Phát hiện mới ở Miếu Quan Công Hội An,.

[sontuan78]

Thân phụ của Nguyễn Du đề thơ tại Hội An.
Trên một biển gỗ sơn đỏ hiện treo tại bái đường của miếu Quan Công ở Hội An, chúng tôi phát hiện một chùm 3 bài thơ chữ Hán được khắc lên. Thật bất ngờ đó lại là cuộc xướng họa thơ 3 thế kỷ trước của Tả tướng quân Nguyễn Nghiễm (thân phụ Đại thi hào Nguyễn Du) và các tiến sĩ Uông Sĩ Điển và Nguyễn Lệnh Tân. Phía sau bài thơ này là một dấu ấn lịch sử quan trọng của Hội An.
Vị tướng văn võ song toàn và cuộc hành binh tới Hội A
Nguyễn Nghiễm (1707 - 1775) - thân phụ của đại thi hào Nguyễn Du - là một tác gia Hán Nôm có đóng góp rất đa diện. Về sử học, ông có tác phẩm Việt sử bị lãm, về địa chí ông có tác phẩm Lạng Sơn Đoàn thành đồ. Riêng về mặt văn học, ông có tác phẩm văn xuôi Quân trung liên vịnh (hiện đã thất lạc) và một số bài văn bia (trong đó có tấm bia gia huấn Tích thiện gia huấn bi ký hiện đặt tại miếu làng Tiên Điền soạn năm 1765, khi ông đang giữ chức Binh bộ thị lang)
Miếu Quan Công (Chùa Ông) ở Hội An
Nguyễn Nghiễm có sở trường về Nôm. Cố Lê nhạc chương thi văn tập lục (A.1186 và VHv.2658, Viện Hán Nôm) có chép được 5 bản Nhạc chương Nôm của các Nho thần triều Lê gồm Nguyễn Nghiễm, Nguyễn Hoãn, Lê Quý Đôn, Nguyễn Huy Oánh, Mai Thế Uông. Đây là 5 bản Nhạc chương được tấu lên cùng với âm nhạc trong lễ tế ở cung miếu họ Trịnh. Phát hiện về nhạc chương Nôm được dùng trong cung miếu nhà Trịnh mà tác giả là các bậc đại bút tiêu biểu cho các nho sĩ phong kiến sẽ bổ sung thêm cho những hiểu biết về văn học các thế kỷ XVII và XVIII. Các bản Nhạc chương Nôm đời Lê cho thấy thời đại này đang xây dựng cho riêng một lề lối “y - quan - lễ - nhạc” khác Trung Hoa, khẳng định sự độc lập và riêng khác của văn hóa Việt, trong thế đối thoại với Trung Hoa. Đáng tiếc là sau đó, triều Nguyễn đã không nối tiếp được điều này.

Năm Ất Mùi (1775) trên đường tiến binh, quân của Chúa Trịnh đã chiếm lĩnh Hội An. Tả tướng quân Nguyễn Nghiễm bấy giờ đã cùng các tướng lĩnh đề thơ ở miếu Quan Công (nay gọi là Chùa Ông) tại Hội An. Nguyễn Nghiễm mở đầu bằng bài xướng, sau đó các Tiến sĩ Uông Sĩ Điển và Nguyễn Lệnh Tân họa theo nguyên vận. Chùm thơ đề vịnh đó đã được khắc vào một biển gỗ sơn màu đỏ hiện còn treo ngay tại bái đường của miếu Quan Công ở Hội An.

Bài thơ đề vịnh miếu Quan Công của Nguyễn Nghiễm là một bài thơ thuộc thể tài đề vịnh. Và cũng là một trong số ít bài thơ chữ Hán của Nguyễn Nghiễm mà chúng ta còn biết được.

Tâm sự trước thời cuộc

Theo Nguyễn Phước Tương thì “thực sự quân Trịnh đã gây cảnh đổ nát nặng nề cho cảng thị Hội An và chỉ chừa lại cách kiến trúc tín ngưỡng như miếu Quan Công, chùa Phật Quan Âm, cung Thiên Hậu, hội quán Dương Thương, đình Vạn Thọ...” (tập san Văn hóa Hội An, tháng 9/1998). Bài thơ của Nguyễn Nghiễm không những cho thấy một Quan Công Miếu vẫn còn đó sau cơn binh lửa, mà còn chứng tỏ Nguyễn Nghiễm, vị tướng cầm quân đã đến thăm đền và gửi gắm tâm sự của mình trước thời cuộc, mượn chuyện Quan Vân Trường chỉ có nhà Hán để nói lòng mình chỉ có nhà Lê, mượn chuyện dưới mắt Vân Trường không có chuyện “tam phân thiên hạ” để nói chuyện không có Đàng Trong - Đàng Ngoài, không có Trịnh - Nguyễn mà chỉ có nhà Lê.

Đó là tâm sự mà Hy Tư Nguyễn Nghiễm ký thác, và thể hiện tấm lòng trung quân của ông
Dưới đây là toàn văn các bài thơ này. Mở đầu là bài Sư để Hội An phố đề Quan PhuTử miếu của Nguyễn Nghiễm:




Niết ngột Viêm đồ khảng khái thân

Đào viên huynh đệ tức quân thần

Trực tương trung nghĩa sư thiên cổ

Vô luận anh hùng địch vạn nhân

Tâm thượng Cao, Quan hoàn nhất thống

Mục trung Ngô, Ngụy thất tam phân

Chí kiêm vạn quốc đồng chiêm phụng

Phỉ trực nguy nhiên hải thượng thần

-



Dịch nghĩa (*):

Đưa quân đến phố Hội An đề miếu Quan phu tử

Cơ đồ nhà Hán chông chênh, (ngài) tỏ tấm thân khảng khái,

Anh em nơi vườn Đào, cũng là vua tôi (của nhau),

Nêu tấm gương trung nghĩa, thầy của muôn đời.

Chẳng kể anh hùng, sức địch vạn người,

Tấm lòng hướng về Cao, Quang, mong giang sơn quy về một mối

Trong mắt nước Ngô nước Ngụy không còn chia làm ba

Cho đến ngày nay, muôn nước cùng chiêm bái kính phụng

Vòi vọi nguy nga như vị thần trên biển.

NAM MÔ QUAN THẾ ÂM BỒ TAT.























.