Quá nguy hiểm khi bắt sâu mắt bằng nước lá tía tô

Quá nguy hiểm khi bắt sâu mắt bằng nước lá tía tô


(Kienthuc.net.vn) - Thời gian gần đây, có người rỉ tai nhau về phương pháp nhỏ nước tía tô vào mắt để bắt "sâu". Đây chỉ là phương pháp được truyền miệng chứ không hề có căn cứ khoa học.









"Sâu mắt" ở đây được cho là giun, sán sống ký sinh trong hốc, kết mạc của mắt. Dưới kính hiển vi, chuyên gia ký sinh trùng đã đọc vị loại "sâu" này và trả lời câu hỏi: "Sâu mắt" này là gì, bắt "sâu mắt" có ảnh hưởng gì không?

Lá tía tô bắt "sâu mắt"


Đi tìm hiểu thực tế, người viết bài này được chứng kiến cảnh bắt "sâu mắt" của chị Nguyễn Mỹ An (Nam Định) bằng nước lá tía tô. Trước sự tò mò của tôi, chị An hướng dẫn: Lá tía tô rửa sạch, để ráo, sau đó nghiền nhỏ vắt lấy nước. Khi bắt "sâu mắt", chỉ cần nhỏ một đến hai giọt vào mắt, sâu sẽ tự động bò ra.


Vừa nói, chị An vừa làm như để chứng minh cho tôi thấy. Một phút sau khi nhỏ hai giọt nước lá tía tô màu xanh vào mắt, chị Mỹ An dùng que bông lôi ra mấy con "sâu mắt". Độ dài sâu dao động từ khoảng 0,5 - 3cm, thân mỏng, màu trắng, trong suốt.


Một người bạn chị Mỹ An cũng tham gia bắt "sâu mắt" cho hay, "sâu mắt" ở đây chính là sán hoặc giun chui lên từ hốc mắt. Nước tía tô có mùi thơm nên "cuốn hút" sâu.


Để thử cảm giác đó, tôi cũng được chị Mỹ An nhỏ nước bắt "sâu mắt". Bình thường, tôi vốn là người nhiều ghèn mắt cũng như thỉnh thoảng kéo ra từ hốc mắt một "con sâu" tương tự. Vì thế, chỉ cần sau một giọt nước tía tô, chị Mỹ An lấy từ mắt tôi ra khoảng 5 "con sâu" mỗi mắt. Tôi cũng lấy thêm được một "con" còn dính cả bụi khi đi từ chỗ hẹn chị Mỹ An về nhà. Điểm đáng nói là sau khi lấy ra rất nhiều "sâu" thì mắt tôi có biểu hiện rát, nhặm và khó chịu.


http://static.kienthuc.net.vn:81/Ima...au-mat-mau.jpg
Sau khi lấy ra "sâu" thì mắt có biểu hiện rát, nhặm và khó chịu.


Soi "sâu" dưới kính hiển vi


Trước cách làm trên của chị Mỹ An, chung tôi đã liên hệ với PGS.TS Nguyễn Văn Đề, Chủ nhiệm Bộ môn Ký sinh trùng, trường Đại học Y Hà Nội. Ông khuyên, để biết rõ "sâu mắt" đó là sinh vật gì thì cần xem xét một cách khoa học. Ông khuyên tôi cho những con sâu đó vào nước muối sinh lý trước khi kiểm tra.


Tại phòng thí nghiệm, bằng cảm quan PGS.TS Nguyễn Văn Đề cho rằng, các mẫu này không phải giun, cũng không phải sán. Bởi giun sán có những đặc điểm nhận dạng riêng. Khi soi dưới kính hiển vi, nhận định của vị chuyên gia này đã đúng. Các hình ảnh qua kính vi cho thấy, cấu trúc của tất cả "sâu mắt" do chúng tôi bắt ra chỉ là những sợi huyết, có sợi dài, sợi ngắn, sợi thẳng và sợi chia nhánh. Đặc biệt, trong đó có một sợi huyết chứa bào tử nấm.

Nguy cơ loét giác mạc


Giải thích về cơ chế tiết ra "sâu mắt", TS.BS Vũ Quốc Lương, Bệnh viện Mắt T.Ư cho hay: Kết mạc mắt (phần lòng trắng của mắt) cũng như mọi niêm mạc trong cơ thể như niêm mạc đường hô hấp, đường tiêu hóa, sinh dục... đều phản ứng giống nhau khi gặp chất kích thích. Các kích thích này có thể là hóa học, vật lý, cơ học, sinh học... dẫn đến hiện tượng viêm của niêm mạc. Các hiện tượng của viêm bao gồm giãn mạch, phù niêm mạc, tạo ra chất xuất tiết. Chất xuất tiết ở mắt được gọi là dử hay ghèn mắt như trong đau mắt đỏ, chất tiết của đường hô hấp là đờm, của đường sinh dục là khí hư... Chất tiết này có thành phần chủ yếu là các tế bào viêm và vi khuẩn, nấm, dị vật...


"Trong trường hợp cụ thể này kết mạc của mắt phản ứng viêm chủ yếu với thành phần tinh dầu của nước tía tô. Do chất tiết có nhiều sợi fibrin hay còn gọi là tơ huyết nên tạo thành các sợi dài giống như sâu mặc dù đấy không phải là một sinh vật sống. Như vậy không phải chỉ có nước tía tô mới gây ra chất xuất tiết như trên và chất tiết này cũng không phải là sâu mắt như "thầy lang" và mọi người đã hiểu nhầm", TS.BS Vũ Quốc Lương giải thích.


Phân tích về bào tử nấm có trong sợi huyết, TS.BS Vũ Quốc Lương cho hay: Bình thường, khi tiếp xúc với môi trường, trong mắt vẫn luôn có một lượng vi khuẩn hoặc bào tử nấm nhất định. Tuy nhiên, chúng không gây bệnh và giúp duy trì hệ sinh vật "lành mạnh" trên bề mặt nhãn cầu. Các trường hợp viêm hoặc nhiễm khuẩn của mắt chỉ xảy ra khi sự cân bằng của hệ sinh vật này bị biến đổi hoặc hệ thống phòng vệ của mắt bất thường bị yếu đi. Vì vậy, kết quả soi chất xuất tiết có thể có một vài bào tử nấm hoặc một số vi khuẩn lành tính như tụ cầu da. Điều này không có nghĩa là mắt bị nhiễm khuẩn hoặc nhiễm nấm.


Ngoài ra, việc nhỏ nước tía tô vào mắt dẫn đến viêm và tạo ra chất xuất tiết rõ ràng là có hại cho kết mạc, thậm chí có thể dẫn tới những biến chứng nặng nề như loét giác mạc, đau mắt nặng do hàng rào bảo vệ mắt bị yếu đi và do có vi khuẩn độc hại trong lúc chế biến nước tía tô. Các trường hợp sử dụng tinh dầu khác như dùng lá trầu không xông mắt khi bị đau cũng không phải vô hại do tinh dầu gây kích thích dẫn đến viêm mắt càng nặng hơn.