Một câu hỏi đúng.

Có lần, một người du sĩ tên là Vacchagotta đến gặp Phật và hỏi:

- Bạch Đức Thế Tôn, sau khi chết, một người đã giác ngộ và giải thoát rồi sẽ đi về đâu?

Nhưng cho dù anh ta có cố đặt câu hỏi cách nào đi chăng nữa, Đức Phật vẫn giải thích rằng câu hỏi của anh không đúng vì không thích hợp. Sau cùng, Phật bảo anh ta:

- Này Vaccha, hãy lượm những que củi nhỏ quanh đây và nhóm lửa lên.

Anh ta nhặt các que củi lại và đốt lửa. Đức Phật lại nói:

- Anh hãy bỏ thêm củi vào!

Anh ta làm theo lời Phật dạy. Đức Phật hỏi:

- Thế nào rồi?

Vacchagotta đáp:

- Dạ, lửa cháy rất tốt.

Đức Phật lại bảo:

- Thôi, đừng bỏ thêm củi vào nữa.

Sau đó, đám lửa lụi tàn dần. Đức Phật lại hỏi:

- Thế nào rồi?

- Dạ, đám lửa đã tàn, thưa Ngài.

Đức Phật hỏi:

- Nếu bây giờ có người hỏi anh rằng ngọn lửa tắt rồi đi về ngả nào? Hướng Đông hay Hướng Tây, Nam hay Bắc? Đi tới trước hay đi phía sau? Trái hay phải? Lên hay xuống? Vaccha sẽ giải đáp thế nào?

- Câu hỏi đặt như thế không đúng, thưa Ngài. Bởi vì lửa cháy do nhiên liệu, cỏ và cây khô. Khi nhiên liệu hết, không còn nhiên liệu nữa, không còn gì nuôi ngọn lửa nữa, ta nói rằng ngọn lửa tắt. Vacchagotta đáp.

- Cũng đúng như vậy, đó cũng là điều sẽ xảy ra cho kẻ đã giải thoát sau khi mất. Cũng giống như ta bứng gốc một cây kè và không còn gì có thể đâm chồi lên nữa, nó tắt hẳn.

Và Đức Phật kết luận:

- Này Vaccha, người ấy đã vứt bỏ được cái gọi là thân này rồi, không thể đo lường được, thật siêu việt, mênh mông như biển lớn. Nói rằng vị ấy tái sanh là không đúng. Nói rằng vị ấy không tái sanh cũng không đúng. Mà nói rằng vị ấy không tái sanh cũng không không tái sanh cũng không đúng.

Nghe những lời ấy xong, Vacchagotta cảm thấy vô cùng hạnh phúc. Anh nói những lời Phật dạy như một ngọn đuốc soi sáng một căn phòng tối, và anh nguyện sẽ nương tựa vào tuệ giác ấy suốt cuộc đời mình.

Đó là ngày xưa. Còn bây giờ là ngày nay. Nhưng điều ngạc nhiên là cả hai cũng không có gì là khác biệt nhau lắm. Câu trả lời ta tiếp nhận từ giáo pháp của Đức Phật, bao giờ cũng hoàn toàn tương xứng và rất phù hợp với sư sâu sắc của câu hỏi mà ta đặt ra.

Trong một chuyến đi sang Anh giảng dạy vào năm 1976, vị thiền sư Thái Lan Ajaihn Chah, khi chuyến đi sắp sửa kết thúc, Ngài hỏi đại chúng có mặt:

- Qúy vị còn có những câu hỏi chót nào không? Có vấn đề gì mà quý vị vẫn chưa thấy hài lòng chăng?

- “Dạ có”, một người phụ nữ đáp. “Tôi đã được nghe những giáo lý này trong nhiều năm qua, nhưng chưa bao giờ tôi nghe một câu trả lời nào thỏa đáng cho câu hỏi: “Trạng thái Niết Bàn là gì? Chúng ta có còn hiện hữu nữa hay không?”

Có một ngọn nến đang cháy bên cạnh bục ngồi của Ajaihn Chah. Thấm ướt hai ngón tay, Ngài quay sang và bóp tắt ngọn nến.

- Bây giờ, ngọn nến đã tắt rồi, chúng ta còn có gì để bàn luận thêm về nó không, nó đã đi đâu, bây giờ nó có hiện hữu ở nơi nào khác hay không?

Ajaihn Chah hỏi. Và khi người phụ nữ đặt câu hỏi im lặng không trả lời. Ngài nói thêm:

- Không, không có một lời luận bàn nào là thích hợp.

- Câu trả lời của tôi có làm cô hài lòng không? Ngài hỏi.

- Không!. Cô ta đáp.

- Tôi cũng vậy, tôi cũng không hài lòng với câu hỏi của cô.

(st)

Vậy thì ta có thể hiểu thế này không: trước mỗi câu hỏi mà ta không trả lời được thì ta chỉ việc giả bộ trầm tư cao đạo mà rằng: "sắc sắc không không!" rồi thì ai muốn hiểu hay không hiểu thì đó là việc của họ. Ta cứ yên tâm rằng như trong câu chuyện "Vua cởi truồng", ai không hiểu thì tự xấu hổ và cắn rứt lương tâm rằng do mình chưa thực giác ngộ nên mới không hiểu triết lý nhà phật, nên mới không lĩnh hội được cái triết lý cao siêu này! (Cái triết lý mà chính người nói ra còn chẳng biết là cái gì!)

Thú thực, đây là luận điểm mà tôi cho là đáng thất vọng nhất!

Trích dẫn:

---

Nguyên văn bởi DCL

Vậy thì ta có thể hiểu thế này không: trước mỗi câu hỏi mà ta không trả lời được thì ta chỉ việc giả bộ trầm tư cao đạo mà rằng: "sắc sắc không không!" rồi thì ai muốn hiểu hay không hiểu thì đó là việc của họ. Ta cứ yên tâm rằng như trong câu chuyện "Vua cởi truồng", ai không hiểu thì tự xấu hổ và cắn rứt lương tâm rằng do mình chưa thực giác ngộ nên mới không hiểu triết lý nhà phật, nên mới không lĩnh hội được cái triết lý cao siêu này! (Cái triết lý mà chính người nói ra còn chẳng biết là cái gì!)

Thú thực, đây là luận điểm mà tôi cho là đáng thất vọng nhất!

---

Chuyện tu học là chuyện của chính mình, chuyện của tự thân. Nếu ai thấy chuyện tu học của họ có giá trị khi được người khác công nhận, khi được người khác thông cảm, khi được người khác tôn trọng...thì chính họ là loại tu giả hình mà Chúa Jesu đã nói trong Tân Ước...
Những khúc mắc, léo lận, ảo giác trong tư tưởng mà không thể nhìn ra thì dù có hành pháp vạn năm thì cũng chỉ vòng vo trong ngõ cụt của ý thức mà thôi.

Các thiện hữu trí thức thân mến!
Hoan hỷ, hoan hỷ

Xin trích đoạn dẫn nhập trong Kinh BÁCH DỤ (được dịch giả THÍCH NỮ NHƯ HUYỀN dựa vào bản tiếng Hán rồi phiên dịch ra văn xuôi tiếng Việt - bản in ghi năm 1958). Kinh BÁCH DỤ gồm gần một trăm câu truyện ngụ ngôn (một trăm thí dụ) đầy sinh động và súc tích ẩn tàng các giá trị triết lý giáo dục nhân sinh do Đức Phật kể ra để dạy về giáo lý và giáo pháp.

(Lời Ngài Ananda) “Chính tôi được nghe: Một thời kia Đức Phật ở trong vườn trúc Thước Phong, thành Vương Xá, cùng với các vị đại Tỳ kheo, Bồ tát, Ma ha tát và Thiên, Long bát bộ, chừng ba vạn sáu nghìn người chung hợp.

Khi ấy, trong pháp hội có năm trăm vị Phạm chí dị học. Các vị từ nơi toà ngồi của mình đứng dậy bạch Phật rằng: “Thưa Thế Tôn! Chúng tôi nghe nói đạo Phật rộng, sâu không đạo nào có thể sánh kịp, nên chúng tôi lại đây muốn hỏi Ngài mấy điều, mong Ngài vui lòng giảng giải cho.”

Đức Phật đáp: “Hay lắm, các vị cứ việc hỏi.”

Phạm Chí hỏi: “Con người có hiện hữu hay không?”. Đưc Phật đáp: “Cũng ‘có’ và cũng ‘không’.”

Phạm chí hỏi tiếp: “Như nay thấy có, làm sao Ngài lại nói là không? Như nay không thấy, làm sao Ngài lại nói là có?”. Đức Phật đáp: “Sinh cho là ‘có’, chết cho là ‘không’, nên nói là hoặc có hoặc không.”

Phạm chí hỏi: “Người ta do đâu mà sống được?”. Đức Phật đáp: “Người ta do ngũ cốc mà sống.”

Phạm chí hỏi: “Ngũ cốc do đâu mà sinh ra?”. Đức Phật đáp: “Ngũ cốc do nơi tứ đại là ‘đất, nước, gió, lửa’ mà sinh ra.”

Phạm chí hỏi: “Tứ đại do từ đâu sinh ra?”. Đức Phật đáp: “Tứ đại do từ ‘không’ mà sinh ra.”

Phạm chí hỏi: “Không do đâu mà sinh ra?”. Đức Phật đáp: “Không do chỗ ‘vô sở hữu’ mà sinh ra.”

Phạm chí hỏi: “Vô sở hữu từ đâu sinh ra?”. Đức Phật đáp: “Do ‘tự nhiên’ sinh ra.”

Phạm chí hỏi: “Tự nhiên do từ đâu sinh ra?”. Đức Phật đáp: “Do ‘Niết bàn’ sinh ra.”

Phạm chí hỏi: “Niết bàn do đâu sinh ra?”. Đức Phật đáp: “Này Phạm chí, sao các vị hỏi điều sâu xa vậy!. Các vị không biết Niết bàn là pháp bất sinh, bất diệt hay sao?”

Phạm chí lại hỏi: “Bạch Ngài, Phật đã nhập Niết bàn chưa?”. Đức Phật đáp: “Ta chưa nhập Niết bàn.”

Phạm chí hỏi: “Ngài chưa nhập Niết bàn sao Ngài biết được Niết bàn là an lạc vĩnh viễn?”. Đức Phật nói: “Nay ta hỏi lại các vị, chúng sinh trong thiên hạ khổ hay vui?”

Phạm chí đáp: “Chúng sinh khổ lắm.” Đức Phật hỏi: “Vậy thế nào là khổ?”

Phạm chí đáp: “Chúng tôi thấy chúng sinh khi chết đau khổ không thể chịu được nên chúng tôi biết chết là khổ!”. Đức Phật nói: “Nay các vị tuy chưa chết mà cũng biết chết là khổ, thời ta thấy Chư Phật mười phương bất sinh, bất diệt, nên ta biết Niết bàn là an lạc vĩnh viễn.”

Lúc đó năm trăm vị Phạm chí tâm ý thông suốt, xin thọ ‘ngũ giới’, chứng ngộ quả ‘Tu đà hoàn’, rồi ngồi lại chỗ cũ.

Đức Phật nói: “Các vị nghe cho kỹ, nay ta sẽ vì các vị mà nói rộng về những thí dụ sau đây.” (vào Kinh Bách Dụ)

Cầu mong Chư Phật, Chư Bồ-Tát từ bi gia hộ cho mọi người.
Từ Bi- Trí Tuệ - Dũng Lực