Tả Quân Lê Văn Duyệt- Huyền Thoại Và Lịch Sử

[vothuong dao]

TẢ QUÂN LÊ VĂN DUYỆT : HUYỀN THỌAI VÀ LỊCH SỬ

Nhân dịp môt số bà con nhân dân Sài Gòn đang xôn xao chuẩn bị đón xem vở kịch Tả Quân Lê Văn Duyệt trên sân khấu Nhà hát kịch TPHCM trong tháng 9/2008 này, xin mạo muộI góp thêm ít hiểu biết lượm lặt được xoay quanh Ngài Tả Quân mà lịch sử và các bậc trưởng thượng còn ghi lại.
I/ THẲNG TRẦM CỦA MỘT ĐẠI QUAN: SINH VI TƯỚNG- TỬ VI THẦN

Theo sử sách còn ghi lại thì Đức Ngài Tả Quân Lê Văn Duyệt sinh vào năm Giáp Thân 1764 ở làng Hòa Khánh, tỉnh Định Tường, Đây là vùng đất thuộc Trấn Định Tường ( một trong 4 Phiên trấn đầu tiên của Nam kỳ lục tỉnh). Từ năm 1780, khi mớI 17 tuổI, có cơ duyên gặp Vua Gia long trên đường chạy lọan, Ngài Lê Văn Duyệt xin theo hầu binh và dần dần trở thành một trong Năm vị ĐạI Công thần khai quốc của Nhà Nguyễn Gia Long. Sau 24 năm theo phò nhà Nguyễn , trảI qua hai đờI vua Thái tổ Gia Long và Thánh Tổ Minh Mệnh, ngài quy vị ngày 30/7/ năm Nhân Thìn 1832 hưởng thọ 69 tuổi. ( theo Hùynh Minh)
Vì sao khi nói đến ngài Lê Văn Duyệt, dân gian thường hay nhắc đến chức Tả Quân mà ít ai đề cập đến chức vị chính thức được ghi trong sử sách: Tổng Trấn Gia Định Thành (được Vua Gia long ban ), hay là Khâm sai ĐạI Thần- Bình Tây ĐạI Tướng Quân ( do Vua Tự Đức phục hồI lạI sau vụ Lê văn Khôi) ? Vì đây là một trong những chức vụ đầu tiên mà ngài được phong Sau khi Nhà Nguyễn Gia Long lên ngôi Đế : Thị Trung Tả nhất Vệ Úy, chưởng quản độI quân Tả Nhất vệ. ( Cùng nhiều vị khác như Tiền Quân Nguyễn Văn Thành, Hữu Quân Nguyễn Văn Nhơn ? Hậu Quân Võ Tánh…)
Trong suốt nhiều năm chinh chiến cùng Vua Gia Long, có thể nói ngài Tả Quân đã có nhiều công lao hiển hách mà chính sử của Nhà Nguyễn còn ghi lại. Như trận đánh vào đầu năm Tân Dậu 1801vào cửa Thị NạI, quân của ngài Lê Văn Duyệt và Vũ di Nguy đã đạI phá quân của ĐạI tướng nhà Tây Sơn là Vũ Văn Dũng bỏ chạy. Hoặc trận đánh sau đó ở núi Quy Nhơn, cũng năm 1801, Tả Quân cùng tướng Lê Chất đã tập hậu bằng đường thủy phá tan quân của Nguyễn Văn Trị, là phò mã của nhà Tây Sơn đang trấn đóng tạI đó. Năm Nhâm Tuất 1802, đạo quân của Tả Quân Lê Văn Duyệt là một trong hai cánh quân tiến ra xứ Bắc hà ( miền Bắc ) đánh các trận ở Nghệ An, Thanh Hóa, chỉ trong một tháng đã ra đến Thăng Long !
( theo Việt Nam Sử Lược- quyển hạ- Trần Trọng Kim)
Sau này khi Nhà Nguyễn Gia Long lên ngôi, thống nhất đất nước, thì Tả Quân Lê Văn Duyệt được tín nhiệm trấn giữ Gia Định Thành hai lần, nhằm ổn định biên giớI phía Nam và giao thiệp vớI hai nước Xiêm la ( Thái Lan) và Chân Lạp ( CampuChia ngày nay). Chính trong giai đọan này, năm 1813, sau khi cho 10 ngàn quân hộ tống vua Chân lạp là Nặc ông Chân về nước, Đức Tả Quân còn có công hổ trợ xây thành Nam Vang và thành La- Lêm (?) để bảo hộ nước Chân lạp chống vớI quân Xiêm La. Ngòai ra năm 1821,Ngài còn huy động trên 55 ngàn ngườI dân Việt và Miên ở Vĩnh Thanh- Định Tường để tiếp tục công trình Kinh Vĩnh tế của Thọai Ngọc Hầu ( theo Lịch sử khẩn hoang Miền Nam- Sơn Nam )
Trong thờI gian làm Tổng Trấn thành Gia Định, sử sách còn ghi : Lê văn Duyệt làm Tổng Trấn có uy quyền lắm, mà lòng ngườI ai cũng kính phục cả. Chỉ vì ống ấy là quan võ, tính khí nóng nảy, lắm khi ở chổ triều đường tấu đốI không được hợp thể…..
Cũng vì cái tính nóng nảy, cương trực mà tuy có nhiều chiến công trảI qua hai đờI vua : Thái tổ Gia Long và Thánh Tổ Minh Mạng, nhưng đức Tả Quân lạI không được lòng vị vua nào cả!
Ngài Thái Tổ Gia Long thì không hài lòng nhưng nể là bậc khai quốc công thần nên làm ngơ, Còn Vua Minh Mạng thì nhận xét :Lê văn Duyệt xuất thân là kẻ yêm họan, vốn là tôi tớ trong nhà, nhiều lần cho làm đạI tướng. Không ngờ bọn ấy phần nhiều là kẻ kiêu căng, manh tâm phản nghịch, sinh chí làm càn, ăn nói hổn xược……Cũng từ cái Tâm ghét bỏ công thần, mà sau khi đức Tả Quân từ trần đã nổ ra vụ án “ Lê Văn Khôi “ kinh thiên động địa năm 1933. Cái ghét ấy còn đậm đến nổI ngườI đã chết mà Vua Minh mạng cũng không tha : bỏ ngay chức Tổng Trấn Gia định Thành, san bằng ngôi mộ của Tả Quân, dựng trước đầu mộ 8 chử lớn Quyền yểm Lê văn Duyệt chịu hình phạt
Ở đây có một câu hỏI là vì sao vua Minh Mạng lạI ghét bỏ ngài Tả Quân đến như vậy? Theo một điển tích mà các bậc lảo thượng kể lạI trong huyền thọai “ Gia Long tẩu quốc’ thì lúc còn loạn lạc, Vua Gia long có hỏI ngài Tả Quân là :- Sau này có thể lập ai lên làm Thái Tử để nốI ngôi ? Vốn tình thật lạI thẳng thắn, ngài Tả Quân nêu ý kiến của mình là nên lập Hòang Tử Cảnh ( là ngườI mớI 4 tuổI mà đã theo ông gíam mụcPiere Pigneau Be’haine sang Pháp để cầu binh). Có ngườI mách lẻo lạI chuyện này vớI Hòang tử Minh Mạng, nên sau khi được lên ngôi Thánh Tổ của nhà Nguyễn, Vua Minh Mạng đã ghét ông từ đó chứ không phảI chờ đến vụ ngài Tả Quân xử trảm bố vợ của Vua Minh Mạng là Hùynh Công Lý sau này ( nộI dung mà vở kịch Tả Quân Lê Văn Duyệt bắt đầu diễn ở Sài Gòn).
Khi ngài từ trần, theo ông Vương Hồng Sểnh trích lạI trong quyển Điểu cổ hạ kim thi tập thì : có một luồng sáng rực dài và lớn như cây lụa điều từ trong Dinh bay xẹt ra, bay chậm chậm rồI phăng phăng lên hòai, trực chỉ phía mặt trờI lặn rồI biến mất. cả một vùng xóm chợ Đũi và nộI làng Xuân Hòa đều thấy rỏ …..
Không biết điều đó linh ứng như thế nào nhưng cũng ghi lạI đây để trao đổi. Cả đờI ngài Tả Quân có nhiều công lao vớI dân vớI nước, nhưng vì sao khi quy vị lạI chịu cảnh Tru di Tam tộc, mồ mã bị san bằng, tên thì bị đục ra khỏI đền Hiển Trung ( là cái đền mà vua Gia Long cho khắc tên 1.015 vị công thần để thờ ) oan ức như vậy?
Đây là phần tiếp theo của câu chuyện về Ngài Tả Quân Lê Văn Duyệt, không biết có đúng theo quy luật Nhân quã hay không?