Bồ Đề là gì

[chuluuluchu]

Bồ đề

Bồ đề vô bản thụ
Minh kính diệc phi đài

Bồ đề, vô thượng bồ đề là danh từ tối cao mà người phật giáo hay nhắc. Bồ đề phật môn gọi là đạo, cái cây đó có, là một diễn tiến của đạo. Tất nhiên không phải cây hữu hình bên ấn độ mà lão phật tổ thích ca mâu ni ngồi dưới đắc đạo, câu chuyện đó là ẩn ý.
Câu thơ đầu ở trên việt dịch bồ đề vốn không có cây đã sai hoàn toàn lý bài kệ mà huệ năng nói tới. Bồ đề "vô bản" đơn giản là cây bồ đề gốc ở "vô". Cây bồ đề này gốc ở vô, cây này và "vô căn thụ" của trương tam phong nói đến là một. Tam phong ngồi dưới "vô căn thụ" mà đắc đạo cũng không khác thích ca ngồi dưới cây bồ đề. Khi lý đã sai chắc chắn không thể chứng đắc gì, dù có hiểu lý đắc cũng vô cùng khó, nói gì sai!

Vô là một trạng thái của tự nhiên, có trước "không". Có một lần khi mình và đứa em hỏi thầy về đầu đề chương 2 truyện tây du ký: thấu triệt bồ đề chân diệu lý, đoạn ma quy bản hợp nguyên thần. Ông nói đó là minh tâm kiến tính, là thanh tĩnh kinh. Thanh tĩnh kinh của đạo gia tóm gọn là khi thân tâm vạn vật đều "không", không đến chẳng còn chỗ nào "không" nữa nhập "vô". Rồi đi đến tiếp thì "vô" chẳng còn chỗ nào "vô" nữa. Khi đó thì đạt được minh tâm kiến tính, thấy cái tính hay nhất mà thành phật/ thiên tiên.

Bồ đề là đạo, cây bồ đề có gốc ở vô căn là gốc nơi tự nhiên, vạn pháp đều từ tự nhiên nên vạn pháp đều từ bồ đề tâm. Nhưng tâm này là tâm chung vạn vật trời đất, là chân nhất bất nhị, ko phải phàm tâm.

Phát bồ đề tâm: bồ đề tâm hay nguyên thần là tiên thiên hư vô chi tâm. Người tu ngày nay hay nhắc khái niệm này.... Bạn chưa có chưa đắc thì làm sao mà phát? Bạn cũng không thể quán tưởng/tưởng tượng mà có nó. Quán tưởng là việc của hậu thiên thức thần nghiệp lực, là ảo tâm, là huyễn. Dùng huyễn phát chân, không khác lấy bánh trong tranh để ăn, không được gì mà họa hại chỉ sợ rất lớn. Bạn chỉ có thể phát thiện tâm nhiều kiếp gieo duyên mà gần đạo, hay đi từ "nhân lễ nghĩa trí tín", âm dương, tam tài, tứ tượng, lục hợp bát quái vv mà dần về với bồ đề. Việc phát bồ đề tâm so với bạn nói chia "ngàn tỷ đô la" cho dân nghèo khắp nơi còn khó gấp vô số/ vô cùng lần, rõ ràng bạn có ngàn tỷ đô lại còn đi chia đã là không thấy có rồi.

[nhaply]

Bồ đề bản vô thụ
Minh kính diệc phi đài

Mình luận trên hiểu biết của mình:

Bồ đề là bồ đề chủng tử, hạt giống bồ đề, hạt giống bồ đề là trạng thái đầu tiên của một cây bồ đề trước khi nảy mầm, đơm hoa, kết trái, là vị dược chân nhất. Tương ứng theo vòng trường sinh thì gọi là trạng thái trường sanh, ứng vòng địa chi thì gọi là tý, ứng 8 quẻ gọi là chấn, ứng với 64 quẻ thì gọi là phục, gọi là hổ, là mệnh, là trăng mùng 3, là nhất khí tiên thiên đắc từ hư vô. Trong trường hợp hai câu kệ này, dùng từ tiên thiên nhất khí đắc từ hư vô rất hợp với văn cảnh. Bản là bản lai, ý nói tới nguồn gốc xuất hiện. "Bồ đề bản" ý chỉ chân duyên có nguồn gốc từ đâu đó mà đến. Vậy từ đâu ? "vô thụ". Vô là hư vô, là thái hư vô cực, thụ là đắc được, đạt được. Như thế thì đại ý câu là nhất khí đắc được từ thái hư.

Thụ là một trạng thái thuộc về sắc, thụ, tưởng, hành, thức, là cái có trước tưởng và thức, do đó không thể dùng ý thức thủ vào đâu đó mà đắc được bồ đề chủng tử, cũng như không thể nào dùng quán tưởng mà đắc được bồ đề chủng tử, vì thức và tưởng là thứ hậu thiên sinh sau đẻ muộn so với thụ và sắc.

Minh kính là kiếng phản chiếu quang. Là trạng thái diệt vô vô minh tận kinh bát nhã nói. Người tu đui tu mù thì đắc vô minh, không thể đắc diệt vô vô minh tận. Chữ "kính" dùng cực diệu, chữ kính nghĩa là "đường tắt, lối tắt", "phương pháp", "trực tiếp". Điều này ý nói "Tập minh" là đường tắt trực chỉ tu hành dương thần cảnh giới. Chữ "phi" không có nghĩa là "không cần" như người ta dịch "gương sáng không cần đài", vì một cái gương đâu nhất thiết cần có cái đài gương để phản chiếu ánh sáng. Chữ "phi" có nghĩa là trực thấu, là phi tới, xông thắng tới, bay tới, trải tới. "Đài" là linh đài, minh kính diệc phi đài ý ám chỉ ánh dương quang trực chiếu linh đài.

[chuluuluchu]

Bồ đề bản vô hay vô bản nếu giải thích theo hình ảnh thì là tờ giấy trắng rồi có một chấm. Chấm này là thái nhất hay cái chấm đầu tiên, phật tính của chúng sinh đều phân ra từ chấm này nên gọi là bồ đề chủng tử. Bởi bồ đề vô bản nằm trên tờ giấy hư vô nên nó cũng là thái hư thái vô thái cực, sau đó mới có nhất dương sinh giờ tý. Thụ là một diễn tiến từ thái nhất với các đọan đầu là tiên thiên bát quái, chưa thuộc về sắc, rồi sau đó diễn tiến tiếp cành lá mà sinh các quẻ hậu thiên thuộc sắc. Ở câu dưới minh kính diệc phi đài lại liên quan đến một đốn pháp của phật môn.

[nhaply]

Hiểu là thụ trong ngũ uẩn đúng là đã hạ bớt tầm của chữ "thụ" nhưng có cái hay là chỉ thẳng ra sự khác biệt của chánh đạo và bàng môn thủ ý, quán tưởng.

Đúng hơn thì chữ "thụ" nên hiểu nghĩa đúng hơn là "trồng trọt". Chân nhất hạt giống bồ đề nguyên lai tới từ thái hư đại đạo sinh ra; mà quá trình trồng trọt, nuôi nấng cũng vẫn cần nhờ tới vô cực thái hư.

Câu dưới thì đúng là đốn pháp của phật môn.