*** Kim Cổ Việt Ngữ Giải Thích ***

[Thiên Vương]

Sau một thời gian theo dõi các diễn đàn trên mạng , TV thấy có rất nhiều thắc mắc về từ ngữ tiếng Việt hiện dùng. Và tất cả những thắc mắc đó đều nằm rải rác khắp nơi. Khiến cho đôi khi xảy ra sự trùng lặp. Và nhất là rất khó lòng cho người ta xem hết nội dung của những câu trả lời.

Do vậy, TV mở mục này nhằm quy tụ các thắc mắc trên về một chỗ cho người đọc đỡ mất thời gian tìm kiếm, tạo thuận lợi cho tất cả mọi người quan tâm đến ngôn ngữ và văn hóa Việt.

Do vậy, trong mục này chúng ta sẽ cùng nhau hỏi đáp về tất cả những vấn đề về chữ nghĩa. Tuy nhiên, trọng tâm vẫn là giải đáp các thắc mắc về ý nghĩa của những từ mang tính chất Hán Việt. Vì đây là phương diện nhiều người thắc mắc nhất do không am tường được ý nghĩa của chúng.

Rất mong các bạn đặt câu hỏi và tham gia trả lời để giúp cho những người cần tìm hiểu. Tạo sinh động cho việc nâng cao hiểu biết về ngôn ngữ mà mình đang sử dụng thường nhật.

Về phần mình, TV sẽ cố gắng hết sức để giải quyết những câu hỏi mà không thấy ai trả lời, nhằm tạo cho mục này luôn là nơi có nhiều cảm hứng để học hỏi, trao đổi lẫn nhau.


...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thiên Vương]

Trích từ bài của Newfarmmer viết lúc 09:20 ngày 19/03/2007:
--------------------------------------------------------------------------------


Bác giải thích hộ từ LỤC XÌ với. Từ này được cụ Vũ Trọng Phụng dùng trong tác phẩm của mình.
課俼坦奛干蔅桙,客牤紅蜫餒屯,邅籑箕 瀋瀋層珕,為埃泤孕朱戼餒尼. . .





--------------------------------------------------------------------------------

Trong khi chưa có ai giải thích dùm bạn, TV mạo muội giải thích hai chữ Lục Xì này nhé!

Lục Xì hay đúng hơn là Lục Xi, là phiên âm của tiếng Anh "Look-see".

Về nguồn gốc thì vào năm 1902, người Pháp cho xây Trường Y Hà Nội (tiền thân của trường Đại Học Y Hà Nội ngày nay), do Bác Sĩ Yersin làm hiệu trưởng. Toàn Quyền Đông Dương Paul Doumer ký quyết định ngày 8/1/1902.

Trường Y này có mở một bệnh viện khám bệnh và cấp phát thuốc cho dân, gọi là bệnh viện thực hành. Vì dùng làm nơi thực tập cho các bác sĩ và y sinh.

Đến năm 1904 bệnh viện thực hành này mới chính thức được tách riêng và xây dựng tại nơi khác gọi là Nhà Thương Bản Xứ. Năm 1906 thì đổi tên thành Nhà Thương Bảo Hộ. Bệnh Viện Yersin (1943). Bệnh Viện Phủ Doãn (1954). Bệnh Viện Hữu Nghị VN - CHDC Đức (1958 - 1991). Và bây giờ là Bệnh Viện Việt Đức.

Chính vì không có tên chính thức cho bệnh viện thực hành khi mới thành lập (1902), nên người dân gọi là nhà Lục-Xi hay Lục-Xì, tức là Look-see, phòng khám bệnh.

Vì thực tế bệnh viện thực hành khám bệnh tình dục cho gái ăn sương và khách làng chơi rất nhiều, nên hai chữ Lục-Xì trở nên phổ thông và được dùng như động từ có nghĩa là ...khám bệnh phong tình. Như câu: "Mỗi tuần phải đi lục xì một lần."

Ngày trước người ta muốn làm gái mại dâm phải có giấy khám bệnh của nhà Lục Xì mới được hành nghề. Cô nào không có giấy coi như là bất hợp pháp.

Vậy là xong chuyện Lục Xì. Nhưng tại sao thời Pháp mà lại dùng theo tiếng Anh?

Thật ra tuy là thời Pháp, nhưng dân ta giao du với Hoa Kiều từ lâu đời. Và Look-see là một loại Anh ngữ của dân Tàu thường dùng chứ không phải là Anh ngữ chính thống. Loại Anh ngữ này người ta gọi là Pidgin English, hay Chinglish (Chinese + English). Đó là loại tiếng Anh được nói như kiểu tiếng Tàu.

look-see
(看(look) 見(see), meaning "to see, to perceive")

Long time no see ((很(very) 久(long time) 不(not) 見(see), meaning "haven''t seen [you] in a long time")

Và thời đó thường dân không nhiều người biết chữ. Có lẽ vì vậy nên thấy người Hoa gọi thế nào, dân mình gọi thế ấy. (Cũng cần nói thêm rằng Bác Sĩ Yersin trước khi chính thức làm hiệu trưởng trường Y này đã từng sang Hồng Kông để nghiên cứu bệnh dịch. Và đã tìm ra vi trùng bệnh dịch hạch là Yersinia pestis.)

Huống chi cái nghề ..."thanh lâu" này thì các cô vốn học từ bên Tàu mà! Do vậy, đa số cũng đều do các tay Hoa Kiều dẫn dắt, mối lái. Vì vậy, việc kêu nhà thương là nhà lục xì như họ cũng là điều dễ hiểu.

Có lẽ vì vậy mà ngày nay ta thường gọi đi ...khám bệnh là đi ...xem bệnh cũng nên.

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thiên Vương]

Trích từ bài của hoa_khanh viết lúc 02:08 ngày 20/03/2007:
--------------------------------------------------------------------------------

Hì, mở hàng bác thêm 1 câu nữa. Ng~ Du viết:

Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài

Chữ tài này không hiểu là tài = tài năng hay tài = tiền đây bác?

---------------------
Hòa Khánh



--------------------------------------------------------------------------------

Tài tiền hay tài năng? Vấn đề này chỉ xảy ra khi ta dùng chữ quốc ngữ mà thôi! Trong chữ Nôm thì có phân định rõ ràng.

Tài (tiền) là 財
Tài (năng) là 才

mà trong truyện Kiều thì:


Thiện căn ở tại lòng ta,
Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ tài.

岲心箕買朋倈岲才

Do vậy, chữ Tài ở đây, không nói nhiều chắc bạn cũng đã biết nghĩa là gì rồi, phải không?

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[header]

header vẫn nghe mọi người gọi những kẻ lang thang, lêu lổng,... là lũ "Ma cà bông". Vậy nhờ huynh Thiên Vương giải thích giúp.

header thấy Topic này của huynh TV rất hay và hữu ích!

[hanthuynguyet]

Xin giải thích:

1. Thất thế phụ mẫu
2. Đa sanh phụ mẫu
3. Lục thân quyến thuộc

[Thiên Vương]

header vẫn nghe mọi người gọi những kẻ lang thang, lêu lổng,... là lũ "Ma cà bông". Vậy nhờ huynh Thiên Vương giải thích giúp.

header thấy Topic này của huynh TV rất hay và hữu ích!

Cảm ơn cô chủ vườn hồng sang ủng hộ nhé! Như đã nói, để giữ cho chủ đề luôn sinh động, TV tạm trả lời trước cho bạn. Sau này, có ai có ý kiến gì khác xin bổ sung thêm nhé!

Từ Ma-cà-bông đó vốn xuất thân từ tiếng...Pháp. Nguyên gốc là từ Vagabond có nghĩa là người lang thang, lêu lổng.

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thiên Vương]

Xin giải thích:

1. Thất thế phụ mẫu
2. Đa sanh phụ mẫu
3. Lục thân quyến thuộc

Trước hết TV xin cảm ơn bạn Hàn Thủy Nguyệt đã tham gia. Nhưng xin lưu ý với bạn cũng như các bạn khác rằng TV xin giới hạn mỗi lần hỏi chỉ nên hỏi một điều. Làm như vậy vừa giúp cho không khí luôn sinh động, vừa có chỗ cho người khác cùng tham gia. Xin các bạn hiểu và thông cảm rồi đáp ứng yêu cầu nhỏ này của TV nhé!

Tuy nhiên, lần này thì TV ưu tiên trả lời hết 3 câu trên cho bạn luôn. Vẫn trên tinh thần biết tới đâu nói tới đó. Luôn mong các bạn bổ khuyết.

1. Thất thế phụ mẫu: Câu này nghe sơ qua giống như cha mẹ bị sa cơ, thất thế vậy! :-) Thật ra đây là quan niệm theo người Tàu. Do vậy nguồn gốc của nó là 七世父母, có nghĩa là cha mẹ bảy đời.

2. Đa sanh phụ mẫu: Câu này thoạt nghe dễ khiến cho ta tưởng là ....cha mẹ sinh nhiều. Kỳ thật không phải vậy. Khái niệm Đa Sanh (đa sinh) này là của Phật Giáo vì vậy nguồn gốc của nó là từ tiếng Phạn Anekajāti, có nghĩa là ...trải qua nhiều lần được sinh ra. Do vậy, Đa Sinh Phụ Mẫu có nghĩa là ...cha mẹ của ta trong nhiều kiếp mà ta từng được sinh ra. Khái niệm này có phần tương tự như Thất Thế Phụ Mẫu. Chỉ có điều là nó không giới hạn trong phạm vi ...7 đời.

3. Lục thân quyến thuộc: Ở đây gồm 2 phần...Lục Thân và Quyến Thuộc.

Lục Thân là ...Phụ Mẫu (cha mẹ), Huynh Đệ (anh, chị, em nói chung), Thê Tử (vợ con).

Nếu chỉ nói Lục Thân như cụm từ ..."lục thân bất nhận" (nghĩa là gia đình từ cha mẹ, anh em, tới vợ con gì cũng đều không nhận) thì chỉ có bấy nhiêu. Nhưng thêm cái đuôi ...Quyến Thuộc thì sẽ tăng lên vô số.

Quyến Thuộc là bà con họ hàng bên nội, ngoại, và bên chồng, bên vợ ...


...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thiên Vương]

Trích từ bài của Newfarmmer viết lúc 10:59 ngày 20/03/2007:
--------------------------------------------------------------------------------


Bác hơi ươn ẽo đấy. Mở quán ra mà bày đặt cấm nọ cấm kia, giận hờn như đàn bà ấy này. Mục đích của Bác mở topic này ra chẳng phải là trao đổi học thuật sao? Thế thì sao lại phải uốn éo nhiều thế. Mặc dù thế tôi cũng phải nói là tôi khá hài lòng về câu trả lời trên của Bác về từ Lục Xì.
Nếu bác vẫn muốn trao đổi tiếp, Tôi xin hỏi tiếp về các từ : Sở Cẩm, Sở Liêm Phóng còn nếu làm mình làm mẩy kiểu đàn bà thì thôi, coi như tôi không hỏi.

課俼坦奛干蔅桙,客牤紅蜫餒屯,邅籑箕 瀋瀋層珕,為埃泤孕朱戼餒尼. . .





--------------------------------------------------------------------------------


Trước khi trả lời bạn TV xin có vài lời sau. Không hiểu sao bạn có vẻ rất có thành kiến với TV. Vì vậy, những gì bạn nói đều khó lòng khiến cho người ta ...thoải mái được. Nếu quả đúng vậy thì xin vui lòng cho biết TV có gì khiến bạn không vừa ý? Còn nếu TV chỉ ...nhạy cảm vì không quen với những kiểu nói như vậy thì mong bạn cũng thông cảm cho. Thực sự, tới bây giờ TV vẫn không thể nào thích nghi được.
Vì không thích nghi nên định không trả lời. Nhưng im lặng, bạn lại cho là ...giống đàn bà, nên đành phải trả lời cho bạn vậy.

Sở Cẩm: Chữ Cẩm ở đây xuất thân từ tiếng Pháp: Commissaire de police. Nghĩa là ông cảnh sát.

Người miền Nam gọi gọn lại thành ông Cò cũng từ chữ này.

Về Sở Liêm Phóng thì có nguồn gốc từ chữ Hán. Liêm Phóng (廉放) vốn là một chức quan như quan thanh tra, quan án sát.

Sở Cẩm thì giống Công An. Còn Sở Liêm Phóng thì giống bên Cảnh Sát. (khi công an và cảnh sát chưa được nhập một.)

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thanhbinh123]

Tb vừa đọc câu sấm TRẠNG TRÌNH của bạn catdang gởi nhưng Tb không hiểu, nhờ Huynh gỉải thíchSẤM TRẠNG TRÌNH:
''PHÁ ĐIỀN THIÊN TỬ GIÁNG TRẦN
DŨNG SĨ NHƯỢC HẢI MƯU THẦN NHƯ LÂM.''

[Ông già An nam]

hì hì ! cho góp ý nếu nói bậy xin các vị bỏ qua
theo già được biết thì
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài
3 chữ tài nói về 1 người đàn ông thành đạt và có địa vị trong cuộc sống
tài năng(nhân tài)
tiền tài
nô tài
......còn 1 cái gì nữa tự nhiên không nhớ xin thứ lỗi !

[Thiên Vương]

Tb vừa đọc câu sấm TRẠNG TRÌNH của bạn catdang gởi nhưng Tb không hiểu, nhờ Huynh gỉải thíchSẤM TRẠNG TRÌNH:
''PHÁ ĐIỀN THIÊN TỬ GIÁNG TRẦN
DŨNG SĨ NHƯỢC HẢI MƯU THẦN NHƯ LÂM.''

Đã gọi là ...Sấm...thì thường mang tính chất tiên đoán, mà TV thì không phải nhà tiên tri, do vậy, không thể giải thích cho bạn hiểu về ý nghĩa thật sự của 2 câu sấm đó.

Tuy nhiên, dựa vào chữ mà giải thích theo nghĩa đen thì có thể tạm diễn nghĩa như vầy:

1/ Phá điền thiên tử giáng trần:

Thiên tử là vua
Giáng trần là xuống trần, hạ sanh, ra đời

Phần này thì có lẽ bạn cũng đã hiểu. Riêng 2 chữ Phá điền thì hơi phiền một chút, vì ta không có bản chữ Hán/Nôm để truy nghĩa gốc. Do vậy, có thể viết là Phá điền, mà cũng có thể viết là Phá Điền, hoặc đơn giản chỉ là ...phá điền.

- Phá điền ...thì có nghĩa là ruộng (đất) Phá. Địa danh đó có chữ Phá đứng đầu.

- Phá Điền ...thì là tên 1 địa danh nào đó. (lưu ý TV viết hoa cả 2 chữ)

- phá điền ...thì có nghĩa là khẩn hoang, khai ruộng, thậm chí cũng có thể là ...phá bỏ ruộng đất như bây giờ người ta lấy ruộng đất làm khu công nghiệp vậy.

Như vậy, ta có thể tạm hiểu theo 2 hướng, một là theo địa danh, một là theo sự kiện.

Theo địa danh thì có nghĩa là ....Vua sẽ ra đời ở vùng đất có tên là Phá Điền hoặc Phá ...gì đó (tạm vậy).

Theo sự kiện thì ...Vua (người đứng đầu quốc gia) sẽ ra đời sau khi ruộng đất bị phá bỏ để chuyển sang mục đích sử dụng khác.

Lưu ý là theo cá nhân TV nghĩ thì khi ông Nguyễn Bỉnh Khiêm dùng hai chữ ...Thiên Tử....như vậy thì ông ta muốn đề cập tới một vị minh quân. Nên thời nào nước nhà cũng có người đứng đầu, nhưng chỉ khi có những sự kiện trên xảy ra thì mới có người hiền năng ra đời để cai quản đất nước.

2/ Dũng sĩ nhược hải, mưu thần như lâm:

Dũng sĩ là hàm ý nói về quan võ.
Mưu thần là hàm ý nói đến quan văn.

Nên câu này đại khái có nghĩa là có rất nhiều quan văn võ ra giúp sức cho ông Thiên Tử kia. (Nhiều như cây trong rừng, như nước đại dương) Điều này càng khẳng định giả thuyết ...Thiên Tử là Minh Quân mà TV đề cập ở trên. Vì chỉ có Minh Chủ ra đời thì mới có nhiều hiền tài ra phò trợ.

Vài hàng tạm vậy, nếu có gì khác mong các bạn khác bổ khuyết cho.

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thiên Vương]

hì hì ! cho góp ý nếu nói bậy xin các vị bỏ qua
theo già được biết thì
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài
3 chữ tài nói về 1 người đàn ông thành đạt và có địa vị trong cuộc sống
tài năng(nhân tài)
tiền tài
nô tài
......còn 1 cái gì nữa tự nhiên không nhớ xin thứ lỗi !

Nhìn cái hình của bạn thì TV nghĩ chữ Tài thứ 3 mà bạn không nhớ chắc là ...Thần Tài rồi, phải không? :-) Bạn vui tánh thật đó!

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thanhbinh123]

Cám ơn huynh TV giải thích :).TB như ngộ ra được cái gì trong câu Sấm Trạng Trình...rất hay

[cuoi_chu]

Cảm ơn Anh,
Anh đã giúp một tay cho một số người. Tại sao Anh không giang cả hai tay giúp cho mọi người.
Em hy vọng em và mọi người được Anh chia sẽ nhiều bài viết tốt & có ý nghĩa.

[Thanhbinh123]

TB đọc qua các bài viết của HUYNH TV về sở học uyên bác"QUAN VĂN":) ," QUAN VÕ " chưa biết:D , HUYNH TV văn võ song tòan:023::)

[Thiên Vương]

Cảm ơn Anh,
Anh đã giúp một tay cho một số người. Tại sao Anh không giang cả hai tay giúp cho mọi người.
Em hy vọng em và mọi người được Anh chia sẽ nhiều bài viết tốt & có ý nghĩa.

Giang hai tay ra làm sao mà....đánh chữ được chứ? :-) Nói đùa cho vui, thật ra với bất kỳ ai TV cũng luôn ...sẵn lòng mà!

Cảm ơn sự khích lệ của bạn nhé! TV thì hy vọng rằng mục này sẽ giúp cho nhiều người biết thêm những gì mình chưa biết và nhất là sẽ có thêm nhiều người tham gia góp ý, trả lời để chúng ta có được những kết quả chính xác nhất. Vì quan điểm của TV bao giờ cũng là ....Bể học mênh mông còn sức người thì ...có hạn. Do vậy, các bài viết của TV bao giờ cũng chỉ có tính ...tham khảo mà thôi! Luôn cần được bổ khuyết.

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[hanthuynguyet]

Trước đây, mỗi lần nguyện hồi hướng (sau khi tụng kinh, trì chú hay làm phước) tôi thường đọc nhưng chưa hiểu hết thấu đáo, tường tận ngọn nguồn những thuật ngữ này. Và hôm nay đã nhận được sự quan tâm và chia sẻ của huynh Thiên Vương! Cám ơn nhiều nhiều lắm!

[cuoi_chu]

[ ....Bể học mênh mông còn sức người thì ...có hạn.
Chính vì vậy em mới đề nghị Anh giúp cho mọi người để rút ngắn quảng đường (mà chẳng bao giờ cán đích cả hihi). Mà em không theo đạo nào nhưng đâu đó trong đạo Phật thì thí Pháp mới được đánh giá cao.
Những gì Anh cho là tầm thường thôi có khi lại rất mới mẻ và nhất là bổ ích cho người khác. Cái chính là sư rộng mở và chia sẽ.:listen:

[Thiên Vương]

[ ....Bể học mênh mông còn sức người thì ...có hạn.
Chính vì vậy em mới đề nghị Anh giúp cho mọi người để rút ngắn quảng đường (mà chẳng bao giờ cán đích cả hihi). Mà em không theo đạo nào nhưng đâu đó trong đạo Phật thì thí Pháp mới được đánh giá cao.
Những gì Anh cho là tầm thường thôi có khi lại rất mới mẻ và nhất là bổ ích cho người khác. Cái chính là sư rộng mở và chia sẽ.:listen:

TV chưa rõ ý bạn thế nào khi nói....

Cảm ơn Anh,
Anh đã giúp một tay cho một số người. Tại sao Anh không giang cả hai tay giúp cho mọi người.
.

Cụ thể là phải làm thế nào thì mới có thể gọi là ....giang hai tay giúp cho mọi người ...như bạn nói đó?

...Thân ái,
-Thiên Vương-

[Thiên Vương]

Trích từ bài của levant57 viết lúc 08:34 ngày 22/03/2007:
--------------------------------------------------------------------------------

Trích từ bài của OThienVuongO viết lúc 02:36 ngày 20/03/2007:
--------------------------------------------------------------------------------


Lục Xì hay đúng hơn là Lục Xi, là phiên âm của tiếng Anh "Look-see".

Vì thực tế bệnh viện thực hành khám bệnh tình dục cho gái ăn sương và khách làng chơi rất nhiều, nên hai chữ Lục-Xì trở nên phổ thông và được dùng như động từ có nghĩa là ...khám bệnh phong tình. Như câu: "Mỗi tuần phải đi lục xì một lần."


Thân ái,
-Thiên Vương-



--------------------------------------------------------------------------------


Cái này đúng, Việc hình thành của từ "HIẾP" cũng na ná như thế nhưng không xuất phát từ các cô gái nhà thổ mà từ các cô gái nhà lành trong...phim ảnh. Từ này mới xuất hiện cách đây khoảng 50 - 60 năm gì đó khi mà văn hóa Hoa Kỳ đang xâm nhập vào xứ Đông dương thông qua con đường giao thương buôn bán và phim ảnh. HIẾP không thuộc Chinglish mà thuộc Vinglish (he he).

Pháp thua cuộc trong WW2 nên bị kiệt quệ khá nặng nề nên phải nhờ vả tới Mẽo rất nhiều để duy trì quyền cai trị Đông Dương. Vậy là cùng với súng đạn và quân trang quân dụng, đèn Hoa Kỳ và phim cao bồi mỹ cũng du nhập vô xứ an nam. Có quá nhiều cảnh bạo lực và tình dục trong phim. Tiếng la của các cô gái HELP HELP!!! vang lên suốt từ đầu phim tới cuối phim. Từ đó help đã biến thể thành Hiếp như người ta đang dùng hiện nay.


Từng Người Tình Bỏ Ta Đi Như Những Dòng Sông Nhỏ...

--------------------------------------------------------------------------------

Cảm ơn bạn tham gia và nhận xét. Về phần chữ Hiếp không biết bạn có ý đùa hay thật? Nếu đùa thì không nói chi. Còn như nói thật thì để TV đính chính lại giùm bạn nhé!

Hiếp vốn là chữ Hán (脅). Nguyên nghĩa là ăn hiếp, hiếp đáp. Tiếng Việt ta có những từ Hán Việt có chữ Hiếp như: Bức Hiếp (逼脅), Cưỡng Hiếp (強脅) v..v..

Bạn thấy đó, hoàn toàn không phải xuất phát từ chữ Help.

...Thân ái,
-Thiên Vương-