Tầm quan trọng
của việc thông hiểu tái sanh và niềm tin vào đấy
Tác giả: Alexander Berzin - Morelia, Mexico, June 2000
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển - Gilroy, California, USA, 8/11/2013

LỜI NGƯỜI DỊCH

Đạo Phật thường nói về nhân quả, luân hồi, tái sanh nhưng lại bác bỏ khái niệm linh hồn của các tôn giáo hữu thần. Vậy thì cái gì tái sanh luân hồi để lãnh lấy nhân quả. Trước hết chúng ta phải biết linh hồn là gì, hay linh hồn có những đặc tính nào?

Theo Abrahamic coalition (Christians, Jews and Muslims) - liên minh của Do Thái Giáo, Ki Tô Giáo, và Hồi Giáo: Đối với Liên Minh Abraham:

-Linh hồn (soul) là điều gì đấy “được tạo ra” bởi Thượng Đế, là điều Thượng Đế ‘ban cho’ con người.
-Thượng Đế và quỷ Satan cả hai đều “tranh giành” linh hồn.
-Người ta có thể “bán” linh hồn cho Satan và người ta có thể “cứu rỗi hay chuộc lại” linh hồn của người ta.
-Thú vật mặc dù hoàn toàn ý thức và chia sẻ nhiều thuộc tính với con người nhưng không “sở hữu” linh hồn.
- Và thêm một điều nữa là linh hồn theo liên minh Abraham thì không có đi đầu thai, một lần sống làm người rồi khi chết hoặc lên thiên đàng hoặc xuống hỏa ngục đời đời hay vào luyện ngục để được thanh luyện để sau đó được lên thiên đàng không có việc trở lại làm người.

Ba tín ngưỡng trên ngay cả tranh luận cho đến Thời Kỳ Trung Đại về vấn đề phụ nữ có linh hồn hay không! (Hindu concept of Self and Abrahamic concept of soul - http://veda.wikidot.com/self/)

Hòa thượng Shravasti Dhammika khi có người hỏi "Người Phật tử có tin ở Thượng Đế không ?" Ngài trả lời rằng, "Không, chúng tôi không tin . Có nhiều lý do để giải thích điều này. Đức Phật, như các nhà tâm lý học và xã hội học hiện đại, tin rằng ý niệm đạo lý và nhất là quan điểm về Thượng Đế có cùng một nguồn gốc là sự sợ hãi…"

Và Đức Đạt Lai Lạt Ma trả lời rằng: "Tại sao Đức Phật không nói bất cứ điều gì về Thượng Đế? Bởi vì Ngài đã nói về luật nhân quả. Một khi quý vị chấp nhận luật nhân quả, điều ấy hàm ý rằng không có ‘đấng tạo hóa’. Nếu Đức Phật chấp nhận khái niệm về một đấng tạo hóa, ngài đã không im lặng; mọi thứ đã là Thượng Đế!"

Giáo lý Đạo Phật không chấp nhận khái niệm linh hồn, cho nên kinh sách cũng không nói đến thuật ngữ linh hồn, vì nếu nói đến linh hồn tức là chấp nhận quan điểm của liên minh Do Thái, Ki Tô và Hồi Giáo là:

- Linh hồn là do Thượng Đế sáng tạo và ban cho con người,
- Linh hồn không có đầu thai hay luân hồi, chỉ lên thiên đàng hoặc xuống hỏa ngục mà thôi, chỉ một lần ở trên cõi nhân gian như những con người.
- Linh hồn không có trong thú vật, hay súc sanh không có linh hồn.

Đấy là ba điểm cơ bản mà giáo lý Đạo Phật không chấp nhận linh hồn và vì thế không sử dụng thuật ngữ linh hồn. Hoặc nếu có dùng chữ linh hồn đi nữa thì cũng không phải, hay không có những ý nghĩa trên vì:

- Đạo Phật không thừa nhận một đấng tạo hóa, hay thượng đế.
- Đạo Phật có sáu cõi luân hồi hay tam giới tứ sanh lục đạo.
- Súc sanh cũng là một chúng sanh trong lục đạo luân hồi cũng có thế giới tâm linh như những chúng sinh khác.

Cho nên khái niệm linh hồn đã bị bác bỏ ngay từ đầu. Và luân hồi tái sanh không chỉ là một niềm tin, hoặc chỉ ai tin luân hồi tái sanh thì mới phải luân hồi tái sanh, còn ai không tin thì không có vì đây là một quy luật của vũ trụ, mà Đức Phật chỉ đề cập đến như một sự khám phá chứ Đức Phật không đặt ra một quy luật như vậy và có nhiều bằng chứng từ phương đông đến phương tây từ xưa đếnnay. Vậy thì điều gì luân hồi tái sanh và chịu nhân quả với những nghiệp nhân đã tạo ra từ những kiếp quá khứ.

Ấn Giáo cũng không chấp nhận khái niệm linh hồn của liên minh Do Thái, Ki Tô và Hồi Giáo và đưa ra khái niệm về tự ngã như sau:

Tự ngã - self - atman - jiva, hay jivatman. Tự ngã được đặc trưng bởi thức. Tự ngã vĩnh cữu một cách tự nhiên, không có bắt đầu hay kết thúc. Nó có kích thước như nguyên tử và chịu trải qua "sự hiện thân" có nghĩa là nó tiếp nhận sự tái sinh trong thân thể của cây cỏ, thú vật, con người, hay chư thiên. Trong thể trạng hiện thân, tự ngã một cách kỷ thuật được liên hệ như "jiva". Trong sự hiện thân, lĩnh vực thức tự nhiên trở nên bị chướng ngại và che mờ bởi si mê và vọng tưởng. Tự ngã xác định chính nó một cách sai lầm như phức hợp của thân/ tâm và điều này là căn bản cho tất cả những khổ đau và vọng tưởng. Tất cả những chúng sinh một cách căn bản không khác với nhau trong Bản chất Tự nhiên của chúng. Trong thể trạng hiện thân sự khác nhau giữa chúng sinh là do mức độ ưu thế khống chế của si mê.

Trong khi ấy Đạo Phật nói về vô ngã, và như có người hỏi Đức Đạt Lai Lạt Ma: Nếu không có ngã, cái gì hay ai sẽ đi từ kiếp sống này đến kiếp sống khác?Và Đức Đạt Lai Lạt Ma trả lời rằng: Khi Đạo Phật nói về vô ngã, không có nghĩa là phủ nhận sự tồn tại của ngã, nhưng phủ nhận tự ngã như điều gì đấy thường còn và không thay đổi. Phật Giáo phủ nhận sự tồn tại của tự ngã như thế. Đối với Đạo Phật, tự ngã chỉ được mệnh danh trên sự tương tục của tâm thức. Tâm thức là không có bắt đầu và kết thúc. Do vậy, tự ngã cũng vô thỉ vô chung. Từ vô thỉ nó đi đến Quả Phật. Tự ngã vẫn ở đấy ngay cả ở trình độ Phật Quả. Long Thọ nói rằng ngay cả trong đại niết bàn, tự ngã vẫn ở đấy, Đức Phật vẫn ở đấy, và Tâm Đức Phật cũng vẫn ở đấy.

Theo Đạo Phật thường được quý thầy Việt Nam giảng theo duy thức học thì đấy tàng thức hay a lai gia thức mà đặc tính nó là hằng chuyển như bộc lưu - luôn luôn tuôn chảy thay đổi như dòng nước chứ không là một thực thể bất biến không luôn là đàn ông, hay đàn bà, người hay thú, mà luôn luôn luân chuyển trong sáu nẽo, từ trời a tu la, người, súc sanh, ngã quỷ, địa ngục. Đạo Phật Tây Tạng cũng nói đến như dòng suối tâm (mindstream) có từ thời vô thỉ và sẽ luân chuyển không ngừng nghĩ trong sau nẽo đến bất tận, nếu không tu tập để thoát khỏi sáu nẽo luân hồi của một chúng sanh giải thoát - a la hớn hay cao hơn nữa là của một vị Bồ tát hay một Đức Phật. Sự tái sanh qua tàng thức hay a lại gia thức theo duy thức học hay dòng suối tâm của Phật Giáo Tây Tạng đều là tạm gọi mà trong này giáo sư Berzin gọi là sự tương tục tinh thần của sự kinh nghiệm sự vật chủ quan cá thể.

Mong rằng bài viết này của giáo sư Berzin sẽ cho chúng ta thêm một số khái niệm về sự tái sanh trong Đạo Phật. Vài điều sưu tập như trên, nếu có gì sai sót xin độc giả bổ chính, xin chân thành cảm ơn.

Nam mô A Di Đà Phật.

Ẩn Tâm Lộ Friday, November 22, 2013-1250 PM