Một đoạn trong Kinh Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh "... vô vô minh diệc vô vô minh tận nãi chí vô lão tử diệc vô lão tử tận." là nói đến Mười Hai Nhân Duyên. Mười Hai Nhân Duyên là lý do con người ờ trong chu kỳ sanh từ bất tận. Chuỗi Mười Hai Nhân Duyên bao gồm: Vô Minh là duyên (tạo điều kiện) cho Hành (hành động), Hành là duyên cho Thức, Thức là duyên cho Danh Sắc, Danh Sắc là duyên cho Lục Nhập (tức là sáu giác quan), Lục Nhập là duyên cho Xúc, Xúc duyên Thọ, Thọ duyên Ái (ưa thích, ham muốn), Ái duyên Thủ, Thủ duyên Hữu, Hữu duyên Sanh, Sanh duyên Lão Tử.

Trong Phật Giáo, con người của quý vị gồm có bốn chấc cơ bản: Đất, nước, gió và lửa. Thân, da thịt của quý vị được coi là đất. Máu chảy trong người là nước. Hơi thở và sức lực là Gió. Hơi ấm là lửa. Giai đoạn cuối cùng trong 12 nhân duyên là Lão Tử. Trong những ngày giờ cuối cùng trước khi qua đời, con người chúng bắt đầu sanh ra bệnh tật, đau nhức. Đó là giai đoạn đất bắt đầu bị tan rã. Tiếp đó là giai đoạn nước. Môi của quý vị bắt đầu khô. Những nướu răng sẽ thay đổi từ màu hồng qua tím đen. Đây là lúc quan trọng nhất trong giai đoạn của 12 nhân duyên. Quý vị nên nhớ niệm phật. Các gia quyến, bạn bè nên hộ niệm và cố gắng giữ bình tĩnh, đừng tiết lộ sự đau buồn, để cho linh hồn được hướng về cực lạc.

Giai đoạn kế tiếp là gió. Sức lực của người bệnh sẽ từ từ mất đi. Hơi thở từ từ yếu bớt, cho đến hơi thở cuối cùng. Miệng của bạn không còn hoạt động nữa, không còn tiếp tục niệm Phật. Đây là lúc các bạn cần ban hộ niệm nhiều nhất. Cuối cùng là giai đoạn Lửa. Hơi ấm trong cơ thể từ từ lạnh. Trong giai đoạn nầy, trái tim sẽ dừng đập. Lúc nầy linh hồn hay trong phật giáo còn gọi là cái thức thứ 8 là tàng thức a lại gia. Linh hồn của người nầy vẫn còn trong sát thịt, chưa hẳn xuất ra, cho nên gia quyến đừng có vội đụng vào cơ thể.

Có vài người chết đi sống lại thì có thấy mọi thứ trên thế gian đều màu trắng. Màu trắng đó được gọi là tinh cha, huyết trắng nằm trên đỉnh đầu. Phần phía dưới bụng, hay đan điền có một luồng âm khí gọi là huyết mẹ hay huyết đỏ. Tinh cha trên đầu từ từ chảy xuống trái tim, còn huyết mẹ thì bắt đầu chảy từ dưới bụng chạy lên trái tim. Khi tinh cha và huyết mẹ chảy tới tim và đụng nhau tại trái tim, thì trái tim sẽ quay lộn lại 180 độ. Tùy căn tu hành, tinh cha mạnh thì kiếp sau làm đàn ông. Huyết mẹ mạnh thì làm đàn bà. Đây là lúc thức thứ 8, a lại gia (linh hồn) sẽ kết tụ lại nhau và bắt đầu biết được là ngũ uẫn (sắc, thọ, tưởng, hành, thức) không còn nữa. Lúc nầy thì tùy theo con người ăn ở những năm vừa qua. Nếu có nhiều công đức và phước đức, thì sẽ có các bồ tát đến vuốt đầu. Thức thứ 8, a lại gia, sẽ theo luồng hòa quang đó xuất ra trên đỉnh đầu và đi về cõi cực lạc. Đến lúc nầy thì quý vị cũng không nên lấy đèn bin rọi vào mắt, coi thử người chết qua đời chưa. Hãy tắt bớt đèn, kẻo linh hồn tưởng hòa quang từ cõi cực lạc chiếu đến, rồi xuất hồn bay đập vào bóng đèn.

Phần đông các phật tử đầu thai làm người để tiếp tục tu học, cho nên linh hồn sẽ xuất ra từ trái tim. Một số người thì linh hồn xuất ra tại hậu môn (sẽ thấy một cục phân đen lồi ra từ hậu môn) và đầu thai làm súc vật. Nếu con người ăn ở gian ác thì linh hồn xuất ra tại chân, và làm ma đói hay xuống điạ ngục. Cho nên các gia quyến và bạn hữu chớ đụng vào bàn chân trong lúc nầy. Nếu có đụng vào xát chết thì trước tiên niệm phật rồi vuốt đầu, để cho linh hồn xuất ra ở trên đỉnh đầu.

Khi linh hồn xuất ra khỏi sát, thì giai đoạn đó được gọi là thân trung ấm. Linh hồn lúc nầy sẽ được tự do du ngạo trong cõi ta bà. Không có nơi nào mà không tới được. Linh hồn có thể đi xuyên tường, bay lơ lững trên mây. Nếu số mệnh đầu thai làm người, thì linh hồn cũng có thể đi vào chùa. Chỉ có một chổ có thể trói lại linh hồn đó là bầu thai. Khi linh hồn bay ngang và thấy một người đàn ông và đàn bà quan hệ tình dục, nếu thân trung ấm này có những nhân duyên liên hệ gia đình với hai người này, thì thân trung ấm này sẽ tìm cách sanh trở lại làm con của họ. Mối duyên ràng buộc giữa ý thức của thân trung ấm và hai người đang quan hệ tinh dục đó mạnh đến nỗi dù xa cả hàng ngàn hay hàng vạn dậm, và dù chỉ có một đốm sáng nhỏ nhoi phát ra bởi hai người lúc quan hệ tình dục, thân trung ấm sẽ thấy ánh sáng đó và sẽ đến chỗ hai người đó để trở thành bào thai trong lòng mẹ. Do đó thập nhị nhân duyên mới nói rằng "Hành duyên Thức".

Nếu số mệnh được đầu thai làm người, thì trong vòng 49 ngày thì sẽ có cơ hội tìm kiếm bào thai. Phần đông, linh hồn đã kiếm được bào thai trong vòng 2 tuần lễ đầu. Trong Phật Giáo, quý vị chỉ cần cầu siêu cho người chết trong vòng 49 ngày. Ngọai trừ quý vị biết người chết đã làm quá nhiều tội lỗi và đã phạm hết 5 ngũ giới (giết người, tà dâm, trộm cắp, nói dối, uống rượu), quý vị mới tụng kinh hồi hướng công đức trên 49 ngày.

Sau khi linh hồn đã kiếm được bào thai hay "Hành duyên Thức, thì “Thức duyên Danh Sắc ". Câu này có nghĩa khi bào thai trở nên hiện hữu thì có "danh xưng và hình tướng". "Danh" chỉ bốn uẩn thọ, tưởng, hành, thức, trong khi sắc là nói đến sắc uẩn. Bốn trong năm uẩn (tức là thọ, tưởng, hành, thức) hiện hữu từ lúc trong lòng mẹ nhưng chỉ là những danh xưng; chưa thành hình. Nếu trong lúc nầy, mà người mẹ lại đi phá thai, thì linh hồn vừa mới có được bốn uẩn (thọ, tưởng, hành, thức), rất là giận hờn oán trách, vì linh hồn không có cơ hội để có đầy đủ ngũ uẩn. Linh Hồn thường oán trách rồi trở thành những con ma đói.

Khi hài nhi được sinh ra, tất cả năm uẩn (tức là danh và sắc) đều đầy đủ, sáu giác quan hay nơi để cảm nhận (mắt, tai, mũi, lưỡi, xúc giác và ý) cũng vậy. Đây gọi là “Danh Sắc duyên Lục Nhập". Sáu cơ quan cảm nhận nầy cùng với sáu đối tượng của cảm nhận (hình sắc, âm thanh, mùi vị, cảm giác xúc chạm, và đối tượng tâm thức) là khởi sanh ý thức về cái thấy, cái nghe, mùi, vị, xúc chạm và ý nghĩ. Khi tất cả sáu cơ quan cảm nhận hiện hữu đầy đủ, đứa bé bắt đầu biết liên hệ tiếp xúc với ngọai cảnh Vì thế, nên mới nói: "Lục Nhập duyên Xúc".

Sau khi có sự tiếp xúc, đứa bé bắt đầu có cảm giác thọ nhân tiếp xúc; ví thế "Xúc duyên Thọ".

Khi có cảm thọ, lòng yêu thích phát khởi (như là ưa thích hoàn cảnh vui sướng dễ chịu, và ghét hoàn cảnh không vừa ý). Vì thế, "Thọ duyên Ái (ưa thích)”.

Sau khi sự ưa thích khởi sanh, đứa bé mong muốn để tìm kiếm và nắm bắt những gì nó thích. Vì thế " Ái duyên Thủ (nắm bắt)".

Sau khi đã sở hữu cái mình ham muốn, việc nắm bắt sở hữu nầy đưa đến sự hình thành (trong dục giới, sắc giới hay vô sắc giới). Vì thế gọi là "Thủ duyên Hữu".

Bước kế tiếp là " Hữu duyên Sanh "; nghĩa là do sự nắm bắt và bám chấp, lại có sự tiếp tục tái sinh.

Sau cùng " Sanh duyên Lão Tử (già và chết)". Sau khi Sanh thì sẽ đến Già và Chết . Toàn bộ diễn trình này là vòng quay "Mười Hai Nhân Duyên”.

Muốn chấm dứt luân hồi, thì chúng ta phải làm như thế nào ? Chúng ta phải tu hành để diệt cái vô minh của chúng ta.

"Vô Minh" là gì? "Vô Mình" là sự thiếu hiểu biết . Trong ngôn ngữ hàng ngày thi gọi là " bị lẫn lộn". Nghĩa là quý vị không hiểu rõ cái thật. Vì quý vị bị lẫn lộn và không hiểu rõ nên mới có những sinh hoạt mê lầm sai trái. "Sinh hoạt sai lầm" trong ý nghĩa này là quý vị làm những điều mà đáng lý không nên làm. Những sinh hoạt sai lầm này đưa đến nhận thức giả tạo hay là ý thức. Ý thức dẫn đến lầm lẫn danh và sắc. Lầm lẫn danh sắc đưa đến lầm lẫn lục nhập. Bởi con người có sáu giác quan, dữ kiện bên ngoài đưa vào cơ thể và trí óc qua sáu giác quan này. Từ lầm lẫn thâu nhận của giác quan, khởi sanh lầm lẫn tiếp xúc. Khi có lầm lẫn tiếp xúc thì người ta muốn lầm lẫn cảm thọ. Từ lầm lẫn cảm thọ sanh ra lầm lẫn yêu thương hay ham muốn. Từ lầm lẫn ham muốn, nảy sanh lầm lẫn nắm bắt. Một khi có lầm lẫn nằm bất, thì có lầm lẫn thành. Từ lầm lẫn thành, người ta lại sanh. Từ sanh mà có già và chết.

Nếu không có Vô Minh thì sẽ như thế nào? Thì sẽ không có Hành sinh hoạt. Nói một cách khác, khi Vô Minh bị tiêu diệt, thi Hành bị tiêu diệt. Khi Hành bị tiêu diệt thì Thức bị tiêu diệt. Khi Thức bị tiêu diệt thi Danh Sắc bị tiêu diệt. Khi Danh Sắc bị tiêu diệt thì Lục Nhập bị tiêu diệt. Khi Lục Nhập bị tiêu diệt thi Xúc bị tiêu diệt. Khi Xúc bị tiêu diệt thi thì Thọ bị tiêu diệt. Khi Thọ bị tiêu diệt thì Ải bị tiêu diệt. Khi Ải bị tiêu diệt thị Thủ bị tiêu diệt. Khi Thủ bị tiêu diệt thì Hữu bị tiêu diệt. Khi Hữu bị tiêu diệt thì Sanh, Lão và Tử đều bị tiêu diệt.

Đó là cách để chấm dứt chu kỳ Mười Hai Nhân Duyên.