Huyền tích một ngôi đền

Ở thôn Tam Tảo, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du có một ngôi đền cổ tên gọi “Quốc Tế Từ”. Di tích lịch sử văn hóa này thờ hai vợ chồng ông bà “Phụ Quốc” Trần Quý và Phương Dung- Ân nhân cứu mạng của vua Lý Thái Tổ (Công Uẩn), ông vua đầu tiên khởi nghiệp Vương triều Lý với 216 năm hùng cường thịnh vượng. Ngôi đền gắn liền với câu chuyện xảy ra cách đây ngàn năm, mà vẫn được dân gian truyền tụng đến ngày nay.

Ngày ấy, vào năm Bính Ngọ (1006), triều đình nhà Lê ngày một suy đồi. Lê Long Đĩnh giết anh trai là Lê Long Việt (Trung Tông) cướp ngôi vua, rồi làm nhiều điều hủ bại, tàn ác... Quần thần trong triều bất phục khinh bỉ, dân chúng cả nước căm giận oán hờn. Cùng lúc này ở hương Diên Uẩn, châu Cổ Pháp, trấn Kinh Bắc liên tiếp xuất hiện những bài “Sấm ngữ”, bài khuyến và thơ phú mà nội dung đều nói lên là “nhà Lê đã suy tàn, nhà Lý sẽ lên thay”. Thậm chí có những bài còn nói thẳng ra không còn ý tứ xa xôi bóng bẩy nữa:


“Tật Lê chìm Bắc thủy
Lý tử thụ Nam thiên
Tứ phương can qua tĩnh
Bát biểu hạ bình yên”.
Có nghĩa là: Gốc Lê chìm bể Bắc
Chồi Lý mọc trời Nam
Bốn phương tan giáo mác
Tám cõi được bình an.

Thấy tình thế như vậy, Lê Ngọa Triều (Long Đĩnh) lo sợ mất ngôi báu, bèn ra lệnh cho người lùng bắt thủ tiêu Lý Công Uẩn và những người họ Lý.

Một hôm, có tin mật báo... “Nhân tài ấy đang có trong đám dân phu”... Vua Lê liền tức tốc cho quân lính bao vây, lùng sục rất kỹ mà không thấy. Tương truyền rằng: Lý Công Uẩn được mẹ là bà Phạm Thị khôn thiêng báo mộng khuyên con trốn sang vùng Tam Tảo (Tiên Du) lánh nạn. Vua Lê sai quân đuổi theo và ra lệnh “bắt được là giết”.

Trên đường trốn, đến giữa cánh đồng, Lý Công Uẩn gặp một lão nông đang cày ruộng giữa nắng chang chang... Biết sự thể, chẳng ngần ngại, ông vội vàng đưa chàng trai lạ lánh vào nhà mình. Rồi vợ chồng ông bà Trần Quý-Phương Dung, bất chấp nguy hiểm, chẳng sợ trọng tội đã đào hầm để cho Lý Công Uẩn xuống ở, sau đó khiêng một chum nước lớn đặt lên miệng hầm... Quan quân của Lê Ngọa Triều lên tới vùng đó khám xét rất kỹ, nhưng cũng không bắt được Lý Công Uẩn. Vua Lê tức lắm, gọi “thày bói” vào cung hỏi để truy lùng tiếp. Thày bói gieo quẻ một hồi rồi phán rằng: “Thủy tại nhân thượng” (nghĩa là nước ở trên người). Vua Lê suy đoán cho là Lý Công Uẩn đã bị chết chìm ở dưới sông rồi bèn truyền lệnh cho quan quân hồ i triều. Nơi ấy bây giờ là làng “Hồi Quan”, nay thuộc xã Tương Giang, huyện Từ Sơn.

Sau khi lên ngôi Hoàng Đế, năm Canh Tuất (1010), Lý Công Uẩn nhớ ơn hai vợ chồng lão nông đã cứu mình thoát chết. Vua phong cho ông bà là “Phụ Quốc”, cấp lộc điền và ban nhiều ân sủng. Khi ông bà qua đời, vua cho lập đền thờ cúng. Hàng năm, cứ đến ngày mồng 1 tháng 4 âm lịch, dân làng Tam Tảo lại tổ chức cúng giỗ vợ chồng ông bà “Phụ Quốc” rất uy nghiêm trọng thể. Các xã tổng như Dương Lôi, Tiêu Sơn, Đình Bảng... đều phải về đây “gửi giỗ và ăn giỗ”... Khách thập phương cũng về làm lễ dâng hương tưởng niệm rất đông. Chính vì vậy ngôi đền mới có tên là “Quốc Tế Từ”, dân chúng quanh vùng thường gọi là “đền Hộ Quốc”.


Theo BBN