chi sử；bất thi bất huệ，nhi vật tự túc；bất tụ bất liễm，nhi dĩ vô khiên。Âm dương thường điệu，nhật nguyệt thường minh，tứ thời thường nhược，phong vũ thường quân，tự dục thường thời，niên cốc thường phong；nhi thổ vô trát thương，nhân vô yêu ác，vật vô tỳ lệ，quỷ vô linh hưởng yên。

Liệt tử sư lão thương thị，hữu bá cao tử；tiến nhị tử chi đạo，thừa phong nhi quy。Duẫn sanh văn chi，tùng liệt tử cư，số nguyệt bất tỉnh xá。Nhân gian thỉnh kì kì truật giả，thập phản nhi thập bất cáo。Duẫn sanh đỗi nhi thỉnh từ，liệt tử hựu bất mệnh。Duẫn sanh thối。Số nguyệt，ý bất dĩ，hựu vãng tùng chi。Liệt tử viết： 「nhữ hà khứ lai chi tần？」 Duẫn sanh viết： 「nẵng chương đái hữu thỉnh ư tử，tử bất ngã cáo，cố hữu hám ư tử。Kim phục thoát nhiên，thị dĩ hựu lai。」 Liệt tử viết： 「nẵng ngô dĩ nhữ vi đạt，kim nhữ chi bỉ chí thử hồ？Cơ！tương cáo nhữ sở học ư phu tử giả hĩ。Tự ngô chi sự phu tử hữu nhược nhân dã，tam niên chi hậu，tâm bất cảm niệm thị phi，khẩu bất cảm ngôn lợi hại，thủy đắc phu tử nhất miện nhi dĩ。Ngũ niên chi hậu，tâm canh niệm thị phi，khẩu canh ngôn lợi hại，phu tử thủy nhất giải nhan nhi tiếu。Thất niên chi hậu，tùng tâm chi sở niệm，canh vô thị phi；tùng khẩu chi sở ngôn，canh vô lợi hại，phu tử thủy nhất dẫn ngô tịnh tịch nhi tọa。Cửu niên chi hậu，hoành tâm chi sở niệm，hoành khẩu chi sở ngôn，diệc bất tri ngã chi thị phi lợi hại dư，diệc bất tri bỉ chi thị phi lợi hại dư；diệc bất tri phu tử chi vi ngã sư，nhược nhân chi vi ngã hữu：nội ngoại tiến hĩ。Nhi hậu nhãn như nhĩ，nhĩ như tì，tì như khẩu，vô bất đồng dã。Tâm ngưng hình thích，cốt nhục đô dung；bất giác hình chi sở ỷ，túc chi sở lý，tùy phong đông tây，do mộc diệp can xác。Cánh bất tri phong thừa ngã tà？Ngã thừa phong hồ？Kim nữ cư tiên sinh chi môn，tằng vị tiếp thời，nhi đỗi hám giả tái tam。Nữ chi phiến thể tương khí sở bất thụ，nhữ chi nhất tiết tương địa sở bất tái。Lý hư thừa phong，kì khả kỉ hồ？」 Duẫn sanh thậm tạc，bính tức lương cửu，bất cảm phục ngôn。

Liệt tử vấn quan duẫn viết： 「chí nhân tiềm hành bất không，đạo hỏa bất nhiệt，hành hồ vạn vật chi thượng nhi bất lật。Thỉnh vấn hà dĩ chí ư thử？」 Quan duẫn viết： 「thị thuần khí chi thủ dã，phi trí xảo quả cảm chi liệt。Cơ！ngư ngữ nữ。Phàm hữu mạo tượng thanh sắc giả，giai vật dã。Vật dữ vật hà dĩ tương viễn dã？Phu hề túc dĩ chí hồ tiên？Thị sắc nhi dĩ。Tắc vật chi tạo hồ bất hình，nhi chỉ hồ vô sở hóa。Phu đắc thị nhi cùng chi giả，yên đắc nhi chính yên？Bỉ tương xứ hồ bất Thẩm chi độ，nhi tàng hồ vô đoan chi kỉ，du hồ vạn vật chi sở chung thủy。Nhất kì tính，dưỡng kì khí，hàm kì đức，dĩ thông hồ vật chi sở tạo。Phu nhược thị giả，kì thiên thủ toàn，kì thần vô khích，vật hề tự nhập yên？Phu túy giả chi trụy ư xa dã，tuy tật bất tử。Cốt tiết dữ nhân đồng，nhi phạm hại dữ nhân dị，kì thần toàn dã。Thừa diệc phất tri dã，trụy diệc phất tri dã。Tử sinh kinh cụ bất nhập hồ kì hung，thị cố ? vật nhi bất triệp。Bỉ đắc toàn ư tửu nhi do nhược thị，nhi huống đắc toàn ư thiên hồ？Thánh nhân tàng ư thiên，cố vật mạc chi năng thương dã。」

Liệt ngự khấu vi bá hôn vô nhân xạ，dẫn chi doanh quán，thố bôi thủy kì trửu thượng，phát chi，đích thỉ phục đạp，phương thỉ phục ngụ。Đương thị thời dã，do tượng nhân dã。Bá hôn vô nhân viết： 「thị xạ chi xạ，phi bất xạ chi xạ dã。Đương dữ nhữ đăng cao sơn，lý nguy thạch，lâm bách nhận chi uyên，nhược năng xạ hồ？」 Ư thị vô nhân toại đăng cao sơn，lý nguy thạch，lâm bách nhận chi uyên，bội thuân tuần，túc nhị phân thùy tại ngoại，ấp ngự khấu nhi tiến chi。Ngự khấu phục địa，hãn lưu chí chủng。Bá hôn vô nhân viết： 「phu chí nhân giả，thượng khuy thanh thiên，hạ tiềm hoàng tuyền，huy xích bát cực，thần khí bất biến。Kim nhữ truật nhiên hữu tuân mục chi chí，nhĩ ư trung dã đãi hĩ phu！」

Phạm thị hữu tử viết tử hoa，thiện dưỡng tư danh，cử quốc phục chi；hữu sủng ư tấn quân，bất sĩ nhi cư tam khanh chi hữu。Mục sở thiên thị，tấn quốc tước chi；khẩu sở thiên phì，tấn quốc truất chi。Du kì đình giả mâu ư triều。Tử hoa sử kì hiệp khách dĩ trí bỉ tương công，cường nhược tương lăng。Tuy thương phá ư tiền，bất dụng giới ý。Chung nhật dạ dĩ thử vi hí lạc，quốc đãi thành tục。Hòa sanh、tử bá，phạm thị chi thượng khách，xuất hành，kinh quynh ngoại，túc ư điền canh thương khâu khai chi xá。Trung dạ，hòa sanh、tử bá nhị nhân tương dữ ngôn tử hoa chi danh thế，năng sử tồn giả vong，vong giả tồn；phú giả bần，bần giả phú。Thương khâu khai tiên quẫn ư cơ hàn，tiềm ư dũ bắc thính chi。Nhân giả lương hà bổn chi tử hoa chi môn。Tử hoa chi môn đồ giai thế tộc dã，cảo y thừa hiên，hoãn bộ khoát thị。Cố kiến thương khâu khai niên lão lực nhược，diện mục lê hắc，y quan bất kiểm，mạc bất ? chi。Ký nhi hiệp vũ khi di，đảng (thủ tất) ai ?，vong sở bất vi。Thương khâu khai thường vô uấn dung，nhi chư khách chi kĩ đơn，bại ư hí tiếu。Toại dữ thương khâu khai câu thừa cao đài，ư chúng trung mạn ngôn viết： 「hữu năng tự đầu hạ giả thưởng bách kim。」 Chúng giai cạnh ứng。Thương khâu khai dĩ vi tín nhiên，toại tiên đầu hạ，hình nhược phi điểu，dương ư địa，cơ cốt vô hủy。Phạm thị chi đảng dĩ vi ngẫu nhiên，vị cự quái dã。Nhân phục chỉ hà khúc chi dâm ôi viết： 「bỉ trung hữu bảo châu，vịnh khả đắc dã。」 Thương khâu khai phục tùng nhi vịnh chi。Ký xuất，quả đắc châu yên。Chúng phưởng đồng nghi。Tử hoa phưởng lệnh dự nhục thực y bạch chi thứ。Nga nhi phạm thị chi tàng đại hỏa。Tử hoa viết： 「nhược năng nhập hỏa thủ cẩm giả，tùng sở đắc đa thiểu thưởng nhược。」 Thương khâu khai vãng vô nan sắc，nhập hỏa vãng hoàn，ai bất mạn，thân bất tiêu。Phạm thị chi đảng dĩ vi hữu đạo，nãi cộng tạ chi viết： 「ngô bất tri tử chi hữu đạo nhi đản tử，ngô bất tri tử chi thần nhân nhi nhục tử。Tử kì ngu ngã dã，tử kì lung ngã dã，tử kì manh ngã dã。Cảm vấn kì đạo。」 Thương khâu khai viết： 「ngô vong đạo。Tuy ngô chi tâm，diệc bất tri sở dĩ。Tuy nhiên，hữu nhất ư thử，thí dữ tử ngôn chi。Nẵng tử nhị khách chi túc ngô xá dã，văn dự phạm thị chi thế，năng sử tồn giả vong，vong giả tồn；phú giả bần，bần giả phú。Ngô thành chi vô nhị tâm，cố bất viễn nhi lai。Cập lai，dĩ tử đảng chi ngôn giai thật dã，duy khủng thành chi chi bất chí，hành chi chi bất cập，bất tri hình thể chi sở thố，lợi hại chi sở tồn dã。Tâm nhất nhi dĩ。Vật vong ngỗ giả，như tư nhi dĩ。Kim phưởng tri tử đảng chi đản ngã，ngã nội tàng sai lự，ngoại căng quan thính，truy hạnh tích nhật chi bất tiêu nịch dã，đát nhiên nội nhiệt，dịch nhiên chấn quý hĩ。Thủy hỏa khởi phục khả cận tai？」 Tự thử chi hậu，phạm thị môn đồ lộ ngộ khất nhi mã y，phất cảm nhục dã，tất hạ xa nhi ấp chi。Tể ngã văn chi，dĩ cáo trọng ni。Trọng ni viết： 「nhữ phất tri hồ？Phu chí tín chi nhân，khả dĩ cảm vật dã。Động thiên địa，cảm quỷ thần，hoành lục hợp，nhi vô nghịch giả，khởi đãn lý nguy hiểm，nhập thủy hỏa nhi dĩ tai？Thương khâu khai tín ngụy vật do bất nghịch，huống bỉ ngã giai thành tai？Tiểu tử thức chi！」

[nhaply]

Chu tuyên vương chi mục chính hữu dịch nhân lương ương giả，năng dưỡng dã cầm thú，ủy thực ư viên đình chi nội，tuy hổ lang điêu ngạc chi loại，vô bất nhu tuần giả。Hùng thư tại tiền，tư vĩ thành quần，dị loại tạp cư，bất tương bác phệ dã。Vương lự kì truật chung ư kì thân，lệnh mao khâu viên truyền chi。Lương ương viết： 「ương，tiện dịch dã，hà truật dĩ cáo nhĩ？Cụ vương chi vị ẩn ư nhĩ dã，thả nhất ngôn ngã dưỡng hổ chi pháp。Phàm thuận chi tắc hỉ，nghịch chi tắc nộ，thử hữu huyết khí giả chi tính dã。Nhiên hỉ nộ khởi vọng phát tai？Giai nghịch chi sở phạm dã。Phu thực hổ giả，bất cảm dĩ sinh vật dữ chi，vi kì sát chi chi nộ dã；bất cảm dĩ toàn vật dữ chi，vi kì toái chi chi nộ dã。Thời kì cơ bão，đạt kì nộ tâm。Hổ chi dữ nhân dị loại，nhi mị dưỡng kỷ giả，thuận dã；cố kì sát chi，nghịch dã。Nhiên tắc ngô khởi cảm nghịch chi sử nộ tai？Diệc bất thuận chi sử hỉ dã。Phu hỉ chi phục dã tất nộ，nộ chi phục dã thường hỉ，giai bất trung dã。Kim ngô tâm vô nghịch thuận giả dã，tắc điểu thú chi thị ngô，do kì sài dã。Cố du ngô viên giả，bất tư cao lâm khoáng trạch；tẩm ngô đình giả，bất nguyện thâm sơn u cốc，lý sử nhiên dã。

Nhan hồi vấn hồ trọng ni viết： 「ngô thường tể hồ thương Thẩm chi uyên hĩ，tân nhân thao chu nhược thần。Ngô vấn yên，viết： 『thao chu khả học tà？』 Viết： 『khả；năng du giả khả giáo dã，thiện du giả số năng。Nãi nhược phu một nhân，tắc vị thường kiến chu nhi tắc thao chi giả dã。』 Ngô vấn yên，nhi bất cáo。Cảm vấn hà vị dã？」 Trọng ni viết： 「y！ngô dữ nhược ngoạn kì văn dã cửu hĩ，nhi vị đạt kỳ thực，nhi cố thả đạo dữ？Năng du giả khả giáo dã，khinh thủy dã；thiện du giả chi số năng dã，vong thủy dã。Nãi nhược phu một nhân chi vị thường kiến chu dã nhi tắc thao chi dã，bỉ thị uyên nhược lăng，thị chu chi phục do kì xa khước dã。Phục khước vạn vật phương trần hồ tiền nhi bất đắc nhập kì xá。Ác vãng nhi bất hạ？Dĩ ngõa khu giả xảo，dĩ câu khu giả đạn，dĩ hoàng kim khu giả hôn。Xảo nhất dã，nhi hữu sở căng，tắc trọng ngoại dã。Phàm trọng ngoại giả chuyết nội。」

Khổng Tử quan ư lữ lương，huyền thủy tam thập nhận，lưu mạt tam thập lý，ngoan đà ngư miết chi sở bất năng du dã，kiến nhất trượng phu du chi。Dĩ vi hữu khổ nhi dục tử giả dã，sử đệ tử tịnh lưu nhi thừa chi。Số bách bộ nhi xuất，bị phát hàng ca，nhi du ư đường hành。Khổng Tử tùng nhi vấn chi，viết： 「lữ lương huyền thủy tam thập nhận，lưu mạt tam thập lý，ngoan đà ngư miết sở bất năng du，hướng ngô kiến tử đạo chi。Dĩ vi hữu khổ nhi dục tử giả，sử đệ tử tịnh lưu tương thừa tử。Tử xuất nhi bị phát hàng ca，ngô dĩ tử vi quỷ dã。Sát tử，tắc nhân dã。Thỉnh vấn đạo thủy hữu đạo hồ？」 Viết： 「vong，ngô vô đạo。Ngô thủy hồ cố，trường hồ tính，thành hồ mệnh，dữ tê câu nhập，dữ mịch giai xuất。Tùng thủy chi đạo nhi bất vi tư yên，thử ngô sở dĩ đạo chi dã。」 Khổng Tử viết： 「hà vị thủy hồ cố，trường hồ tính，thành hồ mệnh dã？」 Viết： 「ngô sanh ư lăng nhi an ư lăng，cố dã；trường ư thủy nhi an ư thủy，tính dã；bất tri ngô sở dĩ nhiên nhi nhiên，mệnh dã。」

Trọng ni quát sở，xuất ư lâm trung，kiến câu lũ giả thừa điêu，do xuyết chi dã。Trọng ni viết： 「tử xảo hồ！hữu đạo tà？」 Viết： 「ngã hữu đạo dã。Ngũ Lục Nguyệt，lũy ? nhị nhi bất trụy，tắc thất giả ? thù；lũy tam nhi bất trụy，tắc thất giả thập nhất；lũy ngũ nhi bất trụy，do xuyết chi dã。Ngô xứ dã，nhược quyết chu câu；ngô chấp tý nhược cảo mộc chi chi。Tuy thiên địa chi đại、vạn vật chi đa，nhi duy điêu dực chi tri。Ngô bất phản bất trắc，bất dĩ vạn vật dịch điêu chi dực，hà vi nhi bất đắc？」 Khổng Tử cố vị đệ tử viết： 「dụng chí bất phân，nãi nghi ư thần。Kì câu lũ trượng nhân chi vị hồ！」 trượng nhân viết： 「nhữ phùng y đồ dã。Diệc hà tri vấn thị hồ？Tu nhữ sở dĩ，nhi hậu tái ngôn kì thượng。」

Hải thượng chi nhân hữu hảo ẩu điểu giả，mỗi đán chi hải thượng，tùng ẩu điểu du，ẩu điểu chi chí giả bách trụ nhi bất chỉ。Kì phụ viết， 「ngô văn ẩu điểu giai tùng nhữ du，nhữ thủ lai，ngô ngoạn chi。」 Minh nhật chi hải thượng，ẩu điểu vũ nhi bất hạ dã。Cố viết，chí ngôn khứ ngôn，chí vi vô vi。Tề trí chi sở tri，tắc thiển hĩ。

Triệu tương tử suất đồ thập vạn thú ư Trung Sơn，tạ ? phần lâm，phiến hách bách lý。Hữu nhất nhân tùng thạch bích trung xuất，tùy yên tẫn thượng hạ。Chúng vị quỷ vật。Hỏa quá，từ hành nhi xuất，nhược vô sở kinh thiệp giả。Tương tử quái nhi lưu chi。Từ nhi sát chi：hình sắc thất khiếu，nhân dã；khí tức âm thanh，nhân dã。Vấn： 「hề đạo nhi xứ thạch？Hề đạo nhi nhập hỏa？」 Kì nhân viết： 「hề vật nhi vị thạch？Hề vật nhi vị hỏa？」 Tương tử viết： 「nhi hướng chi sở xuất giả，thạch dã；nhi hướng chi sở thiệp giả，hỏa dã。」 Kì nhân viết： 「bất tri dã。」 Ngụy văn hầu văn chi，vấn tử hạ viết： 「bỉ hà nhân tai？」 Tử hạ viết： 「dĩ thương sở văn phu tử chi ngôn，hòa giả đại đồng ư vật，vật vô đắc thương ngại giả，du kim thạch，đạo thủy hỏa，giai khả dã。」 Văn hầu viết： 「ngô tử hề bất vi chi？」 Tử hạ viết： 「khô tâm khứ trí，thương vị chi năng。Tuy nhiên，thí ngữ chi hữu hạ hĩ。」 Văn hầu viết： 「phu tử hề bất vi chi？」 Tử hạ viết： 「phu tử năng chi nhi năng bất vi giả dã。」 Văn hầu đại thuyết。

Hữu thần vu tự tề lai xứ ư trịnh，mệnh viết quý hàm，tri nhân tử sinh、tồn vong、họa phúc、thọ yêu，kỳ dĩ tuế、nguyệt、tuần、nhật，như thần。Trịnh nhân kiến chi，giai tị nhi tẩu。Liệt tử kiến chi nhi tâm túy，nhi quy dĩ cáo hồ khâu tử，viết： 「thủy ngô dĩ phu tử chi đạo vi chí hĩ，tắc hựu hữu chí yên giả hĩ。」 Hồ tử viết： 「ngô dữ nhữ vô kì văn，vị ký kỳ thực，nhi cố đắc đạo dữ？Chúng thư nhi vô hùng，nhi hựu hề noãn yên？Nhi dĩ đạo dữ thế kháng，tất tín hĩ。Phu cố sử nhân đắc nhi tương nhữ。Thường thí dữ lai，dĩ dư thị chi。」 Minh nhật，liệt tử dữ chi kiến hồ tử。Xuất nhi vị liệt tử viết： 「hi！tử chi tiên sinh tử hĩ，phất hoạt hĩ，bất khả dĩ tuần số hĩ。Ngô kiến quái yên，kiến thấp hôi yên。」 Liệt tử nhập，thế khấp triêm câm，dĩ cáo hồ tử。Hồ tử viết： 「hướng ngô thị chi dĩ địa văn，tội hồ bất ? bất chỉ，thị đãi kiến ngô đỗ đức kỷ dã。Thường hựu dữ lai！」 minh nhật，hựu dữ chi kiến hồ tử。Xuất nhi vị liệt tử viết： 「hạnh hĩ，tử chi tiên sinh ngộ ngã dã，hữu sưu hĩ。Hôi nhiên hữu sinh hĩ，ngô kiến đỗ quyền hĩ。」 Liệt tử nhập cáo hồ tử。Hồ tử viết： 「hướng ngô thị chi dĩ thiên nhưỡng，danh thực bất nhập，nhi cơ phát ư chủng，thử vi đỗ quyền。Thị đãi kiến ngô thiện giả kỷ dã。Thường hựu dữ lai！」 minh nhật，hựu dữ chi kiến hồ tử。Xuất nhi vị liệt tử viết： 「tử chi tiên sinh tọa bất trai，ngô vô đắc nhi tương yên。Thí trai，tương thả phục tương chi。」 Liệt tử nhập cáo hồ tử。Hồ tử viết： 「hướng ngô thị chi dĩ thái trùng mạc ?，thị đãi kiến ngô hành khí kỷ dã。Nghê toàn chi phan vi uyên，chỉ thủy chi phan vi uyên，lưu thủy chi phan vi uyên，lạm thủy chi phan vi uyên，ốc thủy chi phan vi uyên，? thủy chi phan vi uyên，ung thủy chi phan vi uyên，? thủy chi phan vi uyên，phì thủy chi phan vi uyên，thị vi cửu uyên yên。Thường hựu dữ lai！」 minh nhật，hựu dữ chi kiến hồ tử。Lập vị định，tự thất nhi tẩu。Hồ tử viết： 「truy chi！」 liệt tử truy chi nhi bất cập，phản dĩ báo hồ tử，viết： 「dĩ diệt hĩ，dĩ thất hĩ，ngô bất cập dã。」 Hồ tử viết： 「hướng ngô thị chi dĩ vị thủy xuất ngô tông。Ngô dữ chi hư nhi y di，bất tri kì thùy hà，nhân dĩ vi mao mị，nhân dĩ vi ba lưu，cố đào dã。」 Nhiên hậu liệt tử tự dĩ vi vị thủy học nhi quy，tam niên bất xuất，vi kì thê thoán，thực ? như thực nhân，ư sự vô thân，điêu triện phục phác，khối nhiên độc dĩ kì hình lập；phân nhiên nhi phong nhung，nhất dĩ thị chung。

Tử liệt tử chi tề，trung đạo nhi phản，ngộ bá hôn mậu nhân。Bá hôn mậu nhân viết： 「hề phương nhi phản？」 Viết： 「ngô kinh yên。」 「Ác hồ kinh？」 「Ngô thực ư thập tương，nhi ngũ tương tiên quỹ。」 Bá hôn mậu nhân viết： 「nhược thị，tắc nhữ hà vi kinh kỷ？」 Viết： 「phu nội thành bất giải，hình điệp thành quang，dĩ ngoại trấn nhân tâm，sử nhân khinh hồ quý lão，nhi tê kì sở hoạn。Phu tương nhân đặc vi thực canh chi hóa，đa dư chi doanh；kì vi lợi dã bác，kì vi quyền dã khinh，nhi do nhược thị。Nhi huống vạn thặng chi thiển，thân lao ư quốc，nhi trí tận ư sự；bỉ tương nhậm ngã dĩ sự，nhi hiệu ngã dĩ công，ngô thị dĩ kinh。」 Bá hôn mậu nhân viết： 「thiện tai quan hồ！nhữ xứ kỷ，nhân tương bảo nhữ hĩ。」 Vô kỉ hà nhi vãng，tắc hộ ngoại chi lũ mãn hĩ。Bá hôn mậu nhân bắc diện nhi lập，đôn trượng túc chi hồ di。Lập hữu gian，bất ngôn nhi xuất。Tân giả dĩ cáo liệt tử。Liệt tử đề lý đồ tiển nhi tẩu，kỵ hồ môn，vấn viết： 「tiên sinh ký lai，tằng bất phế ước hồ？」 Viết： 「dĩ hĩ。Ngô cố cáo nhữ viết，nhân tương bảo nhữ，quả bảo nhữ hĩ。Phi nhữ năng sử nhân bảo nhữ，nhi nhữ bất năng sử nhân vô nhữ bảo dã。Nhi yên dụng chi cảm dã？Cảm dự xuất dị。Thả tất hữu cảm dã，diêu nhi bản thân，hựu vô vị dã。Dữ nhữ du giả，mạc nhữ cáo dã。Bỉ sở tiểu ngôn，tận nhân độc dã。Mạc giác mạc ngộ，hà tương thục dã。」

[nhaply]

Dương chu nam chi phái，Lão Đam tây du ư tần，yêu ư giao。Chí lương nhi ngộ Lão Tử。Lão Tử trung đạo ngưỡng thiên nhi thán viết： 「thủy dĩ nhữ vi khả giáo，kim bất khả giáo dã。」 Dương chu bất đáp。Chí xá，tiến ? sấu cân trất，thoát lý hộ ngoại，tất hành nhi tiền，viết： 「hướng giả phu tử ngưỡng thiên nhi thán viết： 『thủy dĩ nhữ vi khả giáo，kim bất khả giáo。』 Đệ tử dục thỉnh phu tử từ，hành bất gian，thị dĩ bất cảm。Kim phu tử gian hĩ，thỉnh vấn kì quá。」 Lão Tử viết： 「nhi tuy tuy nhi hu hu，nhi thùy dữ cư？Đại bạch nhược nhục，thịnh đức nhược bất túc。」 Dương chu túc nhiên biến dung viết： 「kính văn mệnh hĩ。」 Kì vãng dã，xá giả nghênh tương gia，công chấp tịch，thê chấp cân trất；xá giả tị tịch，dương giả tị táo。Kì phản dã，xá giả dữ chi tranh tịch hĩ。

Dương chu quá tống，đông chi ư nghịch lữ。Nghịch lữ nhân hữu thiếp nhị nhân，kỳ nhất nhân mỹ，kỳ nhất nhân ác；ác giả quý nhi mỹ giả tiện。Dương tử vấn kì cố。Nghịch lữ tiểu tử đối viết： 「kì mỹ giả tự mỹ，ngô bất tri kì mỹ dã；kì ác giả tự ác，ngô bất tri kì ác dã。」 Dương tử viết： 「đệ tử kí chi！hành hiền nhi khứ tự hiền chi hành，an vãng nhi bất ái tai？」

Thiên hạ hữu thường thắng chi đạo，hữu bất thường thắng chi đạo。Thường thắng chi đạo viết nhu，thường bất thắng chi đạo viết cường。Nhị giả diệc tri，nhi nhân vị chi tri。Cố thượng cổ chi ngôn：cường，tiên bất kỷ nhược giả；nhu，tiên xuất ư kỷ giả。Tiên bất kỷ nhược giả，chí ư nhược kỷ，tắc đãi hĩ。Tiên xuất ư kỷ giả，vong sở đãi hĩ。Dĩ thử thắng nhất thân nhược đồ，dĩ thử nhiệm thiên hạ nhược đồ，vị bất thắng nhi tự thắng，bất nhậm nhi tự nhiệm dã。Chúc tử viết： 「dục cương，tất dĩ nhu thủ chi；dục cường，tất dĩ nhược bảo chi。Tích ư nhu tất cương，tích ư nhược tất cường。Quan kì sở tích，dĩ tri họa phúc chi hương。Cường thắng bất nhược kỷ，chí ư nhược kỷ giả cương；nhu thắng xuất ư kỷ giả，kì lực bất khả lượng。」 Lão Đam viết： 「binh cường tắc diệt，mộc cường tắc chiết。Nhu nhược giả sanh chi đồ，kiên cường giả tử chi đồ。」

Trạng bất tất đồng nhi trí đồng，trí bất tất đồng nhi trạng đồng。Thánh nhân thủ đồng trí nhi di đồng trạng，chúng nhân cận đồng trạng nhi sơ đồng trí。Trạng dữ ngã đồng giả，cận nhi ái chi；trạng dữ ngã dị giả，sơ nhi úy chi。Hữu thất xích chi hài，thủ túc chi dị，đái phát hàm xỉ，ỷ nhi thú giả，vị chi nhân；nhi nhân vị tất vô thú tâm。Tuy hữu thú tâm，dĩ trạng nhi kiến thân hĩ。Phó dực đái giác，phân nha bố trảo，ngưỡng phi mật tẩu，vị chi cầm thú；nhi cầm thú vị tất vô nhân tâm。Tuy hữu nhân tâm，dĩ trạng nhi kiến sơ hĩ。Bào hy thị、Nữ Oa thị、Thần Nông Thị、hạ hậu thị，xà thân nhân diện，ngưu thủ hổ tì：thử hữu phi nhân chi trạng，nhi hữu đại thánh chi đức。Hạ kiệt、ân trụ、lỗ hoàn、sở mục，trạng mạo thất khiếu，giai đồng ư nhân，nhi hữu cầm thú chi tâm。Nhi chúng nhân thủ nhất trạng dĩ cầu chí trí，vị khả kỷ dã。Hoàng đế dữ viêm đế chiến ư phản tuyền chi dã，soái hùng、bi、lang、báo、?、hổ vi tiền khu，điêu、hạt、ưng、diên vi kỳ xí，thử dĩ lực sử cầm thú giả dã。Nghiêu sử quỳ điển lạc，kích thạch phụ thạch，bách thú suất vũ；tiêu thiều cửu thành，phượng hoàng lai nghi：thử dĩ thanh trí cầm thú giả dã。Nhiên tắc cầm thú chi tâm，hề vi dị nhân？Hình âm dữ nhân dị，nhi bất tri tiếp chi chi đạo yên。Thánh nhân vô sở bất tri，vô sở bất thông，cố đắc dẫn nhi sử chi yên。Cầm thú chi trí hữu tự nhiên dữ nhân đồng giả，kì tề dục nhiếp sinh，diệc bất giả trí ư nhân dã：tẫn mẫu tương ngẫu，mẫu tử tương thân；tị bình y hiểm，vi hàn tựu ôn；cư tắc hữu quần，hành tắc hữu liệt；tiểu giả cư nội，tráng giả cư ngoại；ẩm tắc tương huề，thực tắc minh quần。Thái cổ chi thời，tắc dữ nhân đồng xứ，dữ nhân tịnh hành。Đế vương chi thời，thủy kinh hãi tán loạn hĩ。Đãi ư mạt thế，ẩn phục đào thoán，dĩ tị hoạn hại。Kim đông phương giới thị chi quốc，kì quốc nhân sổ số giải lục súc chi ngữ giả，cái thiên tri chi sở đắc。Thái cổ thần thánh chi nhân，bị tri vạn vật tình thái，tất giải dị loại âm thanh。Hội nhi tụ chi，huấn nhi thụ chi，đồng ư nhân dân。Cố tiên dân hội quỷ thần si mị，thứ đạt bát phương nhân dân，mạt tụ cầm thú trùng nga。Ngôn huyết khí chi loại tâm trí bất thù viễn dã。Thần thánh tri kì như thử，cố kì sở giáo huấn giả，vô sở di dật yên。

Tống hữu thư công giả，ái thư；dưỡng chi thành quần，năng giải thư chi ý；thư diệc đắc công chi tâm。Tổn kì gia khẩu，sung thư chi dục。Nga nhi quỹ yên，tương hạn kì thực。Khủng chúng thư chi bất tuần ư kỷ dã，tiên cuống chi viết： 「dữ nhược trữ，triều tam nhi mạc tứ，túc hồ？」 Chúng thư giai khởi nhi nộ。Nga nhi viết： 「dữ nhược trữ，triều tứ nhi mạc tam，túc hồ？」 Chúng thư giai mật nhi hỉ。Vật chi dĩ năng bỉ tương lung，giai do thử dã。Thánh nhân dĩ trí lung quần ngu，diệc do thư công chi dĩ trí lung chúng thư dã。Danh thực bất khuy，sử kì hỉ nộ tai！

Kỉ ? tử vi chu tuyên vương dưỡng đấu kê，thập nhật nhi vấn： 「kê khả đấu dĩ hồ？」 Viết： 「vị dã；phương hư kiêu nhi thị khí。」 Thập nhật hựu vấn。Viết： 「vị dã；do ứng ảnh hướng。」 Thập nhật hựu vấn。Viết： 「vị dã；do tật thị nhi thịnh khí。」 Thập nhật hựu vấn。Viết： 「kỷ hĩ。Kê tuy hữu minh giả，dĩ vô biến hĩ。Vọng chi tự mộc kê hĩ。Kì đức toàn hĩ。Dị kê vô cảm ứng giả，phản tẩu nhĩ。」

Huệ áng kiến tống khang vương。Khang vương điệp túc khánh khái，tật ngôn viết： 「quả nhân chi sở thuyết giả，dũng hữu lực dã，bất thuyết vi nhân nghĩa giả dã。Khách tương hà dĩ giáo quả nhân？」 Huệ áng đối viết： 「thần hữu đạo ư thử，sử nhân tuy dũng，thứ chi bất nhập；tuy hữu lực，kích chi phất trung。Đại vương độc vô ý tà？」 Tống vương viết： 「thiện；thử quả nhân chi sở dục văn dã。」 Huệ áng viết： 「phu thứ chi bất nhập，kích chi bất trung，thử do nhục dã。Thần hữu đạo ư thử，sử nhân tuy hữu dũng，phất cảm thứ；tuy hữu lực，phất cảm kích。Phu phất cảm，phi vô kì chí dã。Thần hữu đạo ư thử，sử nhân bổn vô kì chí dã。Phu vô kì chí dã，vị hữu ái lợi chi tâm dã。Thần hữu đạo ư thử，sử thiên hạ trượng phu nữ tử mạc bất hoan nhiên giai dục ái lợi chi。Thử kì hiền ư dũng hữu lực dã，tứ lũy chi thượng dã。Đại vương độc vô ý tà？」 Tống vương viết： 「thử quả nhân chi sở dục đắc dã。」 Huệ áng đối viết： 「khổng mặc thị dĩ。Khổng khâu mặc địch vô địa nhi vi quân，vô quan nhi vi trường；thiên hạ trượng phu nữ tử mạc bất duyên cảnh cử chủng nhi nguyện an lợi chi。Kim đại vương，vạn thặng chi thiển dã；thành hữu kì chí，tắc tứ cánh chi nội giai đắc kì lợi hĩ。Kì hiền ư khổng mặc dã viễn hĩ。」 Tống vương vô dĩ ứng。Huệ áng xu nhi xuất。Tống vương vị tả hữu viết： 「biện hĩ，khách chi dĩ thuyết phục quả nhân dã！」

[nhaply]

Quyển đệ tam chu mục vương thiên

Chu mục vương thời，tây cực chi quốc hữu hóa nhân lai，nhập thủy hỏa，quán kim thạch；phản sơn xuyên，di thành ấp；thừa hư bất trụy，xúc thật bất ngại。Thiên biến vạn hóa，bất khả cùng cực。Ký dĩ biến vật chi hình，hựu thả dịch nhân chi lự。Mục vương kính chi nhược thần，sự chi nhược quân。Thôi lộ tẩm dĩ cư chi，dẫn tam sinh dĩ tiến chi，tuyển nữ nhạc dĩ ngu chi。Hóa nhân dĩ vi vương chi cung thất ti lậu nhi bất khả xứ，vương chi trù soạn tinh lâu nhi bất khả hưởng，vương chi tần ngự ? ác nhi bất khả thân。Mục vương nãi vi chi cải trúc。Thổ mộc chi công，giả ác chi sắc，vô di xảo yên。Ngũ phủ vi hư，nhi đài thủy thành。Kì cao thiên nhận，lâm chung nam chi thượng，hiệu viết trung thiên chi đài。Giản trịnh vệ chi xử tử nga ? mị mạn giả，thi phương trạch，chính nga my，thiết ? nhị，y a tích，duệ tề hoàn。Phấn bạch đại hắc，bội ngọc hoàn。Tạp chỉ nhược dĩ mãn chi，tấu thừa vân、lục oánh、cửu thiều、thần lộ dĩ lạc chi。Nguyệt nguyệt hiến ngọc y，đán đán tiến ngọc thực。Hóa nhân do bất xá nhiên，bất đắc dĩ nhi lâm chi。Cư vong kỉ hà，yết vương đồng du。Vương chấp hóa nhân chi khư，đằng nhi thượng giả，trung thiên nãi chỉ。Kỵ cập hóa nhân chi cung。Hóa nhân chi cung cấu dĩ kim ngân，lạc dĩ châu ngọc；xuất vân vũ chi thượng，nhi bất tri hạ chi cứ，vọng chi nhược đồn vân yên。Nhĩ mục sở quan thính，tì khẩu sở nạp thường，giai phi nhân gian chi hữu。Vương thật dĩ vi thanh đô、tử vi、quân thiên、quảng lạc，đế chi sở cư。Vương phủ nhi thị chi，kì cung tạ nhược lũy khối tích tô yên。Vương tự dĩ cư số thập niên bất tư kì quốc dã。Hóa nhân phục yết vương đồng du，sở cập chi xứ，ngưỡng bất kiến nhật nguyệt，phủ bất kiến hà hải。Quang ảnh sở chiếu，vương mục huyễn bất năng đắc thị；âm hưởng sở lai，vương nhĩ loạn bất năng đắc thính。Bách hài lục tàng，quý nhi bất ngưng。Ý mê tinh táng，thỉnh hóa nhân cầu hoàn。Hóa nhân di chi，vương nhược vẫn hư yên。Ký ngụ，sở tọa do hướng giả chi xứ，thị ngự do hướng giả chi nhân。Thị kì tiền，tắc tửu vị thanh，hào vị ?。Vương vấn sở tùng lai。Tả hữu viết： 「vương mặc tồn nhĩ。」 Do thử mục vương tự thất giả Tam Nguyệt nhi phục。Canh vấn hóa nhân。Hóa nhân viết： 「ngô dữ vương thần du dã，hình hề động tai？Thả nẵng chi sở cư，hề dị vương chi cung？Nẵng chi sở du，hề dị vương chi phố？Vương gian hằng hữu，nghi ? vong。Biến hóa chi cực，từ tật chi gian，khả tận mô tai？」 Vương đại duyệt。Bất tuất quốc sự，bất lạc thần thiếp，tứ ý viễn du。Mệnh giá bát tuấn chi thừa，hữu phục hoa ? nhi tả Lục Nhị，hữu tham xích kí nhi tả bạch nghị，thiển xa tắc tạo phụ vi ngự，thái bính vi hữu；thứ xa chi thừa，hữu phục cừ hoàng nhi tả du sanh，tả tham đạo ly nhi hữu sơn tử，bách yêu thiển xa，tham bách vi ngự，bôn nhung vi hữu。Trì khu thiên lí，chí ư cự sưu thị chi quốc。Cự sưu thị nãi hiến bạch hộc chi huyết dĩ ẩm vương，cụ ngưu mã chi chúng dĩ tẩy vương chi túc，cập nhị thặng chi nhân。Dĩ ẩm nhi hành，toại túc ư côn lôn chi a，xích thủy chi dương。Biệt nhật thăng ư côn lôn chi khâu，dĩ quan hoàng đế chi cung；nhi phong chi dĩ di hậu thế。Toại tân ư tây vương mẫu，thương ư dao trì chi thượng。Tây vương mẫu vi vương dao，vương hòa chi，kì từ ai yên。Tây quan nhật chi sở nhập。Nhất nhật hành vạn lí。Vương nãi thán viết： 「ư hồ！dư nhất nhân bất doanh ư đức nhi hài ư lạc。Hậu thế kì truy số ngô quá hồ！」 mục vương kỷ thần nhân tai！năng cùng đương thân chi lạc，do bách niên nãi tồ，thế dĩ vi đăng giả yên。

Lão thành tử học huyễn ư duẫn văn tiên sinh，tam niên bất cáo。Lão thành tử thỉnh kì quá nhi cầu thối。Duẫn văn tiên sinh ấp nhi tiến chi ư thất。Bình tả hữu nhi dữ chi ngôn viết： 「tích Lão Đam chi tồ tây dã，cố nhi cáo dư viết： 『hữu sinh chi khí，hữu hình chi trạng，tận huyễn dã。Tạo hóa chi sở thủy，âm dương chi sở biến giả，vị chi sanh，vị chi tử。Cùng số đạt biến，nhân hình di dịch giả，vị chi hóa，vị chi huyễn。Tạo vật giả kì xảo diệu，kì công Thẩm，cố nan cùng nan chung。Nhân hình giả kì xảo hiển，kì công thiển，cố tùy khởi tùy diệt。Tri huyễn hóa chi bất dị sinh tử dã，thủy khả dữ học huyễn hĩ。』 Ngô dữ nhữ diệc huyễn dã，hề tu học tai？」 Lão thành tử quy，dụng duẫn văn tiên sinh chi ngôn，thâm tư Tam Nguyệt；toại năng tồn vong tự tại，phiên giáo tứ thời；đông khởi lôi，hạ tạo băng。Phi giả tẩu，tẩu giả phi。Chung thân bất trứ kì truật，cố thế mạc truyền yên。Tử liệt tử viết： 「thiện vi hóa giả，kì đạo mật dong，kì công đồng nhân。Ngũ Đế chi đức，tam vương chi công，vị tất tận trí dũng chi lực，hoặc do hóa nhi thành。Thục trắc chi tai？」

Giác hữu bát chinh，mộng hữu lục hậu。Hề vị bát chinh？Nhất viết cố，nhị viết vi，tam viết đắc，tứ viết táng，ngũ viết ai，lục viết lạc，thất viết sanh，bát viết tử。Thử giả bát chinh，hình sở tiếp dã。Hề vị lục hậu？Nhất viết chính mộng，nhị viết ? mộng，tam viết tư mộng，tứ viết ngụ mộng，ngũ viết hỉ mộng，lục viết cụ mộng。Thử lục giả，thần sở giao dã。Bất thức cảm biến chi sở khởi giả，sự chí tắc hoặc kì sở do nhiên，thức cảm biến chi sở khởi giả，sự chí tắc tri kì sở do nhiên。Tri kì sở do nhiên，tắc vô sở đát。Nhất thể chi doanh hư tiêu tức，giai thông ư thiên địa，ứng ư vật loại。Cố âm khí tráng，tắc mộng thiệp đại thủy nhi khủng cụ；dương khí tráng，tắc mộng thiệp đại hỏa nhi phần nhiệt；âm dương câu tráng，tắc mộng sanh sát。Thậm bão tắc mộng dữ，thậm cơ tắc mộng thủ。Thị dĩ dĩ phù hư vi tật giả，tắc mộng dương；dĩ trầm thật vi tật giả，tắc mộng nịch。Tạ đái nhi tẩm tắc mộng xà，phi điểu hàm phát tắc mộng phi。Tương âm mộng hỏa，tương tật mộng thực。Mộng ẩm tửu giả ưu，mộng ca vũ giả khốc。Tử liệt tử viết： 「thần ngộ vi mộng，hình tiếp vi sự。Cố trú tưởng dạ mộng，thần hình sở ngộ。Cố thần ngưng giả tưởng mộng tự tiêu。Tín giác bất ngữ，tín mộng bất đạt；vật hóa chi vãng lai giả dã。Cổ chi chân nhân，kì giác tự vong，kì tẩm bất mộng；kỷ hư ngữ tai？」

[nhaply]

Tây cực chi nam ngung hữu quốc yên。Bất tri cảnh giới chi sở tiếp，danh cổ mãng chi quốc。Âm dương chi khí sở bất giao，cố hàn thử vong biện；nhật nguyệt chi quang sở bất chiếu，cố trú dạ vong biện。Kì dân bất thực bất y nhi đa miên。Ngũ tuần nhất giác，dĩ mộng trung sở vi giả thật，giác chi sở kiến giả vọng。Tứ hải chi tề vị trung ương chi quốc，khóa Hà Nam bắc，việt đại đông tây，vạn hữu dư lý。Kì âm dương chi thẩm đạc，cố nhất hàn nhất thử；hôn minh chi phân sát，cố nhất trú nhất dạ。Kì dân hữu trí hữu ngu。Vạn vật tư thực，tài nghệ đa phương。Hữu quân thần tương lâm，lễ pháp tương trì。Kì sở vân vi，bất khả xưng kế。Nhất giác nhất mị，dĩ vi giác chi sở vi giả thật，mộng chi sở kiến giả vọng。Đông cực chi bắc ngung hữu quốc viết phụ lạc chi quốc。Kì thổ khí thường úc，nhật nguyệt dư quang chi chiếu。Kì thổ bất sanh gia miêu。Kì dân thực thảo căn mộc thật，bất tri hỏa thực，tính cương hãn，cường nhược tương tạ，quý thắng nhi bất thượng nghĩa；đa trì bộ，thiểu hưu tức，thường giác nhi bất miên。

Chu chi duẫn thị đại trị sản，kì hạ thú dịch giả xâm thần hôn nhi phất tức。Hữu lão dịch phu cân lực kiệt hĩ，nhi sử chi di cần。Trú tắc thân hô nhi tức sự，dạ tắc hôn bại nhi thục mị。Tinh thần hoang tán，tích tích mộng vi quốc quân。Cư nhân dân chi thượng，tổng nhất quốc chi sự。Du yến cung quán，tứ ý sở dục，kì lạc vô tỉ。Giác tắc phục dịch。Nhân hữu ủy dụ kì cần giả。Dịch phu viết： 「nhân sinh bách niên，trú dạ các phân。Ngô trú vi bộc lỗ，khổ tắc khổ hĩ；dạ vi nhân quân，kì lạc vô tỉ。Hà sở oán tai？」 Duẫn thị tâm doanh thế sự，lự chung gia nghiệp，tâm hình câu bì，dạ diệc hôn bại nhi ngụ。Tích tích mộng vi nhân bộc，xu tẩu tác dịch，vô bất vi dã；sổ mạ trượng thát，vô bất chí dã。Miên trung ? nghệ thân hô，triệt đán tức yên。Duẫn thị bệnh chi，dĩ phỏng kì hữu。Hữu viết： 「nhược vị túc vinh thân，tư tài hữu dư，thắng nhân viễn hĩ。Dạ mộng vi bộc，khổ dật chi phục，số chi thường dã。Nhược dục giác mộng kiêm chi，khởi khả đắc tà？」 Duẫn thị văn kì hữu ngôn，khoan kì dịch phu chi trình，giảm kỷ tư lự chi sự，tật tịnh thiểu gian。

Trịnh nhân hữu tân ư dã giả，ngẫu hãi lộc，ngự nhi kích chi，tễ chi。Khủng nhân kiến chi dã，cự nhi tàng chư hoàng trung，phục chi dĩ tiêu。Bất thắng kì hỉ。Nga nhi di kì sở tàng chi xứ，toại dĩ vi mộng yên。Thuận đồ nhi vịnh kì sự。Bàng nhân hữu văn giả，dụng kì ngôn nhi thủ chi。Ký quy，cáo kì thất nhân viết： 「hướng tân giả mộng đắc lộc nhi bất tri kì xứ；ngô kim đắc chi，bỉ trực chân mộng hĩ。」 Thất nhân viết： 「nhược tương thị mộng kiến tân giả chi đắc lộc tà？Cự hữu tân giả tà？Kim chân đắc lộc，thị nhược chi mộng chân tà？」 Phu viết： 「ngô cứ đắc lộc，hà dụng tri bỉ mộng ngã mộng tà？」 Tân giả chi quy，bất yếm thất lộc。Kì dạ chân mộng tàng chi chi xứ，hựu mộng đắc chi chi thiển。Sảng đán，án sở mộng nhi tầm đắc chi。Toại tụng nhi tranh chi，quy chi sĩ sư。Sĩ sư viết： 「nhược sơ chân đắc lộc，vọng vị chi mộng；chân mộng đắc lộc，vọng vị chi thật。Bỉ chân thủ nhược lộc，nhi dữ nhược tranh lộc。Thất nhân hựu vị mộng nhận nhân lộc，vô nhân đắc lộc。Kim cứ hữu thử lộc，thỉnh nhị phân chi。」 Dĩ văn trịnh quân。Trịnh quân viết： 「hi！sĩ sư tương phục mộng phân nhân lộc hồ？」 Phỏng chi quốc tương。Quốc tương viết： 「mộng dữ bất mộng，thần sở bất năng biện dã。Dục biện giác mộng，duy hoàng đế khổng khâu。Kim vong hoàng đế khổng khâu，thục biện chi tai？Thả tuân sĩ sư chi ngôn khả dã。」

Tống dương lý hoa tử trung niên bệnh vong，triều thủ nhi tịch vong，tịch dữ nhi triều vong；tại đồ tắc vong hành，tại thất tắc vong tọa；kim bất thức tiên，hậu bất thức kim。Hạp thất độc chi。Yết sử nhi bốc chi，phất chiếm；yết vu nhi đảo chi，phất cấm；yết y nhi công chi，phất dĩ。Lỗ hữu Nho Sinh tự môi năng trị chi，hoa tử chi thê tử dĩ cư sản chi bán thỉnh kì phương。Nho Sinh viết： 「thử cố phi quái triệu chi sở chiếm，phi kì thỉnh chi sở đảo，phi dược thạch chi sở công。Ngô thí hóa kì tâm，biến kì lự，thứ kỉ kì sưu hồ！」 ư thị thí lộ chi，nhi cầu y；cơ chi，nhi cầu thực；u chi，nhi cầu minh。Nho Sinh hân nhiên cáo kì tử viết： 「tật khả dĩ dã。Nhiên ngô chi phương mật，truyền thế bất dĩ cáo nhân。Thí bình tả hữu，độc dữ cư thất thất nhật。」 Tùng chi。Mạc tri kì sở thi vi dã，nhi tích niên chi tật nhất triêu đô trừ。Hoa tử ký ngộ，nãi đại nộ，truất thê phạt tử，thao qua trục Nho Sinh。Tống nhân chấp nhi vấn kì dĩ。Hoa tử viết： 「nẵng ngô vong dã，đãng đãng nhiên bất giác thiên địa chi hữu vô。Kim đốn thức ký vãng，số thập niên lai tồn vong、đắc thất、ai lạc、hảo ác，nhiễu nhiễu vạn tự khởi hĩ。Ngô khủng tương lai chi tồn vong、đắc thất、ai lạc、hảo ác chi loạn ngô tâm như thử dã，tu du chi vong，khả phục đắc hồ？」 Tử cống văn nhi quái chi，dĩ cáo Khổng Tử。Khổng Tử viết： 「thử phi nhữ sở cập hồ！」 cố vị nhan hồi kỉ chi。

Tần nhân phùng thị hữu tử，thiểu nhi huệ，cập tráng nhi hữu mê võng chi tật。Văn ca dĩ vi khốc，thị bạch dĩ vi hắc，hưởng hương dĩ vi hủ，thường cam dĩ vi khổ，hành phi dĩ vi thị：ý chi sở chi，thiên địa、tứ phương，thủy hỏa、hàn thử，vô bất đảo thác giả yên。Dương thị cáo kì phụ viết： 「lỗ chi quân tử đa truật nghệ，tương năng dĩ hồ？Nhữ hề bất phỏng yên？」 Kì phụ chi lỗ，quá trần，ngộ Lão Đam，nhân cáo kì tử chi chứng。Lão Đam viết： 「nhữ dong tri nhữ tử chi mê hồ？Kim thiên hạ chi nhân giai hoặc ư thị phi，hôn ư lợi hại。Đồng tật giả đa，cố mạc hữu giác giả。Thả nhất thân chi mê bất túc khuynh nhất gia，nhất gia chi mê bất túc khuynh nhất hương，nhất hương chi mê bất túc khuynh nhất quốc，nhất quốc chi mê bất túc khuynh thiên hạ。Thiên hạ tận mê，thục khuynh chi tai？Hướng sử thiên hạ chi nhân kì tâm tận như nhữ tử，nhữ tắc phản mê hĩ。Ai lạc、thanh sắc、xú vị、thị phi，thục năng chính chi？Thả ngô chi thử ngôn vị tất phi mê，nhi huống lỗ chi quân tử mê chi bưu giả，yên năng giải nhân chi mê tai？Vinh nhữ chi lương，bất nhược thuyên quy dã。」

Yến nhân sinh ư yến，trường ư sở，cập lão nhi hoàn bản quốc。Quá tấn quốc，đồng hành giả cuống chi；chỉ thành viết： 「thử yến quốc chi thành。」 Kì nhân thiểu nhiên biến dung。Chỉ xã viết： 「thử nhược lý chi xã。」 Nãi vị nhiên nhi thán。Chỉ xá viết： 「thử nhược tiên nhân chi lư。」 Nãi quyên nhiên nhi khấp。Chỉ lũng viết： 「thử nhược tiên nhân chi trủng。」 Kì nhân khốc bất tự cấm。Đồng hành giả á nhiên đại tiếu，viết： 「dư tích đãi nhược，thử tấn quốc nhĩ。」 Kì Nhân Đại tàm。Cập chí yến，chân kiến yến quốc chi thành xã，chân kiến tiên nhân chi lư trủng，bi tâm canh vi。

[nhaply]

Quyển đệ tứ trọng ni thiên

　Trọng ni gian cư，tử cống nhập thị，nhi hữu ưu sắc。Tử cống bất cảm vấn，xuất cáo nhan hồi。Nhan hồi viện cầm nhi ca。Khổng Tử văn chi，quả triệu hồi nhập，vấn viết： 「nhược hề độc lạc？」 Hồi viết： 「phu tử hề độc ưu？」 Khổng Tử viết： 「tiên ngôn nhĩ chí。」 Viết： 「ngô tích văn chi phu tử viết： 『lạc thiên tri mệnh cố bất ưu』 ，hồi sở dĩ lạc dã。」 Khổng Tử thiểu nhiên hữu gian viết： 「hữu thị ngôn tai？Nhữ chi ý thất hĩ。Thử ngô tích nhật chi ngôn nhĩ，thỉnh dĩ kim ngôn vi chính dã。Nhữ đồ tri lạc thiên tri mệnh chi vô ưu，vị tri lạc thiên tri mệnh hữu ưu chi đại dã。Kim cáo nhược kỳ thực：tu nhất thân，nhậm cùng đạt，tri khứ lai chi phi ngã，vong biến loạn ư tâm lự，nhĩ chi sở vị lạc thiên tri mệnh chi vô ưu dã。Nẵng ngô tu Thi Thư，chính lễ nhạc，tương dĩ trị thiên hạ，di lai thế；phi đãn tu nhất thân，trị lỗ quốc nhi dĩ。Nhi lỗ chi quân thần nhật thất kì tự，nhân nghĩa ích suy，tình tính ích bác。Thử đạo bất hành nhất quốc dữ đương niên，kì như thiên hạ dữ lai thế hĩ？Ngô thủy tri Thi Thư、lễ nhạc vô cứu ư trị loạn，nhi vị tri sở dĩ cách chi chi phương。Thử lạc thiên tri mệnh giả chi sở ưu。Tuy nhiên，ngô đắc chi hĩ。Phu lạc nhi tri giả，phi cổ nhân chi sở vị lạc tri dã。Vô lạc vô tri，thị chân lạc chân tri；cố vô sở bất lạc，vô sở bất tri，vô sở bất ưu，vô sở bất vi。Thi Thư、lễ nhạc，hà khí chi hữu？Cách chi hà vi？」 Nhan hồi bắc diện bái thủ viết： 「hồi diệc đắc chi hĩ。」 Xuất cáo tử cống。Tử cống mang nhiên tự thất，quy gia dâm tư thất nhật，bất tẩm bất thực，dĩ chí cốt lập。Nhan hồi trọng vãng dụ chi，nãi phản khâu môn，huyền ca tụng thư，chung thân bất xuyết。

Trần đại phu sính lỗ，tư kiến thúc tôn thị。Thúc tôn thị viết： 「ngô quốc hữu thánh nhân。」 Viết： 「phi khổng khâu tà？」 Viết： 「thị dã。」 「Hà dĩ tri kì thánh hồ？」 Thúc tôn thị viết： 「ngô thường văn chi nhan hồi viết， 『khổng khâu năng phế tâm nhi dụng hình。』 」 Trần đại phu viết： 「ngô quốc diệc hữu thánh nhân，tử phất tri hồ？」 Viết： 「thánh nhân thục vị？」 Viết： 「Lão Đam chi đệ tử hữu kháng thương tử giả，đắc đam chi đạo，năng dĩ nhĩ thị nhi mục thính。」 Lỗ hầu văn chi đại kinh，sử thượng khanh hậu lễ nhi trí chi。Kháng thương tử ứng sính nhi chí。Lỗ hầu ti từ thỉnh vấn chi。Kháng thương tử viết： 「truyền chi giả vọng。Ngã năng thị thính bất dụng nhĩ mục，bất năng dịch nhĩ mục chi dụng。」 Lỗ hầu viết： 「thử tăng dị hĩ。Kì đạo nại hà？Quả nhân chung nguyện văn chi。」 Kháng thương tử viết： 「ngã thể hiệp ư tâm，tâm hiệp ư khí，khí hiệp ư thần，thần hiệp ư vô。Kì hữu giới nhiên chi hữu，duy nhiên chi âm，tuy viễn tại bát hoang chi ngoại，cận tại my tiệp chi nội，lai can ngã giả，ngã tất tri chi。Nãi bất tri thị ngã thất khổng tứ chi chi sở giác，tâm phúc lục tàng chi sở tri，kì tự tri nhi dĩ hĩ。」 Lỗ hầu đại duyệt。Tha nhật dĩ cáo trọng ni，trọng ni tiếu nhi bất đáp。

Thương thái tể kiến Khổng Tử viết： 「khâu thánh giả dư？」 Khổng Tử viết： 「thánh tắc khâu hà cảm，nhiên tắc khâu bác học đa thức giả dã。」 　Thương thái tể viết： 「tam vương thánh giả dư？」 Khổng Tử viết： 「tam vương thiện nhậm trí dũng giả，thánh tắc khâu phất tri。」 Viết： 「Ngũ Đế thánh giả dư？」 Khổng Tử viết： 「Ngũ Đế thiện nhậm nhân nghĩa giả，thánh tắc khâu phất tri。」 Viết： 「Tam Hoàng thánh giả dư？」 Khổng Tử viết： 「Tam Hoàng thiện nhậm nhân thời giả，thánh tắc khâu phất tri。」 Thương thái tể đại hãi，viết： 「nhiên tắc thục giả vi thánh？」 Khổng Tử động dung hữu gian，viết： 「tây phương chi nhân hữu thánh giả yên，bất trị nhi bất loạn，bất ngôn nhi tự tín，bất hóa nhi tự hành，đãng đãng hồ dân vô năng danh yên。Khâu nghi kì vi thánh。Phất tri chân vi thánh dư？Chân bất thánh dư？」 Thương thái tể hải nhiên tâm kế viết： 「khổng khâu khi ngã tai！」

Tử hạ vấn Khổng Tử viết： 「nhan hồi chi vi nhân hề nhược？」 Tử viết： 「hồi chi nhân hiền ư khâu dã。」 Viết： 「tử cống chi vi nhân hề nhược？」 Tử viết： 「tứ chi biện hiền ư khâu dã。」 Viết： 「tử lộ chi vi nhân hề nhược？」 Tử viết： 「do chi dũng hiền ư khâu dã。」 Viết： 「tử trương chi vi nhân hề nhược？」 Tử viết： 「sư chi trang hiền ư khâu dã。」 Tử hạ tị tịch nhi vấn viết： 「nhiên tắc tứ tử giả hà vi sự phu tử？」 Viết： 「cư！ngô ngữ nhữ。Phu hồi năng nhân nhi bất năng phản，tứ năng biện nhi bất năng nột，do năng dũng nhi bất năng khiếp，sư năng trang nhi bất năng đồng。Kiêm tứ tử chi hữu dĩ dịch ngô，ngô phất hứa dã。Thử kì sở dĩ sự ngô nhi bất nhị dã。」

Tử liệt tử ký sư hồ khâu tử lâm，hữu bá hôn mậu nhân，nãi cư nam quách。Tùng chi xứ giả，nhật số nhi bất cập。Tuy nhiên，tử liệt tử diệc vi yên。Triêu triêu tương dữ biện，vô bất văn。Nhi dữ nam quách tử liên tường nhị thập niên，bất tương yết thỉnh；tương ngộ ư đạo，mục nhược bất tương kiến giả。Môn chi đồ dịch dĩ vi tử liệt tử dữ nam quách tử hữu địch bất nghi。Hữu tự sở lai giả，vấn tử liệt tử viết： 「tiên sinh dữ nam quách tử hề địch？」 Tử liệt tử viết： 「nam quách tử mạo sung tâm hư，nhĩ vô văn，mục vô kiến，khẩu vô ngôn，tâm vô tri，hình vô dịch。Vãng tương hề vi？Tuy nhiên，thí dữ nhữ giai vãng。」 Duyệt đệ tử tứ thập nhân đồng hàng。Kiến nam quách tử，quả nhược khi phách yên，nhi bất khả dữ tiếp。Cố thị tử liệt tử，hình thần bất tương ngẫu，nhi bất khả dữ quần。Nam quách tử nga nhi chỉ tử liệt tử chi đệ tử mạt hành giả dữ ngôn，khản khản nhiên nhược chuyên trực nhi tại hùng giả。Tử liệt tử chi đồ hãi chi。Phản xá，hàm hữu nghi sắc。Tử liệt tử viết： 「đắc ý giả vô ngôn，tiến tri giả diệc vô ngôn。Dụng vô ngôn vi ngôn diệc ngôn，vô tri vi tri diệc tri。Vô ngôn dữ bất ngôn，vô tri dữ bất tri，diệc ngôn diệc tri。Diệc vô sở bất ngôn，diệc vô sở bất tri；diệc vô sở ngôn，diệc vô sở tri。Như tư nhi dĩ。Nhữ hề vọng hãi tai？」

Tử liệt tử học dã，tam niên chi hậu，tâm bất cảm niệm thị phi，khẩu bất cảm ngôn lợi hại，thủy đắc lão thương nhất miện nhi dĩ。Ngũ niên chi hậu，tâm canh niệm thị phi，khẩu canh ngôn lợi hại，lão thương thủy nhất giải nhan nhi tiếu。Thất niên chi hậu，tùng tâm chi sở niệm，canh vô thị phi；tùng khẩu chi sở ngôn，canh vô lợi hại。Phu tử thủy nhất dẫn ngô tịnh tịch nhi tọa。Cửu niên chi hậu，hoành tâm chi sở niệm，hoành khẩu chi sở ngôn，diệc bất tri ngã chi thị phi lợi hại dư，diệc bất tri bỉ chi thị phi lợi hại dư，ngoại nội tiến hĩ。Nhi hậu nhãn như nhĩ，nhĩ như tì，tì như khẩu，khẩu vô bất đồng。Tâm ngưng hình thích，cốt nhục đô dung，bất giác hình chi sở ỷ，túc chi sở lý，tâm chi sở niệm，ngôn chi sở tàng。Như tư nhi dĩ。Tắc lý vô sở ẩn hĩ。

Sơ，tử liệt tử hảo du。Hồ khâu tử viết： 「ngự khấu hảo du，du hà sở hiếu？」 Liệt tử viết： 「du chi lạc sở ngoạn vô cố。Nhân chi du dã，quan kì sở kiến；ngã chi du dã，quan kì sở biến。Du hồ du hồ！vị hữu năng biện kì du giả。」 Hồ khâu tử viết： 「ngự khấu chi du cố dữ nhân đồng dư，nhi viết cố dữ nhân dị dư？Phàm sở kiến，diệc hằng kiến kì biến。Ngoạn bỉ vật chi vô cố，bất tri ngã diệc vô cố。Vụ ngoại du，bất tri vụ nội quan。Ngoại du giả，cầu bị ư vật；nội quan giả，thủ túc ư thân。Thủ túc ư thân，du chi chí dã；cầu bị ư vật，du chi bất chí dã。」 Ư thị liệt tử chung thân bất xuất，tự dĩ vi bất tri du。Hồ khâu tử viết： 「du kì chí hồ！chí du giả，bất tri sở quát；chí quan giả，bất tri sở thị。Vật vật giai du hĩ，vật vật giai quan hĩ，thị ngã chi sở vị du，thị ngã chi sở vị quan dã。Cố viết：du kì chí hĩ hồ！du kì chí hĩ hồ！」

Long thúc vị văn chí viết： 「tử chi truật vi hĩ。Ngô hữu tật，tử năng dĩ hồ？」 Văn chí viết： 「duy mệnh sở thính。Nhiên tiên ngôn tử sở bệnh chi chứng。」 Long thúc viết： 「ngô hương dự bất dĩ vi vinh，quốc hủy bất dĩ vi nhục；đắc nhi bất hỉ，thất nhi phất ưu；thị sanh như tử；thị phú như bần；thị nhân như thỉ；thị ngô như nhân。Xứ ngô chi gia，như nghịch lữ chi xá；quan ngô chi hương，như nhung man chi quốc。Phàm thử chúng tật，tước thưởng bất năng khuyến，hình phạt bất năng uy，thịnh suy、lợi hại bất năng dịch，ai lạc bất năng di。Cố bất khả sự quốc quân，giao thân hữu，ngự thê tử，chế bộc lệ。Thử hề tật tai？Hề phương năng dĩ chi hồ？」 Văn chí nãi mệnh long thúc bội minh nhi lập，văn chí tự hậu hướng minh nhi vọng chi。Ký nhi viết： 「hi！ngô kiến tử chi tâm hĩ：phương thốn chi địa hư hĩ。Kỷ thánh nhân dã！tử tâm lục khổng lưu thông，nhất khổng bất đạt。Kim dĩ thánh trí vi tật giả，hoặc do thử hồ！phi ngô thiển truật sở năng dĩ dã。」

[nhaply]

Vô sở do nhi thường sanh giả，đạo dã。Do sanh nhi sanh，cố tuy chung nhi bất vong，thường dã。Do sanh nhi vong，bất hạnh dã。Hữu sở do nhi thường tử giả，diệc đạo dã。Do tử nhi tử，cố tuy vị chung nhi tự vong giả，diệc thường dã。Do tử nhi sanh，hạnh dã。Cố vô dụng nhi sanh vị chi đạo，dụng đạo đắc chung vị chi thường；hữu sở dụng nhi tử giả diệc vị chi đạo，dụng đạo nhi đắc tử giả diệc vị chi thường。Quý lương chi tử，dương chu vọng kì môn nhi ca。Tùy ngô chi tử，dương chu phủ kì thi nhi khốc。Lệ nhân chi sanh，lệ nhân chi tử，chúng nhân thả ca，chúng nhân thả khốc。

Mục tương miễu giả，tiên đổ thu hào；nhĩ tương lung giả，tiên văn nhuế phi；khẩu tương sảng giả，tiên biện ? thằng；tì tương trất giả，tiên giác tiêu hủ；thể tương cương giả，tiên cức bôn dật，tâm tương mê giả，tiên thức thị phi：cố vật bất chí giả tắc bất phản。

Trịnh chi phố trạch đa hiền，đông lý đa tài。Phố trạch chi dịch hữu bá phong tử giả，hành quá đông lý，ngộ đặng tích。Đặng tích cố kì đồ nhi tiếu viết： 「vi nhược vũ。Bỉ lai giả hề nhược？Kì đồ viết： 「sở nguyện tri dã。」 Đặng tích vị bá phong tử viết： 「nhữ tri dưỡng dưỡng chi nghị hồ？Thụ nhân dưỡng nhi bất năng tự dưỡng giả，khuyển thỉ chi loại dã；dưỡng vật nhi vật vi ngã dụng giả，nhân chi lực dã。Sử nhữ chi đồ thực nhi bão，y nhi tức，chấp chính chi công dã。Trưởng ấu quần tụ nhi vi lao tạ bào trù chi vật，hề dị khuyển thỉ chi loại hồ？」 Bá phong tử bất ưng。Bá phong tử chi tùng giả việt thứ nhi tiến viết： 「đại phu bất văn tề lỗ chi đa cơ hồ？Hữu thiện trị thổ mộc giả，hữu thiện trị kim cách giả，hữu thiện trị thanh nhạc giả，hữu thiện trị thư số giả，hữu thiện trị quân lữ giả，hữu thiện trị tông miếu giả，quần tài bị dã。Nhi vô tướng vị giả，vô năng tương sử giả。Nhi vị chi giả vô tri，sử chi giả vô năng，nhi tri chi dữ năng vi chi sử yên。Chấp chính giả，nãi ngô chi sở sử；tử hề căng yên？」 Đặng tích vô dĩ ứng，mục kì đồ nhi thối。

Công nghi bá dĩ lực văn chư hầu，đường hề công ngôn chi ư chu tuyên vương，vương bị lễ dĩ sính chi。Công nghi bá chí；quan hình，nhu phu dã。Tuyên vương tâm hoặc nhi nghi viết： 「nữ chi lực hà như？」 Công nghi bá viết： 「thần chi lực năng chiết xuân chung chi cổ，kham thu thiền chi dực。」 Vương tác sắc viết： 「ngô chi lực năng liệt tê hủy chi cách，duệ cửu ngưu chi vĩ，do hám kì nhược。Nữ chiết xuân chung chi cổ，kham thu thiền chi dực，nhi lực văn thiên hạ，hà dã？」 Công nghi bá trường tức thối tịch，viết： 「thiện tai！vương chi vấn dã！thần cảm dĩ thật đối。Thần chi sư hữu thương khâu tử giả，lực vô địch ư thiên hạ，nhi lục thân bất tri；dĩ vị thường dụng kì lực cố dã。Thần dĩ tử sự chi。Nãi cáo thần viết： 『nhân dục kiến kì sở bất kiến，thị nhân sở bất khuy；dục đắc kì sở bất đắc，tu nhân sở bất vi。Cố học thị giả tiên kiến dư tân，học thính giả tiên văn chàng chung。Phu hữu dịch ư nội giả vô nan ư ngoại。Ư ngoại vô nan，cố danh bất xuất kỳ nhất gia。』 Kim thần chi danh văn ư chư hầu，thị thần vi sư chi giáo，hiển thần chi năng giả dã。Nhiên tắc thần chi danh bất dĩ phụ kì lực giả dã，dĩ năng dụng kì lực giả dã；bất do dũ ư phụ kì lực giả hồ？」

Trung Sơn công tử mưu giả，ngụy quốc chi hiền công tử dã。Hảo dữ hiền nhân du，bất tuất quốc sự；nhi duyệt triệu nhân công tôn long。Lạc chính tử dư chi đồ tiếu chi。Công tử mưu viết： 「tử hà tiếu mưu chi duyệt công tôn long dã？」 Tử dư viết： 「công tôn long chi vi nhân dã，hành vô sư，học vô hữu，nịnh cấp nhi bất trung，man diễn nhi vô gia，hảo quái nhi vọng ngôn。Dục hoặc nhân chi tâm，khuất nhân chi khẩu，dữ hàn đàn đẳng dị chi。」 Công tử mưu biến dung viết： 「hà tử trạng công tôn long chi quá dư？Thỉnh văn kỳ thực。」 Tử dư viết： 「ngô tiếu long chi di khổng xuyên，ngôn 『thiện xạ giả năng lệnh hậu thốc trung tiền quát，phát phát tương cập，thỉ thỉ tương thuộc；tiền thỉ tạo chuẩn nhi vô tuyệt lạc，hậu thỉ chi quát do hàm huyền，thị chi nhược nhất yên。』 Khổng xuyên hãi chi。Long viết： 『thử vị kì diệu giả。Phùng mông chi đệ tử viết hồng siêu，nộ kì thê nhi bố chi。Dẫn ô hiệu chi cung，kì vệ chi tiến，xạ kì mục。Thỉ lai chú mâu tử nhi khuông bất tiệp，thỉ toại địa nhi trần bất dương。』 Thị khởi trí giả chi ngôn dữ？」 Công tử mưu viết： 「trí giả chi ngôn cố phi ngu giả chi sở hiểu。Hậu thốc trung tiền quát，quân hậu ư tiền。Thỉ chú mâu tử nhi khuông bất tiệp，tận thỉ chi thế dã。Tử hà nghi yên？」 Lạc chính tử dư viết： 「tử，long chi đồ，yên đắc bất sức kì khuyết？Ngô hựu ngôn kì vưu giả。Long cuống ngụy vương viết： 『hữu ý bất tâm。Hữu chỉ bất chí。Hữu vật bất tận。Hữu ảnh bất di。Phát dẫn thiên quân。Bạch mã phi mã。Cô độc vị thường hữu mẫu。』 Kì phụ loại phản luân，bất khả thắng ngôn dã。」 Công tử mưu viết： 「tử bất dụ chí ngôn nhi dĩ vi vưu dã，vưu kỳ tại tử hĩ。Phu vô ý tắc tâm đồng。Vô chỉ tắc giai chí。Tận vật giả thường hữu。Ảnh bất di giả，thuyết tại cải dã。Phát dẫn thiên quân，thế chí đẳng dã。Bạch mã phi mã，hình danh ly dã。Cô độc vị thường hữu mẫu，phi cô độc dã。」 Lạc chính tử dư viết： 「tử dĩ công tôn long chi minh giai điều dã。Thiết lệnh phát ư dư khiếu，tử diệc tương thừa chi。」 Công tử mưu mặc nhiên lương cửu，cáo thoái，viết： 「thỉnh đãi dư nhật，canh yết tử luận。」

Nghiêu trị thiên hạ ngũ thập niên，bất tri thiên hạ trị dư，bất trị dư？Bất tri ức triệu chi nguyện đái kỷ dư？Bất nguyện đái kỷ dư？Cố vấn tả hữu，tả hữu bất tri。Vấn ngoại triều，ngoại triều bất tri。Vấn tại dã，tại dã bất tri。Nghiêu nãi vi phục du ư khang cù，văn nhi đồng dao viết： 「lập ngã chưng dân，mạc phỉ nhĩ cực。Bất thức bất tri，thuận đế chi tắc。」 Nghiêu hỉ vấn viết： 「thùy giáo nhĩ vi thử ngôn？」 Đồng nhi viết： 「ngã văn chi đại phu。」 Vấn đại phu。Đại phu viết： 「cổ thi dã。」 Nghiêu hoàn cung，triệu thuấn，nhân thiện dĩ thiên hạ。Thuấn bất từ nhi thụ chi。

Quan duẫn hỉ viết： 「tại kỷ vô cư，hình vật kì trứ。Kì động nhược thủy，kì tĩnh nhược kính，kì ứng nhược hưởng。Cố kì đạo nhược vật giả dã。Vật tự vi đạo，đạo bất vi vật。Thiện nhược đạo giả，diệc bất dụng nhĩ，diệc bất dụng mục，diệc bất dụng lực，diệc bất dụng tâm。Dục nhược đạo nhi dụng thị thính hình trí dĩ cầu chi，phất đương hĩ。Chiêm chi tại tiền，hốt yên tại hậu；dụng chi，di mãn lục hư，phế chi，mạc tri kì sở。Diệc phi hữu tâm giả sở năng đắc viễn，diệc phi vô tâm giả sở năng đắc cận。Duy mặc nhi đắc chi，nhi tính thành chi giả đắc chi。Tri nhi vong tình，năng nhi bất vi，chân tri chân năng dã。Phát vô tri，hà năng tình？Phát bất năng，hà năng vi？Tụ khối dã，tích trần dã，tuy vô vi nhi phi lý dã。」

[nhaply]

Quyển đệ ngũ thang vấn thiên

Ân thang vấn ư hạ cách viết： 「cổ sơ hữu vật hồ？」 Hạ cách viết： 「cổ sơ vô vật，kim ác đắc vật？Hậu chi nhân tương vị kim chi vô vật，khả hồ？」 Ân thang viết： 「nhiên tắc vật vô tiên hậu hồ？」 Hạ cách viết： 「vật chi chung thủy，sơ vô cực dĩ。Thủy hoặc vi chung，chung hoặc vi thủy，ác tri kì kỉ？Nhiên tự vật chi ngoại，tự sự chi tiên，trẫm sở bất tri dã。」 Ân thang viết： 「nhiên tắc thượng hạ bát phương hữu cực tận hồ？」 Cách viết： 「bất tri dã。」 Thang cố vấn。Cách viết： 「vô tắc vô cực，hữu tắc hữu tận；trẫm hà dĩ tri chi？Nhiên vô cực chi ngoại phục vô vô cực，vô tận chi trung phục vô vô tận。Vô cực phục vô vô cực，vô tận phục vô vô tận。Trẫm dĩ thị tri kì vô cực vô tận dã，nhi bất tri kì hữu cực hữu tận dã。」 Thang hựu vấn viết： 「tứ hải chi ngoại hề hữu？」 Cách viết： 「do tề châu dã。」 Thang viết： 「nhữ hề dĩ thật chi？」 Cách viết： 「trẫm đông hành chí doanh，nhân dân do thị dã。Vấn doanh chi đông，phục do doanh dã。Tây hành chí bân，nhân dân do thị dã。Vấn bân chi tây，phục do bân dã。Trẫm dĩ thị tri tứ hải、tứ hoang、tứ cực chi bất dị thị dã。Cố đại tiểu tướng hàm，vô cùng cực dã。Hàm vạn vật giả，diệc như hàm thiên địa。Hàm vạn vật dã cố bất cùng，hàm thiên địa dã cố vô cực。Trẫm diệc yên tri thiên địa chi biểu bất hữu đại thiên địa giả hồ？Diệc ngô sở bất tri dã。Nhiên tắc thiên địa diệc vật dã。Vật hữu bất túc，cố tích giả Nữ Oa thị luyện ngũ sắc thạch dĩ bổ kì khuyết；đoạn ngao chi túc dĩ lập tứ cực。Kỳ hậu cộng công thị dữ chuyên húc tranh vi đế，nộ nhi xúc bất chu chi san，chiết thiên trụ，tuyệt địa duy；cố thiên khuynh tây bắc，nhật nguyệt thần tinh tựu yên；địa bất mãn đông nam，cố bách xuyên thủy lạo quy yên。」 Thang hựu vấn： 「vật hữu cự tế hồ？Hữu tu đoản hồ？Hữu đồng dị hồ？」 Cách viết： 「Bột Hải chi đông bất tri kỉ ức vạn lí，hữu đại hác yên，thật duy vô để chi cốc，kì hạ vô để，danh viết quy khư。Bát huyền cửu dã chi thủy，thiên hán chi lưu，mạc bất chú chi，nhi vô tăng vô giảm yên。Kỳ trung hữu ngũ san yên：nhất viết đại dư，nhị viết viên kiệu，tam viết phương hồ，tứ viết doanh châu，ngũ viết Bồng Lai。Kì san cao hạ chu toàn tam vạn lí，kì đính bình xứ cửu thiên lí。San chi trung gian tương khứ thất vạn lí，dĩ vi lân cư yên。Kì thượng đài quan giai kim ngọc，kì thượng cầm thú giai thuần cảo。Châu can chi thụ giai tùng sinh，hoa thật giai hữu tư vị；thực chi giai bất lão bất tử。Sở cư chi nhân giai tiên thánh chi chủng；nhất nhật nhất tịch phi tương vãng lai giả，bất khả sổ yên。Nhi ngũ san chi căn vô sở liên trứ，thường tùy triều ba thượng hạ vãng hoàn，bất đắc ? trì yên。Tiên thánh độc chi，tố chi ư đế。Đế khủng lưu ư tây cực，thất quần tiên thánh chi cư，nãi mệnh ngu cường sử cự ngao thập ngũ cử thủ nhi đái chi。Điệt vi tam phiên，lục vạn tuế nhất giao yên。Ngũ san thủy trì nhi bất động。Nhi long bá chi quốc hữu đại nhân，cử túc bất doanh số bộ nhi kỵ ngũ san chi sở，nhất điếu nhi liên lục ngao，hiệp phụ nhi thú quy kì quốc，chước kì cốt dĩ số yên。Ư thị đại dư viên kiệu nhị san lưu ư bắc cực，trầm ư đại hải，tiên thánh chi bá thiên giả cự ức kế。Đế bằng nộ，xâm giảm long bá chi quốc sử ách，xâm tiểu long bá chi dân sử đoản。Chí Phục Hy Thần nông thời，kì quốc nhân do số thập trượng。Tùng trung châu dĩ đông tứ thập vạn lí đắc Tiêu Nghiêu quốc，nhân trường nhất xích ngũ thốn。Đông bắc cực hữu nhân danh viết tránh nhân，trường cửu thốn。Kinh chi nam hữu minh linh giả，dĩ ngũ bách tuế vi xuân，ngũ bách tuế vi thu。Thượng cổ hữu đại xuân giả，dĩ bát thiên tuế vi xuân，bát thiên tuế vi thu。Hủ nhưỡng chi thượng hữu khuẩn chi giả，sanh ư triều，tử ư hối。Xuân hạ chi nguyệt hữu mông nhuế giả，nhân vũ nhi sanh，kiến dương nhi tử。Chung bắc chi bắc hữu minh hải giả，thiên trì dã，hữu ngư yên，kì quảng số thiên lí，kì trường xưng yên，kì danh vi côn。Hữu điểu yên，kì danh vi bằng，dực nhược thùy thiên chi vân，kì thể xưng yên。Thế khởi tri hữu thử vật tai？Đại Vũ hành nhi kiến chi，bá ích tri nhi danh chi，di kiên văn nhi chí chi。Giang phố chi gian sanh ma trùng，kì danh viết tiêu minh，quần phi nhi tập ư văn tiệp，phất tương xúc dã。Tê túc khứ lai，văn phất giác dã。Ly Chu Tử vũ phương trú thức tí dương my nhi vọng chi，phất kiến kì hình； (giác ty) du sư khoáng phương dạ trích nhĩ phủ thủ nhi thính chi，phất văn kì thanh。Duy hoàng đế dữ dung thành tử cư không đồng chi thượng，đồng trai Tam Nguyệt，tâm tử hình phế；từ dĩ thần thị，khối nhiên kiến chi，nhược Tung Sơn chi a；từ dĩ khí thính，phanh nhiên văn chi，nhược lôi đình chi thanh。Ngô sở chi quốc hữu đại mộc yên，kì danh vi dữu。Bích thụ nhi đông sanh，thật đan nhi vị toan。Thực kì bì trấp，dĩ phẫn quyết chi tật。Tề châu trân chi，độ hoài nhi bắc nhi hóa vi chỉ yên。 (Cù điểu) dục bất du tể，hạc du vấn tắc tử hĩ；địa khí nhiên dã。Tuy nhiên，hình khí dị dã，tính quân dĩ，vô tương dịch dĩ。Sanh giai toàn dĩ，phân giai túc dĩ。Ngô hà dĩ thức kì cự tế？Hà dĩ thức kì tu đoản？Hà dĩ thức kì đồng dị tai？」

　Thái hình vương ốc nhị san，phương thất bách lý，cao vạn nhận；bổn tại kí châu chi nam，hà dương chi bắc。Bắc san Ngu Công giả，niên thả cửu thập，diện san nhi cư。Trừng san bắc chi tắc，xuất nhập chi vu dã，tụ thất nhi mưu，viết： 「ngô dữ nhữ tất lực bình hiểm，chỉ thông dự nam，đạt ư hán âm，khả hồ？」 Tạp nhiên tương hứa。Kì thê hiến nghi viết： 「dĩ quân chi lực，tằng bất năng tổn khôi phụ chi khâu。Như thái hình vương ốc hà？Thả yên trí thổ thạch？」 Tạp viết： 「đầu chư Bột Hải chi vĩ，ẩn thổ chi bắc。」 Toại suất tử tôn hà đảm giả tam phu，khấu thạch khẩn nhưỡng，ky bổn vận ư Bột Hải chi vĩ。Lân nhân kinh thành thị chi sương thê hữu di nam，thủy sấn，khiêu vãng trợ chi。Hàn thử dịch tiết，thủy nhất phản yên。Hà khúc trí tẩu tiếu nhi chỉ chi，viết： 「thậm hĩ！nhữ chi bất huệ！dĩ tàn niên dư lực，tằng bất năng hủy san chi nhất mao；kì như thổ thạch hà？」 Bắc san Ngu Công trường tức viết： 「nhữ tâm chi cố，cố bất khả triệt；tằng bất nhược sương thê nhược tử。Tuy ngã chi tử，hữu tử tồn yên。Tử hựu sanh tôn，tôn hựu sinh tử；tử hựu hữu tử，tử hựu hữu tôn：tử tử tôn tôn，vô cùng quỹ dã；nhi san bất gia tăng，hà khổ nhi bất bình？」 Hà khúc trí tẩu vong dĩ ứng。Thao xà chi thần văn chi，cụ kì bất dĩ dã，cáo chi ư đế。Đế cảm kì thành，mệnh khoa nga thị nhị tử phụ nhị san，nhất thố sóc đông，nhất thố ung nam。Tự thử，kí chi nam、hán chi âm vô lũng đoạn yên。

Khoa phụ bất lượng lực，dục truy nhật ảnh，trục chi ư ngung cốc chi tế。Dục đắc ẩm，phó ẩm hà vị。Hà vị bất túc，tương tẩu bắc ẩm đại trạch。Vị chí，đạo khát nhi tử。Khí kì trượng，thi cao nhục sở tẩm，sanh đặng lâm。Đặng lâm di quảng số thiên lí yên。

[nhaply]

Đại Vũ viết： 「lục hợp chi gian，tứ hải chi nội，chiếu chi dĩ nhật nguyệt，kinh chi dĩ tinh thần，kỉ chi dĩ tứ thời，yếu chi dĩ Thái Tuế。Thần linh sở sinh，kì vật dị hình；hoặc yêu hoặc thọ，duy thánh nhân năng thông kì đạo。」 Hạ cách viết： 「nhiên tắc diệc hữu bất đãi thần linh nhi sanh，bất đãi âm dương nhi hình，bất đãi nhật nguyệt nhi minh，bất đãi sát trạc nhi yêu，bất đãi tương nghênh nhi thọ，bất đãi ngũ cốc nhi thực，bất đãi tăng khoáng nhi y，bất đãi chu xa nhi hành，kì đạo tự nhiên，phi thánh nhân chi sở thông dã。」

Vũ chi trị thủy thổ dã，mê nhi thất đồ，mậu chi nhất quốc。Tân Bắc Hải chi bắc，bất tri cự tề châu kỉ thiên vạn lí。Kì quốc danh viết chung bắc，bất tri tế bạn chi sở tề hạn，vô phong vũ sương lộ，bất sanh điểu thú、trùng ngư、thảo mộc chi loại。Tứ phương tất bình，chu dĩ kiều trắc。Đương quốc chi trung hữu san，san danh hồ lĩnh，trạng nhược ? ?。Đính hữu khẩu，trạng nhược viên hoàn，danh viết tư huyệt。Hữu thủy dũng xuất，danh viết thần ?，xú quá lan tiêu，vị quá lao lễ。Nhất nguyên phân vi tứ liệt，chú ư san hạ。Kinh doanh nhất quốc，vong bất tất biến。Thổ khí hòa，vong trát lệ。Nhân tính uyển nhi tùng vật，bất cạnh bất tranh。Nhu tâm nhi nhược cốt，bất kiêu bất kị；trưởng ấu sài cư。Bất quân bất thần；nam nữ tạp du，bất môi bất sính；duyến thủy nhi cư，bất canh bất giá。Thổ khí ôn quát，bất chức bất y；bách niên nhi tử，bất yêu bất bệnh。Kì dân ? phụ vong số，hữu hỉ lạc，vong suy lão ai khổ。Kì tục hảo thanh，tương huề nhi điệt dao，chung nhật bất xuyết âm。Cơ quyền tắc ẩm thần ?，lực chí hòa bình。Quá tắc túy，kinh tuần nãi tỉnh。Mộc dục thần ?，phu sắc chi trạch，hương khí kinh tuần nãi hiết。Chu mục vương bắc du quá kì quốc，tam niên vong quy。Ký phản chu thất，mộ kì quốc，hoảng nhiên tự thất。Bất tiến tửu nhục，bất triệu tần ngự giả，số nguyệt nãi phục。Quản trọng miễn tề hoàn công nhân du liêu khẩu，câu chi kì quốc，kỷ khắc cử。Thấp bằng gián viết： 「quân xá Tề Quốc chi quảng，nhân dân chi chúng，sơn xuyên chi quan，thực vật chi phụ，lễ nghĩa chi thịnh，chương phục chi mỹ；yêu mị doanh đình，trung lương mãn triều。Tứ trá tắc đồ tốt bách vạn，thị ? tắc chư hầu tùng mệnh，diệc hề tiện ư bỉ nhi khí Tề Quốc chi xã tắc，tùng nhung di chi quốc hồ？Thử trọng phụ chi mạo，nại hà tùng chi？」 Hoàn công nãi chỉ，dĩ thấp bằng chi ngôn cáo quản trọng。Trọng viết： 「thử cố phi bằng chi sở cập dã。Thần khủng bỉ quốc chi bất khả tri chi dã。Tề Quốc chi phú hề luyến？Thấp bằng chi ngôn hề cố？」

Nam quốc chi nhân chúc phát nhi lỏa，bắc quốc chi nhân hạt cân nhi cừu，Trung Quốc chi nhân quan miện nhi thường。Cửu thổ sở tư，hoặc nông hoặc thương，hoặc điền hoặc ngư；như đông cừu hạ cát，thủy chu lục xa。Mặc nhi đắc chi，tính nhi thành chi。Việt chi đông hữu triếp mộc chi quốc，kì trường tử sanh，tắc tiên nhi thực chi，vị chi nghi đệ。Kì đại phụ tử，phụ kì đại mẫu nhi khí chi，viết：quỷ thê bất khả dĩ đồng cư xứ。Sở chi nam hữu viêm nhân chi quốc，kì thân thích tử，quả kì nhục nhi khí chi，nhiên hậu mai kì cốt，nãi thành vi hiếu tử。Tần chi tây hữu nghi cừ chi quốc giả，kì thân thích tử，tụ ? tích nhi phần chi。Huân tắc yên thượng，vị chi đăng hà，nhiên hậu thành vi hiếu tử。Thử thượng dĩ vi chính，hạ dĩ vi tục，nhi vị túc vi dị dã。

Khổng Tử đông du，kiến lưỡng tiểu nhi biện đấu。Vấn kì cố。Nhất nhân viết： 「ngã dĩ nhật thủy xuất thời khứ nhân cận，nhi nhật trung thời viễn dã。Nhất nhân dĩ nhật sơ xuất viễn，nhi nhật trung thời cận dã。」 Nhất nhân viết： 「nhật sơ xuất đại như xa cái；cập nhật trung，tắc như bàn vu：thử bất vi viễn giả tiểu nhi cận giả đại hồ？」 Nhất nhân viết： 「nhật sơ xuất thương thương lương lương；cập kỳ nhật trung như thám thang：thử bất vi cận giả nhiệt nhi viễn giả lương hồ？」 Khổng Tử bất năng quyết dã。Lưỡng tiểu nhi tiếu viết： 「thục vi nhữ đa tri hồ？」

Quân，thiên hạ chi chí lý dã，liên ư hình vật diệc nhiên。Quân phát quân huyện，khinh trọng nhi phát tuyệt，phát bất quân dã。Quân dã，kì tuyệt dã mạc tuyệt。Nhân dĩ vi bất nhiên，tự hữu tri kì nhiên giả dã。Chiêm hà dĩ độc kiển ti vi luân，mang châm vi câu，kinh tiểu vi can，phẩu lạp vi nhị，dẫn doanh xa chi ngư，ư bách nhận chi uyên、mịch lưu chi trung；luân bất tuyệt，câu bất thân，can bất nạo。Sở vương văn nhi dị chi，triệu vấn kì cố。Chiêm hà viết： 「thần văn tiên đại phu chi ngôn，bồ thả tử chi dặc dã，nhược cung khiên chước，thừa phong chấn chi，liên song thương ư thanh vân chi tế。Dụng tâm chuyên，động thủ quân dã。Thần nhân kì sự，phóng nhi học điếu。Ngũ niên thủy tận kì đạo。Đương thần chi lâm hà trì can，tâm vô tạp lự，duy ngư chi niệm；đầu luân trầm câu，thủ vô khinh trọng，vật mạc năng loạn。Ngư kiến thần chi câu nhị，do trầm ai tụ mạt，thôn chi bất nghi。Sở dĩ năng dĩ nhược chế cường，dĩ khinh trí trọng dã。Đại vương trị quốc thành năng nhược thử，tắc thiên hạ khả vận ư nhất ác，tương diệc hề sự tai？」 Sở vương viết： 「thiện。」


　　Lỗ công hỗ triệu tề anh nhị nhân hữu tật，đồng thỉnh Biển Thước cầu trị。Biển Thước trị chi。Ký đồng dũ。Vị công hỗ tề anh viết： 「nhữ nẵng chi sở tật，tự ngoại nhi can phủ tàng giả，cố dược thạch chi sở dĩ。Kim hữu giai sanh chi tật，dữ thể giai trường；kim vi nhữ công chi，hà như？」 Nhị nhân viết： 「nguyện tiên văn kì nghiệm。Biển Thước vị công hỗ viết： 「nhữ chí cường nhi khí nhược，cố túc ư mưu nhi quả ư đoạn。Tề anh chí nhược nhi khí cường，cố thiểu ư lự nhi thương ư chuyên。Nhược hoán nhữ chi tâm，tắc quân ư thiện hĩ。」 Biển Thước toại ẩm nhị nhân độc tửu，mê tử tam nhật，phẩu hung tham tâm，dịch nhi trí chi；đầu dĩ thần ước，ký ngộ như sơ。Nhị nhân từ quy。Ư thị công hỗ phản tề anh chi thất，nhi hữu kì thê tử；thê tử phất thức。Tề anh diệc phản công hỗ chi thất，hữu kì thê tử；thê tử diệc phất thức。Nhị thất nhân tương dữ tụng，cầu biện ư Biển Thước。Biển Thước biện kì sở do，tụng nãi dĩ。

Bào ba cổ cầm nhi điểu vũ ngư dược，trịnh sư văn văn chi，khí gia tùng sư tương du。Trụ chỉ quân huyền，tam niên bất thành chương。Sư tương viết： 「tử khả dĩ quy hĩ。」 Sư văn xá kì cầm，thán viết： 「văn phi huyền chi bất năng quân，phi chương chi bất năng thành。Văn sở tồn giả bất tại huyền，sở chí giả bất tại thanh。Nội bất đắc ư tâm，ngoại bất ưng ư khí，cố bất cảm phát thủ nhi động huyền。Thả tiểu giả chi，dĩ quan kỳ hậu。」 Vô kỉ hà，phục kiến sư tương。Sư tương viết： 「tử chi cầm hà như？」 Sư văn viết： 「đắc chi hĩ。Thỉnh thường thí chi。」 Ư thị đương xuân nhi khấu thương huyền dĩ triệu nam lữ，lương phong hốt chí，thảo mộc thành thật。Cập thu nhi khấu giác huyền dĩ kích giáp chung，ôn phong từ hồi，thảo mộc phát vinh。Đương hạ nhi khấu vũ huyền dĩ triệu hoàng chung，sương tuyết giao hạ，xuyên trì bạo hộ。Cập đông nhi khấu chinh huyền dĩ kích nhuy tân，dương quang sí liệt，kiên băng lập tán。Tương chung，mệnh cung nhi tổng tứ huyền，tắc cảnh phong tường，khánh vân phù，cam lộ giáng，lễ tuyền dũng。Sư tương nãi phủ tâm cao đạo viết： 「vi hĩ！tử chi đạn dã！tuy sư khoáng chi thanh giác，trâu diễn chi xuy luật，vong dĩ gia chi。Bỉ tương hiệp cầm chấp quản nhi tùng tử chi hậu nhĩ。」

[nhaply]

Tiết đàm học âu ư tần thanh，vị cùng thanh chi kĩ，tự vị tận chi；toại từ quy。Tần thanh phất chỉ；tiễn ư giao cù，phủ tiết bi ca，thanh chấn lâm mộc，hưởng át hành vân。Tiết đàm nãi tạ cầu phản，chung thân bất cảm ngôn quy。Tần thanh cố vị kì hữu viết： 「tích hàn nga đông chi tề，quỹ lương，quá ung môn，chúc ca giả thực。Ký khứ nhi dư âm nhiễu lương ?，tam nhật bất tuyệt，tả hữu dĩ kì nhân phất khứ。Quá nghịch lữ，nghịch lữ nhân nhục chi。Hàn nga nhân mạn thanh ai khốc，nhất lý lão ấu bi sầu，thùy thế tương đối，tam nhật bất thực。Cự nhi truy chi。Nga hoàn，phục vi mạn thanh trường ca。Nhất lý lão ấu hỉ dược biến vũ，phất năng tự cấm，vong hướng chi bi dã。Nãi hậu lộ phát chi。Cố ung môn chi nhân chí kim thiện ca khốc，phóng nga chi di thanh。」

Bá nha thiện cổ cầm，chung tử kỳ thiện thính。Bá nha cổ cầm，chí tại đăng cao sơn。Chung tử kỳ viết： 「thiện tai！nga nga hề nhược Thái Sơn！」 chí tại lưu thủy。Chung tử kỳ viết： 「thiện tai！dương dương hề nhược giang hà！」 bá nha sở niệm，chung tử kỳ tất đắc chi。Bá nha du ư Thái Sơn chi âm，tốt phùng bạo vũ，chỉ ư nham hạ；tâm bi，nãi viện cầm nhi cổ chi。Sơ vi lâm vũ chi thao，canh tạo băng san chi âm。Khúc mỗi tấu，chung tử kỳ triếp cùng kì thú。Bá nha nãi xá cầm nhi thán viết： 「thiện tai，thiện tai，tử chi thính phu！chí tưởng tượng do ngô tâm dã。Ngô ư hà đào thanh tai？」

Chu mục vương tây tuần thú，việt côn lôn，bất chí yểm san。Phản hoàn，vị cập Trung Quốc，đạo hữu hiến công nhân danh yển sư，mục vương tiến chi，vấn viết： 「nhược hữu hà năng？」 Yển sư viết： 「thần duy mệnh sở thí。Nhiên thần dĩ hữu sở tạo，nguyện vương tiên quan chi。」 Mục vương viết： 「nhật dĩ câu lai，ngô dữ nhược câu quan chi。」 Việt nhật yển sư yết kiến vương。Vương tiến chi，viết： 「nhược dữ giai lai giả hà nhân tà？」 Đối viết： 「thần chi sở tạo năng xướng giả。」 Mục vương kinh thị chi，thú bộ phủ ngưỡng，tín nhân dã。Xảo phu ? kì di，tắc ca hiệp luật；phủng kì thủ，tắc vũ ứng tiết。Thiên biến vạn hóa，duy ý sở quát。Vương dĩ vi thật nhân dã，dữ thịnh cơ nội ngự tịnh quan chi。Kĩ tương chung，xướng giả thuấn kì mục nhi chiêu vương chi tả hữu thị thiếp。Vương đại nộ，lập dục tru yển sư。Yển Sư Đại nhiếp，lập phẩu tán xướng giả dĩ thị vương，giai phụ hội cách、mộc、giao、tất、bạch、hắc、đ an、thanh chi sở vi。Vương đế liêu chi，nội tắc can、đảm、tâm、phế、tì、thận、tràn g、vị，ngoại tắc cân cốt、chi tiết、bì mao、xỉ phát，giai giả vật dã，nhi vô bất tất cụ giả。Hợp hội phục như sơ kiến。Vương thí phế kì tâm，tắc khẩu bất năng ngôn；phế kì can，tắc mục bất năng thị；phế kì thận，tắc túc bất năng bộ。Mục vương thủy duyệt nhi thán viết： 「nhân chi xảo nãi khả dữ tạo hóa giả đồng công hồ？」 Chiếu nhị xa tái chi dĩ quy。Phu ban thâu chi vân thê，mặc địch chi phi diên，tự vị năng chi cực dã。Đệ tử đông môn cổ cầm hoạt ly văn yển sư chi xảo dĩ cáo nhị tử，nhị tử chung thân bất cảm ngữ nghệ，nhi thời chấp quy củ。

Cam dăng，cổ chi thiện xạ giả，cấu cung nhi thú mật điểu hạ，đệ tử danh phi vệ，học xạ ư cam dăng，nhi xảo quá kì sư。Kỉ xương giả，hựu học xạ ư phi vệ。Phi vệ viết： 「nhĩ tiên học bất thuấn，nhi hậu khả ngôn xạ hĩ。」 Kỉ xương quy，yển ngọa kì thê chi cơ hạ，dĩ mục thừa khiên đĩnh。Nhị niên chi hậu，tuy trùy mạt đảo tí，nhi bất thuấn dã。Dĩ cáo phi vệ。Phi vệ viết： 「vị dã；tất học thị nhi hậu khả。Thị tiểu như đại，thị vi như trước，nhi hậu cáo ngã。」 Xương dĩ ly huyền sắt ư dũ，nam diện nhi vọng chi。Tuần nhật chi gian，tẩm đại dã；tam niên chi hậu，như xa luân yên。Dĩ đổ dư vật，giai khâu sơn dã。Cập dĩ yến giác chi hồ、sóc bồng chi ? xạ chi，quán sắt chi tâm，nhi huyền bất tuyệt。Dĩ cáo phi vệ。Phi vệ cao đạo phụ ưng viết： 「nhữ đắc chi hĩ！」 kỉ xương ký tận vệ chi truật，kế thiên hạ chi địch kỷ giả，nhất nhân nhi dĩ；nãi mưu sát phi vệ。Tương ngộ ư dã，nhị nhân giao xạ；trung lộ thỉ phong tương xúc，nhi trụy ư địa，nhi trần bất dương。Phi vệ chi thỉ tiên cùng。Kỉ xương di nhất thỉ；ký phát，phi vệ dĩ cức thứ chi đoan hãn chi，nhi vô sai yên。Ư thị nhị tử khấp nhi đầu cung，tương bái ư đồ，thỉnh vi phụ tử。Khắc tý dĩ thệ，bất đắc cáo truật ư nhân。


　　Tạo phụ chi sư viết thái đậu thị。Tạo phụ chi thủy tùng tập ngự dã，chấp lễ thậm ti，thái đậu tam niên bất cáo。Tạo phụ chấp lễ dũ cẩn，nãi cáo chi viết： 「cổ thi ngôn： 『lương cung chi tử，tất tiên vi ky；lương dã chi tử，tất tiên vi cừu。』 Nhữ tiên quan ngô thú。Thú như ngô，nhiên hậu lục bí khả trì，lục mã khả ngự。」 Tạo phụ viết： 「duy mệnh sở tùng。」 Thái đậu nãi lập mộc vi đồ，cận khả dung túc；kế bộ nhi trí，lý chi nhi hành。Thú tẩu vãng hoàn，vô điệt thất dã。Tạo phụ học chi，tam nhật tận kì xảo。Thái đậu thán viết： 「tử hà kỳ mẫn dã？Đắc chi tiệp hồ！phàm sở ngự giả，diệc như thử dã。Nẵng nhữ chi hành，đắc chi ư túc，ứng chi ư tâm。Thôi ư ngự dã，tề tập hồ bí hàm chi tế，nhi cấp hoãn hồ thần vẫn chi hòa，chính độ hồ hung ức chi trung，nhi chấp tiết hồ chưởng ác chi gian。Nội đắc ư trung tâm，nhi ngoại hiệp ư mã chí，thị cố năng tiến thối lý thằng nhi toàn khúc trung quy củ，thủ đạo trí viễn nhi khí lực hữu dư，thành đắc kì truật dã。Đắc chi ư hàm，ứng chi ư bí；đắc chi ư bí，ứng chi ư thủ；đắc chi ư thủ，ứng chi ư tâm。Tắc bất dĩ mục thị，bất dĩ sách khu；tâm nhàn thể chính，lục bí bất loạn，nhi nhị thập tứ đề sở đầu vô sai；hồi toàn tiến thối，mạc bất trúng tiết。Nhiên hậu dư sanh chi ngoại khả sử vô dư triệt，mã đề chi ngoại khả sử vô dư địa；vị thường giác sơn cốc chi ?，nguyên thấp chi di，thị chi nhất dã。Ngô truật cùng hĩ。Nhữ kì thức chi！」

Ngụy hắc noãn dĩ nật hiềm sát khâu ? chương，khâu ? chương chi tử lai đan mưu báo phụ chi thù。Đan khí thậm mãnh，hình thậm lộ，kế lạp nhi thực，thuận phong nhi xu。Tuy nộ，bất năng xưng binh dĩ báo chi。Sỉ giả lực ư nhân，thệ thủ kiếm dĩ đồ hắc noãn。Hắc noãn hãn chí tuyệt chúng，lực kháng bách phu。Tiết cốt bì nhục，phi nhân loại dã。Diên cảnh thừa đao，phi hung thụ thỉ，mang ngạc tồi khuất，nhi thể vô ngân thát。Phụ kì tài lực，thị lai đan do sồ cấu dã。Lai đan chi hữu thân tha viết： 「tử oán hắc noãn chí hĩ，hắc noãn chi dịch tử quá hĩ，tương hề mưu yên？」 Lai đan thùy thế viết： 「nguyện tử vi ngã mưu。」 Thân tha viết： 「ngô văn vệ khổng chu kì tổ đắc ân đế chi bảo kiếm，nhất đồng tử phục chi，khước tam quân chi chúng，hề bất thỉnh yên？」 Lai đan toại quát vệ，kiến khổng chu，chấp bộc ngự chi lễ，thỉnh tiên nạp thê tử，hậu ngôn sở dục。Khổng chu viết： 「ngô hữu tam kiếm，duy tử sở trạch；giai bất năng sát nhân，thả tiên ngôn kì trạng。Nhất viết hàm quang，thị chi bất khả kiến，vận chi bất tri hữu。Kì sở xúc dã，mẫn nhiên vô tế，kinh vật nhi vật bất giác。Nhị viết thừa ảnh，tương đán muội sảng chi giao，nhật tịch hôn minh chi tế，bắc diện nhi sát chi，đạm đạm yên nhược hữu vật tồn，mạc thức kì trạng。Kì sở xúc dã，thiết thiết nhiên hữu thanh，kinh vật nhi vật bất tật dã。Tam viết tiêu luyện，phương trú tắc kiến ảnh nhi bất kiến quang，phương dạ kiến quang nhi bất kiến hình。Kì xúc vật dã，? nhiên nhi quá，tùy quá tùy hiệp，giác tật nhi bất huyết nhận yên。Thử tam bảo giả，truyền chi thập tam thế hĩ，nhi vô thi ư sự。Hạp nhi tàng chi，vị thường khải phong。」 Lai đan viết： 「tuy nhiên，ngô tất thỉnh kì hạ giả。」 Khổng chu nãi quy kì thê tử，dữ trai thất nhật。Yến âm chi gian，quỵ nhi thụ kì hạ kiếm，lai đan tái bái thụ chi dĩ quy。Lai đan toại chấp kiếm tùng hắc noãn。Thời hắc noãn chi túy yển ư dũ hạ，tự cảnh chí yêu tam trảm chi。Hắc noãn bất giác。Lai đan dĩ hắc noãn chi tử，thú nhi thối。Ngộ hắc noãn chi tử ư môn，kích chi tam hạ，như đầu hư。Hắc noãn chi tử phương tiếu viết： 「nhữ hà xi nhi tam chiêu dư？」 Lai đan tri kiếm chi bất năng sát nhân dã，thán nhi quy。Hắc noãn ký tỉnh，nộ kì thê viết： 「túy nhi lộ ngã，sử ngã ách tật nhi yêu cấp。」 Kì tử viết： 「trù tích lai đan chi lai，ngộ ngã ư môn，tam chiêu ngã，diệc sử ngã thể tật nhi chi cường。Bỉ kì yếm ngã tai！」

Chu mục vương đại chinh tây nhung，tây nhung hiến ? ngữ chi kiếm，hỏa cán chi bố。Kì kiếm trường xích hữu chỉ，luyện cương xích nhận；dụng chi thiết ngọc như thiết nê yên。Hỏa cán chi bố，cán chi tất đầu ư hỏa；bố tắc hỏa sắc，cấu tắc bố sắc；xuất hỏa nhi chấn chi，hạo nhiên nghi hồ tuyết。Hoàng tử dĩ vi vô thử vật，truyền chi giả vọng。Tiêu thúc viết： 「hoàng tử quả ư tự tín，quả ư vu lý tai！」

[nhaply]

Quyển đệ lục lực mệnh thiên

Lực vị mệnh viết： 「nhược chi công hề nhược ngã tai？」 Mệnh viết： 「nhữ hề công ư vật nhi dục bỉ trẫm？」 Lực viết： 「thọ yêu、cùng đạt，quý tiện、bần phú，ngã lực chi sở năng dã。」 Mệnh viết： 「bành tổ chi trí bất xuất nghiêu thuấn chi thượng，nhi thọ bát bách；nhan uyên chi tài bất xuất chúng nhân chi hạ，nhi thọ thập bát。Trọng ni chi đức bất xuất chư hầu chi hạ，nhi khốn ư trần thái；ân trụ chi hành bất xuất tam nhân chi thượng，nhi cư quân vị。Quý trát vô tước ư ngô，điền hằng chuyên hữu Tề Quốc。Di tề ngạ ư thủ dương，quý thị phú ư triển cầm。Nhược thị nhữ lực chi sở năng，nại hà thọ bỉ nhi yêu thử，cùng thánh nhi đạt nghịch，tiện hiền nhi quý ngu，bần thiện nhi phú ác tà？」 Lực viết： 「nhược như nhược ngôn，ngã cố vô công ư vật，nhi vật nhược thử tà，thử tắc nhược chi sở chế tà？」 Mệnh viết： 「ký vị chi mệnh，nại hà hữu chế chi giả tà？Trẫm trực nhi thôi chi，khúc nhi nhậm chi。Tự thọ tự yêu，tự cùng tự đạt，tự quý tự tiện，tự phú tự bần，trẫm khởi năng thức chi tai？Trẫm khởi năng thức chi tai？」

Bắc cung tử vị tây môn tử viết： 「trẫm dữ tử tịnh thế dã，nhi Nhân Tử đạt；tịnh tộc dã，nhi Nhân Tử kính；tịnh mạo dã，nhi Nhân Tử ái；tịnh ngôn dã，nhi Nhân Tử dong；tịnh hành dã，nhi Nhân Tử thành；tịnh sĩ dã，nhi Nhân Tử quý；tịnh nông dã，nhi Nhân Tử phú；tịnh thương dã，nhi Nhân Tử lợi。Trẫm y tắc thụ hạt，thực tắc tư lệ，cư tắc bồng thất，xuất tắc đồ hành。Tử y tắc văn cẩm，thực tắc lương nhục，cư tắc liên ?，xuất tắc kết tứ。Tại gia hi nhiên hữu khí trẫm chi tâm，tại triều ngạc nhiên hữu ngao trẫm chi sắc。Thỉnh yết bất cập tương，ngao du bất đồng hành，cố hữu niên hĩ。Tử tự dĩ đức quá trẫm tà？」 Tây môn tử viết： 「dư vô dĩ tri kỳ thực。Nhữ tạo sự nhi cùng，dư tạo sự nhi đạt，thử hậu bạc chi nghiệm dư？Nhi giai vị dữ dư tịnh，nhữ chi nhan hậu hĩ。」 Bắc cung tử vô dĩ ứng，tự thất nhi quy。Trung đồ ngộ Đông Quách Tiên Sinh。Tiên sinh viết： 「nhữ hề vãng nhi phản，? ? nhi bộ，hữu Thẩm quý chi sắc tà？」 Bắc cung tử ngôn kì trạng。Đông Quách Tiên Sinh viết： 「ngô tương xá nhữ chi quý，dữ nhữ canh chi tây môn thị nhi vấn chi。」 Viết： 「nhữ hề nhục bắc cung tử chi Thẩm hồ？Cố thả ngôn chi。」 Tây môn tử viết： 「bắc cung tử ngôn thế tộc、niên mạo、ngôn hành dữ dư tịnh，nhi tiện quý、bần phú dữ dư dị。Dư ngữ chi viết： 『dư vô dĩ tri kỳ thực。Nhữ tạo sự nhi cùng，dư tạo sự nhi đạt，thử tương hậu bạc chi nghiệm dư？Nhi giai vị dữ dư tịnh，nhữ chi nhan hậu hĩ。』 」 Đông Quách Tiên Sinh viết： 「nhữ chi ngôn hậu bạc bất quá ngôn tài đức chi sai，ngô chi ngôn hậu bạc dị ư thị hĩ。Phu bắc cung tử hậu ư đức，bác ư mệnh，nhữ hậu ư mệnh，bác ư đức。Nhữ chi đạt，phi trí đắc dã；bắc cung tử chi cùng，phi ngu thất dã。Giai thiên dã，phi nhân dã。Nhi nhữ dĩ mệnh hậu tự căng，bắc cung tử dĩ đức hậu tự quý。Giai bất thức phu cố nhiên chi lý hĩ。Tây môn tử viết： 「tiên sinh chỉ hĩ！dư bất cảm phục ngôn。」 Bắc cung tử ký quy，y kì thụ hạt，hữu hồ hạc chi ôn；tiến kì ? thục，hữu đạo lương chi vị；tí kì bồng thất，nhược quảng hạ chi ấm；thừa kì tất lộ，nhược văn hiên chi sức。Chung thân ? nhiên，bất tri vinh nhục chi tại bỉ dã，tại ngã dã。Đông Quách Tiên Sinh văn chi viết： 「bắc cung tử chi mị cửu hĩ，nhất ngôn nhi năng ngụ，dịch ngộ dã tai！」

Quản di ngô bảo thúc nha nhị nhân tương hữu thậm thích，đồng xứ ư tề。Quản di ngô sự công tử củ，bảo thúc nha sự công tử tiểu bạch。Tề công tộc đa sủng，đích thứ tịnh hành。Quốc nhân cụ loạn。Quản trọng dữ triệu hốt phụng công tử củ bôn lỗ，bảo thúc phụng công tử tiểu bạch bôn cử。Ký nhi công tôn vô tri tác loạn，tề vô quân，nhị công tử tranh nhập。Quản di ngô dữ tiểu bạch chiến ư cử，đạo xạ trung tiểu bạch đái câu。Tiểu bạch ký lập，hiếp lỗ sát tử củ，triệu hốt tử chi，quản di ngô bị tù。Bảo thúc nha vị hoàn công viết： 「quản di ngô năng，khả dĩ trị quốc。」 Hoàn công viết： 「ngã thù dã，nguyện sát chi。」 Bảo thúc nha viết： 「ngô văn hiền quân vô tư oán，thả nhân năng vi kì thiển，diệc tất năng vi nhân quân。Như dục bá vương，phi di ngô kì phất khả。Quân tất xá chi！」 toại triệu quản trọng。Lỗ quy chi，tề bảo thúc nha giao nghênh，thích kì tù。Hoàn công lễ chi，nhi vị ư cao quốc chi thượng，bảo thúc nha dĩ thân hạ chi，nhậm dĩ quốc chánh，hiệu viết trọng phụ。Hoàn công toại phách。Quản trọng thường thán viết： 「ngô thiểu cùng khốn thời，thường dữ bảo thúc cổ，phân tài đa tự dữ；bảo thúc bất dĩ ngã vi tham，tri ngã bần dã。Ngô thường vi bảo thúc mưu sự nhi đại cùng khốn，bảo thúc bất dĩ ngã vi ngu，tri thời hữu lợi bất lợi dã。Ngô thường tam sĩ，tam kiến trục ư quân，bảo thúc bất dĩ ngã vi bất tiếu，tri ngã bất tao thời dã。Ngô thường tam chiến Tam Bắc，bảo thúc bất dĩ ngã vi khiếp，tri ngã hữu lão mẫu dã。Công tử củ bại，triệu hốt tử chi，ngô u tù thụ nhục；bảo thúc bất dĩ ngã vi vô sỉ，tri ngã bất tu tiểu tiết nhi sỉ danh bất hiển ư thiên hạ dã。Sanh ngã giả phụ mẫu，tri ngã giả bảo thúc dã！」 thử thế xưng quản bảo thiện giao giả，tiểu bạch thiện dụng năng giả。Nhiên thực vô thiện giao，thực vô dụng năng dã。Thực vô thiện giao thực vô dụng năng giả，phi canh hữu thiện giao，canh hữu thiện dụng năng dã。Triệu hốt phi năng tử，bất đắc bất tử；bảo thúc phi năng cử hiền，bất đắc bất cử；tiểu bạch phi năng dụng thù，bất đắc bất dụng。Cập quản di ngô hữu bệnh，tiểu bạch vấn chi，viết： 「trọng phụ chi bệnh bệnh hĩ，khả bất húy。Vân chí ư đại bệnh，tắc quả nhân ác hồ thuộc quốc nhi khả？」 Di ngô viết： 「công thùy dục dư？」 Bạch viết： 「bảo thúc nha khả。」 Viết： 「bất khả；kì vi nhân dã，khiết liêm thiện sĩ dã，kì ư bất kỷ nhược giả bất tỉ chi nhân，nhất văn nhân chi quá，chung thân bất vong。Sử chi lý quốc，thượng thả câu hồ quân，hạ thả nghịch hồ dân。Kì đắc tội ư quân dã，tương phất cửu hĩ。」 Tiểu bạch viết： 「nhiên tắc thục khả？」 Đối viết： 「vật dĩ，tắc thấp bằng khả。Kì vi nhân dã，thượng vong nhi hạ bất bạn，quý kì bất nhược hoàng đế nhi ai bất kỷ nhược giả。Dĩ đức phân nhân vị chi thánh nhân，dĩ tài phân nhân vị chi hiền nhân。Dĩ hiền lâm nhân，vị hữu đắc nhân giả dã；dĩ hiền hạ nhân giả，vị hữu bất đắc nhân giả dã。Kì ư quốc hữu bất văn dã，kì ư gia hữu bất kiến dã。Vật dĩ，tắc thấp bằng khả。」 Nhiên tắc quản di ngô phi bác bảo thúc dã，bất đắc bất bác；phi hậu thấp bằng dã，bất đắc bất hậu。Hậu chi ư thủy，hoặc bác chi ư chung；bác chi ư chung，hoặc hậu chi ư thủy。Hậu bạc chi khứ lai，phất do ngã dã。

Đặng tích thao lưỡng khả chi thuyết，thiết vô cùng chi từ，đương tử sản chấp chính，tác trúc hình。Trịnh quốc dụng chi，số nan tử sản chi trị。Tử sản khuất chi。Tử sản chấp nhi lục chi，nga nhi tru chi。Nhiên tắc tử sản phi năng dụng trúc hình，bất đắc bất dụng；đặng tích phi năng khuất tử sản，bất đắc bất khuất；tử sản phi năng tru đặng tích，bất đắc bất tru dã。

Khả dĩ sanh nhi sanh，thiên phúc dã；khả dĩ tử nhi tử，thiên phúc dã。Khả dĩ sanh nhi bất sanh，thiên phạt dã；khả dĩ tử nhi bất tử，thiên phạt dã。Khả dĩ sanh，khả dĩ tử，đắc sinh đắc tử，hữu hĩ；bất khả dĩ sanh，bất khả dĩ tử，hoặc tử hoặc sanh，hữu hĩ。Nhiên nhi sinh sinh tử tử，phi vật phi ngã，giai mệnh dã。Trí chi sở vô nại hà。Cố viết： 「yểu nhiên vô tế，thiên đạo tự hội；mạc nhiên vô phân，thiên đạo tự vận。」 Thiên địa bất năng phạm，thánh trí bất năng cán，quỷ mị bất năng khi。Tự nhiên giả mặc chi thành chi，bình chi trữ chi，tương chi nghênh chi。

Dương chu chi hữu viết quý lương。Quý lương đắc bệnh，thất nhật đại tiệm。Kì tử hoàn nhi khấp chi，thỉnh y。Quý lương vị dương chu viết： 「ngô tử bất tiếu như thử chi thậm，nhữ hề bất vi ngã ca dĩ hiểu chi？」 Dương chu ca viết： 「thiên kì phất thức，nhân hồ năng giác？Phỉ hữu tự thiên，phất nghiệt do nhân。Ngã hồ nhữ hồ！kì phất tri hồ！y hồ vu hồ！kì tri chi hồ？」 Kì tử phất hiểu，chung yết tam y。Nhất viết kiểu thị，nhị viết du thị，tam viết lô thị，chẩn kì sở tật。Kiểu thị vị quý lương viết： 「nhữ hàn ôn bất tiết，hư thực thất độ，bệnh do cơ bão sắc dục。Tinh lự phiền tán，phi thiên phi quỷ。Tuy tiệm，khả công dã。」 Quý lương viết： 「chúng y dã。Cức bình chi！」 du thị viết： 「nữ thủy tắc thai khí bất túc，nhũ chúng hữu dư。Bệnh phi nhất triêu nhất tịch chi cố，kì sở do lai tiệm hĩ，phất khả dĩ dã。」 Quý lương viết： 「lương y dã。Thả thực chi！」 lô thị viết： 「nhữ tật bất do thiên，diệc bất do nhân，diệc bất do quỷ。Bẩm sinh thụ hình，ký hữu chế chi giả hĩ，diệc hữu tri chi giả hĩ。Dược thạch kì như nhữ hà？」 Quý lương viết： 「thần y dã。Trọng huống khiển chi！」 nga nhi quý lương chi tật tự sưu。

[nhaply]

Sanh phi quý chi sở năng tồn，thân phi ái chi sở năng hậu；sanh diệc phi tiện chi sở năng yêu，thân diệc phi khinh chi sở năng bác。Cố quý chi hoặc bất sanh，tiện chi hoặc bất tử；ái chi hoặc bất hậu，khinh chi hoặc bất bác。Thử tự phản dã，phi phản dã；thử tự sanh tự tử，tự hậu tự bác。Hoặc quý chi nhi sanh，hoặc tiện chi nhi tử；hoặc ái chi nhi hậu，hoặc khinh chi nhi bác。Thử tự thuận dã，phi thuận dã；thử diệc tự sanh tự tử，tự hậu tự bác。Chúc hùng ngữ Văn Vương viết： 「tự trường phi sở tăng，tự đoản phi sở tổn。Toán chi sở vong nhược hà？」 Lão Đam ngữ quan duẫn viết： 「thiên chi sở ác，thục tri kì cố？」 Ngôn nghênh thiên ý，súy lợi hại，bất như kỳ kỷ。

Dương bố vấn viết： 「hữu nhân ư thử，niên huynh đệ dã，ngôn huynh đệ dã，tài huynh đệ dã，mạo huynh đệ dã；nhi thọ yêu phụ tử dã，quý tiện phụ tử dã，danh dự phụ tử dã，ái tăng phụ tử dã。Ngô hoặc chi。」 Dương tử viết： 「cổ chi nhân hữu ngôn，ngô thường thức chi，tương dĩ cáo nhược。Bất tri sở dĩ nhiên nhi nhiên，mệnh dã。Kim hôn hôn muội muội，phân phân nhược nhược，tùy sở vi，tùy sở bất vi。Nhật khứ nhật lai，thục năng tri kì cố？Giai mệnh dã phu。Tín mệnh giả，vong thọ yêu；tín lý giả，vong thị phi；tín tâm giả，vong nghịch thuận；tín tính giả，vong an nguy。Tắc vị chi đô vong sở tín，đô vong sở bất tín。Chân hĩ ? hĩ，hề khứ hề tựu？Hề ai hề lạc？Hề vi hề bất vi？Hoàng đế chi thư vân： 『chí nhân cư nhược tử，động nhược giới。』 Diệc bất tri sở dĩ cư，diệc bất tri sở dĩ bất cư；diệc bất tri sở dĩ động，diệc bất tri sở dĩ bất động。Diệc bất dĩ chúng nhân chi quan dịch kì tình mạo，diệc bất vị chúng nhân chi bất quan bất dịch kì tình mạo。Độc vãng độc lai，độc xuất độc nhập，thục năng ngại chi？」

Mặc ni、đơn chí、? ?、biệt ? tứ nhân tương dữ du ư thế，tư như chí dã。Cùng niên bất tương tri tình，tự dĩ trí chi Thẩm dã。Xảo nịnh、ngu trực、? chước、tiện tịch tứ nhân tương dữ du ư thế，tư như chí dã；cùng niên nhi bất tương ngữ truật；tự dĩ xảo chi vi dã。Giảo ?、tình lộ、kiển cực、lăng tối tứ nhân tương dữ du ư thế，tư như chí dã；cùng niên bất tương hiểu ngộ，tự dĩ vi tài chi đắc dã。Miên ?、? ủy、dũng cảm、khiếp nghi tứ nhân tương dữ du ư thế，tư như chí dã；cùng niên bất tương trích phát，tự dĩ hành vô lệ dã。Đa ngẫu、tự chuyên、thừa quyền、chỉ lập tứ nhân tương dữ du ư thế，tư như chí dã；cùng niên bất tương cố miện，tự dĩ thời chi quát dã。Thử chúng thái dã。Kì mạo bất nhất，nhi hàm chi ư đạo，mệnh sở quy dã。

? ? thành giả，tiếu thành dã，sơ phi thành dã。? ? bại giả，tiếu bại giả dã，sơ phi bại dã。Cố mê sanh ư tiếu，tiếu chi tế muội nhiên。Ư tiếu nhi bất muội nhiên，tắc bất hãi ngoại họa，bất hỉ nội phúc；tùy thời động，tùy thời chỉ，trí bất năng tri dã。Tín mệnh giả ư bỉ ngã vô nhị tâm。Ư bỉ ngã nhi hữu nhị tâm giả，bất nhược yểm mục tắc nhĩ，bội phản diện hoàng diệc bất trụy bộc dã。Cố viết：tử sinh tự mệnh dã，bần cùng tự thời dã。Oán yêu chiết giả，bất tri mệnh giả dã；oán bần cùng giả，bất tri thời giả dã。Đương tử bất cụ，tại cùng bất thích，tri mệnh an thời dã。Kì sử đa trí chi nhân lượng lợi hại，liêu hư thực，độ nhân tình，đắc diệc trung，vong diệc trung。Kì thiểu trí chi nhân bất lượng lợi hại，bất liệu hư thực，bất độ nhân tình，đắc diệc trung，vong diệc trung。Lượng dữ bất lượng，liêu dữ bất liệu，độ dữ bất độ，hề dĩ dị？Duy vong sở lượng，vong sở bất lượng，tắc toàn nhi vong táng。Diệc phi tri toàn，diệc phi tri táng。Tự toàn dã，tự vong dã，tự táng dã。

Tề cảnh công du ư ngưu san，bắc lâm kì quốc thành nhi lưu thế viết： 「mỹ tai quốc hồ！úc úc thiên thiên，nhược hà tích tích khứ thử quốc nhi tử hồ？Sử cổ vô tử giả，quả nhân tương khứ tư nhi chi hà？」 Sử khổng lương khâu cứ giai tùng nhi khấp viết： 「thần lại quân chi tứ，sơ thực ác nhục khả đắc nhi thực，nô mã lăng xa khả đắc nhi thừa dã；thả do bất dục tử，nhi huống ngô quân hồ？」 Yến tử độc tiếu ư bàng。Công tuyết thế nhi cố yến tử viết： 「quả nhân kim nhật chi du bi，khổng dữ cứ giai tùng quả nhân nhi khấp，tử chi độc tiếu，hà dã？」 Yến tử đối viết： 「sử hiền giả thường thủ chi，tắc thái công hoàn công tương thường thủ chi hĩ；sử hữu dũng giả nhi thường thủ chi，tắc trang công linh công tương thường thủ chi hĩ。Số quân giả tương thủ chi，ngô quân phương tương bị thoa lạp nhi lập hồ quyến mẫu chi trung，duy sự chi tuất，hành giả niệm tử hồ？Tắc ngô quân hựu an đắc thử vị nhi lập yên？Dĩ kì điệt xứ chi điệt khứ chi，chí ư quân dã，nhi độc vi chi lưu thế，thị bất nhân dã。Kiến bất nhân chi quân，kiến siểm du chi thần。Thần kiến thử nhị giả，thần chi sở vi độc thiết tiếu dã。」 Cảnh công tàm yên，cử thương tự phạt。Phạt nhị thần giả các nhị thương yên。

Ngụy nhân hữu đông môn ngô giả，kì tử tử nhi bất ưu。Kì tương thất viết： 「công chi ái tử，thiên hạ vô hữu。Kim tử tử bất ưu，hà dã？」 Đông môn ngô viết： 「ngô thường vô tử，vô tử chi thời bất ưu。Kim tử tử，nãi dữ hướng vô tử đồng，thần hề ưu yên？」

Nông phó thời，thương thú lợi，công truy truật，sĩ trục thế，thế sử nhiên dã。Nhiên nông hữu thủy hạn，thương hữu đắc thất，công hữu thành bại，sĩ hữu ngộ phủ，mệnh sử nhiên dã。

[nhaply]

Quyển đệ thất dương chu thiên

Dương chu du ư lỗ，xá ư mạnh thị。Mạnh thị vấn viết： 「nhân nhi dĩ hĩ，hề dĩ danh vi？」 Viết： 「dĩ danh giả vi phú。」 「Ký phú hĩ，hề bất dĩ yên？」 Viết： 「vi quý。」 「Ký quý hĩ，hề bất dĩ yên？」 Viết： 「vi tử。」 「Ký tử hĩ，hề vi yên？」 Viết： 「vi tử tôn。」 「Danh hề ích ư tử tôn？」 Viết： 「danh nãi khổ kì thân，? kì tâm。Thừa kì danh giả，trạch cập tông tộc，lợi kiêm hương đảng；huống tử tôn hồ？」 「Phàm vi danh giả tất liêm，liêm tư bần；vi danh giả tất nhượng，nhượng tư tiện。」 Viết： 「quản trọng chi tương tề dã，quân dâm diệc dâm，quân xa diệc xa。Chí hiệp ngôn tùng，Đạo Hàng quốc phách。Tử chi hậu，quản thị nhi dĩ。Điền thị chi tương tề dã，quân doanh tắc kỷ giáng，quân liễm tắc kỷ thi。Dân giai quy chi，nhân hữu Tề Quốc；tử tôn hưởng chi，chí kim bất tuyệt。Nhược thật danh bần，ngụy danh phú。」 Viết： 「thực vô danh，danh vô thật。Danh giả，ngụy nhi dĩ hĩ。Tích giả nghiêu thuấn ngụy dĩ thiên hạ nhượng hứa do、thiện quyển，nhi bất thất thiên hạ，hưởng tộ bách niên。Bá di thúc tề thật dĩ cô trúc quân nhượng，nhi chung vong kì quốc，ngạ tử ư thủ dương chi san。Thật ngụy chi biện，như thử kì tỉnh dã。」

Dương chu viết： 「bách niên，thọ chi đại tề。Đắc bách niên giả thiên vô nhất yên。Thiết hữu nhất giả，hài bão dĩ đãi hôn lão，kỷ cư kì bán hĩ。Dạ miên chi sở nhị，trú giác chi sở di，hựu kỷ cư kì bán hĩ。Thống tật ai khổ，vong thất ưu cụ，hựu kỷ cư kì bán hĩ。Lượng thập số niên chi trung，? nhiên nhi tự đắc vong giới yên chi lự giả，diệc vong nhất thời chi trung nhĩ。Tắc nhân chi sanh dã hề vi tai？Hề lạc tai？Vi mỹ hậu nhĩ，vi thanh sắc nhĩ。Nhi mỹ hậu phục bất khả thường yếm túc，thanh sắc bất khả thường ngoạn văn。Nãi phục vi hình thưởng chi sở cấm khuyến，danh pháp chi sở tiến thối；hoàng hoàng nhĩ cạnh nhất thời chi hư dự，quy tử hậu chi dư vinh；? ? nhĩ thuận nhĩ mục chi quan thính，tích thân ý chi thị phi；đồ thất đương niên chi chí lạc，bất năng tự tứ ư nhất thời。Trọng tù lũy cốc，hà dĩ dị tai？Thái cổ chi nhân tri sanh chi tạm lai，tri tử chi tạm vãng；cố tùng tâm nhi động，bất vi tự nhiên sở hiếu；đương thân chi ngu phi sở khứ dã，cố bất vi danh sở khuyến。Tùng tính nhi du，bất nghịch vạn vật sở hiếu；tử hậu chi danh phi sở thủ dã，cố bất vi hình sở cập。Danh dự tiên hậu，niên mệnh đa thiểu，phi sở lượng dã。」

Dương chu viết： 「vạn vật sở dị giả sanh dã，sở đồng giả tử dã。Sanh tắc hữu hiền ngu、quý tiện，thị sở dị dã；tử tắc hữu xú hủ、tiêu diệt，thị sở đồng dã。Tuy nhiên，hiền ngu、quý tiện phi sở năng dã，xú hủ、tiêu diệt diệc phi sở năng dã。Cố sanh phi sở sinh，tử phi sở tử；hiền phi sở hiền，ngu phi sở ngu，quý phi sở quý，tiện phi sở tiện。Nhiên nhi vạn vật tề sanh tề tử，tề hiền tề ngu，tề quý tề tiện。Thập niên diệc tử，bách niên diệc tử。Nhân thánh diệc tử，hung ngu diệc tử。Sanh tắc nghiêu thuấn，tử tắc hủ cốt；sanh tắc kiệt trụ，tử tắc hủ cốt。Hủ cốt nhất hĩ，thục tri kì dị？Thả thú đương sanh，hề hoàng tử hậu？」

Dương chu viết： 「bá di phi vong dục，căng thanh chi bưu，dĩ phóng ngạ tử。Triển quý phi vong tình，căng trinh chi bưu，dĩ phóng quả tông。Thanh trinh chi ngộ thiện chi nhược thử！」 　

Dương chu viết： 「nguyên hiến cũ ư lỗ，tử cống thực ư vệ。Nguyên hiến chi cũ tổn sanh，tử cống chi thực lũy thân。」 「Nhiên tắc cũ diệc bất khả，thực diệc bất khả；kì khả yên tại？」 Viết： 「khả tại lạc sanh，khả tại dật thân。Cố thiện lạc sanh giả bất cũ，thiện dật thân giả bất thực。」 　

Dương chu viết： 「cổ ngữ hữu chi： 『sinh tướng liên，tử tướng quyên。』 Thử ngữ chí hĩ。Tương liên chi đạo，phi duy tình dã；cần năng sử dật，cơ năng sử bão，hàn năng sử ôn，cùng năng sử đạt dã。Tương quyên chi đạo，phi bất tương ai dã；bất hàm châu ngọc，bất phục văn cẩm，bất trần hy sinh，bất thiết minh khí dã。　

Yến bình trọng vấn dưỡng sinh ư quản di ngô。Quản di ngô viết： 『tứ chi nhi dĩ，vật ủng vật át。』 Yến bình trọng viết： 『kì mục nại hà？』 Di ngô viết： 『tứ nhĩ chi sở dục thính，tứ mục chi sở dục thị，tứ tì chi sở dục hướng，tứ khẩu chi sở dục ngôn，tứ thể chi sở dục an，tứ ý chi sở dục hành。Phu nhĩ chi sở dục văn giả âm thanh，nhi bất đắc thính，vị chi át thông；mục chi sở dục kiến giả mỹ sắc，nhi bất đắc thị，vị chi át minh；tì chi sở dục hướng giả tiêu lan，nhi bất đắc khứu，vị chi át chiên；khẩu chi sở dục đạo giả thị phi，nhi bất đắc ngôn，vị chi át trí；thể chi sở dục an giả mỹ hậu，nhi bất đắc tùng，vị chi át quát；ý chi sở dục vi giả phóng dật，nhi bất đắc hành，vị chi át tính。Phàm thử chư át，phế ngược chi thiển。Khứ phế ngược chi thiển，hi hi nhiên dĩ sĩ tử，nhất nhật、Nhất Nguyệt、nhất niên、thập niên，ngô sở vị dưỡng。Câu thử phế ngược chi thiển，lục nhi bất xá，thích thích nhiên dĩ chí cửu sanh，bách niên、thiên niên、vạn niên，phi ngô sở vị dưỡng。』 Quản di ngô viết： 『ngô ký cáo tử dưỡng sinh hĩ，tống tử nại hà？』 Yến bình trọng viết： 『tống tử lược hĩ，tương hà dĩ cáo yên？』 Quản di ngô viết： 『ngô cố dục văn chi。』 Bình trọng viết： 『ký tử，khởi tại ngã tai？Phần chi diệc khả，trầm chi diệc khả，ế chi diệc khả，lộ chi diệc khả，y tân nhi khí chư câu hác diệc khả，cổn y tú thường nhi nạp chư thạch quách diệc khả，duy sở ngộ yên。』 Quản di ngô cố vị bảo thúc hoàng tử viết： 『sinh tử chi đạo，ngô nhị nhân tiến chi hĩ。』 」 　

[nhaply]

Tử sản tương trịnh，chuyên quốc chi chánh；tam niên，thiện giả phục kì hóa，ác giả úy kì cấm，trịnh quốc dĩ trị。Chư hầu đạn chi。Nhi hữu huynh viết công tôn triều，hữu đệ viết công tôn mục。Triều hảo tửu，mục hảo sắc。Triều chi thất dã tụ tửu thiên chung，tích khúc thành phong，vọng môn bách bộ，tao tương chi khí nghịch ư nhân tì。Phương kì hoang ư tửu dã，bất tri thế đạo chi an nguy，nhân lý chi hối lận，thất nội chi hữu vong，cửu tộc chi thân sơ，tồn vong chi ai lạc dã。Tuy thủy hỏa binh nhận giao ư tiền，phất tri dã。Mục chi hậu đình bỉ phòng số thập，giai trạch trĩ xỉ ? ? giả dĩ doanh chi。Phương kì đam ư sắc dã，bình thân nật，tuyệt giao du，đào ư hậu đình，dĩ trú túc dạ；Tam Nguyệt nhất xuất，ý do vị khiếp。Hương hữu xử tử chi nga giảo giả，tất hối nhi chiêu chi，môi nhi thiêu chi，phất hoạch nhi hậu dĩ。Tử sản nhật dạ dĩ vi thích，mật tạo đặng tích nhi mưu chi，viết： 「kiều văn trị thân dĩ cập gia，trị gia dĩ cập quốc，thử ngôn tự ư cận chí ư viễn dã。Kiều vi quốc tắc trị hĩ，nhi gia tắc loạn hĩ。Kì đạo nghịch tà？Tương hề phương dĩ cứu nhị tử？Tử kì chiếu chi！」 đặng tích viết： 「ngô quái chi cửu hĩ，vị cảm tiên ngôn。Tử hề bất thời kì trị dã，dụ dĩ tính mệnh chi trọng，dụ dĩ lễ nghĩa chi tôn hồ？」 Tử sản dụng đặng tích chi ngôn，nhân gian dĩ yết kì huynh đệ，nhi cáo chi viết： 「nhân chi sở dĩ quý ư cầm thú giả，trí lự。Trí lự chi sở tương giả，lễ nghĩa。Lễ nghĩa thành，tắc danh vị chí hĩ。Nhược xúc tình nhi động，đam ư thị dục，tắc tính mệnh nguy hĩ。Tử nạp kiều chi ngôn，tắc triều tự hối nhi tịch thực lộc hĩ。」 Triều mục viết： 「ngô tri chi cửu hĩ，trạch chi diệc cửu hĩ，khởi đãi nhược ngôn nhi hậu thức chi tai？Phàm sanh chi nan ngộ nhi tử chi dịch cập。Dĩ nan ngộ chi sanh，sĩ dịch cập chi tử，khả thục niệm tai？Nhi dục tôn lễ nghĩa dĩ khoa nhân，kiểu tình tính dĩ chiêu danh，ngô dĩ thử vi phất nhược tử hĩ。Vi dục tận nhất sinh chi hoan，cùng đương niên chi lạc。Duy hoạn phúc dật nhi bất đắc tứ khẩu chi ẩm，lực bại nhi bất đắc tứ tình ư sắc；bất hoàng ưu danh thanh chi sửu，tính mệnh chi nguy dã。Thả nhược dĩ trị quốc chi năng khoa vật，dục dĩ thuyết từ loạn ngã chi tâm，vinh lộc hỉ ngã chi ý，bất diệc bỉ nhi khả liên tai？Ngã hựu dục dữ nhược biệt chi。Phu thiện trị ngoại giả，vật vị tất trị，nhi thân giao khổ；thiện trị nội giả，vật vị tất loạn，nhi tính giao dật。Dĩ nhược chi trị ngoại，kì pháp khả tạm hành ư nhất quốc，vị hiệp ư nhân tâm；dĩ ngã chi trị nội，khả thôi chi ư thiên hạ，quân thần chi đạo tức hĩ。Ngô thường dục dĩ thử truật nhi dụ chi，nhược phản dĩ bỉ truật nhi giáo ngã tai？」 Tử sản mang nhiên vô dĩ ứng chi。Tha nhật dĩ cáo đặng tích。Đặng tích viết： 「tử dữ chân nhân cư nhi bất tri dã，thục vị tử trí giả hồ？Trịnh quốc chi trị ngẫu nhĩ，phi tử chi công dã。」 　

Vệ đoan mộc thúc giả，tử cống chi thế dã。Tạ kì tiên ti，gia lũy vạn kim。Bất trị thế cố，phóng ý sở hiếu。Kì sinh dân chi sở dục vi，nhân ý chi sở dục ngoạn giả，vô bất vi dã，vô bất ngoạn dã。Tường ốc đài tạ，viên hữu trì chiểu，ẩm thực xa phục，thanh nhạc tần ngự，nghĩ tề sở chi quân yên。Chí kì tình sở dục hảo，nhĩ sở dục thính，mục sở dục thị，khẩu sở dục thường，tuy thù phương thiên quốc，phi tề thổ chi sở sản dục giả，vô bất tất trí chi；do phiên tường chi vật dã。Cập kỳ du dã，tuy sơn xuyên trở hiểm，đồ kính tu viễn，vô bất tất chi，do nhân chi hành chỉ bộ dã。Tân khách tại đình giả nhật bách trụ，bào trù chi hạ，bất tuyệt yên hỏa，đường vũ chi thượng，bất tuyệt thanh nhạc。Phụng dưỡng chi dư，tiên tán chi tông tộc；tông tộc chi dư，thứ tán chi ấp lý；ấp lý chi dư，nãi tán chi nhất quốc。Hành niên lục thập，khí can tương suy，khí kì gia sự，đô tán kì khố tàng、trân bảo、xa phục、thiếp dắng。Nhất niên chi trung tận yên，bất vi tử tôn lưu tài。Cập kỳ bệnh dã，vô dược thạch chi trữ；cập kỳ tử dã，vô ế mai chi tư。Nhất quốc chi nhân thụ kì thi giả，tương dữ phú nhi tàng chi，phản kì tử tôn chi tài yên。Cầm cốt ly văn chi，viết： 「đoan mộc thúc，cuồng nhân dã，nhục kì tổ hĩ。」 Đoạn can sinh văn chi，viết： 「đoan mộc thúc，đạt nhân dã，đức quá kì tổ hĩ。Kì sở hành dã，kì sở vi dã，chúng ý sở kinh，nhi thành lý sở thủ。Vệ chi quân tử đa dĩ lễ giáo tự trì，cố vị túc dĩ đắc thử nhân chi tâm dã。」 　

Mạnh tôn dương vấn dương chu viết： 「hữu nhân ư thử，quý sanh ái thân，dĩ kì bất tử，khả hồ？」 Viết： 「lý vô bất tử。」 「Dĩ kì cửu sanh，khả hồ？」 Viết： 「lý vô cửu sanh。Sanh phi quý chi sở năng tồn，thân phi ái chi sở năng hậu。Thả cửu sanh hề vi？Ngũ tình hảo ác，cổ do kim dã；tứ thể an nguy，cổ do kim dã；thế sự khổ lạc，cổ do kim dã；biến dịch trị loạn，cổ do kim dã。Ký văn chi hĩ，ký kiến chi hĩ，ký canh chi hĩ，bách niên do yếm kì đa，huống cửu sanh chi khổ dã hồ？」 Mạnh tôn dương viết： 「nhược nhiên，tốc vong dũ ư cửu sanh；tắc tiễn phong nhận，nhập thang hỏa，đắc sở chí hĩ。」 Dương tử viết： 「bất nhiên，ký sanh，tắc phế nhi nhậm chi，cứu kì sở dục，dĩ sĩ ư tử。Tương tử，tắc phế nhi nhậm chi，cứu kì sở chi，dĩ phóng ư tận。Vô bất phế，vô bất nhậm，hà cự trì tốc ư kì gian hồ？」 　

[nhaply]

Dương chu viết： 「bá thành tử cao bất dĩ nhất hào lợi vật，xá quốc nhi ẩn canh。Đại Vũ bất dĩ nhất thân tự lợi，nhất thể thiên khô。Cổ chi nhân tổn nhất hào lợi thiên hạ bất dữ dã，tất thiên hạ phụng nhất thân bất thủ dã。Nhân nhân bất tổn nhất hào，nhân nhân bất lợi thiên hạ，thiên hạ trị hĩ。」 Cầm tử vấn dương chu viết： 「khứ tử thể chi nhất mao dĩ tể nhất thế，nhữ vi chi hồ？」 Dương tử viết： 「thế cố phi nhất mao chi sở tể。」 Cầm tử viết： 「giả tể，vi chi hồ？」 Dương tử phất ứng。Cầm tử xuất ngữ mạnh tôn dương。Mạnh tôn dương viết： 「tử bất đạt phu tử chi tâm，ngô thỉnh ngôn chi。Hữu xâm nhược cơ phu hoạch vạn kim giả，nhược vi chi hồ？」 Viết： 「vi chi。」 Mạnh tôn dương viết： 「hữu đoạn nhược nhất tiết đắc nhất quốc，tử vi chi hồ？」 Cầm tử mặc nhiên hữu gian。Mạnh tôn dương viết： 「nhất mao vi ư cơ phu，cơ phu vi ư nhất tiết，tỉnh hĩ。Nhiên tắc tích nhất mao dĩ thành cơ phu，tích cơ phu dĩ thành nhất tiết。Nhất mao cố nhất thể vạn phân trung chi nhất vật，nại hà khinh chi hồ？」 Cầm tử viết： 「ngô bất năng sở dĩ đáp tử。Nhiên tắc dĩ tử chi ngôn vấn Lão Đam quan duẫn，tắc tử ngôn đương hĩ；dĩ ngô ngôn vấn Đại Vũ mặc địch，tắc ngô ngôn đương hĩ。」 Mạnh tôn dương nhân cố dữ kỳ đồ thuyết tha sự。

Dương chu viết： 「thiên hạ chi mỹ quy chi thuấn、vũ、chu、khổng，thiên hạ chi ác quy chi kiệt trụ。Nhiên nhi thuấn canh ư hà dương，đào ư lôi trạch，tứ thể bất đắc tạm an，khẩu phúc bất đắc mỹ hậu；phụ mẫu chi sở bất ái，đệ muội chi sở bất thân。Hành niên tam thập，bất cáo nhi thú。Cập thụ nghiêu chi đan，niên dĩ trường，trí dĩ suy。Thương quân bất tài，thiện vị ư vũ，thích thích nhiên dĩ chí ư tử。Thử thiên nhân chi cùng độc giả dã。Cổn trị thủy thổ，tích dụng bất tựu，cức chư vũ san。Vũ toản nghiệp sự thù，duy hoang thổ công，tử sản bất tự，quá môn bất nhập；thân thể thiên khô，thủ túc ? chi。Cập thụ thuấn thiện，ti cung thất，mỹ phất miện，thích thích nhiên dĩ chí ư tử：thử thiên nhân chi ưu khổ giả dã。Vũ Vương ký chung，thành vương ấu nhược，Chu Công nhiếp thiên tử chi chánh。Thiệu công bất duyệt，tứ quốc lưu ngôn。Cư đông tam niên，tru huynh phóng đệ，cần miễn kì thân，thích thích nhiên dĩ chí ư tử：thử thiên nhân chi nguy cụ giả dã。Khổng Tử minh đế vương chi đạo，ứng thời quân chi sính，phạt thụ ư tống，tước tích ư vệ，cùng ư thương chu，vi ư trần thái，thụ khuất ư quý thị，kiến nhục ư dương hổ，thích thích nhiên dĩ chí ư tử：thử thiên dân chi hoàng cự giả dã。Phàm bỉ tứ thánh giả，sanh vô nhất nhật chi hoan，tử hữu vạn thế chi danh。Danh giả，cố phi thật chi sở thủ dã。Tuy xưng chi phất tri，tuy thưởng chi bất tri，dữ chu khối vô dĩ dị hĩ。Kiệt tạ lũy thế chi tư，cư nam diện chi tôn，trí túc dĩ cự quần hạ，uy túc dĩ chấn hải nội；tứ nhĩ mục chi sở ngu，cùng ý lự chi sở vi，hi hi nhiên dĩ chí ư tử：thử thiên dân chi dật đãng giả dã。Trụ diệc tạ lũy thế chi tư，cư nam diện chi tôn；uy vô bất hành，chí vô bất tùng；tứ tình ư khuynh cung，túng dục ư trường dạ；bất dĩ lễ nghĩa tự khổ，hi hi nhiên dĩ chí ư tru：thử thiên dân chi phóng túng giả dã。