Lá thư kêu gọi 'giải cứu' nhà thờ Bùi Chu của ông Martin Rama

[Bin571]

Lá thư kêu gọi 'giải cứu' nhà thờ Bùi Chu của ông Martin Rama

Chia sẻ

• 01/05/2019 11:41

Nhà thờ chính tòa Bùi Chu - Ảnh: Internet

Bài báo "Nhà thờ Bùi Chu 134 năm tuổi sẽ bị đập bỏ" được đăng trên báo điện tử Một Thế Giới ngày 29.4 tạo hiệu ứng mạnh trong cộng đồng người Việt Nam yêu di sản và cả những người nước ngoài yêu Việt Nam. Sau đó, tòa soạn đã nhận được lá thư của ông Martin Rama gửi tới Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội, đức cha Vũ Văn Thiên, và Giám mục Giáo phận Bùi Chu, đức cha Vũ Đình Hiệu để kêu gọi “giải cứu” nhà thờ Bùi Chu khỏi nguy cơ bị phá hủy đang cận kề. Lá thư đã được gửi tới hộp thư điện tử của các giám mục. Chúng tôi xin giới thiệu bản dịch nội dung lá thư của ông Rama tới bạn đọc.

Washington DC, 29.4.2019

Kính gửi Đức cha Vũ Văn Thiên và Đức ca Vũ Đình Hiệu!

Tôi đang rất bình tâm để viết thư cho Đức cha, mặc dù tôi không phải là người Việt Nam hay người Công giáo. Tôi đến từ Uruguay, một quốc gia nhỏ cách Việt Nam nửa vòng trái đất. Nhưng tôi từng sống ở Hà Nội nhiều năm và tôi thực sự yêu đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, giống như nhiều người Uruguay, tôi là người vô thần. Nhưng tôi chân thành tin rằng đức tin tôn giáo, ở tất cả các tôn giáo, đem đến cho chúng ta những giá trị mạnh mẽ và sự nhạy cảm sâu sắc kết nối tất cả chúng ta theo cách nhân văn nhất.

Hôm nay, tôi viết thư cho các Đức cha nhân danh những giá trị mạnh mẽ và sự nhạy cảm sâu sắc ấy. Và tôi viết gửi tới các Đức cha với một lời cầu xin, vì tôi tin rằng các Đức cha là những người duy nhất có thể giúp tránh được kết cục buồn cho Việt Nam, cho Giáo hội Công giáo và cho toàn thế giới.

Nhà thờ chính tòa Bùi Chu tráng lệ, thuộc thẩm quyền của các Đức cha, dự kiến sẽ bị phá hủy chỉ trong ít ngày nữa. Sự phá hủy một tòa kiến trúc tuyệt vời như vậy lại đến sau sự việc đáng tiếc phá hủy nhà thờ Trà Cổ vào tháng 3.2017 và nhà thờ Trung Lao bị hủy hoại trong một đám cháy lớn vào tháng 8 cùng năm đó. Các nhà thờ khác thuộc thẩm quyền của các Đức cha, bao gồm nhà thờ Họ Phêrô, cũng được lên kế hoạch phá dỡ.


Tôi hiểu rất rõ lý do để thay thế những tòa nhà cũ này. Cải tạo chúng sẽ rất tốn kém. Với sự lâu đời và tình trạng hư hỏng tồi tệ, có nguy cơ dầm hoặc vữa rơi xuống từ trần nhà có thể khiến hàng loạt giáo dân vô tội cầu nguyện trong nhà thờ bị thương, thậm chí thiệt mạng. Chính phủ thì không cung cấp các nguồn lực để chăm sóc đúng cách cho các tòa kiến trúc già nua này và không có sẵn đất ở gần đó để xây dựng các công trình mới. Bên cạnh đó, hầu hết nhà thờ không có mặt trong danh sách di sản cần được bảo vệ, và do đó, Giáo hội Công giáo có quyền hợp pháp để loại bỏ chúng.

Tất cả điều này là hoàn toàn đúng, nhưng tôi sợ rằng lịch sử sẽ không nhìn nhận đúng đắn với quyết định này. Việt Nam chưa phải là một nước giàu, và dễ hiểu được rằng người dân đặt sự tiện lợi lên trước di sản. Không ai có thể chỉ trích họ vì điều đó. Nhưng tôi không hoài nghi rằng Việt Nam rồi sẽ thịnh vượng. Các thế hệ sau sẽ đi ra nước ngoài, thưởng ngoạn các thành phố châu Âu, được tiếp xúc với tư duy thế giới... Và sớm muộn họ sẽ nhìn lại, nhớ về đất nước xinh đẹp mà họ đã lớn lên và đặt câu hỏi rằng ai phải chịu trách nhiệm cho sự mất mát những đặc sắc của đất nước. Thỉnh nguyện những giá trị mạnh mẽ tương tự và sự nhạy cảm sâu sắc mà Giáo hội Công giáo là hiện thân, họ có thể buồn bã nghi ngờ những quyết định của cha ông mình.

Thậm chí giờ đây, sau hậu quả của vụ hỏa hoạn thảm khốc tại nhà thờ Đức Bà ở Paris thì việc phá hủy nhà thờ Bùi Chu có thể gặp phải sự hoài nghi, thậm chí là tức giận. Trong nhiều giờ, cả thế giới đã dõi theo người dân Pháp đau đớn trước sự mất mát có thể xảy đến với một tượng đài yêu dấu, một nhân chứng của lịch sử đất nước họ và một công trình kiến trúc tráng lệ. Vụ hỏa hoạn tại nhà thờ Đức Bà là một thảm kịch, nhưng phản ứng phổ biến đối với nó là niềm xúc động sâu sắc. Và những cảm xúc được cất lên trên khắp thế giới đã trấn an về sự đoàn kết của chúng ta với di sản văn hóa, bất kể đức tin tôn giáo.
Tôi sợ rằng việc phá hủy nhà thờ chính tòa Bùi Chu cũng sẽ bị cả thế giới theo dõi với nỗi thống khổ. Bởi lần này sự mất mát sẽ không phải là một tai nạn bi thảm, mà là một hành động phá hủy có chủ ý. Người dân Việt Nam vẫn còn tức giận nhớ về việc những kẻ thực dân vô cảm đã phá hủy chùa Một Cột. Sẽ thật buồn nếu Giáo hội Công giáo Việt Nam được các thế hệ tương lai nhớ đến theo cách như vậy, liên quan đến các nhà thờ tráng lệ ở miền Bắc của đất nước.
Tuy nhiên, có một giải pháp thay thế. Một giải pháp rất tốt. Và thông qua bức thư này, tôi trân trọng đề nghị các cha xem xét nó.

Có lẽ không có một nhà thờ nào trong số các nhà thờ Công giáo ở miền Bắc Việt Nam tự mình có đủ điều kiện là di sản thế giới. Nhưng khi liên kết với nhau thành một mạch, chúng là một chuỗi thực sự độc đáo trên phạm vi toàn cầu. Những công trình tuyệt đẹp này kết hợp kiến trúc Pháp từ thời Beaux Arts với những nét chạm khắc rõ nét của Việt Nam, bao gồm các cột gỗ và trang trí bằng vữa gợi nhớ đến những ngôi chùa truyền thống. Những nhà thờ này có thể là một phần của một mạch du lịch rất thành công, mang lại việc làm và thu nhập cho người dân địa phương, cũng như mang lại nguồn lực cần thiết cho việc duy tu và cải tạo chúng.

Thậm chí quan trọng hơn, Việt Nam đang nổi lên đầy thành công từ một lịch sử xung đột lâu dài. Cuộc xâm lược của một nước láng giềng hùng mạnh, thuộc địa của một thế lực ngoại bang, chiến tranh ở quy mô chưa từng có, và, tệ nhất là căng thẳng giữa những người Việt Nam có niềm tin khác nhau… Giáo hội Công giáo có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc chữa lành những vết thương này. Kitô hữu là một nhóm thiểu số ở Việt Nam, nhưng họ có thể được coi là những người đi đầu trong việc bảo vệ di sản văn hóa của đất nước. Làm như vậy, họ sẽ lấy được sự cảm thông và hỗ trợ từ những người thuộc mọi tín ngưỡng.

Chỉ mười ngày trước, chính phủ Việt Nam đã có một cử chỉ rất quan trọng đối với Giáo hội Công giáo. Ngay trong Tuần Thánh, chính quyền TP.HCM đã thông báo cho Tổng giám mục TP.HCM rằng nhà thờ Thủ Thiêm sẽ không bị phá hủy và được bảo tồn như một di tích lịch sử và văn hóa. Những tiếng vỗ tay đã vang lên trong nhà thờ khi tin tức được công bố vào cuối buổi lễ.
Chính quyền đã rất sáng suốt trong quyết định ấy của mình, và tất cả chúng ta đều cảm kích vì điều đó. Câu hỏi trân trọng của tôi dành cho các Đức cha, thưa các Đức cha kính mến, là liệu Giáo hội Công giáo Việt Nam có muốn đứng về phía phá hủy sau một cử chỉ đáng khích lệ như vậy từ chính quyền. Việc cứu nhà thờ Bùi Chu sẽ gửi một lời khích lệ mạnh mẽ đến những người trông coi các nhà thờ Công giáo ở các tỉnh khác.

Tôi không phải là người Việt Nam, tôi không phải là người Công giáo, nhưng tôi muốn cung cấp sự hỗ trợ đầy đủ của tôi tới các cha nếu các cha quyết định bảo vệ di sản tuyệt vời trong khả năng của mình. Tôi quyết tâm dành thời gian ở Việt Nam và dâng hiến năng lượng của mình cho sự phát triển đô thị bền vững ở Hà Nội và những vùng lân cận. Nếu các cha đồng ý, tôi sẽ rất vui khi được làm việc với các Đức cha, với các linh mục và với giáo dân địa phương, để làm cho các nhà thờ Pháp cổ ở miền Bắc tỏa sáng như một báu vật của Việt Nam.

Kính thư, với tất cả sự trân trọng dành cho các Đức cha!

Martin Rama

Ông Martin Rama là Cố vấn cao cấp của Ngân hàng Thế giới (WB) và là Giám đốc dự án của Trung tâm Phát triển đô thị bền vững thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Ông đã sống ở Hà Nội trong 8 năm, từ 2002-2010, khi ông đảm nhiệm chức vụ Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam. Ông cũng là tác giả của cuốn sách đoạt Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2014 - cuốn Hà Nội một chốn rong chơi.

Lá thư được ông viết với tư cách cá nhân, một người tha thiết yêu Việt Nam.

[Bin571]

Chạnh lòng với Bùi Chu!

hia sẻ

• 30/04/2019 13:27

Bức ảnh nhà thờ Bùi Chu với lời ghi chú 'Sẽ bị phá hủy vào ngày 13 tháng 5' trên Facebook Martin Rama

Chỉ còn khoảng hai tuần nữa, vào ngày 13.5.2019, theo thông tin của Giáo phận Bùi Chu, nhà thờ chính toà Bùi Chu sẽ bị “hạ giải”. Dù chưa phải nghe thấy những nhát búa đầu tiên đập phá vào tác phẩm kiến trúc tâm linh thuộc hàng cổ kính, độc đáo nhất của hệ thống nhà thờ Nam Định, đã thấy chạnh lòng...


Mà sao không thể chạnh lòng cho được khi một ngôi giáo đường rêu phong cổ kính, có nét đẹp hiền hoà, nơi ghi dấu những bước thâm nhập đầu tiên của văn minh Thiên Chúa giáo phương Tây vào nước ta? Giáo phận Bùi Chu chính là nơi đầu tiên ở nước ta “đón nhận Tin Mừng đầu tiên” từ tận năm 1533 và Nhà thờ Lớn Bùi Chu được xây dựng từ năm 1885, ngang ngửa tuổi với Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn và Nhà thờ Lớn Hà Nội, hai di tích đã được công nhận bảo tồn.



Xét về mặt ý nghĩa lịch sử và giá trị kiến trúc, Nhà thờ chính toà Bùi Chu đâu có thua kém gì hai ngôi giáo đường nổi tiếng ấy, thế nhưng vì không được công nhận là di tích nên không được bảo tồn theo luật di sản. Dẫu ai cũng có thể thông cảm với Giáo phận Bùi Chu về việc nhà thờ đã xuống cấp, có thể sẽ khó khăn trong việc trùng tu, và nhu cầu khuếch trương mối đạo cũng là một lý do chính đáng nữa cho việc xây nhà thờ mới, thế nhưng việc “hạ giải” ngôi nhà thờ này dường như cũng đã hạ thấp đi ít nhiều những giá trị vật chất tinh thần của ngôi nhà thờ.

Quả thật, dù có xây xựng mô phỏng theo kiến trúc cũ, thế nhưng làm sao nhà thờ mới có được những giá trị độc đáo của toà nhà cũ, với kiểu kiến trúc baroque kết hợp với kiến trúc bản địa? Làm sao có thể mô phỏng, tái hiện được những nét trang trí, chạm trổ tinh vi, bằng tất cả nhiệt huyết của những người thợ thủ công Nam Định? Làm sao ngôi nhà thờ mới có được nét rêu phong cổ kính như biểu hiện những giá trị trường cửu, vĩnh hằng? Làm sao ngôi nhà thờ mới có được giá trị “độc bản”, như các tác phẩm của các danh hoạ, trong thời đại “sinh sản vô tính” các vật thể văn hoá như thời nay?

Nhìn chung, trào lưu thế giới bây giờ là tôn vinh, trân trọng những giá trị văn hoá, nghệ thuật xưa cổ. Chẳng nói đâu xa, các bức tranh của các danh hoạ mà sinh thời, như Van Gogh, bán không ai mua, giờ thì vô giá. UNESCO hay các quốc gia đang rất “phóng tay” công nhận các di tích, di sản văn hoá để nhân loại, nhân dân cùng nhau bảo tồn. Thế nhưng ở nước ta, đây dường như là việc chưa phải cấp bách, cấp thiết.

Những khó khăn của Giáo hội Bùi Chu trong việc bảo tồn Nhà thờ chính toà hoàn toàn có thể giải quyết được bằng cộng đồng trong nước và thế giới. Chỉ bằng một lời kêu gọi từ Giáo phận thôi, sẽ có nhiều người, nhiều chuyên gia, nhiều kiến trúc sư hay thợ thủ công lành nghề sẽ góp công trùng tu, sửa chữa. Nhà thờ Đức Bà Paris, phải bắt buộc trùng tu, sửa chữa vì thảm hoạ cháy, đang được lên kế hoạch tái thiết theo hướng cộng đồng trách nhiệm này.

Sống trong thời đại văn minh này, nhiều người có xu hướng yêu thích việc du hành ngược thời gian, những chuyến “đi tìm thời gian đã mất” qua các “trạm dừng” là các di tích, di sản. Họ có khuynh hướng đến tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu những di tích, di sản, những dấu tích của các giá trị văn hoá xưa cổ, truyền thống, hơn là đi đến với những toà nhà chọc trời, những công trình tân tiến, những phố thị sầm uất náo nhiệt phổ biến và vô bản sắc. Một nhà mới như nhà thờ Bùi Chu sắp được xây dựng, có thể phải mất cả trăm năm nữa mới mong có được một chút sức thu hút nào đối với các du khách, các tín đồ ngoài giáo phận.

Tất nhiên, việc tác động để dừng những nhát búa đầu tiên “hạ giải” nhà thờ chính toà Bùi Chu chắc là điều không tưởng, bởi việc xây mới nhà thờ đã được Giáo xứ lên kế hoạch hàng năm nay rồi. Chỉ có thể qua chuyện đập bỏ ngôi thánh đường cổ kính này mà nghĩ đến việc sớm bảo tồn các di tích, di sản giá trị còn lại mà thôi...
Đoàn Đạt

[Tuanmeo]

Nên tôn trọng lấy ý kiến bà con giáo dân của nhà thờ này,là tôn giáo riêng của họ tín ngưỡng tâm linh.