Huyền tích hang ông Cồ Tu Tiên
7:35, 10/12/2013

Cho đến tận bây giờ, người dân Khmer và người Hoa sinh sống ở 2 tỉnh Bạc Liêu và Sóc Trăng vẫn còn đồn đại về chuyện cách nay hơn 100 năm có một vị tiên tại thế ẩn tu ở núi Tô thuộc tỉnh An Giang. Vị tiên này chuyên luyện linh đan thần dược trị bệnh và đã cứu được rất nhiều người mắc bệnh nan y. Người Khmer gọi vị tiên tại thế này là Tà Pi, còn người Kinh gọi là ông Cồ.

Giai thoại ông tiên Cồ

Ông Châu Thơi, 79 tuổi, cư ngụ phường 6, tp Sóc Trăng (tỉnh Sóc Trăng) cho biết, mẹ ông là cụ Sót, ngày còn sống thường kể về sự linh nghiệm của thuốc Tà Pi. Thời còn trẻ, bà bị đau bệnh triền miên. Năm 20 tuổi, đúng vào dịp tết Chol Ch'nam Th'may, bà bỗng ói ra máu ồ ạt rồi mê man bất tỉnh. Gia đình đưa đi bệnh viện của Pháp ở Cần Thơ cấp cứu.

Sau 2 ngày nằm viện, bà hồi tỉnh nhưng vẫn ói ra máu liên tục. Bác sĩ Pháp lắc đầu bảo đưa về nhà chuẩn bị chôn cất. Khi gia đình chuẩn bị thuê xe ngựa đưa bà về thì có một vài người Khmer bảo rằng, ở vùng núi Tô, Tri Tôn có một ông Tà không mặc áo chuyên làm phép cứu người rất linh nghiệm.
Bấu víu vào lời đồn nhuốm đầy màu sắc huyền bí làm niềm hy vọng mong manh, gia đình thuê xe ngựa nhắm hướng Tri Tôn đi suốt ngày lẫn đêm. Mất 2 đêm 1 ngày, 2 lần dừng chân vì con ngựa già nua lăn ra đất bất tỉnh vì kiệt sức, gia đình mới tìm được nơi ẩn cư của ông Tà tại thế là một hang đá hoang sơ dưới chân núi Tô. Khi ấy, bà Sót đã gần chết, chỉ còn thoi thóp.

Ông Tà đặt bà Sót nằm trên một tảng đá phẳng rồi nhổ một nắm ngải, giã nát đổ vào miệng bà Sót. Nước ngải vừa vào miệng, bà Sót đã tỉnh dậy ngay. Sau 2 ngày điều trị, bà Sót tỉnh táo, khỏe mạnh như người chưa từng bị bệnh. Thế là người nhà để bà Sót ở lại hang đá suốt 3 tháng làm lao công quét dọn để trả ơn cho ông Tà Pi.

Tiếng lành đồn xa, người Khmer khắp vùng châu thổ đồng bằng sông Cửu Long nườm nượp kéo đến xin thuốc tiên. Lạ là, bệnh gì ông Tà cũng dùng củ ngải giã nhuyễn để cho bệnh nhân uống.

Cổng chùa Hang.
Một giai thoại khác liên quan đến Tà Pi cũng không kém phần thú vị. Vào khoảng năm 1890, một cô gái tên Mai Thị Hui ở Bạc Liêu bị bệnh nặng nằm liệt giường không nói năng gì suốt cả năm trời. Một hôm bệnh trở nặng, cô gái chết, gia đình đã chuẩn bị làm đám ma.

Bất ngờ, sau khi chết 1 ngày, cô tỉnh dậy cất tiếng thều thào kể: Cô nằm mơ gặp một ông Tà râu dài dẫn đường đến vùng núi Tô xa xôi hiểm trở. Ông Tà bảo cô đến đó tu. Nói xong, cô gái tắt thở. Gia đình nghĩ đó là lời trăng trối của người chết nên không hỏa táng theo phong tục cổ truyền mà đưa linh cữu cô gái về núi Tô địa táng. Họ thuê một chiếc xe ngựa chở thi thể cô gái về vùng núi Tô suốt 2 ngày 1 đêm. Khi chiếc xe ngựa đưa linh cữu vừa rẽ vào con đường mòn chân núi thì gặp một ông già râu dài đứng chống gậy ven đường ngoắc lại. Ông già cho biết đang đón đệ tử vào núi tu.

Lấy làm lạ trước sự trùng hợp với lời trăng trối của người chết, gia đình dừng xe. Ông già bảo mọi người đưa thi thể cô gái vào hang núi. Ông già dùng nước ngải đổ vào miệng xác chết thì cô gái… bật ngồi dậy. Vừa trông thấy ông già, cô gái quỳ sụp xuống lạy. Hóa ra, đó là ông già trong giấc mơ của cô gái trước khi chết. Từ đó, cô gái ở lại hang đá làm truyền nhân của Tà Pi.
Hiện nay, một số gia đình Khmer, Hoa vẫn thường gọi tên Tà Pi khi khấn vái, khẩn cầu trong các lễ cúng giải hạn, giải tai ương, tật bệnh.

Di tích hang ông Cồ Tu Tiên

Những giai thoại nhuốm màu sắc huyền bí về Tà Pi được rất nhiều người Khmer, Hoa khẳng định là hoàn toàn có thật. Lần theo giai thoại, chúng tôi về Tri Tôn để tìm sự thật.
Nơi Tà Pi đã từng tu luyện phép tiên cho thuốc cứu người thuở xưa là một hang đá nằm ven chân núi Tô thuộc xã Cô Tô, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Người đời sau đã cất một ngôi chùa bao trùm lấy chiếc hang. Vì vậy ngôi chùa có tên là chùa Hang. Người Kinh gọi hang đá của Tà Pi đã từng trú ngụ là hang ông Cồ hoặc ông Tiên Hai.

Ngôi chùa trông giống như một ngôi nhà cấp 4, mái tôn gỉ sét, cũ kỹ nằm cạnh một khối đá to, cao. Gọi là chùa nhưng cách bài trí các bàn thờ như một ngôi miếu thần. Phía trước ngôi chùa là một cái miễu thờ ngũ vị nương nương của người Khmer gồm: bà Kha Mau, Dì So, bà Prey Yeng, Dì Sroc, bà Neskong.
Mộ ông Cồ.
Gian hậu liêu chùa có 3 ngôi mộ của những người thủ từ đời trước gồm: bà Mai Thị Hui, ông Trương Thanh Ngộ và bà Mai Thị Y.

Phía sau gian hậu liêu là lối xuống hang đá nơi ông Cồ từng sinh sống. Lối vào lòng hang hẹp vừa đủ một người chui lọt. Lòng hang sâu khoảng 50 mét được chia làm 3 gian, cách nhau bởi những khe hẹp giống như cửa hang. Trong lòng hang có 17 bệ thờ các vị tiên, đẳng thần như: Mẹ Mâu (bà Kha Mau), chư vị Sơn Thần, trăm quan đại thần, "mẹ" Quán Âm Nam Hải, Chánh Sát Đại Càn, Vạn Ban Ngũ Hành… Những bệ thờ đó chứng minh ông Cồ thuộc tín ngưỡng đa thần, tức hệ phái Tu Tiên. Bà Ba thủ từ cho biết, ngày xưa ông Cồ sử dụng những tảng đá to làm bệ thờ. Những người thủ từ sau này dùng xi măng xây bệ thờ cho sạch sẽ, khang trang.

Tu Tiên là một hệ phái do người Việt (bao gồm Kinh, Khmer và Hoa) sáng lập và phát triển mạnh vào khoảng cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX ở vùng Tầm Phong Long. Người theo trường phái này quan niệm rằng, tại trần thế con người có thể tu luyện thành tiên, sống trường thọ, cưỡi gió mây chu du khắp cõi thượng. Sau này, do ảnh hưởng giao thoa văn hóa từ nhiều luồng tín ngưỡng đa thần khác, phái Tu Tiên chuyển dần thành các môn phái bùa chú như: Năm Ông, Chà Kha, Pà Li, Lục Lèo…

Nông Huyền Sơn