Kính thưa quý vị,

Hôm nay MKCS xin phép được đăng lại bài biên khảo nói về cầu cơ của nhà văn Đông-Hồ Lâm Tấn Phát, đăng trên tạp chí Nam Phong số 171 ra tháng 4 năm 1932, cách đây hơn 76 năm.

Bài báo này nguyên có tên là " Chuyện cầu Tiên ở Phương Thành ". Trong bài này tác giả có nói rằng đây là quang cảnh của một buổi cầu cơ mà ông được tham dự vào hai mươi năm trước, tức là vào khoàng năm 1912 và lúc này Đông-Hồ được 24 tuổi ( ông sinh ngày 10/3/1936 ). Về hai chữ " Phương Thành " hiện tôi chưa tìm hiểu được chính xác là địa danh của vùng nào. Nhưng chắc chắn đây là địa danh một vùng thuộc Hà Tiên, quê nhà của tác giả, khi ông gọi bằng hai chữ " tệ ấp ". Mong rằng sẽ sớm được một bậc cao minh chỉ giáo thêm cho.

http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%...C3%A0_th%C6%A1)

Dưới đây là nguyên văn, đến từng dấu phẩy, phần trong ( ) là của MKCS.


Cầu-Tiên hay là Phụ-Tiên là một cuộc chơi tiêu khiển của các nhà Nho, phái sĩ phu ta ngày xưa. Cuộc chơi này khởi thủy là tự bên Tàu truyền sang, nên thường thấy những bài luyện đồng, những phù chú trong sách Vạn-Pháp-Quy-Tông và cách sách khác thỉnh thoảng cũng có thấy chép.Truyền sang nước mình chắc cũng có cải cách đi nhiều mà mỗi nơi có lẽ cũng đều có khác nhau cái cách xếp đặt, nên bài này là chỉ chuyên nói về cuôc phụ-tiên ở tệ ấp Phương Thành mà thôi. Có khác với các nơi khác một đôi chổ thì cũng xin độc giả lượng cho vậy, vì đây không phải là bài khảo về cuộc cầu tiên ở nước Nam. Nhưng chắc cũng trong đại đồng tiểu dị, tưởng cách biệt cũng chẳng có cách biệt là bao nhiêu. Lại cầu tiên nguyên là một cuọc chơi tiêu khiển, nên những lễ nghi trong cuộc cũng đan-giản chẳng có phiền phức gì. Có phiền phức bày đặt thêm ra vẽ rộn ràng đó, là bởi người sau này mà thôi.Những quang cảnh trong bài này là thuộc về hai mươi năm về trước ( 1912 ) mà tôi được hân hạnh trong thấy một vài lần, buổi còn sót lại, hoặc là các bậc phụ huynh kể nhắc cho nghe. Ngày nay ( 1932 ) thì đã khác rồi, mà lạ gì mỗi cái phương diện gì ở xã hội mình bây giờ đều đổi cái tính chất cũ hết cả, có còn đó cũng chỉ là còn hơi hám mà thôi, chẳng những là một chuyện phụ tiên này.

MỤC ĐÍCH CUỘC PHỤ-TIÊN.

Những chuyện mê tín thuọc về nghĩa thần bí, nhà Nho nguy6en là phái duy lý triết học, không bao giờ chịu tin, nhưng có cuộc phụ tiên là rất sùng thượng, thì có tín ngưỡng nữa cũng là tín ngưỡng một cách ngờ vực mơ màng mà thôi. Mục đích cố ý là một cuộc tiêu khiển thanh tao mà là mọt cuộc tiêu khiển lấy văn chương làm phong-thú để thưỡng thức. lại cũng lấy văn chương làm bằng cứ. Nếu có sẳn được văn chương thanh-dật hùng-kỳ thì đó mới là thơ tiên, néu không thì tức khắc không nhận, mà cho là quái là giả. Hoặc giả nói : nhà Nho thường nghe có bốn cuộc vui là cầm, kỳ, thi, tửu kia, có tiêu khiển cũng chi là trong phạm vi bốn cuộc ấy mà thôi, sao lại có cuộc phụ tiên ghép vào, e có phiếm chăng. Nhưng không phải, đành là có bốn thú kia, nhưng bốn thú ấy ở các nhà Nho hào phóng thì mới kiêm được cả mà thôi, chớ nhà Nho đạo đức, nhà Nho giản dị cũng có người không lấy làm thích cho là không phải thực cuộc vui có thể di dưỡng tính tình người ta được. Rượu thì có người uống, lại có người không uống, còn nghề đàn, nghề cớ thì có người chơi lại có người không chơi, lấy làm bó buộc, cho rằng hai kẻ ấy làm ghìm cái tâm trí người ta mà không được khoáng đạt thẳng thích, lại thường làm tổn mất thì giời, có phương hại đến chức nghiệp. Duy nghề chơi thơ mới là cái chí-thú bản-lĩnh của phái sĩ phu. Nhưng chơi thơ phàm mãi thì cũng chán, lại muốn chơi thơ tiên. Vì thế mà có cuộc cầu tiên, phụ tiên vậy.

Mục đích cuộc phụ tiên nguyên là tiêu khiển, nhưng cũng có khi nhân đó mà xin thuốc hoặc hỏi tiên-cơ, những chuyện thuộc về tương lai. Bởi thế nên gần đến kỳ thi thỉ trong làng Nho, cuộc cầu tiên thịnh lắm, trước là muốn tập cho quen cái thói hạ bút thành văn, sau cũng là muốn cái số phận ở chổ lều chiếu thế nào nữa. Phương diện xã hội ngày một phiền phức , người kiệm của hiếm, lại hồn phong-nhã thì ngày một tiêu-trầm, nên sau này gần đây kết quả cuộc cầu tiên chỉ là để xin thuốc mà thôi ( bây giờ là xin số ! ). Đó là sự bắt buộc phải thế, thuốc phàm đã cùng phương rồi tìm hỏi thuốc tiên, chứ cũng ít ai nhàn hạ bày đặt ra cuộc tiêu khiển như xưa nữa. Hỏi chuyện tương lai hay cầu xin phương dược thì đã thấy nhiều phen linh ứng. Thơ đã là thơ tiên thì thuốc tất cũng là thuốc tiên vậy.

CẢNH ĐÀN TIÊN
Xin để ngày mai pót tiếp, giờ phải đi rồi quý vị ơi.

Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương.