Câu 312: Có thứ tà kiến nào không thuộc thường kiến và đoạn kiến không?

Chánh Hạnh chuyển biên


TT Tuệ Siêu trả lời:

Trong 62 tà kiến trong đó tính chất về tà kiến quá khứ có 18 điều, về vị lai có 44 điều năm phần. Trong đó chúng ta có thấy những hình thức tà kiến không thuộc về thường kiến và đoạn kiến. Đó là trường hợp chúng tôi gọi là vô trí kiến hay là ngụy biện. Với một người ngụy biện tức là nói trườn uốn như con lươn, không nói thẳng vào vấn đề, mà họ luồn lách qua một vấn đề khác như vậy cũng được coi như là tà kiến. Nói rõ hơn vô trí kiến hay ngụy biện có 4 nguyên do, chúng ta nghe những điều này chúng ta sẽ biết rằng nó không nằm trong thường kiến hay đoạn kiến nhưng cũng kể thuộc về tà kiến là bởi vì nó chấp sai.

Vô trí kiến hay là ngụy biện do 4 nguyên do:

1/ Do thấy không có xác thật, vì e vọng ngữ nên nói không xác thật. Có rất nhiều trường hợp trong đời sống chúng ta thường hay vấp phải điều đó tức là vì chúng ta không thấy thật, không biết thật nên chúng ta nói một cách mơ hồ không đi thẳng vào vấn đề, vì e rằng mang tính vọng ngữ. Cách nói như vậy, nhận thấy không xác thực như vậy, nói thì cũng có lý nhưng xét cho cùng thì là ngụy biện hay vô trí kiến.

2/ Cũng vì do thấy không xác thật, nhưng sợ nói như nói khẳng định mọi người sẽ nói mình chấp, nên nói không có quyết định không có lập trường. Đây cũng là một loại hình tà kiến nhưng thuộc ngụy biện kiến.

3/ Do nhận thấy không xác thật nhưng ví sợ bị hỏi gạn lại, nên nói không quyết định chắc thật, và cách nói như vậy cũng được xem như tà kiến nhưng không được kể vào thường kiến hay đoạn kiến bởi vì không có sự quyết định.

4/ Do thấy không xác thật, nhưng vì sợ người ta nghĩ rằng mình dốt nên nói cách này hay cách khác cũng không quyết định.

Bốn tà kiến này cũng gọi là Bất định kiến nên không kể vào đoạn kiến hay thường kiến.


Trong câu hỏi số 1 chúng tôi trình bày cho thấy rằng quan niệm về tà kiến thông thường chúng ta hay nói về thường kiến và đoạn kiến là hai tà kiến nhất định có sự tương phản một cách rõ rệt một cái có và một cái không. Trong bài kinh Phạm Võng khi nói đến 62 tà kiến, có những trường hợp mặc dầu không phải là thường kiến, không phải là đọan kiến nhưng trường hợp đó cũng là tri kiến hoang vu không đúng với sự thật nên cũng được xem là một loại hình tà kiến. Ở đây nếu phải trình bày hết tất cả những gì được nói đến 62 tà kiến có lẽ chúng ta sẽ không có nhiều thời gian nên chúng tôi chỉ xin dẫn ra 4 nguyên nhân thuộc về vô trí kiến hay ngụy biện hay bất định kiến.