Những Vần Thơ Ngoại Cảm

[Love_Tamlinh]

CHÚ THÍCH

1. Nguyễn Kim mong muốn chiêu tập binh tướng khởi nghĩa chống nhà Mạc tái lập lại nhà Lê. Trịnh Kiểm là người có tài, được Nguyễn Kim gả con gái là tiểu thơ Ngọc Bảo cho và giao cho Trịnh Kiểm nhiều trọng trách về sau.

2. Trịnh Cối là con cả của Trịnh Kiểm, anh cùng cha khác mẹ của Trịnh Tùng.

3. Phạm Bảo Châu: vợ Trịnh Cối

4. Nguyễn Hoàng (1525–1613): con trai thứ của Nguyễn Kim.

5. Nguyễn Uông: con trai lớn của Nguyễn Kim.

6. Trang Tông: vua Lê Trang Tông, con vua Lê Chiêu Tông. Năm 1533, Nguyễn Kim bí mật lập hậu duệ của nhà Lê là vua Lê Trang Tông lên ngôi, xây dựng căn cứ tại Ai Lao (nước Lào ngày nay), chuẩn bị chiêu quân mãi mã đánh nhà Mạc, phục hưng nhà Lê.

7. Oanh Vàng: em gái vua Lê Chiêu Tông, sau trở thành vợ thứ năm của Nguyễn Bỉnh Khiêm.

8. Đăng Dung: Mạc Đăng Dung lên ngôi vua lập ra nhà Mạc, niên hiệu Minh Đức, trị vì được 2 năm thì nhường ngôi cho con là Mạc Đăng Doanh vào năm 1530 để lui về làm Thái Thượng hoàng.

9. Lý thừa tướng: quan Thừa tường Lý Hùng nhà Mạc. Vì hành động sàm sỡ tại dinh các bà vợ Nguyễn Bỉnh Khiêm, nên Lý Hùng bị Oanh Vàng chém rơi đầu.

10. Ngọc Điệp Hoàng Hậu: hoàng hậu của vua Mạc Đăng Doanh.

11. Lê Chiêu Tông (1506-1526) lên ngôi từ 1516 đến 1522. Về sau Mạc Đăng Dung phản bội, phế truất vua Chiêu Tông, đưa em của vua là Lê Cung Hoàng lên ngôi.
Vua Chiêu Tông được các tướng đưa vào Thanh Hoá, đến năm 1526, Mạc Đăng Dung bắt được vua Chiêu Tông mang về Thăng Long giết chết.

13. Thái tử Lê Duy Bang, con vua Lê Chiêu Tông, được công chúa Oanh Vàng và Nguyễn Bỉnh Khiêm bí mật đem về nuôi dưỡng chờ thời cơ phục hưng nhà Lê, tránh bị nhà Mạc giết hại, và được Nguyễn Bỉnh Khiêm đổi theo họ Nguyễn.

14. Đình Ái: Hoàng Đình Ái (1527-1607), quan Thái Úy, ông có học thức rộng, thông binh pháp, cầm quân nghiêm chỉnh, trong thì tham mưu cho vua, ngoài thì đánh dẹp binh biến, tự mình trải vài trăm trận, đánh đâu được đấy, làm cả tướng võ, tướng văn, không phân biệt thứ bậc, uy quyền, ưu đãi sĩ phu, giữ gìn pháp độ. Mọi người đều phục.

15. Thái tổ: tức là vua Lê Thái tổ, Lê Lợi (1385-1433), khởi nghĩa Lam Sơn chiến thắng quân Minh, lên ngôi hoàng đế năm 1428, chính thức dựng lên vương triều Lê.

16. Bệ son: bệ hạ, vua.

17. Năm Giáp Tý: theo lịch Vạn niên, ứng với năm 1564.

18. Bạch Vân Am: Nguyễn Bỉnh Khiêm làm quan cho nhà Mạc được 7 năm, sau đó ông xin cáo quan năm 1542. Nguyễn Bỉnh Khiêm về quê nhà xã Trung Am, huyện Vĩnh Lại, tỉnh Hải Dương, nay là xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng, dựng Trung Tân Quán là nơi đàm đạo thơ văn và Bạch Vân Am để tụng kinh niệm Phật.