Phần lớn nhân loại sống ở đời này họ điều trải qua đau khổ nhưng họ nghĩ rằng có một mặt khác của cuộc sống ko đau khổ nên họ tìm cầu sở hữu những sắc (thân tướng, nhà cửa, tài bảo, sông núi, ao hồ, quốc độ), tìm cầu sở hữu những thọ (cảm giác ưa thích, cảm giác lạ, cảm giác thỏa mãn), tình cầu sở hữu những tưởng (danh lợi, tôi là kỷ sư, tôi là giám đốc, tôi là tổng thống, tôi là..là.. là), tình cầu sở hữu những hành (tôi làm được cái này, tôi nói được cái này, tôi nghĩ được cái này), tìm cầu sở hữu những thức (tôi biết về đại dương, tôi biết về vũ trụ, tôi biết về thiên văn, tôi biết về địa lý..), họ nghĩ rằng những sở hữu đó sẽ giúp họ thỏa mãn ko còn đau khổ, phải nói rằng kẻ đó ngu si vẫn chưa tuệ tri khổ. Một sự khẳng định sanh ra đời là khổ, có tìm được sở hữu được những thứ trên vẫn sẽ khổ, những mặt trận về kinh tế, những mặt trận về quân sự...v..v. đều không đem lại một hướng đi một điểm tựa, một cách giải quyết khi bị già chết chinh phục (đau khổ chinh phục), vì mọi thứ vô thường hủy diệt, cái gì bị hủy diệt thì cái đó là khổ, đi tìm cái khổ mà đòi hạnh phúc thế nào được? những thứ tầm cầu trên là những thứ hành vô thường, là những thứ đau thương, do hiểu biết như vậy nên nhàm chán cái vô thường, nhàm chán cái đau thương, do nhàm chán nên ly tham không tìm cầu, do không tìm cầu cái đau khổ nên không sở hữu cái đau khổ, không chạy theo cái đau khổ, không chạy theo cái bị sanh cái bị già cái bị bệnh cái bị chết, người đó thoát khỏi đau khổ.

Con đường bắt đầu của mỗi người Phật Tử phải là:

__Thân cận pháp bậc thánh (đọc kinh Pali Nikaya - Đại Tạng Kinh Việt Nam Nam Truyền - tìm hiểu Bốn Chân Lý Thánh Đế) để theo sát suy tư quán chiếu lời dạy đó, khi đã thấy đã hiểu vết tích của đạo lộ giải thoát rồi sẽ sanh lòng tịnh tín.

__Từ lòng tin về thiện pháp sẽ đưa đến tác ý đúng theo chân lý diệt khổ.

__Tác ý đúng nên tỉnh giác trong mọi thân hành khẩu hành ý hành.

__Do sống tỉnh giác nên các căn được chế ngự không chạy theo những pháp ác (bị sanh bị già bị bệnh bị chết).

__Do chế ngự như vậy nên giới tướng định tướng tuệ tướng xuất hiện ba thiện hành.

__Ba thiền hành này làm vốn liếng tư lương nền móng cho Bốn Niệm Xứ được an lập phát triển sung mãn quảng đại.

__Bốn niệm xứ sanh ra chánh định với bảy chi giải thoát thoát xuất hiện.

__Bảy giác chi này duyên lại quảng đại viên mãn cho lậu tận minh giải thoát.

__Lậu tận minh giải thoát này tận diệt triệt để dục lậu, hữu lậu, vô minh lậu, an trú lõi cây bất tử cứu cánh niết bàn tối hậu.

Đó là hướng, đó là đạo, đó là đạo chi, đó là đạo lộ, đó là mục đích cao thượng nhất của kiếp người cần đeo đuổi, đeo đuổi những cái trên sẽ không sầu không khổ ngay hiện tại và tịch diệt trong tương lai.

GIÀ, BỆNH, CHẾT

(1) Già và chết

Ở tại Sāvatthī (Xá-vệ). Ngồi một bên, vua Pasenadi (Ba-tưnặc) nước Kosala (Kiều-tất-la) bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, có cái gì sinh mà không già và không chết?
– Thưa Ðại vương, không có cái gì sinh mà không già và không chết.
Thưa Ðại vương, dù cho những vị sát-đế-lỵ đại phú có tài sản lớn, có nhiều vàng bạc, có nhiều tài sản vật dụng, có nhiều tiền của, ngũ cốc. Vì các vị ấy có sinh nên không thoát khỏi già và chết.
Thưa Ðại vương, dù cho những vị bà-la-môn đại phú,... dù cho những gia chủ đại phú, có tài sản lớn, có nhiều vàng bạc, có nhiều tài sản vật dụng, có nhiều tiền của, ngũ cốc. Vì các vị ấy có sinh nên không thoát khỏi già và chết. Thưa Ðại vương, cho đến các vị tỳ-khưu, những bậc A-lahán, đã đoạn tận các lậu hoặc, phạm hạnh đã thành, những việc nên làm đã làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối hậu, đã đoạn được hữu kiết sử, đã được giải thoát nhờ chánh trí, cho đến thân này của các vị ấy cũng phải bị hủy hoại, cũng phải bị từ bỏ.

Xe vua dù mỹ diệu,
Rồi cũng phải hư hoại,
Thân thể này cũng vậy,
Rồi cũng phải già yếu.
Chỉ thiện pháp không già,
Bậc thiện nhân nói vậy.

(2) Ví dụ hòn núi

Nhân duyên ở Sāvatthī. Thế Tôn nói với vua Pasenadi nước Kosala đang ngồi một bên:
– Thưa Ðại vương, Ðại vương đi từ đâu lại?
– Bạch Thế Tôn, con rất là bận rộn với những sự việc các vua chúa bận rộn. Các vua chúa sát-đế-lỵ đã làm lễ quán đảnh, say đắm kiêu hãnh với vương quyền, thọ hưởng tham lam vật dục, đạt được sự an toàn quốc độ và sống chinh phục cả vùng đất đai rộng lớn.

– Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Ở đây, nếu có người đến với Ðại vương từ phương Ðông, một người thân tín, đáng tin cậy. Người ấy đến Ðại vương và thưa: “Tâu Ðại vương, mong Ðại vương được biết, con từ phương Ðông lại và có thấy tại đấy một ngọn núi cao như hư không, đang di chuyển và chà đạp, đè bẹp tất cả loại hữu tình. Tâu Ðại vương, Ðại vương hãy làm những gì cần phải làm”.

Rồi một người khác đến từ phương Tây... Rồi một người thứ ba đến từ phương Bắc... Rồi một người thứ tư đến từ phương Nam, thân tín đáng tin cậy. Người ấy đến Ðại vương và thưa: “Tâu Ðại vương, mong Ðại vương được biết, con từ phương Nam lại và có thấy tại đấy một ngọn núi cao như hư không, đang di chuyển và chà đạp, đè bẹp lên tất cả loại hữu tình. Tâu Ðại vương, Ðại vương hãy làm những gì cần phải làm”. Như vậy, thưa Ðại vương, một khủng bố lớn khởi lên cho Ðại vương, sự diệt tận nhân loại thật khủng khiếp, được tái sinh làm người thật khó khăn, thì Ðại vương có thể làm được những gì?

– Như vậy, bạch Thế Tôn, một khủng bố lớn khởi lên, sự diệt tận nhân loại thật khủng khiếp, được tái sinh làm người thật khó khăn, thì con có thể làm được những gì, ngoại trừ sống đúng pháp, sống chân chánh làm các hạnh lành, làm các công đức.

– Thưa Ðại vương, Ta nói cho Ðại vương biết, Ta báo cho Ðại vương hay. Già và chết đang tiến đến chinh phục Ðại vương. Khi bị già chết chinh phục, Ðại vương có thể làm được gì?

– Bạch Thế Tôn, khi con bị già và chết chinh phục, thì con có thể làm được gì, ngoại trừ sống đúng pháp, sống chân chánh, làm các hạnh lành, làm các công đức.

Bạch Thế Tôn, những sự việc như các vua chúa sát-đế-lỵ đã làm lễ quán đảnh, say đắm, kiêu hãnh với vương quyền, thọ hưởng tham lam vật dục, đạt được sự an toàn quốc độ và sống chinh phục cả vùng đất đai rộng lớn cùng các trận chiến với tượng binh.
Bạch Thế Tôn, các trận chiến với tượng binh không đem lại một hướng đi (gati), một điểm tựa cho các vua chúa ấy, mội khi bị già chết chinh phục.

Bạch Thế Tôn, những sự việc như các vua chúa đã làm lễ quán đảnh, say đắm, kiêu hãnh với vương quyền, thọ hưởng tham lam vật dục, đạt được sự an toàn quốc độ và sống chinh phục cả một vùng đất đai rộng lớn cùng các trận chiến với mã binh..., với xa binh..., với bộ binh.

Bạch Thế Tôn, các trận chiến với bộ binh không đem lại một hướng đi, một điểm tựa cho các vị vua chúa ấy một khi bị già chết chinh phục.

Bạch Thế Tôn, trong vương quốc này có những đại quan tinh luyện về thần chú. Các vị này có thể với thần chú, phá tan quân địch tới tấn công. Nhưng bạch Thế Tôn, các trận chiến chú thuật không đem lại một hướng đi, một điểm tựa cho các vị đại quan ấy một khi bị già chết chinh phục.

Bạch Thế Tôn, trong vương cung này có nhiều số vàng được chứa cất trong những nhà hầm hay những lầu thượng và với số vàng ấy chúng con có thể thao túng và phá tan nền kinh tế nước khác. Nhưng bạch Thế Tôn, các trận chiến kinh tế không đem lại một hướng đi, một điểm tựa cho chúng con một khi bị già chết chinh phục. Và bạch Thế Tôn, khi con bị già chết chinh phục, thì con có thể làm được gì, ngoại trừ sống đúng pháp, sống chơn chánh, làm các hạnh lành, làm các công đức.

– Như vậy là phải, thưa Ðại vương. Khi Ðại vương bị già chết chinh phục, Ðại vương có thể làm được gì, ngoại trừ sống đúng pháp, sống chân chánh, làm các hạnh lành, làm các công đức.

Thế Tôn nói như vậy và bậc Ðạo Sư nói thêm:

Như núi đá rộng lớn,
Dựng đứng lên hư không,
Tiến tới tràn xung quanh,
Áp đè cả bốn phía.
Cũng vậy, già và chết
Di chuyển đến hữu tình,
Giai cấp sát-đế-lỵ,
Bà-la-môn, phệ-xá,
Thủ-đà, chiên-đà-la
Kẻ đổ rác, đổ phân,
Không một ai thoát khỏi,
Tất cả bị chinh phục.
Ở đây không tượng binh,
Không xa binh, bộ binh,
Không trận chiến chú thuật,
Không trận chiến tài sản
Có thể giúp chiến thắng,
Chống với già, với chết.

Do vậy người hiền trí,
Thấy rõ phần tự lợi,
Người trí đặt tin tưởng,
Vào Phật, Pháp và Tăng.
Ai với thân, khẩu, ý,
Hành trì đúng Chánh pháp,
Ðời này được tán thán,
Ðời sau, hưởng phước lành.
(SN 3:25)


NAM MÔ BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI PHẬT