Mời các bạn đọc và có ý kiến nhé.

KẾ HOẠCH CHO NGÀY TÀN CỦA PHẬT GIÁO

Bài điểm sách của Allen Carr, LankaWeb,
bản Anh ngữ đăng tại BuddhistChannel bản dịch của Nguyên Tánh


Luân Đôn, Anh Quốc. Một vài hãng dược phẩm ở phương Tây đã tốn nhiều triệu đô (USD) để bào chế và mang ra thị trường một thuốc mới để rồi bị các cơ quan y tế khám phá loại thuốc này có nhiều phản ứng nguy hiểm và bị cấm bán.
Cần thu hồi số tiền đã đầu tư và vì không bán được thuốc ở phương Tây nên một vài hãng thuốc đã đem các thuốc nguy hại này bán ở các nước thuộc Thế giới Thứ Ba, nơi mà quần chúng ít hiểu biết về các vấn đề liên quan đến sức khoẻ và các chính quyền có thể mua chuộc được. Có thể nói rằng Thiên Chúa Giáo cũng giống như vậy.

Vì đã mất nhiều tín đồ ở phương Tây, nhiều giáo phái Thiên Chúa Giáo bắt đầu tìm cơ hội ở các nơi khác. Dĩ nhiên thế giới Hồi giáo là bất khả xâm phạm. Ngay chính nhà truyền đạo lạc quan nhất cũng cho rằng cơ hội truyền bá Phúc Âm đến tín đồ Hồi giáo là con số không. Những đối tượng hiển nhiên là Phi châu, Ần Độ và các nước Phật Giáo ở châu Á.

Hiện nay có nhiều tổ chức truyền giáo Phúc âm chuyên cải đạo các Phật tử. Viện Á Châu Thái Bình Dương Học Phật (Asia Pacific Institute of Buddhist Studies) ở Phi luật Tân đang giảng dạy cho các nhà truyền giáo các lớp học thâm sâu về giáo lý Phật Giáo, ngôn ngữ ở các nước Phật Giáo và tổ chức xã hội ở các cộng đồng Phật Giáo - để hiểu biết rõ kẻ thù.

Hội Liên Hữu Trung Á (Central Asia Fellowship) đặc biệt nhắm tới người Tây tạng. Hội Liên Hữu Truyền Giáo Hải Ngoại (Overseas Missionary Fellowship) gồm những chuyên gia về Phật Giáo và sẵn sàng mở các lớp huấn luyện, trình bày cho các tín đồ Thiên Chúa Giáo cách làm việc có hiệu quả trong thế giới Phật Giáo.

Trung Tâm Phật Học Bình Minh (Sunrise Centre for Buddhist Studies) và Mạng Lưới Nam Á (South Asia Network) là những cộng đồng trên mạng cung cấp cho các nhà truyền giáo các tin tức đầy đủ chi tiết, chính xác và mới nhất để cải đạo các người theo đạo Phật. Đừng hiểu lầm rằng đây chỉ là những nhóm nhỏ, lẻ tẻ. Các tổ chức này rất lớn, có nhiều tiền, được quản trị tốt, và có nhiều nhân viên tận tụy và hăng say với công việc.

Cuốn sách có tựa đề “Các Dân Tộc trong Thế Giới Phật Giáo” (Peoples of the Buddhist World, Piquant Editions, Carlisle, 2004) được xuất bản bởi Paul Hattaway là một trong những người lãnh đạo cuộc tấn công Phật Giáo mới này. Cuốn sách dày 453 trang, cung cấp đầy đủ cho các nhà truyền giáo hồ sơ về 316 nhóm sắc tộc và thổ ngữ theo Phật Giáo ở châu Á, từ nhóm người Nyenpa ở miền Trung Bhutan đến người Kui ở miền Bắc Campuchia, từ nhóm Buriats ở miền cực Đông nước Nga đến người Sinhalese ở Tích Lan.

Cuốn sách cho biết chi tiết từng nhóm, số lượng người trong nhóm, có bao nhiêu người theo Phật Giáo, có bao nhiêu người thực sự hiểu biết và thực hành đạo Phật, nói tiếng gì, sức mạnh của họ và cách vượt qua, các điểm yếu của họ và cách lợi dụng họ, tổng quan về lịch sử, văn hoá và những cách cải đạo tốt nhất.

Cuốn sách có đầy các hình màu đẹp về các dân tộc này, mà đa số ít người biết đến. Điều làm chúng ta rất buồn khi nghĩ đến các người hiền lành, vui cười và vô tội này đang ở trong tầm nhắm của các người truyền đạo xảo quyệt đang nhất quyết phá hoại niềm tin và văn hoá cổ truyền của họ.

Tuy nhiên, cuốn sách của Hattaway cũng hấp dẫn vì cho chúng ta một cái nhìn thoáng qua cái tâm tính kỳ quặc và gíáo lý không kém kỳ quái của các người truyền đạo Chúa. Trong lời tựa, Hattaway hỏi “Có làm Chúa thất vọng không khi ngày nay có hàng trăm triệu Phật tử đang đi vào địa ngục mà không được Phúc âm chứng nhận? Có làm Đấng Cứu Thế thất vọng không khi hàng triệu người đang thờ cúng các thần tượng chết cứng thay vì Đức Chúa Cha vẻ vang trên trời?”

Không có gì lạ khi thấy các người truyền đạo luôn luôn giận dữ và tự vệ, rất tự kỷ và đầy lo lắng. Hàng ngày họ phải sống với niềm tin đầy mâu thuẫn, Chúa của họ đầy tình thương nhưng cũng ném người vào lửa địa ngục bất tận, ngay cả những người chưa bao giờ nghe đến Chúa. Đây là một sự căng thẳng có thật. Giống như một người cứ bơm mãi không khí vào một trái banh bị xì hơi để làm nó tiếp tục căng, họ phải tiếp tục cho rằng đạo Phật chỉ là thờ cúng trống không và không có gíá trị trong khi họ biết rõ điều này không đúng với sự thật. Đây cũng là một căng thẳng có thật.

Trong suốt cuốn sách, Hattaway đã lập lại những điều dối trá cũ mèm, những xuyên tạc và sự thật nửa chừng mà các người truyền đạo đã dùng trong thế kỷ 19 và các người theo đạo Chúa chân chính đã gạt bỏ hơn trăm năm nay.

Hattaway cho rằng các Phật tử, cũng như các ngoại đạo khác, đang sống một cuộc đời trống rỗng và không có ý nghĩa, và họ đang mong chờ để được nghe Phúc âm của Chúa Jesus Christ. Chẳng ngạc nhiên gì khi các thống kê mà tác giả trình bày cho người đọc không luôn luôn chứng minh được điều này.

Ông ta cho biết có vài nhóm Phật tử đã bị trải qua nhiều cố gắng cải đạo trong nhiều năm nhưng họ vẫn giữ đạo của họ. Thí dụ, 32 phần trăm dân Kyerung ở Nepal đã được nghe Phúc âm nhưng chỉ vài người “thấu hiểu” được thông điệp của nó.

Hattaway nói rằng các người Mỹ theo Baptists đã làm việc trong vùng Tovyan ở Miến Điện qua nhiều thập kỷ, nhưng đa số người theo đạo là người Karen. Họ nhận thấy người dân Tovyan hưởng ứng chậm đối với Phúc âm và tình trạng này vẫn tiếp tục cho đến ngày hôm nay.

Các người truyền đạo đã tận tụy làm việc và hy sinh nhiều ở Thái Lan trong vòng 140 năm qua nhưng số người theo đạo Chúa rất ít. Theo Hattaway, có chừng 2000 người truyền đạo ngoại quốc ở Chiangmai - nhiều hơn số người theo đạo Chúa ở thành phố này.

Thật yên tâm khi biết Thái Lan được các người truyền đạo mệnh danh là “mồ chôn” của họ. 21 phần trăm dân Lao Ga đã được truyền đạo nhưng đạo Chúa chưa đạt được kết quả gì. 42 phần trăm dân Lemo đã được nghe về Jesus nhưng niềm tin vững chãi theo Phật giáo và nền văn hoá cô lập của họ đã ngăn chận việc chấp nhận Phúc âm.

Dĩ nhiên nền văn hoá cô lập của Hattaway đã không cho ông ta nhận biết rằng các người Lemo này đã không theo đạo Chúa vì đạo Phật cho họ những món bổ dưỡng tinh thần và trí tuệ mà họ đang cần. Do đó ông ta phải giải thích một cách khác vì sao nhiều Phật tử vẫn còn trong thành phần mà ông gọi là “các người chống đối”.

Theo ông ta, đó là vì lo sợ (trang 217), biếng nhác trí thức (trang 149), tham lam và mù quáng (trang 172) và dĩ nhiên chống đối của ma quỷ (trang 190). Một nguyên nhân khác là mê lầm như trường hợp người Palaung ở miền Bắc Miến Điện đã hoàn toàn sai lầm khi tin rằng họ đã tìm được chân lý nơi đạo Phật (trang 217).

Dĩ nhiên Hattaway cũng đủ xảo quyệt để biết rằng sự bền vững và văn hoá tinh nguyên của các xã hội Phật giáo cổ truyền là những chướng ngại lớn cho công cuộc truyền đạo. Những nội chiến như ở Tích Lan và Campuchia là những món quà của Chúa dành cho các người truyền đạo. Hattaway gọi sự phá hoại và di đời của dân Loba ở Nepal do các cơn lũ to là một cơ hội mà Chúa ban (trang 168).

Như đám ruồi nhặng bu quanh một con vật sắp chết, các người truyền đạo bám lấy các cộng đồng đang bị nguy khốn để kiếm cách cải đạo trong khi ngụy trang công việc của họ dưới hình thức cứu giúp và viện trợ nhân đạo.

Đáng tiếc có nhiều tín đồ Thiên Chúa Giáo chân chính ở phương Tây đã không biết những công tác bí mật này, đã cho tiền World Vision và các hội tương tự dầu các hội này dùng cứu giúp để cải đạo.

Trong khi nhiều Phật tử đã gạt bỏ lời các người truyền đạo, có những người khác lại nghe theo. 31 phần trăm dân Tamangs ở Nepal giờ đây đã theo đạo Chúa. Những người truyền đạo Phúc âm đầu tiên đến Mông Cổ vào năm 1990 và trong vài năm họ đã có hàng ngàn người cải đạo, phần chính là giới trẻ.

Sự tăng trưởng kỳ lạ này hiện nay đã chậm lại nhưng số cơ quan truyền đạo đang hoạt động trong nước đã gia tăng rất nhiều và cho đến nay hầu như vẫn chưa có sách Phật Giáo bằng tiếng Mông Cổ.

Ở Trung Quốc hiện nay, Thiên Chúa Giáo gia tăng mau chóng đến độ không kịp xây các nhà thờ để chứa các người mới cải đạo. Các dân tộc hiền hoà ở miền núi Thái Lan và Lào đang trở thành con mồi, từng nhóm từng nhóm, cho các người truyền đạo.

Các thành công này cũng như nhiều thành công khác đã không phải vì các người truyền đạo không có lương tâm và ngoan cố nhưng vì các Phật tử đã không quan tâm, chậm thấy nguy cơ và lại còn chậm hơn nữa để đối kháng lại một cách có hiệu quả.

Ở Thái Lan, hàng triệu đồng được chi tiêu cho những buổi lễ hoành tráng, những tượng Phật to lớn và vàng lá để che đắp các tháp nhưng hầu như không có ngân khoản gì cho văn hoá Phật Giáo, giảng dạy giáo lý và dịch vụ xã hội cho các sắc tộc miền núi.

Một cơ hội mà Chúa ban cho các nhà truyền đạo là thái độ yếu đuối trong đa phần Tăng đoàn. Một trong những phần cuốn sách có nhiều hé lộ (về trí lực của các người truyền giáo và các tu sĩ Phật Giáo) và đáng lo nhất là đoạn Bryan Lurry kể chuyện ông ta đã từng ở bốn tháng tại một Thiền viện của người Shan ở miền Đông Bắc Miến Điện. Ông ta đã ở đấy để thăm dò cách cải đạo các tu sĩ và đã rời Thiền viện với hy vọng tràn trề.

Tôi lo sợ là sự lạc quan của ông ta không phải là hoàn toàn sai. Vị Trú trì nơi Lurry ở đã cho phép ông ta dạy tiếng Anh cho các tu sĩ (dĩ nhiên là dùng Kinh Thánh làm tài liệu học tập), chiếu một cuốn phim về đời Christ và sau đó có những lớp giảng thường xuyên về Thánh Kinh cho các tu sĩ. Các tu sĩ ở Tây phương có thể cho đó là một thí dụ của lòng khoan dung của Phật giáo, tuy không đúng chỗ.

Tôi nghi là do sự thiếu hiểu biết và thờ ơ đối với mọi sự việc không gây xáo trộn hay trái ngược với các cách hành xử cổ truyền thường thấy trong đa phần Tăng đoàn.

Một phần trong chiến thuật dùng để tìm hiểu suy tư của các tu sĩ, Lurry đã hỏi “những người bạn” một số câu hỏi. Với câu hỏi “Giáo điều Phật giáo nào khó tuân theo nhất?”, vài tu sĩ đã trả lời là không được ăn sau 12 giờ trưa, không được uống rượu và một tu sĩ đã trả lời là khó đạt được Niết bàn.

Với câu hỏi “Nếu có thể thay đổi một điều ngay chính bản thân, đó là điều gì?” Các câu trả lời gồm có mạnh hơn, cao hơn, thay hình dáng lỗ mũi và có da trắng hơn. Khi hỏi tại sao đi tu, không một tu sĩ nói là vì thích Phật Pháp, ngồi thiền hay đời sống tu sĩ nói chung. Thường xảy ra trong thế giới Phật giáo, có thể họ đi tu vì đó là truyền thống buộc họ làm vậy.

Khi Lurry hỏi các tu sĩ có bao giở muốn bỏ tu không thì họ cho biết muốn rời Thiền viện để làm lính trong quân đội dành độc lập cho người Shan … Họ không thấy một mâu thuẫn nào khi biết rằng một tu sĩ không được giết một con muỗi, huồng gì là một người khác. Lurry thú nhận là đã rất ngạc nhiên vì rất ít câu trả lời mà ông ta đã nhận được cho thấy sự hiểu biết thâm sâu về Phật Giáo hay một lòng mộ đạo chân thành.

Sau tám năm sống ở các tu viện tại Thái Lan, tôi buồn mà nói rằng các câu trả lời của các tu sĩ kia đã không làm tôi ngạc nhiên chút nào. Hiện nay thường thường trong đời sống của một vị tu sĩ Phật Giáo chỉ cần học đóng trò, chấp nhận không suy nghĩ các niềm tin truyền thống, những nghi lễ dài bất tận và làm tê đầu óc, dự các buổi phát chẩn và ngủ những giấc dài.

Rất may có nhiều cộng đồng Phật giáo đã chống lại công tác của các nguời truyền đạo nhưng với trình độ giáo dục tôn giáo thấp và thiếu hướng dẫn từ một Tăng đoàn thụ động, thử hỏi họ sẽ còn có thể chống bao lâu nữa? Phải làm một cái gì và phải làm gấp.

Một lời vu khống khác cũ mèm của các người truyền đạo và được lập đi lập lại trong suốt cuốn sách của Hattaway là các Phật tử sống trong sự sợ hãi ma quỷ triền miên. Lời buộc tội này hơi khôi hài vì các người truyền bá Thiên Chúa Giáo thường đổ tội hết cho Satan và bè lũ những gì mà họ không thích.

Lurry nói về kinh nghiệm của chính mình, “Tôi phải thú nhận là các chùa làm tôi sợ hãi. Tôi thấy có nhiều vật làm tôi không muốn vào. Ở một vài chùa có những tượng trông dữ tợn của những con thú có nanh dài và móng nhọn gác cổng chùa. Gác đại điện của nhiều chùa là hai tượng rồng lớn với nhiều đầu ở hai bên cầu thang … Nếu các hình tượng này còn ở ngoài chùa, tôi sẽ còn thấy gì ở trong chùa nữa? Tôi cứ tưởng là các con vật này sẽ sống lại và cố hại tôi “(trang 234).

Tôi có thể hiểu được những người giản dị và thường mù chữ ở các bộ lạc miền núi hoang dã ở Miến Điện có thể sợ các con ma ác độc. Nhưng ông Lurry đã tốt nghiệp trường Đại học Bắc Texas (University of North Texas) mà lại sợ một ít xi-măng và thạch cao được sơn phết để trang trí các chùa Phật Giáo. Thật là quá dễ hù dọa các người truyền đạo Chúa!

Chín trang trong cuốn sách “Các Dân Tộc trong Thế Giới Phật Giáo” (Peoples of the Buddhist World) đã dành cho dân Sinhalese là những thổ dân của Tích Lan và từ lâu một mục tiêu của các người truyền đạo. Dầu có gần 500 năm gần gũi với đạo Chúa, nhưng chỉ có 4 phần trăm theo đạo Chúa mặc dù có nhiều giai đoạn mà tôn giáo của họ đã gặp nhiều bất lợi và bị ngược đãi. Điều này làm các người truyền đạo bối rối và tức giận vì họ chỉ đạt được thành công nhỏ bé trên đảo trung thành với đạo Phật này.

Từ cuối thập niên 1950 Gíáo hội Thiên Chúa Giáo La Mã ở Tích Lan đã ngầm chấp nhận địa vị thiểu số của mình và đa phần đã có thái độ sống chung với Phật Giáo. Giáo hội vẫn tiếp tục các nỗ lực cải đạo nhưng ít sôi nỗi và lễ phép hơn.

Nhưng kể từ thập niên 1990, nhiều tổ chức truyền đạo Tin lành đã tràn ngập Tích Lan và họ có thái độ “không xin, không cho”. Cho đến nay đối tượng cải đạo đa phần là tín đồ Giáo hội La Mã, làm Giáo hội kinh ngạc, nhưng mục tiêu chính vẫn là các Phật tử. Các tu sĩ Phật giáo đang kêu gọi chính quyền ban hành luật cấm cải đạo. Nhưng đây có phải là giải pháp tốt nhất không?

Ta có thể hiểu được việc dân Sinhalese không thích tôn giáo của họ được gọi là thờ cúng ma quỷ Satan, nhất là các người ngoại quốc kể cả các nhà truyển đạo trong nước. Cách đây vài năm, một cao tăng người Sinhalese rất được kính trọng qua đời và quần chúng Phật tử đã thật sự tiếc thương vị sư này. Chính trong thời gian tang lễ của vị sư này, người lãnh đạo một nhà thờ ở ngoại ô Colombo đã đốt pháo, một cách thường dùng để ăn mừng ở Tích Lan.

Lẽ dĩ nhiên, các Phật tử ở quanh nhà thờ này đã rất bực mình, không có bạo động xảy ra nhưng có nhiều lời giận dữ đã được trao đổi. Tôi vô tình chứng kiến cảnh các người dân địa phương đối diện với người lãnh đạo nhà thờ này. Ông ta khẳng định là việc đốt pháo không liên quan đến tang lễ của vị sư nhưng ông đã không có một lý do thuyết phục vì sao ông lại đốt pháo.

Trong suốt cuộc gặp với các láng giềng, ông đã tỏ ra trân tráo, không xin lỗi vì các hành động của mình, và xem thường các nỗi đau của quần chúng. Tôi chỉ biết nói rằng ông ta cho tôi cảm tưởng rõ rệt là ông ta muốn bị cư xử thô bạo hay bị đánh đập để ông ta có quyền có một danh vị mà tất cả các người truyền đạo đều mong muốn – đó là thánh tử đạo đã hy sinh cho Chúa Trời.

Cuốn sách của Hattaway nêu rõ các vụ xô xát bạo động chống lại người theo đạo Chúa ở Tích Lan và các nơi khác và các viêc này đã xảy ra thuờng xuyên hơn. Tuy nhiên, tác gíả đã không nói rõ là chỉ có những người truyền đạo Tin lành, chứ không phải Thiên Chúa Giáo La Mã hay các tín đồ đạo Chúa chân chính, đã gây nên các phản ứng tiêu cực như vậy.

Và lẽ dĩ nhiên ông ta cũng không nói lý do vì sao đôi lúc quần chúng nổi giận với các người truyền giáo Phúc âm. Thật sự nguyên nhân các vụ bạo động là vì tính huênh hoang bất lịch sự của các người này và họ hoàn toàn không có ý thức gì về các niềm tin tôn giáo của người khác. Đây không phải biện hộ cho bạo động mà chỉ cố gắng giải thích vì sao bạo động xảy ra mà thôi.

Thật sự cũng có vài người truyền giáo quá khích đã cố ý gây ra những vụ chạm trán. Tôi có đọc hai bài luận văn về cách truyền giáo từ Tích Lan - một bài nhấn mạnh rằng các thôn làng phải trở thành “bãi chiến trường cho linh hồn” và bài kia nói rằng các tín đồ đạo Chúa “phải đối diện với những người không được cứu rỗi, nếu cần dùng cả vũ lực để bắt họ phải quyết định” .

Đoạn về Tích Lan trong sách của Hattaway được viết bởi Tilak Rupasinghe và Vijaya Karunaratna, hai người truyền giáo nổi tiếng. Họ rất vui nêu rõ các tai họa của Tích Lan - nội chiến, tỷ lệ tự tử cao, tham nhũng, nổi loạn – và dĩ nhiên cho rằng đây là thêm những bằng chứng Phật Giáo đã sai lầm. Rồi họ bạo dạn cho rằng “Ở Chúa mới chữa lành những vết thương do bất công, đàn áp và căm thù sắc tộc …Ở Chúa mới có hy vọng cứu nước, lãnh thổ, ngôn ngữ, văn hoá và dân tộc”.

Đây là một hứa hẹn hấp dẩn mà vài người có thể muốn nghe. Nhưng dĩ nhiên đây là lời hứa cũ mèm rỗng tuếch mà các người truyền giáo luôn luôn hứa ở những nơi mà họ đang cố gắng cải đạo: “Đất nước của các người lộn xộn quá! Các thần linh của các người đã thất bại. Hãy chấp nhận Jesus Christ và mọi việc sẽ tốt đẹp”.

Nhưng có thật đạo Chúa có thể giải quyết các vấn đề xã hội tốt hơn không? Bằng chứng cho việc này rất mong manh. Đạo Chúa đã thất bại hoàn toàn trong việc đem lại hoà bình cho Bắc Ái Nhĩ Lan. Trên thực tế đạo Chúa là nguyên nhân chính của vấn đề. Truyền thống đạo Chúa La-mã và Tin lành lâu đời ở nước Đức đã không ngăn được chủ nghĩa Quốc xã bám trụ ở đó.

Giáo hội Cải cách Hòa Lan (Dutch Reformed Church) ở Nam Phi đã ủng hộ mạnh mẽ chính sách kỳ thị chủng tộc với tất cả các vụ áp bức và tàn ác. Đạo Chúa Phúc Âm rất thịnh hành ở miền Nam nước Mỹ - vùng này được gọi là “Vành đai Thánh Kinh” – và việc này đã không ngăn được nó thành vùng nghèo nhất và kỳ thị da màu nhất nước Mỹ. Và sự phân biệt chủng tộc ở miền Nam biểu lộ rõ ràng nhất vào mỗi buổi sáng Chủ Nhật khi các người da trắng và da đen vẫn còn đi nhà thờ riêng biệt; “Ngợi khen Chúa nhưng thờ phụng Ngài ở trong nhà thờ riêng của các người!”

Cuốn sách của Hattaway ít nhất cũng là một cuộc đánh thức cho tất cả Phật tử chúng ta. Nếu chúng ta không cải tổ Tăng đoàn, không tổ chức tốt hơn và không cố gắng hơn để hiểu biết và áp dụng tôn giáo của chúng ta, thì Ánh Sáng của Á Châu sẽ bị dập tắt.

NHÂN "NGÀY TÀN CỦA PHẬT GIÁO"
GÓP Ý THÊM VỀ CHUYỆN CƯ SĨ NƯỚC TA
Nguyễn Kha


Bài điểm sách “Kế hoạch về ngày tàn của Phật giáo” (Planning the demise of Buddhism) của tác giả Allen Carr được phổ biến trên LankaWeb.com, và sau đó được Việt dịch lại trên một số trang Web Phật giáo trong tháng Bảy vừa qua, đã làm cho một số Phật tử … giật mình ngạc nhiên. Ngạc nhiên vì nội dung của bài điểm sách nầy nhằm cảnh báo về một kế hoạch tinh xảo và hiệu quả của các nhóm Tin Lành tây phương, đặc biệt là tổ chức Asia Harvest(Mùa gặt Á châu)[1] có trụ sở tại Mỹ, đang tìm cách “cải đạo” Phật tử ở các nước Á châu mà Việt Nam, với hơn 10 triệu Phật tử và gần 50 triệu người chịu ảnh hưởng văn hóa Phật giáo, là một trong 7 quốc gia đối tượng bị nằm trong tầm nhắm của họ.
Sau đó, ông Trần Chung Ngọc ở nước ngoài đã có bài phân tích hiện tượng “cải đạo” nầy. Đặc biệt, lại có ông Minh Ngọc ở trong nước phản hồi bài viết nầy của Allen Carr bằng một cách tiếp cận rất khoa học là “xét người thì cũng nên ngẫm lại ta” để mô tả những ““hạn chế và yếu kém” của Phật giáo Việt Nam hiện nay, khiến chúng ta trở thành đối tượng “cải đạo” hấp dẫn của các nhóm Tin Lành. Ông liệt kê bốn lãnh vực bất cập:

- Hoằng pháp: Không thu hút giới trẻ, chùa chiền thưa thớt xuống cấp, tu sĩ quá ít, Phật sự tẻ nhạt đìu hiu.
- Tác phong tu sĩ: Trên tay phì phèo điếu thuốc, quá thân mật với nữ Phật tử, phát ngôn linh tinh, xuyên tạc chính trị.
- Hình ảnh ngôi chùa: Nhà chùa là cơ sở kinh doanh, nơi buôn thần bán thánh mê tín dị đoan.
- Gia đình Phật tử: Quá yếu về số lượng và chất lượng. Cả miền Bắc không có nỗi một đơn vị.

Rõ ràng là ông còn có thể kể thêm nhiều lãnh vực nữa. Cũng rõ ràng là bất kỳ một Phật tử nào cũng có thể nối tiếp ông để kể ra hàng trăm chứng cớ khác, hàng chục lãnh vực khác về tình trạng yếu kém của Phật giáo Việt Nam hiện nay. Ngoài ra, có lẽ vì khuôn khổ giới hạn của bài viết nên không thấy ông đề cập đến điều quan trọng nhất là nguyên nhân nào khiến xảy ra tình trạng nầy, dù cả nôi dung và văn phong đều bộc lộ một cách khẩn thiết mối quan tâm to lớn của tác giả. Nhưng điều tôi đồng cảm nhất, do đó chia sẻ hoàn toàn, với tác giả là ông không viết vì muốn tranh đua dành dựt tín đồ với thiên hạ (đạo Phật làm gì có truyền thống đó !) mà vì, nhìn vào bức tranh nhếch nhác của Giáo hội hiện nay, ông đã vì chính Giáo hội đó mà lo âu cho tiền đồ của Phật giáo Việt Nam.

Thật ra, đi tìm nguyên nhân của tình trạng “hạn chế và yếu kém, … tẻ nhạt và đìu hiu” hiện nay của Phật giáo Việt Nam là một chuyện vừa dễ vừa khó. Dễ vì có quá nhiều nguyên nhân nhìn đâu cũng thấy, và khó cũng vì có…quá nhiều nguyên nhân không biết phải bắt đầu từ đâu ! Cho bài viết ngắn nầy, người viết xin chọn một nguyên nhân mà ai cũng đồng ý, ai cũng thấy rõ, và đã được nêu lên nhiều lần: Đó là sự vắng mặt khó hiểu của một tập thể Cư sĩ trong lòng giáo hội.

Trước hết, theo số liệu của Giáo hội và chính phủ, hiện nay nước ta có khoảng 17.000 ngôi chùa, tự viện, tịnh thất, niệm Phật đường, cơ sở Phật giáo (như Viện nghiên cứu, Câu lạc bộ, Cơ quan truyền thông, tổ chức từ thiện, …). Cứ cho là mỗi đơn vị như thế trung bình có 10 nam nữ cư sĩ, những Phật tử thuộc mọi thành phần và đẳng cấp xã hội, sống chết với đạo, không gọi cũng đến, không bảo cũng làm. Như vậy, chúng ta có một lực lượng hộ pháp khoảng 170.000 cư sĩ. Gấp 3 lần số Tăng Ni, và bằng 1/60 số lượng Phật tử cả nước (nghĩa là cứ 60 Phật tử thì có một cư sĩ, một tỷ lệ có thể tạm chấp nhận được về mặt thống kê cho trường hợp nước ta ).[2]

Nhưng 17 vạn cư sĩ đó không phải là một “tập thể”. Họ hiện diện trong cuộc sống của Phật giáo Việt Nam như một trong “tứ chúng” truyền thống, mang tính cọng sinh đặc thù của Phật giáo hơn là một thành phần có tính vận động và được đoàn ngũ hóa (chặt hay lỏng) trong cơ cấu Giáo hội, dù Giáo hội có hẳn một ban bệ nhân danh họ. Tuyệt đại đa số đến chùa làm Phật sự, nhiệt tình hoạt động trong các công tác nghi lễ hay từ thiện xã hội, tham gia hội thảo và viết những công trình nghiên cứu, … là vì ngôi chùa đó, vì đạo hạnh cá nhân vị Tăng Ni trú trì đó, vì bản chất sinh hoạt đó chứ không phải là kết quả của một chánh sách nhân dụng quy mô của Giáo hội. Tại vì không có giáo hội thì họ cũng xả thân làm Phật sự thôi.

Cho rõ hơn và công bằng hơn, vì Giáo hội không phải là một Tăng đoàn theo nghĩa nguyên thủy thời Đức Phật nên sự tham dự của Cư sĩ trong Giáo hội thời nay không bị ràng buộc bởi những giới hạn theo Phật chế ngày xưa, do đó hiện nay không phải không có thành phần cư sĩ trong cơ cấu hành chánh cũng như trong hoạt động chính thức của Giáo hội.. Nhưng tuyệt đại thiểu số nầy[3] có đủ tính đại diện tương xứng với số lượng và phẩm chất của 17 vạn cư sĩ toàn quốc không, có được tham gia vào quy trình quyết định chính sách và triển khai kế hoạch không, tiếng nói có trọng lượng trong những vấn đề to lớn liên hệ đến sinh mệnh của Phật giáo Việt Nam không. Hay chỉ được quyền “y giáo phụng hành” trong các sinh hoạt cờ quạt xênh xang nặng tính hình thức.

Chúng ta thử xét ba lý do thường được nhắc đến để “biện hộ” cho tình trạng khiếm diện nầy của tập thể Cư sĩ:

Thứ nhất, Truyền thống Phật giáo Việt Nam là như thế - Lịch sử Phật giáo Việt Nam có một số giai đoạn lịch sử là như thế thật, nhưng truyền thống Phật giáo Việt Nam thì không, nội dung giáo lý của Đức Phật và chư Tổ lại càng không. Xa xưa, xin hỏi cụ Tuệ Trung Thượng Sĩ. Gần hơn, xin hỏi cụ Lê Đình Thám hay cụ Thiều Chửu trong phong trào chấn hưng Phật giáo vào những năm 30 của thế kỷ trước. Gần hơn nữa, xin hỏi những Cư sĩ tóc đã muối tiêu của cả một thế hệ 1963-1966 tại miền Nam thì rõ. Vã lại, ngay cả có một truyền thống như thế chăng nữa, thì trong ba tạng kinh điển, có điều nào cấm chúng ta từ bỏ một truyền thống đã lỗi thời, phi chánh pháp và gây nhiều bất cập không ?

Thứ nhì, Nhà nước không muốn sự hiện diện của một tập hợp quần chúng đông đảo và có tính tổ chức như thế - Điều nầy chỉ đúng một nửa. Cấu trúc chính trị và vận hành xã hội của nước ta thật sự là chưa phù hợp cho sự hình thành một tập hợp Cư sĩ quy mô như thế, và vì vậy mà chúng ta đã bị động hòa nhập vào cuộc sống như nó đang là. Nhưng “chưa” bây giờ không có nghĩa là “không” trong tương lai. Những đột phá và khai mở về mặt chính sách, kể cả chính sách tôn giáo nói chung và đối với Phật giáo nói riêng của chính phủ, trong tiến trình phát triển đất nước để hội nhập vào cộng đồng thế giới trong thập niên vừa qua, đã cho thấy giới lãnh đạo Việt Nam đang chủ động cỡi lên một xu thế chính trị - kinh tế sẽ làm thay đổi cấu trúc xã hội nước ta, trong đó một xã hội dân sự chắc chắn sẽ thành hình, tạo tiền đề cho sự ra đời của các tổ chức dân sự. “Đồng hành với dân tộc”, trong trường hợp nầy, có nghĩa là ngay từ bây giờ Phật giáo Việt Nam đã phải chuẩn bị để chững chạc hiện diện trong xã hội dân sự đó, mà bước đầu là thai nghén một tập hợp cư sĩ đúng nghĩa, từng bước triển khai và kiện toàn nó theo với và cùng với tiến độ tăng trưởng của xã hội dân sự đang từng ngày hiển thị trong xã hội hôm nay.

Thứ ba, Bản thân những Cư sĩ Việt Nam không muốn hình thành một “tập thể” cho chính mình - Điều nầy cũng chỉ đúng một nửa ! Vì những điều kiện chủ quan và khách quan ngoài tầm với của Cư sĩ, sau quá nhiều năm sống như một bóng mờ trong sinh hoạt nhà chùa, sau quá nhiều năm khép nép núp sau những bộ tăng bào, thật khó cho người Cư sĩ, và cả cấp lãnh đạo Giáo hội, thoát ra khỏi một ý thức, một tập quán thật lạ lùng: Giáo hội như một cái ghế một chân, và chỉ một chân là đủ rồi ! Làm sao người Cư sĩ có thể khẳng định chính mình và đứng lên “đòi” một vị trí (nghĩa là một bổn phận, một trách nhiệm, một chương trình hành động) khi mà ở miền Bắc, hơn nữa thế kỷ; và ở miền Nam, hơn 30 năm, lao đao lận đận trôi bồng bềnh làm thân phận “ông phổng đá”. Tâm lý, và do đó ý thức, tự xóa mình để tự thủ tiêu đó rất dễ hiểu và dễ thông cảm. Giáo hội không muốn, hoàn cảnh không cho, gặp thời thế, thế thời phải thế. Nhưng đó mới chỉ mới là một nửa, nửa kia như đốm lửa hồng âm ỉ nhưng nóng hổi dưới đám tro. Nửa kia là ý thức trách nhiệm, là lương tâm làm người con Phật, là chức năng hộ pháp phên dậu của Giáo hội, là vai trò “đại sứ” của Đức Phật ngoài cổng chùa và trong cuộc đời … thì vẫn còn đó, huân tập từ những ngày đầu tiên bước đến cổng chùa. Đó chính là “nửa” đã làm cho tập thể Cư sĩ dai dẳng tồn tại để làm đoá sen hồng chìm dưới vũng bùn đợi ngày hồi sinh.

Đến đây, một vấn đề phải được đặt ra là tại sao Giáo hội nói riêng, Phật giáo Việt Nam nói chung, lại cần có một tập thể Cư sĩ quy mô ? Chúng ta có thể liệt kê rất nhiều lý do, nhưng ở đây tôi lại chỉ xin đề cập đến vài lý do trong lãnh vực sử dụng nhân lực (human resource) của khoa quản lý mà thôi:

Thứ nhất là tổng hợp hiệu quả nguồn nhân lực. Thời đại biến thiên với tốc độ vũ bảo, xã hội thay đổi từng ngày trong một thế giới đầy biến động. Không một cá nhân Thầy nào, hay thậm chí cả một đoàn thể Tăng già thanh tịnh nào, lại đủ tri thức và đủ năng lực để một mình quản lý được mọi lãnh vực sinh hoạt của một tổ chức phức tạp như Giáo hội trong một đất nước cũng phức tạp không kém như Việt Nam. Có tổng hợp và huy động được toàn lực tứ chúng may ra mới theo kịp thời đại và đồng hành cùng (chứ không phải lẽo đẽo theo sau) dân tộc. Cứ nhìn các giáo hội Công giáo và Tin Lành [4] , cứ nhìn một công ty đa quốc gia, cứ nhìn một bộ trong chính phủ thì sẽ thấy tính tổng hợp trong chính sách nhân dụng của họ là đa nguồn và đa năng như thế nào. Tại các nước Tây phương, nhất là tại Mỹ, một trong những lý do chính khiến Phật giáo khởi sắc là nhờ họ có những “giáo hội” nhẹ nhàng đơn giản, các Thầy chỉ đóng vai trò biểu tượng đạo hạnh và hướng đạo tâm linh, còn hoạch định, triển khai và điều hành tất cả các kế hoạch tu học và hoằng dương hầu hết đều do tập thể cư sĩ đảm nhiệm. Trong khi đó thì sinh hoạt của Giáo hội ta, vì trong cơ cấu hầu như chỉ có quý Thầy mà thôi, thì đơn điệu, nghèo nàn, lạc hậu và trì trệ chỉ vì giai tầng lãnh đạo được thiết kế để nắm hết mọi khâu quản lý. Trừ ra, nói như một Thầy lãnh đạo trong Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ VI về vấn đề tu chỉnh hiến chương rằng “tất cả đều tốt rồi, cần gì phải thay đổi”, thì không còn gì phải bàn thêm nữa !

Thứ nhì là phân bố hợp lý nguồn nhân lực. Quý Thầy được đào tạo và sau đó chỉ hành hoạt như một “chuyên gia” về các vấn đề tâm linh. Tu và hành Phật pháp. Quý Thầy không phải là chuyên gia quản lý, nhất là quản lý những lãnh vực “ô trọc”, vừa phức tạp vừa nhiều cạm bẫy của tam độc và bát phong của đời thường. Trong các lãnh vực nầy (hành chánh, tài chánh, nhân dụng, văn học nghệ thuật, thương mãi, y tế công cọng, công nghệ, ngân hàng, kinh doanh, truyền thông, quan hệ quốc tế, ngoại ngữ, tin học, giáo dục, …) quý Thầy làm sao “giỏi” bằng các Cư sĩ được huấn luyện bài bản và nhiều kinh nghiệm hành nghề được. Vả lại, ngay cả quý Thầy có giỏi hơn chăng nữa, thì đó cũng là những lãnh vực chỉ làm cản trở con đường tu học của quý Thầy mà thôi. Phật có dạy mỗi Tăng sĩ một ngày phải dành ra 30% thời gian để lo vấn đề quản lý chuyện đời không ? Như vậy còn thời giờ đâu mà tu, vốn là mục đích tối thượng khi quý Thầy xuất gia. Có 17 vạn chuyên gia giỏi tay nghề mà quý Thầy không dùng lại bỏ đường tu để lăn xả vào đấy thì cũng lạ thật ! Có vẽ như các Thầy phải chọn một trong hai con đường: hoặc làm nhà tu hành hoặc làm nhà quản lý, không thể vẹn toàn cả hai được.

Thứ ba là trình hiện hình ảnh nguồn nhân lực như một khẳng định của Chánh pháp. Trong khoa học quản lý, đặc biệt trong lãnh vực … tiếp thị, ai cũng biết một trong nhiều yếu tố để thuyết phục khách hàng là chất lượng của sản phẩm. Mà “sản phẩm” trình hiện tiêu biểu của Phật pháp để làm tốt đạo đẹp đời chính là tứ chúng Phật tử. Họ là biểu hiện sinh động nhất để biết đâu là chánh pháp đâu là tà giáo. Trong tứ chúng, quý Thầy là một trong tam bảo, quần chúng chỉ đứng xa ước mơ không với tới được, như chiếc xe Rolls Royce 2 triệu Mỹ kim biệt lệ. Cũng trong tứ chúng, đông đảo đa phần trong 10 triệu quý Phật tử là người sơ cơ mới nhập đạo, đứng giữa hai ngưỡng cửa văn hóa mê tín và chánh pháp giải thoát, như chiếc xe Dream chập chùng di chuyển, chạy nhanh như xe hơi nhưng vẫn phải dãi nắng dầm mưa. Cả hai “sản phẩm” nầy, trước mắt quần chúng “khách hàng”, chưa tiêu biểu được tính phổ quát mà lại đặc thù của Phật giáo. Họ cần nhìn và đánh giá chiếc xe hơi Toyota Camry, họ cần nhìn và đánh giá tập thể Cư sĩ để làm một sự chọn lựa tâm linh cho bản thân họ, gia đình họ, dân tộc họ. Tập thể Cư sĩ là một tập thể rất đạo nhưng cũng rất đời, tương đối hoàn chỉnh trên cả hai mặt đạo lẫn đời. Nhìn họ tu tại gia hành tại chợ, ta biết được nội dung và hiệu quả của giáo pháp mà họ tu, ta biết được hướng đi và sức mạnh của giáo hội mà họ theo.

Trong phần trên, người viết đã cố gắng trình bày ba luận điểm để giải hoặc tình trạng khiếm diện của tập thể Cư sĩ Việt Nam, cũng như nêu lên ba lý do để biện giải cho sự cần thiết của tập thể nầy trong lòng Giáo hội. Để kết thúc, người viết chỉ có một ước mơ. Rằng 4 năm nữa, vào cuối năm 2012, tại đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ VII, tập thể Cư sĩ sẽ có mặt ít nhất là 30% trong cơ cấu Giáo hội Phật giáo Việt Nam, từ lãnh đạo trung ương đến lãnh đạo cơ sở. Có mặt một cách có thực chất, có quyền lực, có trách nhiệm để cùng với quý Thầy Cô chung sức phát triển một cách đúng hướng và bền vững lâu đài Phật giáo Việt Nam.

Nếu được như vậy, lúc đó, Phật tử và Giáo hội sẽ có thể mĩm cười an lạc trước hàng trăm “Kế hoạch cho Ngày tàn của Phật giáo” đến từ bất kỳ nguồn thế quyền hay giáo quyền nào. Nhưng đó là chuyện phụ, chuyện chính là sự hiện diện của một tập thể Cư sĩ trong lòng Giáo hội sẽ không những khẳng định được Phật giáo đồng hành với dân tộc, mà còn chứng tỏ lãnh đạo Phật giáo có viễn kiến, đi trước cả dân tộc trong lãnh vực thiết kế và quản lý thành công được một mô thức nhân dụng đa nguồn.

Nguyễn Kha, 8/2008

Ghi chú:

(1) Asia Harvest [ http://www.asiaharvest.org/ ] là một hội thánh Tin Lành liên phái, hoạt động tại nhiều nước Á châu với mục đích truyền đạo đến các sắc dân thiểu số. Hội thánh nầy hợp tác với cấp lãnh đạo Tin Lành địa phương, giúp họ gia tăng lượng tín đồ trong các sắc dân “lạc lối”. Địa bàn hoạt động của Asia Harvest bao gồm các nước Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Myanmar, Nepal, Bhutan và Bắc Ấn. Hiện nay, có vào khoảng 1,000 cộng đồng dân tộc thiểu số là đối tượng truyền đạo và cải đạo trong 7 quốc gia nầy. Asia Harvest có trụ sở trung ương tại thành phố Bradenton, tiểu bang Florida, Mỹ, và văn phòng đại diện tại 6 nước Úc, New Zealand, Anh, Đức, Singapore và Malaysia. Tại Việt Nam, trong năm 2008, Asia Harvest đang tiến hành công tác dịch và in đại trà bản Kinh Thánh bằng tiếng Hmong để phân phát cho công đồng nầy trong quá trình truyền đạo.

(2) Con số do chúng tôi phỏng đoán một cách không được khoa học lắm vì không biết Giáo hội đã tiến hành một cuộc nghiên cứu để xác định số lương cư sĩ toàn quốc chưa. Nếu có, xin Giáo hội công bố để Phật tử có dữ liệu làm việc.

(3) Hiện nay, hình như có 4 cư sĩ trong tổng số hơn 170 thành viên của Hội đồng Trị sự Trung ương của Giáo hội. Tỷ lệ là 2.3%. Còn tỷ số trung bình ở các cơ sở địa phương thì không biết được.

(4) Tại Mỹ, các nhà thờ và “giáo phận” Tin Lành đều do các Tín hữu thành lập và điều hành. Các Mục sư được “mời” đến theo một khế ước để lo phần tâm linh và chỉ phần tâm linh mà thôi. Ban điều hành do cộng đồng tín hữu địa phưong bầu lên, có quyền duy trì hay truất nhiệm một Mục sư tùy khả năng và đạo đức của vị Mục sư nầy. Đây có lẽ không phải là một mô thức tốt cho Phật giáo Việt Nam, người viết chỉ nêu lên như một minh họa để nhấn mạnh về vai trò của “Cư sĩ” trong một cộng đồng tôn giáo.

Ý KIẾN ĐỘC GIẢ

Ngô Đôn Uy - TP. Hồ Chí Minh (ngodonuy...@gmail.com)
Thưa Quý Thầy!

Tôi tên Ngô Đôn Uy. Tôi từ nhỏ đã có Pháp danh, hay đi chùa ở Kiên Giang. Sau này lớn lên tôi sống TP.HCM, tôi rất ít đi chùa vì tìm không được chùa nào tu cho đúng nghĩa, thanh tịnh và sống hết lòng vì đạo pháp và chúng sinh. Tôi bước vào chùa, mắt tôi chỉ nhìn thẳng vào tượng Phật, lễ Phật rồi về ngay chứ không dám nhìn thấy cảnh sinh hoạt trong chùa. Nhiều khi phát ngôn ra mà mình mang cái tội. Thế là tôi không đi chùa nữa.

Tôi nghĩ "ngày tàn Phật giáo" nằm ngay trong gia đình của chúng ta chứ không đi đâu xa cả. Vì sao, trong một gia đình có nhiều người theo nhiều đạo khác nhau. Tại sao các thành viên trong gia đình thấy cái tốt của đạo khác mà ko học theo "vì tôn giáo nào cũng dạy điều tốt cả" nhưng ai dạy tốt hơn thì theo học thôi. Đó là quy luật tự nhiên.

Tôi đọc rất nhiều bài góp ý trong mục "ngày tàn Phật giáo, cải đạo sang Kitô giáo, và Phật giáo Nhật Bản ..." Bản thân tôi cũng muốn góp vài suy nghĩ tâm tư nhưng chúng ta cứ loay hoay nhau trên diễn đàn bàn nhiều vấn đề. Điều này rất quý, rất tốt.

Trước hết, tôi muốn Ban biên tập trang Website này, Quý Thầy hãy tổng hợp các bài góp ý lại gởi trực tiếp đến GH Phật Giáo VN. Muốn làm tốt điều gì thì phải bộ máy từ trung ương, tỉnh thành đến địa phương sau cùng, cũng giống như" Ông bà tốt, cha mẹ tốt thì con cái ắt hẳn sẽ tốt theo".

Tôi rất muốn nghe Đức Pháp Chủ GHPGVN trả lời cho toàn thể Phật tử VN về những vấn đề góp ý của Phật giáo VN hiện nay để từ đó hơn 10 triệu người con của Phật sẽ bổ sung thêm ý kiến cho GHPG ngày càng hưng thịnh hơn. Xin chúc sức khoẻ. Xin chào Qúy Thầy.



Vũ Hồng Hoa - TT. Huế (honghoav...@hotmail.com)

Tôi nhất trí với tác giả Nguyễn Kha rằng không có lực lượng cư sĩ mạnh thì Giáo hội nói riêng và Phật giáo Việt Nam không thể đứng vững và phát triển bền vững được. Cứ tạm coi cư sĩ là các Phật tử thông hiểu giáo lý, dành nhiều thời gian cho phát triển Phật pháp. Vậy thì lực lượng cư sĩ đó có đóng góp gì cho Giáo hội và Phật giáo?

- Họ là những người hoằng pháp tốt nhất, vì họ có ưu thế thâm nhập sâu rộng vào các tầng lớp xã hội, liên hệ trực tiếp với xã hội. Họ có thể hoằng pháp bằng tư cách đạo đức, lối sống, hoằng pháp bằng việc chia sẻ Phật pháp, cung cấp thông tin, văn hóa phẩm, cứu trợ người khác.

- Họ là những người có chuyên môn, khả năng trên nhiều lĩnh vực cần cho Giáo hội và Phật giáo. Là nhà chính trị, họ tạo điều kiện, môi trường, thuận duyên, giúp xây dựng chiến lược phát triển Phật giáo. Là doanh nhân, họ đóng góp tịnh tài, tài trợ cho hoạt động Phật sự, khả năng quản lý, điều hành, tổ chức của giáo hội. Là giáo sư, giáo viên, họ nghiên cứu Phật pháp, giảng dạy Phật pháp và đóng góp ý kiến cho Phật sự. Là Văn nghệ sĩ, họ sáng tác, biểu diễn và truyền bá văn hóa Phật giáo, thu hút mọi người. Là thanh thiếu niên, họ tiếp nối truyền thống, duy trì và mang lại sức sống mới cho Phật giáo.... Các giới đều có những tiềm năng to lớn đóng góp cho Phật giáo.

Thế thì Giáo hội đã thấy tiềm năng to lớn ở lực lượng cư sĩ chưa, và đã có biện pháp gì để tận dụng và phát huy tiềm năng to lớn ở cư sĩ?

Đáng tiếc câu trả lời là chưa. Giáo hội vẫn như một ốc đảo của quý thầy, nhưng đó không phải là ốc đảo của sự hội tụ và năng lực tâm linh. Đó chỉ là ốc đảo của hành chính rời rạc, lỏng lẻo. Đó chỉ là ốc đảo của hình thức ban bệ.

Giáo hội chưa có một hướng đi, một chiến lược rõ ràng cho việc huy động sức mạnh của cư sĩ cho tiền đồ Phật giáo. Người tài phải được trọng dụng. Theo tôi, không sớm thì muộn, nếu không muốn bị tụt hậu, đào thải hoặc bỏ rơi, Giáo hội nên có những giải pháp cụ thể. Dưới đây là một số gợi ý:

- Nên thành lập một Hội đồng tư vấn, với các ban tương ứng với các ban của Giáo hội. Hội đồng này tập hợp các cư sĩ và không cư sĩ, có khả năng tương ứng với các lĩnh vực hoạt động của Giáo hội. Hội đồng này sẽ làm việc trực tiếp với các ban ngành của Giáo hội, và do văn phòng Giáo hội hỗ trợ hoạt động.

- Đa dạng hóa các hình thức sinh hoạt của Phật tử, không đặt nặng vào tổ chức, mà đặt nặng vào hình thức sinh hoạt, khả năng kết nối.

(phattuvietnam.net)
Trao đổi cùng ông Nguyễn Kha
Như Bình, TT Huế
Tôi xin có đôi lời trao đổi cùng ông Nguyễn Kha nêu ra liên quan đến vai trò của cư sĩ trong Giáo hội.

Trước hết, tôi muốn trao đổi với ông về “ba lý do thường được nhắc đến để “biện hộ” cho tình trạng khiếm diện của tập thể Cư sĩ”. Trong ba luận điểm của ông, xin hỏi:

Về luận điểm thứ nhất, xin ông cho biết trong số 17 vạn cư sỹ mà ông đơn cử, có bao nhiêu cư sỹ hiểu (tri), thực tập (hành), và trọn đời cống hiến vô điều kiện như các cụ Tuệ Trung Thượng Sỹ, Lê Đình Thám, Thiều Chửu? hay trong 17 vạn cư sỹ ấy thì có đến 99% trong số họ phải bận bịu lo cho gia đình vợ con từ sáng đến trưa, từ trưa đến tối, thế thì họ có bao nhiêu thời gian để hộ trì Tam Bảo? Xin ông vui lòng chỉ cho biết truyền thống nào là “lỗi thời, phi chính pháp và gây nhiều bất cập”?

Về luận điểm thứ hai, Phật dạy rằng: “Quá khứ không truy tìm. Tương lai không ước vọng. Chỉ có pháp hiện nay. Tuệ quán chính ở đây…” hay Cổ đức dạy: “Sống ngày nay biết ngày nay, xuân thu ngày ấy ai hay làm gì.” Làm gì mà ông phải bận tâm đoán già đoàn non tương lai chính trị VN vậy? Ông có phải là Ủy viên Bộ Chính Trị đâu để có thể hoạch định tương lai chính trị VN?

Về luận điểm thứ ba, có thể nói trong ba luận điểm mà ông trình bày thì đây là luận điểm mù mờ nhất của ông. Nó vừa phản ánh thiếu trung thực tâm lý tốt đẹp của cư sỹ VN, lại vừa nêu ra sự mâu thuẫn giữa lý tưởng cống hiến và tâm lý háo danh. Phải chăng cư sĩ phải được hưởng quyền, danh, và lợi, chứ không phải “sống như một cái bóng mờ trong sinh hoạt nhà chùa … và khép nép núp sau những bộ tăng bào”, nghĩa là phải “có thực mới vực được đạo” và cư sỹ cũng phải hưởng quyền, lợi, và danh ngang hàng với tu sỹ trong một tổ chức giáo hội. Trong khi đó, chư tôn đức giáo phẩm chỉ lo phục vụ, cống hiến mà không nghĩ gì đến quyền, lợi và danh.

Tiếp theo, đề cập đến ba lý do để “biện giải” cho sự cần thiết của một tập thể cư sỹ của ông, tôi xin lần lượt trao đổi với ông như sau:

Về lý do thứ nhất, ông dẫn chứng là tại các nước phương Tây, nhất là tại Mỹ, một trong những lý do chính để Phật giáo khởi sắc là nhờ họ có “giáo hội” nhẹ nhàng đơn giản, các Thầy chỉ đóng vai trò biểu tượng đạo hạnh và hướng đạo tâm linh.

Theo tôi được biết, ở Mỹ, nhất là các chùa của người Việt, hẳn ông biết có nhiều cảnh chùa chiền tan nát, nhân tâm ly tán cũng bởi các Ban hộ tự xem các thầy như ông từ giữ chùa này?

Ở chùa trong nước cũng vậy, ở một số những chùa trong nước không có tăng ni giữ cương vị quản lý trụ trì, cảnh “Phật sự tẻ nhạt, đìu hiu”, cảnh bè phái chia năm sẻ bảy trong Ban hộ tự, cảnh chùa rách nát vì sự mất uy tín của Ban hộ tự đối với quần chúng Phật tử là điều có thật.

Trên thực tế, số đông Phật tử không thể đặt trọn niềm tin vào sự quản lý tài chính và chùa chiền do cư sỹ nắm giữ. Họ chỉ đặt niềm tin vào các vị thầy.

Về lý do thứ hai, tôi nghĩ, chẳng có thầy nào tranh giành hơn thua với Phật tử.. Sự thật, tất cả những lĩnh vực (hành chính, tài chính, nhân dụng, v.v…), hiện nay các thầy đều có thể nắm bắt và vận dụng chúng một cách linh động, uyển chuyển và sau lưng các thầy luôn có hàng tá cư sỹ chân chính âm thầm trợ lý, tham mưu cho quý thầy mà không đòi hỏi bất kỳ một quyền, lợi và danh nào.

Hơn nữa, tu không có nghĩa là trốn đời, ăn bám xã hội và làm ông từ giữ chùa mà phải lăn xả vào đời “ô trọc” để cống hiến, phục vụ nhân sinh. Sự cống hiến và phục vụ nhân sinh chính là thước đo khả năng tu tập, và hạnh nguyện độ tha bên trong của người tu sỹ Phật giáo. Còn nếu chỉ làm “biểu tượng đạo hạnh” để cho thiên hạ nói sao nghe vậy, gọi dạ bảo vâng, thì có lẽ PGVN chắc cũng tiêu vong từ lâu rồi.

Về lý do thứ ba, Đức Phật khuyên rằng tứ chúng đồng TU chứ không phải tứ chúng đồng LÃNH ĐẠO, đồng QUẢN LÝ. Trước hết, cư sĩ nên “đòi” đồng TU thì có lẽ thích hợp hơn là “đòi” đồng LÃNH ĐẠO, đồng QUẢN LÝ. Bởi vì đòi đồng lãnh đạo và đồng quản lý thì quả thật, quần chúng Phật tử khó mà tin cậy.

Vài lời trao đổi với ông để cùng suy nghĩ thêm về vai trò của người cư sĩ trong Giáo hội nói riêng và Phật giáo Việt Nam nói chung.

Như Bình

Các bạn có thể vào trang web này để tham khảo thêm:

http://www.thuvienhoasen.org/index-diendanphatphap.htm