Phần 3 : THUẬN ỨNG TỰ NHIÊN
Muốn đạt đến cảnh giới “vô vi nhi trị”, thì phải “giúp vạn vật phát triển tự nhiên mà không dám can dự vào”. (chương 64). Phải dựa vào quy luật tất yếu của bản thân sự vật để hỗ trợ phát triển, không được dùng bất cứ ngoại lực nào can thiệp vào.
-
Cuộc đối thoại giữa sức người với thiên mệnh :
Sức người nói với Thiên mệnh : “Công tích của anh đâu bằng được tôi ?”.
Thiên mệnh đáp : “Anh đối với vạn vật có công tích gì, lại muốn so hơn thua với tôi ?”.
Sức người nói : “Sống lâu sống mau, khốn cùng hanh thong, hiển quý thấp hèn, giàu có, nghèo khổ, đều là nhờ vào sức của tôi thực hiện.”.
Thiên mệnh đáp : “Bành Tổ trí lực không bằng vua Nghiêu, vua Thuấn mà sống đến tám trăm năm; Nhan Uyên tài trí hơn người mà chỉ sống ba mươi hai tuổi. Khổng Tử nhân đức hơn cả các chư hầu mà bị vây khốn ở đất Trần, đất Thái; vua Trụ đức hạnh kém xa ba người Vi Tử, Ky Tử và Tỷ Can, lại ngồi ở ngôi vua. Bậc hiền Lý Trát không nhận được tước lộc ở nước Ngô; kẻ ngụy Điền Hằng lại nắm được quyền binh ở nước Tề. Bá Di, Thúc Tề có khí tiết lại bị chết đói ở núi Thu Dương; Quý Tôn thị vận dụng quyền thuật lại giàu có hơn so với Triển Cầm. Giả như sức của anh có thể làm thay đổi hiện trạng, thì tại sao cứ để người đáng chết sớm lại sống lâu, người đáng sống lâu lại chết sớm, để thánh nhân khốn cùng mà kẻ loạn nghịch thì hanh thong, bậc hiền chịu thấp hèn mà kẻ ngu thì được tôn quý, người tốt túng quẫn mà người xấu thì giàu có ?”.
Sức người nói : “Nếu như lời anh nói, tôi vốn không có công tích gì đối với vạn vật. Vậy lẽ nào mọi thức đều nằm dưới sự an bài của bậc chủ tể là anh sao ?”.
Thiên mệnh đáp : “Đã gọi là Thiên mệnh thì đâu còn tồn tại ngôi chủ tể ? Ta đối với sự vật hợp lý thì thúc đẩy nó phát triển, đối với sự vật không hợp lý thì mặc kệ không quản. Bản thân sống lâu hay chết sớm, khốn cùng hay hanh thong, tôn quý hay thấp hèn, giàu có hay nghèo túng, ta đâu biết là do nguyên nhân gì ? (Liệt Tử).
-
Để mặc tự nhiên :
Manh Tôn Dương hỏi Dương Chu : “Có người muốn quý trọng sinh mạng của mình, yêu quý thân thể của mình, cầu cho mình trường sinh bất tử, có được không ?”.
Dương Chu đáp : “Theo sự lý mà nói thì không ai không chết cả.”.
Mạnh Tôn hỏi : “Vậy muốn cầu sống lâu có được không ?”.
Dương Chu đáp : “Theo sự lý mà nói thì cũng không có gì sống lâu cả. Bởi sinh mạng không vì anh quý trọng nó mà tồn tại mãi, thân thể cũng không vì anh yêu quý nó mà khỏe mạnh mãi. Hơn nữa, trường sinh bất tử, sống lâu mà làm gì chứ ? Tình cảm yêu ghét của con người, xưa nay không khác mấy; thân thể an nguy, xưa nay cũng như nhau; sự khốn sướng của sự đời, xưa nay chẳng khác mấy; xã hội biến đổi trị loạn, xưa nay hẳn như nhau. Từ những tình huống phức tạp đã từng nhìn thấy, đã trải qua xem ra, sống một trăm tuổi e rằng đã quá lâu, vậy sống thêm nữa chẳng phải là càng thấy khổ sao ?”.
Mạnh Tôn Dương nói : “Theo như anh nói thì chết sớm thì tốt hơn sống lâu, vậy xông lên rừng đao, nhảy xuống biển lửa, lao vào dầu sôi nước bỏng thì mới thỏa nguyện vọng”.
Dương Chu đáp : “Không đúng. Đã sống, đối với sinh mạng nên để mặc tự nhiên, muốn làm gì thì làm, như vậy cho đến chết. Dù phải sắp chết, vẫn phó mặc tự nhiên, muốn thế nào thì thế ấy, cho đến khi sinh mạng kết thúc. Không có gì đáng tiếc rẻ, không có gì đáng truy cầu, để mặc tự nhiên là được, việc gì phải lo sinh mạng kết thúc sớm hay muộn.” (Liệt Tử).
Lão Tử cho rằng phải thuận theo vạn vật phát triển tự nhiên, không làm trái với quy luật mới có thể đem lại thành công.
-
Quách Thác Đà trồng cây :
Ở thành tây Tây An có một nơi gọi là Phong Lạc Hương, ở đấy có người tên Quách Thác Đà. Ông ta vốn không phải tên đó, nhưng vì ông ta bị gù lưng, trông giống như lưng lạc đà, nên mọi người trong vùng đều gọi ông là Thác Đà. Quách Thác Đà nghe tên ấy cũng không tức giận, còn nói “Được gọi tan he vậy là rất thích hợp”.
Quách Thác Đà lấy việc trồng cây làm nghiệp mưu sinh. Bấy giờ, những người có quyền thế ở Trường An lập vườn cây cảnh và những người buôn trái cây đều tranh nhau mời ông ta về nhà để trồng cây. Cây của Quách Thác Đà trồng không có cây nào không sống. Vả lại đều cao lớn tốt tươi, cho quả sớm lại nhiều và ngon. Những người trồng cây khác rất ước ao được như ông ta, thường nhìn trộm ông ta trồng cây và bắt chước theo, nhưng đều không bằng ông ta.
Có người hỏi Quách Thác Đà về bí quyết trồng cây, Quách Thác Đà bảo : “Ta chẳng có tài cán gì có thể bảo cây cối tốt tươi. Ta trồng cây chẳng qua là thuận theo quy luật phát triển tự nhiên của cây cối để thúc đẩy nó phát triển mà thôi. Trồng cây phải chú ý đặc điểm sinh trưởng của cây cối, rễ cây để cho xòe ra, vun đất phải đều, đất nhất định phải lấy đất cũ nơi nó ở trước đó. Lấp đất phải đạp nén chặt. Trồng cây xong, không nên động đến nó nữa. Khi trồng cây phải cẩn thận chăm chú giống như nuôi dưỡng đứa trẻ. Trồng xong phải để nó sinh trưởng chỗ đó, như vậy sẽ giữ được thiên tính của cây, để cây phát triển theo quy luật của nó. Ta không có tài gì đặc biệt làm cho cây phát triển tươi tốt, chẳng qua chỉ thuận theo quy luật không làm tổn hại đến thiên tính mà thôi. Người khác trồng cây không phải vậy. Họ để cho rễ cây cong ngập, đất trồng cũng đổi, khi vun đất không quá nhiều thì cũng quá ít. Có người lại yêu cây quá mức, lo quá nhiều, sáng ra xem, tối ra sờ, thậm chí có người dùng móng tay rạch vỏ để xem cây chết hay sống, lung lay cây xem lấp đất có chặt hay không. Làm trái với bản tính tự nhiên của cây như thế, sức sống sẽ ngày càng giảm. Nói là yêu cây, thực ra coi cây như thù địch. Vì vậy mà người khác trồng cây không bằng ta.”. (Liễu Tôn Nguyên).
(Còn nữa . . .)![[THẾ GIỚI VÔ HÌNH] - Mã nguồn vBulletin](images/misc/vbulletin4_logo.png){kind=logo}
