PHÁP TÂM (Tâm là một pháp - nên cũng là vô ngã, vì vô ngã nên nó vô thường, biến dị, không thường hằng)

Tâm cũng là một pháp vô thường, tâm thuộc Hành Uẩn (chứ không phải hành uẩn) (Tâm Hành) duyên với 4 uẩn còn lại mà thị hiện. 5 uẩn duyên hợp ra tâm, tâm chính là tập khởi từ 5 uẩn.

-- Ví Dụ: Ngọn lửa = Tâm
-- Nến + Sáp + dây dẫn + không khí + nhiệt = Lửa thị hiện
-- Sắc uẩn + thọ uẩn + tưởng uẩn + hành uẩn + thức uẩn = Tâm thị hiện
-- Ngọn lửa ko phải là sáp, ko phải dây dẫn, ko phải không khí, ko phải nhiệt nhưng duyên hợp các thứ đó Lửa có mặt.
-- Tâm ko phải sắc, ko phải thọ, ko phải tưởng, ko phải hành, ko phải thức nhưng duyên hợp các thứ đó Tâm có mặt.

Vạn pháp do duyên sinh...cũng do duyên mà diệt

Nhân tương nhân
Duyên tùng duyên
Nhân với duyên
Duyên diệc duyên

Đứng ngoài duyên
Không có nhân
Nhân có duyên
Duyên có nhân
Nhân và duyên
Chính Nhân Duyên

Tâm là gì?
Ngọn lửa là gi?

Thiếu một trong các duyên đó tâm không có mặt cũng như thiếu một trong các duyên đó lửa ko có mặt.

Đó là vạn pháp giai không, vô ngã tướng và vô thường nên nó là Dukkha (khổ).

Khi còn vô minh ái dục thì tâm (lửa) nó cháy khác và cháy mãi liên tục thay mới đổi cũ khi còn Nghiệp nhân tạo duyên (thân),

Khi sạch vô minh và ái dục thì tâm (lửa) nó cháy khác (bất động - giải thoát) và hết duyên nó sẽ tịch (niết bàn) thể nhập bất tử (ko thọ thân mới - ko cháy lan qua nhân mới).

PHẬT NGÔN
1). ..
2) -- Này các Tỷ-kheo, Ta sẽ thuyết cho các Ông về sự tập khởi và sự chấm dứt bốn niệm xứ. Hãy lắng nghe.

3) Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sự tập khởi của thân? Sự tập khởi của món ăn là sự tập khởi của thân. Sự đoạn diệt các món ăn là sự đoạn diệt của thân.

4) Sự tập khởi của xúc là sự tập khởi của thọ. Sự đoạn diệt của xúc là sự chấm dứt của thọ.

5) Sự tập khởi của danh sắc (5 uẩn) là sự tập khởi của tâm. Sự đoạn diệt của danh sắc (5 uẩn) là sự chấm dứt của tâm.

6) Sự tập khởi của tác ý là sự tập khởi của các pháp. Sự đoạn diệt của tác ý là sự chấm dứt của các pháp.

Tương Ưng Bộ - Samyutta Nikaya
Tập V - Thiên Ðại Phẩm
[47] Chương III
Tương Ưng Niệm Xứ (b)
V. Phẩm Bất Tử
42. II. Tập Khởi (Tạp 24,5, Ðại 2,171a) (S.v,184)