Ngày xưa có một thằng bé mồ côi cha mẹ, tóc nó có một cái bờm, nên người ta gọi nó là thằng Bờm. Nó sống trong gia đình ông nhà giàu kia, người ta gọi đó là ông Phú hộ, ông bắt nó chăn trâu cho ông để đổi lấy miếng cơm manh áo hàng ngày.

Một ngày kia thằng Bờm, lùa trâu ra ngoài đồng cho ăn cỏ, rồi nằm dưới bóng cây nghỉ lưng, gió mát hiu hiu thổi, nó ngủ quên đi tự lúc nào.

Khi tỉnh dậy nó không thấy mấy con trâu của ông Phú hộ ở đâu hết, còn những đám mạ của người ta đã bị trâu lớp ăn, lớp dậm phá hư hết, lúc đó thằng Bờm hiểu ra rằng người ta đã bắt hết trâu để bắt đền đám mạ, nó hiểu tội nó chẳng những bị ông Phú hộ đánh dòn mà còn phải ở đợ thân nó để lấy tiền trả cho đám mạ.

Vừa lo sợ, vừa tủi thân thằng Bờm ngồi bó gối gục đầu xuống khóc, một lúc nó cảm thấy có bàn tay ai đó để trên vai, giọng nói hiền từ hỏi nó :

- Này con ! Sao con khóc ?

Thằng Bờm ngẩng đầu lên, mở mắt ra nhìn, nó thấy một người hiền từ đang đứng trước mặt nó, ông ta nói tiếp :

- Ta là Bụt, thấy con khổ nên ta hiện ra để giúp con, tìm lại mấy con trâu kia và đền đám mạ cho người ta.

Nghe như thế thằng Bờm chẳng những không còn khóc nữa mà lại vui mầng, xin với Bụt :

- Xin ông giúp cho con, nếu không con sẽ bị ông Phú hộ đánh con chết mất.

Bụt liền lấy trong túi áo ra một cái quạt bằng mo cau, đưa cho thằng Bờm và dạy rằng:

- Ðây là cây quạt ước, con ước muốn chi thì con ước rồi quạt ba cái, điều con ước sẽ có, nhưng con hãy nhớ rằng nếu con ước những điều tốt lành có lợi cho mọi người, cây quạt sẽ không sao, nếu con ước điều chi độc ác, có hại cho kẻ khác, cây quạt sẽ teo nhỏ lại, nhỏ dần cho đến khi biến mất thì con cũng chết theo nó. Ta dặn con có bấy nhiêu đó, con hãy rán cẩn thận gìn giữ nó.

Nói xong Bụt biến mất, Bờm quỳ xuống lạy tạ ơn. Lạy xong, Bờm liền ước: ?? Ước chi mấy con trâu của ông Phú hộ về lại đây như cũ??, ước xong nó quạt 3 cái, tự nhiên mấy con trâu của ông Phú hộ hiện ra ăn cỏ ở bờ đê, nó mừng quá lùa trâu về chuồng.

Người chủ đám mạ đến nhà ông Phú hộ bắt đền, ông Phú hộ gọi thằng Bờm ra để bắt đền đắm mạ cho người kia, vì tội nó không cẩn thận chăn giữ đàn trâu. Thằng Bờm xin với ông Phú hộ và người chủ đám mạ, để nó ra ruộng đền lại đám mạ như xưa. Mọi người không tin nhưng cũng để cho nó đi. Ra đến nơi nó lại ước : ?? Ước chi đám mạ xanh tốt như thường ??, ước xong nó dùng quạt mo quạt 3 cái, tự dưng một luồng gió thổi qua, đám mạ xanh tốt như xưa.

Ông Phú hộ cũng như người kia biết thằng Bờm đang có cây quạt ước, một vật rất quý báu, do đó ông Phú hộ động lòng tham, ông nghĩ cách cướp đoạt cái quạt ước kia của thằng Bờm, được nó ông sẽ ước những món ngon, vật lạ. Nghĩ rồi làm, ông Phú hộ chờ cho thằng Bờm ngủ, ông lén lấy cây quạt dấu kín, khi thằng Bờm thức dậy, ông bèn đuổi nó đi.

Thằng Bờm vừa bị mất quạt lại bị ông Phú hộ đuổi đi, nó ra cánh đồng rồi chẳng biết làm chi, đi đâu, mệt mỏi nó nằm dưới gốc cây khóc, khóc mệt rồi ngủ thiếp đi. Trong khi đó có một con quạ tưởng thằng Bờm là một cái thây ma, nó bay xà xuống, đáp trên ngực thằng Bờm, định mổ thịt ăn, ngay lúc ấy vì móng chân quạ làm đau, thằng Bờm chợt tỉnh dùng tay chộp bắt được con quạ.

Con quạ biết tiếng người, nó nói với thằng Bờm :

- Tưởng anh là thây ma, nên tôi mổ thịt ăn cho đỡ dạ, chẳng ngờ anh còn sống, vậy xin anh tha mạng cho, cần chi tôi sẽ giúp anh.

Thằng Bờm nói với quạ:

- Ta bị lão Phú hộ lấy cây quạt mo, quạt ấy của Bụt cho, nay ta tha cho ngươi, nhưng ngươi làm ơn bay đến nhà lão Phú hộ, rình lúc lão cầm quạt, ngươi lấy nó đem về cho ta.

Quạ bằng lòng, bay về hướng nhà ông Phú hộ.

Còn ông Phú hộ sau khi đuổi thằng Bờm đi rồi, ông đắc chí được cây quạt ước quý hơn vàng, ông vào buồng ngủ mở cái rương xe, lấy cây quạt ra ngắm nghía, bỗng cây quạt bay vút đi, nhìn kỷ ông thấy con quạ vừa sớt nó mang đi.

Ông nghĩ, thằng Bờm được quạ giúp, lấy lại quạt nhưng nó là thằng bé khờ khạo, ông phải đi tìm nó gạt gẩm đổi món nọ vật kia, để lấy cho bằng được cây quạt ước còn quý hơn vàng.

Con quạ mang cây quạt mo về trả cho thằng Bờm, một chốc thì ông Phú hộ đến gạt gẩm nó, ông đề nghị đổi món nọ vật kia, như sau :



Thằng Bờm có cái quạt mo,
Phú ông Xin đổi ba bò chín trâu,
Bờm rằng Bờm chẳng lấy trâu.
Phú ông Xin đổi ao sâu cá mè
Bờm rằng Bờm chẳng lấy mè

Phú ông Xin đổi một bè gỗ lim
Bờm rằng Bờm chẳng lấy lim.
Phú ông Xin đổi đôi chim đồi mồi
Bờm rằng Bờm chẳng lấy mồi
Phú ông Xin đổi nắm xôi Bờm cười.