Trong thế giới những âm thanh lừa dối

Trong thế giới những âm thanh lừa dối

Còn có thể kể nhiều điều về những bí ẩn của thế giới ngầm trong lòng đất. Sau đây là một trong những hiện tượng của nó - đó là những ảo giác về âm thanh...

Còn có thể kể nhiều điều về những bí ẩn của thế giới ngầm trong lòng đất. Sau đây là một trong những hiện tượng của nó - đó là những ảo giác về âm thanh. Nhà nghiên cứu hang động nổi tiếng người Pháp N. Caxtêrê đã hơn mười năm sống dưới mặt đất có kể lại rằng: "Có lần hai chúng tôi bò theo một khe hẹp. Trong lúc dừng lại nghỉ, khi cả hai chúng tôi đều bị ép sát giữa nền và trần cái khe, bỗng tôi nghe thấy những tiếng đập ngắt quãng làm rung cả nền. Tôi bảo người cùng đi chú ý đến những tiếng động ấy và đề nghị anh ta nằm im nghe. Anh ấy ở sau tôi chỉ độ 15 phút (1 phút (foot) bằng 30,5 cm(ND), nhưng không nghe thấy gì cả. Rốt cuộc, điều bí ẩn được phát giác: thật lạ lùng, tôi đã nghe thấy… nhịp đập của trái tim anh bạn đã mệt phờ của tôi. Đó là những tiếng đập nặng nề mà toàn thân tôi đã cảm nhận thấy thông qua nền đá xtalacmit đầy những lỗ rỗng, chính nền đá này đã đóng vai trò bộ khuếch đại, bởi vì ngực người bạn đồng hành của tôi áp sát vào nền đá. Về điều đó thì không còn nghi ngờ gì nữa, bởi vì tôi đã có thể thậm chí đếm được cả nhịp đập của tim anh ấy. Nếu tôi là bác sĩ, tôi có thể nghe tim anh ta rất chi tiết nhờ chiếc ống nghe tự nhiên ấy".

Những sự đánh lừa thích giác như vậy không phải là hiếm ở các hang động ngầm. Nhiều nhà nghiên cứu hang động đã kể về thứ âm nhạc lạ lùng nghe thấy được trong bóng tối của hang động. Đôi khi nó giống như một bản nhạc được lặp đi lặp lại sau những khoảng thời gian nhất định. Dường như ai đó đan tập thổi sáo bằng cách chơi đi chơi lại bài đã học. Nhưng đợi cho đến khi bài học kết thúc thì thật vô ích, hàng giờ trôi qua mà chiếc sáo vô hình vẫn tiếp tục réo rắt…

"Nhạc công" ở đây chính là những giọt nước rơi từ vòm hang xuống. Sau nhiều năm tháng, các giọt nước ấy ăn xuyên xuống nền đá vôi của hang thành những lỗ sâu tựa như ống sáo vậy. Khi rơi vào đó, các giọt nước ép không khí bắt nó thoát ra với tiếng réo rắt êm dịu.

Có lần, hai nhà du lịch nọ khi mới vào một hang lạ được vài ba mét bỗng nghe thấy như có ai đó đang nói chuyện trong ngách tối tăm. Cả hai người hoảng sợ lui ra ngoài. Thế là tiếng đồn trong hang có người ẩn náu liền lan truyền khắp nơi. Họ là ai? Hôm sau, những người khác lại vào hang, và tất cả trở nên rõ ràng: dòng suối ngầm róc rách trong hang đá đã "nói chuyện".

Tuy nhiên, để gặp gỡ những nghịch lý âm thanh, không nhất thiết phải đi vào lòng đất. Những nghịch lý ấy luôn có quanh ta.

Mọi người đều biết rằng ở gần thì nghe rõ âm thanh hơn. Nhưng thực tế nhiều khi không phải đúng như vậy. Có lúc ở gần mà chẳng nghe thấy gì, trong khi ở xa lại nghe rất rõ. Một lần, ở Anh, tại nhà máy chế tạo vũ khí xảy ra một vụ nổ. Tất cả những người sống cách xa nhà máy 180 kilomet đều nghe rõ tiếng nổ ấy. Nhưng ở cách đấy có 30 kilomet, người ta thậm chí còn hoài nghi về chuyện xảy ra.

Nguyên nhân của nghịch lý ấy là gì? Đó là do không phải chỗ nào không khí cũng là đồng nhất đối với âm thanh, trên đường truyền bá của âm thanh có thể có những "vùng im lặng". Hướng và tốc độ của gió, nhiệt độ các lớp không khí khác nhau đều có ảnh hưởng đến sự truyền các sóng âm trong bầu khí quyển. Do đó làm xảy ra chuyện nơi này âm thanh biến đi, rồi tiếp đó xa hơn nó lại xuất hiện. Chúng ta nói âm thanh đi ngược chiều gió. Trong trường hợp này, đường truyền của nó bị uốn đi và hướng lên trên. Nhưng nếu sau đó đường đi của sóng âm gặp một lớp không khí chuyển động chậm thì đường truyền của nó lại đổi hướng và có thể trở lại xuống mặt đất. Các "vùng im lặng" sinh ra như vậy.

Có thể, ai đó trong số các bạn đọc đã từng chú ý đến hiện tượng sau đây. Bạn đi dọc một hành lang dài hoặc đến chỗ ngoặt thì dường như bạn cảm thấy trước mặt có một bức tường cản đường đi của bạn. Vì sao vậy? Hóa ra là chính thính giác của bạn đã mách bảo cho bạn biết điều đó. Khi bị đi dọc hành lang, những bước đi của bạn phát ra âm thanh. Các âm thanh ấy lan truyền tới bức tường và phản xạ quay trở lại tai bạn. Càng gần tới bức tường bao nhiêu, âm thanh quay về càng nhanh bấy nhiêu. Khi nghe thấy những âm thanh dội lại đó, con người bạn liền bất giác tự đánh giá khoảng cách ngăn cách bạn với bức tường hay một vật cản nào đó, và như vậy bạn sẽ tự cảm thấy rằng sắp sửa va vào tường bây giờ.

Như ta thấy, cảm giác đó đặc biệt phát triển ở những người mù. Thường thường, lần đầu tiên tới một căn phòng, sau vài câu nói, người mù liền xác định được một các khá chính xác các kích thước của căn phòng đó bằng thích giác của họ. Những điều bí ẩn của một số tòa nhà có liên quan với những tiếng dội của âm thanh. Ở Lônđôn người ta vẫn thường giới thiệu cho các khách du lịch điều "huyền diệu" ở nhà thờ thánh Pôn. Nếu bạn nói thì thầm bên một bức tường ở trong nhà thờ người ta sẽ nghe thấy tiếng bạn ở bất kỳ chỗ nào, thậm chí cả ở đầu đối diện của tòa nhà thờ đó. Chỉ cần đứng đủ gần tường là nghe thấy. Và người ta liền có cảm tưởng rằng chính các bức tường đang thì thầm.

Còn ở Italia có một cái động rất nổi tiếng gọi là "tai của thần Điônit". Do vòm động có hình dạng đặc biệt nên ở đây có hai vị trí rất lạ. Mặc dù ở cách xa nhau, nhưng tất cả những gì bạn nói khi đứng ở chỗ này đều được nghe thấy rất rõ ở chỗ kia. Có cảm giác rằng người ta đang nói chuyện ngay chỗ đó vậy. Giải đáp hiện tượng này rất đơn giản: những âm thanh phát đi từ nơi này được vòm dội lại thế nào đó khiến cho chúng tập trung lại ở nơi kia. Bạn chỉ cần nhích sang một tí chút thôi là các âm thanh liền biến mất.

Trong câu chuyện kể về những nghịch lý âm thanh có thể nhắc tới các ảo thính. Hiện tượng này không phải vô hại như sự đánh lừa thính giác đơn thuần. Các ảo thính thường liên quan đến những tổn thương tâm lý và bệnh tâm thần. Chúng tôi sẽ kể tỉ mỉ hơn trong phần tiếp theo, ở đây chỉ muốn nhắc tới những ảo thính mà đôi khi không chỉ những người mắc bệnh tâm thần mới gặp phải. V. Kômarôp, tác giả cuốn sách "Bên cạnh những điều kỳ lạ" đã kể một câu chuyện như sau:

Một lần tôi đi giảng về đề tài vô thần ở một xí nghiệp may. Bài giảng kết thúc, có hai cô gái đi đến gặp tôi.

- Chúng cháu không muốn hỏi bác về tất cả mọi điều đâu, - hai cô gái bắt đầu vẻ bẽn lẽn, - nhưng vừa rồi có một chuyện rất lạ. - Rồi họ kể cho tôi nghe câu chuyện ấy.

Ở nhà một nữ công nhân ở xưởng may có việc sửa chữa các căn phòng. Gia đình cô đông người, nhưng tất cả đều đi làm hoặc đi học, nên mọi việc trong nhà đều trút lên bà mẹ, một người phụ nữ đau ốm bị áp huyết cao. Người ta quét vôi, sơn cửa, dán giấy bồi tường, sửa sàn gỗ mất vài ngày. Cần phải chăm nom theo dõi mọi việc còn sau đó là lau dọn nhà cửa.

Sau cùng, vào cuối tuần mọi công việc sửa chữa bộn bề cũng chấm dứt, và cả gia đình quây quần bên bữa ăn sáng.

Bỗng bà mẹ thốt lên ngắt đứt cuộc nói chuyện sôi nổi:

- Hình như ngoài cửa có ai gọi chuông…

Trong cuộc nói chuyện chung ấy chẳng có ai ngoài bà mẹ ra là nghe thấy tiếng chuông, nhưng anh con trai cả vẫn đứng dậy và ra mở cửa. Ngoài cầu thang không có ai cả.

Vài phút sau, bà mẹ lại nói:

- Họ đang gọi chuông đấy… Các con không nghe thấy sao?
Mọi người im lặng trên bàn ăn. Tất cả đều lắng nghe.

- Đúng họ gọi chuông mà, - bà mẹ nhắc lại.

Chẳng ai nghe thấy gì hết. Lần này, cô con gái đi ra phòng ngoài. Cô mở cửa và không thấy có ai.

- Có thể là lũ trẻ con nghịch, - có ai đó bảo vậy.

Khi bà mẹ lần thứ ba lại nói về tiếng chuông gọi cửa, cả gia đình đổ ra phòng ngoài. Cậu con trai mở giật cánh cửa lớn, nhưng ngoài cầu thang vắng tanh. Một câu con trai khác chạy xuống cầu thang, nhưng cũng chẳng gặp được gì hết.

Ăn xong bữa sáng, cả nhà đứng dậy và tản đi làm việc của mình. Bà mẹ sách túi đi chợ và ra cửa hàng thực phẩm ở đối diện. Khi bà vừa bắt đầu đi tắt qua phố ở chỗ không phải lối qua đường quy định bà đã bị ô tô cán…

Hôm sau, cô con gái của người mẹ đã mất, nước mắt giàn giụa kể cho các bạn gái nghe về tai họa đó và một mực khẳng định:

- Đấy đúng là tiếng chuông gọi cửa từ… thế giới bên kia. Tiếng chuông báo trước. Chúng tôi chẳng ai nghe thấy gì, vậy mà bà cụ lại thấy. Đúng rồi, số phận mẹ tôi đã bị định đoạt phải chết vào ngày hôm ấy.

Chúng ta có thể hiểu được cô gái phần nào vì đó là một cái chết bi thảm của người thân thiết nhất. Do tác động của nỗi bất hạnh lớn lao ấy mà bất kỳ ý nghĩ lạ lùng nào cũng có thể bất giác len vào tâm trí cô ta. Những người bạn của cô đều là đoàn viên thanh niên cộng sản. Nhưng họ đã chần chừ và không tranh luận gì với cô. Theo hành vi của họ, tôi cảm cảm thấy là đâu đó trong thâm tâm, họ vẫn duy trì ý nghĩ về khả năng có thể có của những tiếng chuông gọi từ "thế giới bên kia".

- Các bạn này, - tôi hỏi, - các bạn có tin vào thượng đế không?

- Sao bác lại hỏi vậy! - Không chút suy nghĩ, cả hai cô gái cùng thốt lên một lúc. Nhưng điều đó được nói ra một cách tự động, thuộc lòng, dường như là theo thói quen. Có cảm giác rằng sau những từ ấy chẳng có gì là thật sự nghiêm túc.

- Nếu các bạn không tin, - tôi tiếp tục nói, - thì làm sao các bạn lại có thể cho rằng đó là các tín hiệu từ thế giới bên kia được ?

Hai cô gái ngập ngừng, nhìn nhau lúng túng, sau đó một cô đánh bạo nói giọng thiếu tự tin.

- Thế thì phải giải thích khác đi như thế nào?

Trong trường hợp này, đi tìm lời giải thích tự nhiên cho sự việc đã xảy ra không phải là khó lắm. Không cần phải có những tìm kiếm đặc biệt hay những tri thức chuyên biệt nào. Chỉ cần suy nghĩ một các bình tĩnh, phân tích thực chất các sự kiện, đồng thời tin chắc rằng trong việc đó không có và không thể có điều gì là siêu nhiên cả.

Trong căn hộ đã có việc sửa chữa, sau đó là dọn dẹp lau chùi. Người phụ nữ lớn tuổi phải làm việc không ngơi tay những ngày đó đã quá mệt mỏi. Vì vậy áp huyết bà tăng lên. Và ai cũng biết một trong những hậu quả của chứng tăng áp huyết là cảm giác có tiếng vang trong tai. Chính điều đó giải thích cho những tiếng chuông bí ẩn mà bà mẹ trong bữa ăn đã nghe thấy trong khi những người khác thì không.

Trạng thái đau ốm của người phụ nữ có tuổi đã trở thành nguyên nhân cái chết bi thảm của bà. Vì thấy mệt mỏi, khó chịu, bà không muốn đi đến tận ngã tư, nơi có đèn hiệu và lối qua đường, mà quyết định chạy tắt ngang qua phố thẳng tới cửa hàng, không hề nhận thấy chiếc ô tô đang lao nhanh tới.

Như vậy, cả "những tiếng chuông gọi cửa" và cả cái chết do ô tô đều là hệ quả của cùng một nguyên nhân hoàn toàn tự nhiên: do trạng thái bệnh tật của người đã luống tuổi.

- Ồ hóa ra mọi điều thật đơn giản, - một trong hai cô gái nói.

(Trích- “Bên cạnh điều bí ẩn”).