Tu là vươn lên

của Hạnh Chiếu


Tại sao tu phải vươn lên? Tại vì nếu không vươn lên thì tu để làm gì? Vươn lên khỏi sự tăm tối khổ đau của cuộc đời, rốt ráo hơn nữa là vươn lên vượt thoát khỏi sanh tử.

Người đời vươn lên nghĩa là phấn đấu để đạt địa vị, danh vọng, tiền tài… Người tu Phật vươn lên như thế nào? Vươn lên từ hố sâu vô minh tăm tối.

Con người luôn dao động với những trạng thái vui buồn giận hờn thương ghét… nhà Phật gọi là phiền não. Phiền não tức vô minh, si mê. Chúng sanh si mê nhiều đời, chớ không phải một đời, cho nên mới sinh ra là đã biết phiền não. Như em bé đói không kịp cho bú nó khóc. Do tức giận mà nói không được nó mới khóc, điều này đâu có ai dạy. Khi nó đang bú ngon lành mà không cho bú nữa nó cũng la. Đó là tham, tham ăn. Gốc tham sân si đã có sẵn, chứng tỏ ta mang nó theo từ đời trước. Do vô minh nên chúng ta bị ba thứ độc này sai sử, tạo nghiệp, thọ khổ, nối tiếp vòng trầm luân sanh tử không có ngày cùng. Bây giờ tu là chuyển gốc vô minh, để không còn lẩn quẩn trong con đường sai lầm ấy nữa.

Tham sân si là ba thứ cực độc, chúng ta biết sống với nó, nuôi dưỡng nó thì khổ, nên không ai thích nuôi dưỡng tham sân si. Không ai muốn mình giận, không ai muốn mình tham, không ai muốn mình ngu. Thế nhưng ba thứ ấy đã có mặt theo chúng ta từ lúc mới chào đời. Vì vậy có thể nói chúng ta sống chìm sâu trong si mê. Bây giờ muốn hết si mê, muốn giải thoát thì phải vươn lên khỏi nó, không có cách nào khác. Quý Phật tử thường hỏi quý thầy cô “Con có thể tu được không?” Xin thưa, được. Ai cũng có thể tu với điều kiện là phải chịu tu.

Chúng ta đều biết con người và ngoại cảnh đều bị chi phối bởi luật vô thường. Vô thường biến đổi các duyên theo hai chiều hướng, một là đi lên, hai là đi xuống. Tuy nhiên hướng đi lên bao giờ cũng khó đi, cần gắng sức hơn hướng đi xuống. Cho nên việc tu tập để chuyển hóa ba nghiệp cũng không dễ dàng thành tựu, nếu không có sự nỗ lực liên tục. Muốn thăng hoa đời sống tâm linh, chúng ta phải trải qua những trăn trở, vì từ lâu ta đã lún sâu trong vô minh, bây giờ chuyển mình vươn lên, không đơn giản chút nào. Một niệm tu thì hai ba niệm lười kéo lại.

Thấy huynh đệ không có áo tràng, mình có hai cái muốn cho bớt một cái, nhưng cũng hơi tiếc tiếc, sợ mất cái này không có cái khác thay thế. Đó, một niệm bố thí thì hai ba niệm keo xẻn giữ lại. Vì vậy muốn cho thì cho thẳng tay, cho nhanh lên, cắt cái suy nghĩ toan tính, đừng trù trì mà tâm keo xẻn nhảy vào ngăn trở việc thiện. Thật ra, ta bố thí không bao giờ nghèo thiếu, chỉ có tâm keo xẻn lẫn tiếc mới làm cho mình nghèo thiếu. Trong sự tu, có bao nhiêu chướng duyên khiến ta đình trệ công phu, một nắng mười mưa, tu hoài không tiến. Nhưng xét cho cùng cũng tại lòng mình chưa quyết. Một khi đã quyết, không gì có thể ngăn cản được.

Trong đời sống thế tục, người cư sĩ vốn nhiều lo lắng cho cuộc mưu sinh, nên việc thành tựu tâm nguyện tu hành không nhiều so với ước mong của mình. Cho nên phải tranh thủ góp nhặt từng chút duyên, từng chút thời gian để tu. Đừng ngán, nhất là đừng bi quan. Phật dạy chúng ta càng hiểu đạo, càng lạc quan yêu đời, làm mọi việc mà tâm không hề dính mắc, chứ không phải tiêu cực không muốn làm gì cả, sống không có trách nhiệm. Một thái độ làm việc hết sức bình thản trước thành công cũng như thất bại. Một thái độ làm việc lúc nào cũng muốn thành công, nếu không thành công liền chán nản bỏ việc. Hai thái độ rất khác nhau. Thành công trong cái nhìn trí tuệ không có nghĩa là lúc nào cũng thành công, mà thành công là đi trên thất bại như đi trên đất bằng. Bởi vì thất bại và thành công là hai mặt của một vấn đề, giống như mặt trái và mặt phải của một bàn tay. Chúng luôn đi đôi với nhau, hễ có thất bại thì phải có thành công, có thành công thì phải có thất bại. Cả hai đều có giá trị và làm thành cho nhau.

Có người nói số mình con ruồi làm đâu hư đó, gặp bạn không tốt, bị người gạt gẫm, tu tập cũng khó khăn. Điều này phải xét lại, bởi vì đôi khi ước muốn của họ đi xa thực tế, không đủ năng lực, làm những việc quá sức của mình thì làm sao thành công được. Có một câu chuyện kể về bốn người thanh niên ở cùng một xứ. Họ cùng học tập, cùng chơi thân và cùng lên kinh kỳ ứng thí. Trong đó, ba vị rất giỏi về chữ nghĩa, duy có một vị không thể học vô chữ nào. Nhưng vì mến thương nhau, nên mấy anh em đã động viên vị ấy cố gắng bằng cách cùng học với anh. Ba người học giỏi thay phiên nhau đọc tới đọc lui vào lỗ tai của anh bạn kém để anh thuộc. Họ hy vọng lên trường thi bốn anh em đều thành công, không có ai thất bại. Ngặt một nỗi, anh bạn kém chữ học ít thì quên ít, học nhiều lại quên nhiều. Bạn bè càng đôn đốc, anh càng tắt chữ.

Bốn anh ở chung trong một quán trọ, phía sau nhà có một cây đa rất lớn, bóng mát che khắp một vùng. Anh bạn dốt thường ngồi dưới gốc đa học bài. Nhưng anh có học được chữ nào, chỉ ngắm nhìn cảnh vật chung quanh thôi. Anh thích thú khi được gần gũi và yêu thương cây cỏ, chớ không thể thương yêu con chữ. Tối hôm đó trời chuyển mưa, sấm chớp giông bão kéo tới mịt mù. Mấy người bạn trùm chăn kín mít, anh dốt chạy ra nhìn trời rồi nhìn cây đa. Anh có linh cảm cơn mưa này dữ dội lắm, cây đa nằm ở khoảng đất trũng, nếu không tạo đường rảnh đưa nước ra ngoài thì nó sẽ úng nước chết. Dốt chữ nhưng anh lại có thiên tư dự đoán khí hậu thời tiết và sự sống của cây cỏ. Anh liền đi kiếm cây xuổng và bắt tay đào. Trời cũng bắt đầu mưa. Anh càng đào mưa càng to, sấm chớp dữ dội.

sẽ tiếp...