“Thực nghiệm nhanh” – “Án tử” cho ngoại cảm giả danh!
Thứ tư, 3/10/2007, 07:00 GMT+7

Bạn sẽ làm thế nào để biết được nhà ngoại cảm trước mặt mình là thật hay chỉ là giả danh? Rất đơn giản! Bạn hãy dùng những cách kiểm tra rất dễ làm dưới đây là có thể biết được sự thật. Đại tá, Nhà nghiên cứu Đỗ Kiên Cường, công tác tại Viện Vật lý Y Sinh học - Trung tâm Khoa học kỹ thuật và Công nghệ Quân sự- Bộ Quốc phòng sẽ giúp các bạn xác nhận nhanh những gì bạn hồ nghi…




Tất cả những trò nhố nhăng hư ảo


Như đã trình bày trong bài “Thực hư ngoại cảm tìm mộ: Cái nhìn khoa học chân chính”, “ngoại cảm tìm mộ” là một hiện tượng không chỉnh trong danh xưng, phản khoa học về quan niệm và không đáng tin cậy khi thu thập bằng chứng và kết luận.


Xin khẳng định rằng, bất cứ ai tuyên bố có thể tìm mộ do “nói chuyện với người chết”, “giao tiếp với cõi âm”… đều là người lừa gạt không hơn không kém.


Vậy có thể vạch trần sự lừa gạt như thế nào? Bài bản thì có thể dùng một trong nhiều cách như tổ chức thử nghiệm có kiểm soát để cắt sự truyền tin qua năm giác quan (chẳng hạn đưa thông tin về người chết qua giấy, thân nhân người chết không tiếp xúc trực tiếp với nhà ngoại cảm để tránh bị khai thác thông tin qua các kỹ thuật sẽ được trình bày dưới đây), thực nghiệm với các trường hợp thật giả lẫn lộn (như chôn một hài cốt trong ngôi mộ thật kèm với chín mộ giả), xét nghiệm ADN và nhiều cách khác mà có thể người viết bài này chưa biết. Còn để “trắc nghiệm nhanh”, đơn giản thì chúng ta cần biết những cách thức mà giới “ngoại cảm” thường dùng để thu thập thông tin.


Các “kỹ thuật” lấy tin của “Ngoại cảm giả danh”


Về nguyên tắc, giới đồng cốt hay bói toán có thể moi tin từ chính thân chủ qua ba kỹ thuật chủ yếu sau đây: đọc nóng, đọc ấm và đọc nguội.


1. Đọc nóng (hot reading):


Đọc nóng là cách lấy tin trước khi thực hiện cầu hồn hay bói toán. Khi được đề nghị xem bói, thầy bói có thể kêu mệt (chẳng hạn vì đã bói cho nhiều người) và đề nghị người đi xem bói hôm sau quay lại. Rồi thầy cho người bám theo và dò hỏi những thông tin cần thiết (ở bà bán nước đầu ngõ!). Hôm sau vừa đến, nhiều khả năng thân chủ sẽ choáng váng khi thày nói vanh vách về tên tuổi, nghề nghiệp, gia cảnh của mình! Sau đó thì thầy nói gì thân chủ cũng tin. Đây là kỹ thuật mà cô đồng Phương tại Thanh Hóa thường áp dụng, khi mọi người phải chầu chực mãi mới được nói chuyện với “vong”, để đội ngũ cò mồi của cô moi tin.


2. Đọc ấm (warm reading):


Đây là sự áp dụng các nguyên tắc tâm lý chung cho một trường hợp cụ thể. Khi thấy vết đeo nhẫn ở tay thân chủ, thầy bói sẽ nói thân chủ gặp rắc rối trong hôn nhân. Các cô gái trẻ được phán về những trở ngại trong tình yêu hay thi cử; đàn ông trung niên được khuyên nhủ về công danh hay tiền bạc; phụ nữ có tuổi ăn mặc sang trọng thường được thông cảm về chuyện chồng mèo mỡ; thời gian vừa qua, khi thị trường chứng khoán trầm lắng, người giầu có, năng động thường được phán là mắc vào chuyện chứng khoán…



Chỉ là cách "biểu diễn" để moi tiền của bạn

Giới đồng cốt Mỹ thường tuyên bố, người chết thấy đau đầu hay đau ngực. Tuyên bố này dễ được thân nhân người chết đồng tình vì đột quỵ não và nhồi máu cơ tim là những nguyên nhân tử vong hàng đầu tại đây.


Giới đồng cốt nước ta thường nói bên cạnh hài cốt liệt sĩ thời chống Pháp có “vài cái cúc áo”, xuất phát từ thực tế cúc áo thời đó khó phân hủy hơn. Đó chỉ là kết quả của những chiêm nghiệm xuất phát từ hiện thực, chứ không phải do “nói chuyện với người chết” hay do thấu thị, “nhìn xuyên đất đá”. Nói chung kỹ thuật này rất thiên biến vạn hóa, nên chỉ có thể nhận ra một “phiên bản” của nó khi khảo sát từng trường hợp cụ thể mà thôi.


3. Đọc nguội (cold reading):


Đọc nguội là kỹ thuật tinh xảo nhất mà giới đồng cốt hay bói toán có thể sử dụng. Trong bài báo “Thuyết phục người lạ rằng bạn biết tất cả về họ như thế nào?” trên tạp chí Người yêu cầu nghi ngờ của Ủy ban điều tra khoa học các tuyên bố về hiện tượng dị thường CSICOP tại Mỹ, tập 1, số 2, năm 1977, nhà tâm lý Hyman đã trình bày chi tiết về kỹ thuật này.


Đó là kỹ thuật lấy tin từ chính thân chủ bằng nhiều phương cách như nói lấp lửng nước đôi, đọc ngôn ngữ cơ thể… (thầy bói hay cô đồng thường nói tràng giang đại hải, khi gặp thông tin khớp, ta thường nhướn mày, chớp mắt, rung cơ, thở nhanh… nên cô đồng nắm được. Giới chuyên môn gọi là hiệu ứng Hans thông minh, khi ngựa Hans tại Berlin đầu thế kỉ 20 “biết làm toán” do đọc ngôn ngữ cơ thể người đối diện).


Cô đồng Phương tại Thanh Hóa thường nắm tay thân chủ khi nói chuyện với “vong” chính là để phát hiện sự rung cơ như vậy. Vì thế trong cuốn Sự thật đầy đủ về đọc nguội, nhà nghiên cứu Rowland viết: “Trong một buổi cầu hồn thành công, cô đồng có thể nói hầu hết thời gian, nhưng chính người hầu đồng mới là người cung cấp ngữ nghĩa và ý nghĩa của những ngôn từ đó”.


Ở đây câu ngạn ngữ Tây Ban Nha “Người nói nhiều đôi khi cũng đúng” tỏ ra rất thích hợp! Đó là lí do không một cô đồng, thầy bói hay nhà ngoại cảm nào nói ít. Xin nhấn mạnh, đây là kỹ thuật tinh vi nhất của giới đồng cốt, bói toán, xem chỉ tay, xem tướng…


Với một “nhà ngoại cảm” thành thạo cả ba kỹ thuật, thân chủ không tin thì mới là chuyện lạ. Có lẽ giới ngoại cảm Việt Nam không tài giỏi như vậy, tuy nhiên họ vẫn được tin tưởng, chủ yếu là do “chúng ta muốn tin”, như đã trình bày trong bài trước.


Chúng ta tránh bị lừa gạt như thế nào?


Để tránh bị lừa gạt, chúng ta cần có nhận thức và phương pháp đúng đắn. Về mặt nhận thức, cần lưu ý rằng, tín ngưỡng dựa trên sự tin tưởng, còn khoa học dựa trên sự nghi ngờ. Muốn khảo sát ngoại cảm và tâm linh một cách khoa học, cần nhìn nhận chúng bằng cặp mắt nghi ngờ, luôn sẵn sàng phê phán và phản biện. Về mặt phương pháp, không cho phép giới ngoại cảm dùng năm giác quan (vì theo định nghĩa, ngoại cảm là nhận biết phi ngũ quan) và ba kỹ thuật lấy tin ở trên.


Để tránh đọc nóng, ta cần dùng mọi cách không cho giới ngoại cảm tìm hiểu trước về thân thế hay gia cảnh bản thân. Khi đi về nhà, cần “cắt đuôi” theo dõi của thầy bói hay nhà ngoại cảm, nếu có. Khi chưa được “nói chuyện với vong” hay xem bói, cần tránh trao đổi thông tin với mọi người, để giới cò mồi không khai thác được.


Thiển nghĩ, rất khó tránh kỹ thuật đọc ấm. Với một thầy bói cao tay, chỉ cần theo dõi vóc dáng, cách ăn mặc, lời ăn tiếng nói… cũng có thể thu được nhiều thông tin có ích, theo kiểu “trông mặt mà bắt hình dong/ con lợn có béo cỗ lòng mới ngon”.


Khoa học gọi hiện tượng đó là hiệu ứng Barnum, khi một giáo sư tâm lý học đưa ra bản mô tả nhân cách khôn khéo đến mức, mọi sinh viên của ông đều công nhận đó chính là của mình! Đó là nhờ cách nói kiểu “bạn là người rất nguyên tắc, nhưng đôi khi đủ mềm dẻo”, “nói chung bạn thông minh, tuy nhiên thi thoảng cũng khờ khạo”.


Nếu ngồi đối diện một cô đồng đủ nhạy cảm, chúng ta sẽ không tránh được sự đọc nguội. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, cô đồng vẫn có thể bắt được một ngôn ngữ cơ thể. Đó là kết luận của chàng sinh viên tâm lý mới ra trường Pfungst, khi do nghi ngờ mà khám phá khả năng “làm toán” của ngựa Hans (trong khi một hội đồng chuyên môn thất bại, chỉ vì “muốn tin”). Còn nếu chúng ta bất hợp tác (ngồi im, nhắm mắt, bịt tai để không phát lộ ngôn ngữ cơ thể), thì giới đồng cốt vẫn có một lối thoát vạn năng là tuyên bố “hồn thăng”, do thân chủ không thành tâm!


Vì vậy, đơn giản nhất và tốt nhất là bạn đọc nên dùng tên và nhân thân giả để kiểm tra, như phóng viên VieTimes và phóng viên báo Công an Thành phố Hồ Chí Minh từng thực hiện. Và sự thật sẽ bộc lộ rất nhanh.


Sự trùng hợp ngẫu nhiên


Vẫn còn một khả năng nữa là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Trên thực tế, nhiều nhận định có xác suất thành công rất cao. Dự báo sinh trai hay gái có độ tin cậy 50%. Dự báo thời tiết ngày mai giống hôm nay đạt tỉ lệ tới 70%. Cần bao nhiêu người để hai trong số đó có ngày và tháng sinh trùng nhau? Bạn đừng ngạc nhiên, khi chỉ cần 23 người là đạt tỉ lệ thành công trên 50%, chứ không phải 183 (lấy 365 ngày chia đôi) người như ta thường nghĩ. Bạn đang nghĩ tới một người bạn đã lâu không gặp, thì nhận được tin nhắn của chính người đó? Đó không phải là ngoại cảm hay tâm linh, mà đơn giản chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên.


Đỗ Kiên Cường