Nhà thơ Kiên Giang và hồi ức Hoa trắng thôi cài trên áo tím

Cách nay nửa thế kỉ bài thơ Hoa trắng thôi cài trên áo tím của nhà thơ Kiên Giang ra đời năm 1958 đã gây xôn xao dư luận một thời nhất là trong giới sinh viên học sinh, họ đua nhau sưu tầm chép vào sổ tay, thơ... Bài thơ còn phổ biến sâu rộng hơn (ở miền Nam) khi được nhạc sĩ Huỳnh Anh phổ nhạc. Thơ và nhạc đã đi vào trái tim bao người về một mối tình đẹp giữa anh học trò và người con gái xóm đạo thường hay mặc áo tím và cài hoa trắng đi lễ nhà thờ. Tuy nhiên bài thơ này có hai đoạn kết khác nhau nhà thơ Kiên Giang kể lại "cái phút ban đầu lưu luyến ấy'' bằng một giọng bùi ngùi:

Năm tôi 17 tuổi tôi từ Sài Gòn về Cần Thơ học lớp đệ nhị (lớp 11 bây giờ) ở trường trung học tư thục Nam Hưng. Chủ nhật mỗi tuần" những nhà báo học trò" chúng tôi tụ tập trong vườn xoài xanh um để thực hiện số báo viết bằng tay.Trường Nam Hưng có ra tờ báo học trò lấy tên Ngày Xanh để trao đổi với tờ Thắm của trường trung học Ba Sắc. Tôi biên tập và trình bày còn "cô ấy" thì chép bài vở vì chữ cô ấy rất đẹp.Đó là T.Nh. cô bạn cùng lớp có mái tóc dài buông xõa ôm kín bờ vai. Nàng theo đạo Thiên Chúa, tôi ngoại đạo nhưng vẫn "rình" trước cổng nhà thờ mỗi sáng chủ nhật để được " tháp tùng" nàng trên đường đi lễ về..."Yêu nhau" chỉ có vậy, ngoài những cài liếc mắt và nụ cưởi thẹn thùng, e ấp tuyệt nhiên chúng tôi chẳng "trao đổi" gì thêm nữa, quả là " tình trong như đã, mặt ngòai còn e".

Rồi cuộc kháng chiến suốt 9 năm nổ ra (1945_1954) việc học chúng tôi gián đoạn, trường lớp tan tác... Tôi tham gia kháng chiến và lập gia đình tronh giai đoạn này.Điều xót xa(sau này tôi mới biết) là T.Nh vẫn ân thầm chờ đợi tôi và quyết gặp tôi một lần(vào năm 1955) rồi mới lấy chồng.Tôi làm bài thơ Hoa trắng thôi cài trên áo tím tại Bến Tre năm 1958, đoạn kết có những câu:" Ba năm sau chiếc xe hoa cũ. Chở áo tím về trong áo quan. Chuông đạo ngân vang hồi vĩnh biệt. Khi anh ngồi kết vòng hoa tang... "Tôi đã" cho" người mình thầm yêu phải chết để mối tình kia còn nguyên vẹn là của riêng mình.

Tuy nhiên, sau đó tôi lại tình cờ gặp T.Nh. (lúc này đã có chồng) tại Sóc Trăng.Sau cuộc gặp gỡ đó, chẳng hiểu tại sao tôi lại muốn mình (người bạn trai trong bài thơ) chết để bảo vệ quê hương:" Nhưng rồi người bạn đồng trang lứa. Đã chết hiên ngang dưới bóng cờ. Chuông đổ ban chiều em nức nở. Tiễn anh ra khỏi cổng nhà thờ..."Tôi đã sửa đoạn kết là như thế ở Hàng Xanh (Gia Định) có lẽ là ghen ngầm!Có lần tôi thú thật với bà xã cái "ấn tượng" của sắc hoa màu trắng và màu áo tím.Từ đó...không còn màu tím trong tủ áo nhà tôi nữa.

Thơ là thế, chứ thực sự thì...chẳng có ai chết cả! Năm 1977, tôi và T.Nh.lai có dịp gặp nhau ở Cần Thơ,33năm đã trôi qua cả hai đầu ai cũng bạc, không nhắc nhở những kỉ niệm tuổi học trò ở trường Nam Hưng, nhưng tự trong sâu thẳm tâm hồn chúng tôi vẫn trân trọng mối tình thầm kín mà tuyệt đẹp.

Đầu năm 1999, hãng phim Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh (TFS) có về Cần Thơ thực hiện một vài cảnh quay cho phim "Chiếc Giỏ Đời Người" chúng tôi có đến nhà T.Nh. để mời ra quay cảnh trước nhà thờ chính tòa. Ngôi nhà đóng cửa lặng ngắt, người hàng xóm cho hay T.Nh. đã qua đời năm 1998. Tôi quá xúc động xót xa. Nghe nói tang gia có nhắn tin cho tôi nhưng tiếc là tôi không nhận được để tiễn biệt nàng lần cuối thật sự chứ không là tưỡng tượng (như trong bài thơ). Sáng hôm sau, tôi cùng con gái T.Nh. vào nghĩa trang viếng mộ cố nhân. "Người xưa" chỉ còn trên di ảnh... Còn đứa con gái của T.Nh. đang đứng bên tôi thì lại giống người của 55 năm về trước đến lạ lùng. Phải chăng là vượt thời gian người bạn gái ấy vẫn sống mãi trong tôi và trong Hoa trắng thôi cài trên áo tím.

(Sưu tầm)
HOA TRẮNG THÔI CÀI LÊN ÁO TÍM
Kiên Giang

Lâu quá không về thăm xóm đạo
Từ ngày binh lửa cháy quê hương
Khói bom che lấp chân trời cũ
Che cả người thương nóc giáo đường

Mười năm trước em còn đi học
Áo tím điểm tô đời nữ sinh
Hoa trắng cài duyên trên áo tím
Em còn nguyên vẹn tuổi băng trinh

Quen biết nhau qua tình lối xóm
Cổng trường đối diện ngó lầu chuông
Mỗi lần chúa nhật em xem lễ
Anh học bài ôn trước cổng trường

Thuở ấy anh hiền và nhát quá
Nép mình bên gác thánh lầu chuông
Để nghe khe khẽ lời em nguyện
Thơ thẩn chờ em trước thánh đường

Mỗi lần tan lễ, chuông ngừng đổ
Hai bóng cùng đi một lối về
E lệ em cầu kinh nho nhỏ
Thẹn thùng, anh đứng lại không đi

Sau mười năm lẽ anh thôi học
Nức nở chuông trường buổi biệt ly
Rộn rã từng hồi, chuông xóm đạo
Khi nàng áo tím bước vu quy

Anh nhìn áo cưới mà anh ngỡ
Chiếc áo tang liệm kín khối sầu!
Hoa trắng thôi cài trên áo tím
Giữ làm chi kỹ vật ban đầu!

Em lên xe cưới về quê chồng
Dù cách đò ngang cách mấy sông
Vẫn nhớ bóng vang thời áo tím
Nên tình thơ ủ kín trong lòng

Từ lúc giặc ruồng vô xóm đạo
Anh làm chiến sĩ giữ quê hương
Giữ màu áo tím, cành hoa trắng
Giữ cả trường xưa, nóc giáo đường

Giặc chiếm lầu chuông xây ổ súng
Súng gầm rung đổ gạch nhà thờ
Anh đem gạch nát, xây tường lủng
Chiếm lại lầu chuông, giết kẻ thù

Nhưng rồi người bạn đồng song ấy
Đã chết hiên ngang dưới bóng cờ
Chuông đổ ban chiều, hồi vĩnh biệt
Tiễn anh ra khỏi cổng nhà thờ

Hoa trắng thôi cài trên áo tím
Mà cài trên nắp áo quan tài
Điểm tô công trận bằng hoa trắng
Hoa tuổi học trò, mờ thắm tươi

Xe tang đã khuất nẻo đời
Chuông nhà thờ khóc đưa người ngàn thu
Từ đây tóc rũ khăn sô
Em cài hoa trắng lên mồ người xưa.
có thể tham khảo thêm 1 bài nữa có sửa đôi chút
HOA TRẮNG THÔI CÀI LÊN ÁO TÍM
I.
Lâu quá không về thăm xóm đạo
Từ ngày binh lửa xoá không gian
Khói bom che lấp chân trời cũ
Che cả người thương, nóc giáo đường

Mười năm trước, em còn đi học
Áo tím điểm tô đời nữ sinh
Hoa trắng cài duyên trên áo tím
Em là cô gái tuổi băng trinh

Trường anh ngó mặt giáo đường
Gác chuông thương nhớ lầu chuông
U buồn thay! Chuông nhạc đạo
Rộn rã thay! Chuông nhà trường

II.
Lần kia anh ghiền nghe tiếng chuông
Làm thơ sầu mộng dệt tình thương
Để nghe khe khẽ lời em nguyện
Thơ thẩn chờ em trước thánh đường

Mỗi lần tan lễ, chuông ngừng đổ
Hai bóng cùng đi một lối về
E lệ, em cầu kinh nho nhỏ
Thẹn thùng, anh đứng lại, không đi

III.
Sau mười năm lẽ anh thôi học
Nức nở chuông trường buổi biệt ly
Rộn rã từng hồi chuông xóm đạo
Tiễn nàng áo tím bước vu quy

Anh nhìn áo cưới mà anh ngỡ
Chiếc áo tang liệm khối tuyệt tình
- Hoa trắng thôi cài lên áo tím
Thôi còn đâu nữa tuổi băng trinh

Em lên xe cưới về quê chồng
Dù cách đò ngang, cách mấy sông
Anh vẫn yêu em người áo tím
Nên tình thơ ủ kín trong lòng

IV.
Từ lúc giặc ruồng vô xóm đạo
Anh làm chiến sĩ giữ quê hương
Giữ tà áo tím, người yêu cũ
Giữ cả lầu chuông, nóc giáo đường

Mặc dù em chẳng còn xem lễ
Ở giáo đường u tịch chốn xưa
Anh vẫn giữ lầu chuông gác thánh
Nghe chuông truy niệm mối tình thơ

Màu gạch nhà thờ còn đỏ thẫm
Như tình nồng thắm thuở ban đầu
Nhưng rồi sau chuyến vu quy ấy
Áo tím tình thơ đã nhạt màu

V.
Ba năm sau chiếc xe hoa cũ
Chở áo tím về trong áo quan
Chuông đạo ngân vang hồi vĩnh biệt
Khi anh ngồi kết vòng hoa tang

Anh kết vòng hoa màu trắng lạnh
Từng cài trên áo tím ngây thơ
Hôm nay vẫn đoá hoa màu trắng
Anh kết tình chung gởi xuống mồ

VI.
Lâu quá không về thăm xóm đạo
Không còn đứng nép ở lầu chuông
Những khi chuông đổ anh liên tưởng
Người cũ cầu kinh giữa thánh đường

“Lạy Chúa con là người ngoại đạo
Nhưng tin có Chúa ở trên cao
Trong lòng còn giữ màu hoa trắng
Cứu rỗi linh hồn con, Chúa ơi !”

Bến Tre, 14-11-1958