Dọn Chỗ Ở Vì Con

Bên Tàu có một câu chuyện về Mạnh Tử. Mạnh Tử là một người có trí huệ rất cao ở Trung Hoa, một trong những thánh nhân. Nhưng ông có một người mẹ thánh thiện, cho nên mới được như vậy.

Khi còn nhỏ, nhà ông ở bên cạnh một lò sát sinh giết súc vật. Nên ông đi xem người ta giết gia súc. Lúc về nhà, ông bắt đầu bắt những con vật nhỏ như cóc nhái, mèo, chó, và cũng đem đi giết, vì ông lập lại những gì ông trông thấy.

Cái gì trẻ con cũng bắt chước, xấu hay tốt. Tôi thì không; tôi không bắt chước. Tôi nhớ nhiều anh em họ của tôi và con cái hàng xóm hay đi bắt chim đem về nướng thịt ăn. Họ giết đủ loại côn trùng, coi chúng như đồ chơi. Tôi không bao giờ làm những chuyện này, không khi nào tôi thích. Nhưng đa số con nít hay bắt chước dù đó là việc tốt hay không tốt.

Cho nên, khi bà mẹ nhìn thấy con mình bắt đầu có thói quen rất xấu vì ảnh hưởng hàng xóm, bà dọn nhà đi nơi khác, vì con. Bà nói rằng: "Chỗ này không tốt cho con tôi." Bà là một người mẹ thánh thiện. Họ không giàu có gì. Tôi nghĩ bà chỉ một thân một mình, chồng không có đó, có lẽ ông ta đã chết rồi. Bà nuôi con một mình bằng nghề dệt vải. Bà rất nghèo, không kiếm được bao nhiêu bằng nghề dệt. Tuy vậy bà vẫn hy sinh thời giờ, sức lực và tiền bạc cho con. Quý vị có biết như vậy là thánh thiện vô cùng không? Bởi vậy tôi mới nói rằng bà là một người mẹ thánh thiện. Bên Tàu hồi xưa, muốn dọn nhà không phải là chuyện dễ. Không có điều kiện vận chuyển, không có ai giúp đỡ, chỉ mẹ với con. Quý vị tưởng tượng nó khó nhọc cỡ nào.

Rồi bà dọn tới một khu xóm khác. Một thời gian sau, bà phát hiện con trai về nhà mỗi ngày khóc than, rên rỉ, làm tang lễ cho người chết. Mỗi ngày ông chơi đám táng. Sau đó bà khám phá rằng họ đang sống rất gần nhà táng, và ông học từ đó. Nên bà nói rằng: "Ðây không phải là chỗ cho con tôi."
Bà dọn đi nữa, lần thứ ba. Cuối cùng, bà dọn tới cạnh trường học, chỗ họ dạy giáo lý Khổng Tử và những vị thánh khác. Ðứa nhỏ về nhà cư xử như một thánh nhân! Ông có tất cả những cử chỉ của một nhà thông thái tốt và sự suy nghĩ của một thánh nhân -- rất lịch sự, rất cao thượng và rất thánh thiện. Cho nên người mẹ nói: "À, đây chính là chỗ cho con tôi."

Về sau, khi đứa con lớn lên chút nữa, dĩ nhiên là nó cũng đi học. Ông ta thích đi học, ông nói: "Con thích đi học!" Ông muốn được giống như những học trò giỏi kia, và ông đi học. Nhưng một hôm, ông chán đi học vì lý do gì đó. Có lẽ bị thầy cô la mắng hay bạn bè trong lớp không tử tế, hay là lười biếng. Nên giữa lúc đang học ông bỏ về đi ngủ, không muốn đi học nữa.

Cắt Vải

Người mẹ dùng hết lời lẽ để thuyết phục ông trở lại trường ngày hôm đó, nhưng ông không đi. Ông nói ông không muốn, nhất định như vậy, rất là bướng bỉnh. Lúc đó bà mẹ đang dệt lụa. Thấy ông bướng quá, bà lấy ra một con dao rạch một đường xuyên qua miếng vải vừa mới dệt, rồi hỏi đứa con: "Bây giờ chúng ta còn xài được mảnh vải này không? Nó còn hữu dụng không?" Ðứa con trả lời: "Dĩ nhiên là không! Tại sao mẹ phá miếng vải vậy? Sao mẹ cắt một mảnh lụa đang lúc nó hoàn hảo như vậy?" Bà mẹ đáp: "Nó cũng giống như sự học của con. Nếu con không tiếp tục thì nó sẽ không ích lợi gì. Nếu con bỏ ngang ở giữa thì lúc trước và lúc sau có lợi gì không? Cái gì bị gãy ở giữa đều không có ích."

Công việc tu hành của chúng ta cũng vậy. Chúng ta cũng nên tiếp tục mỗi ngày. Nếu không thì dù trước đó có đẹp cách mấy hoặc sau đó đẹp cách mấy, nếu bị gãy ở giữa, nó không còn là một giòng liên tục. Chúng ta sẽ bị khó khăn trở ngại hay những sự trục trặc trong đời. Chúng ta không thể kỳ vọng mọi chuyện xảy ra dễ dàng suôn sẻ luôn luôn theo ý muốn của mình. Chúng ta phải học vay và trả, phải mạnh nhưng cũng phải biết uyển chuyển khi hoàn cảnh cần tới. Nếu không chúng ta sẽ bị rất nhiều phiền não trong đời, không bao giờ khôn lớn.

Người Mẹ Thánh Bị Lãng Quên

Nếu mẹ Mạnh Tử là một người mẹ rất bình thường thì ngày nay chúng ta đã không nghe tới cái tên Mạnh Tử. Ông đã không bao giờ lưu danh trong lịch sử thánh nhân. Trung Hoa có quá nhiều dân, đất rộng người đông. Muốn được ghi tên vào danh sách giữa số đông người ở một nơi đất rộng -- là một trong số ít thánh nhân -- không phải là chuyện dễ. Muốn có danh tiếng ở bên Tàu một nơi dân cư nhiều vô số kể -- muốn tên tuổi mình nổi lên trong đám đông người như vậy -- không phải dễ! Họ lại có hàng bốn, năm ngàn năm lịch sử; muốn được vang danh trong số ít người đó không phải là chuyện bình thường.

Nhưng người ta đã quên mẹ của ông. Họ không biết bà là ai, đã làm gì; chỉ biết bà cắt tấm lụa và dọn nhà ba lần. Nhưng hành động của bà đáng coi trọng hơn tất cả những bài thuyết giảng mà Mạnh Tử đã nói trước quần chúng. Bà đáng là một bậc minh sư, một vị thầy muôn thuở, một vị minh sư của tất cả những người mẹ, của tất cả minh sư! Nếu không phải là một bậc thánh nhân, một phụ nữ đầy trí huệ, bà đã không bao giờ hy sinh nhiều như vậy trong hoàn cảnh đó, sự nghèo nàn đó.

Tưởng tượng Mạnh Tử sẽ trở thành như thế nào nếu không có một người mẹ như vậy -- một vị thánh tài ba lỗi lạc đã từng vui vẻ giết thú vật mỗi ngày để sống? Quý vị thấy thánh nhân được tạo ra bằng cách nào rồi. Chúng ta có thể tạo thánh nhân từ sỏi đá. Tôi nghĩ tôi có thể mở một xưởng đào tạo thánh nhân. Làm được! Chỉ cần cho họ những tấm gương tốt, môi trường tốt, những bài giảng tốt, họ sẽ trở thành Bồ Tát!

ST