Lễ nhạc Phật giáo Việt Nam bắt nguồn từ một loại âm nhạc cổ đại Ấn Độ. Phật giáo Việt Nam thời kỳ mới du nhập, các vị sư truyền giáo lấy âm nhạc làm nghi lễ, cũng là một phương tiện chính để truyền đạo.

Nghi lễ Phật giáo chia thành hai loại:
•Nghi lễ truyền thống: thì sử dụng nhạc cổ điển, theo địa phương của nơi diễn ra nghi lễ.
•Nghi lễ đại chúng: Thống nhất theo tiếng địa phương để mọi người tham dự cùng họa theo. Vận dụng thời gian không gian thích hợp cho đại lễ.

Nghi lễ Phật giáo có hai phần lễ và nhạc, tuỳ theo truyền thống văn hoá nghệ thuật của mỗi miền, mỗi vùng mà phần lễ nhạc Phật giáo sẽ ảnh hưởng và biểu hiện theo truyền thống của vùng, miền ấy. Nghi lễ Phật giáo mang màu sắc lễ nhạc cổ truyền của dân tộc, là một mảng của nền văn hoá truyền thống cần phải tôn trọng, phát huy và bảo tồn.

Âm nhạc trong nghi lễ Phật giáo Việt Nam có thể chia làm chín thể loại đó là: Xướng, hô, kệ, thán, độc, tán, tụng, trì, niệm. Tụng kinh Di Đà khác với trì chú Đại bi, niệm Phật “Nam mô A Di Đà Phật” cũng khác với kệ chuông: “Nguyện thử chung thinh siêu pháp giới…”. Tán lại hoàn toàn khác với xướng. Đọc sớ cũng khác với thỉnh, v.v…mỗi thể loại đều có cách thể hiện khác nhau, không thể loại nào giống thể loại nào.

Âm nhạc nghi lễ truyền thống Phật giáo Việt Nam có yếu tố truyền thừa, sáng tác mà đặc biệt là yếu tố truyền khẩu vô cùng quý giá. Từ các vị Bổn sư, Chủ sám, Gia trì, Chánh chúng, Duy na truyền tụng và lần lược các lớp hậu bối làm theo, dường như những tác phẩm của âm nhạc nghi lễ truyền thống Phật giáo Việt Nam không có tên tác giả mà là những tác giả dân gian . Hiện tại, chúng ta có 4 điệu thức theo 4 vùng,miền khác nhau:

1. Điệu thức miền Bắc ( từ Hà Tĩnh trở ra ).
2. Điệu thức miền Trung ( từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi ).
3. Điệu thức Bình Định. ( từ Bình Định đến Khánh Hòa).
4. Điệu thức miền Nam ( từ Khánh Hòa trở vào ).

Ngoài ra, sự phân chia này còn tùy thuộc vào nơi Quý Thầy, Quý Cô đến mà các điệu thức trên có sự sai biệt ở từng tỉnh thành, từng vùng .Có hai điệu chính được dùng : điệu Thiền (như hơi nhạc, hơi hạ trong nhạc tài tử miền Nam) và điệu Ai( thường thấy trong các điệu hò Huế). Ðiệu thay đổi tùy theo nội dung của bài tán. Dưới đây giới thiệu các bài Tán theo nghi thức truyền thống tại Huế. Cổ bản này do cư sĩ Nguyên Hòa ( chùa Phổ Quang, thành phố Salt Lake, Hoa Kỳ ) thâu lục. gioidinhtue xin được chia sẻ cùng các vị.