Dò sông dò biển dễ dò
Chớ ai lấy thước mà đo lòng người

Lòng người ta nham hiểm hơn núi sông, khó biết hơn là biết trời.

Trời thì hằng năm còn có xuân, hạ, thu, đông, hàng ngày còn có buổi sáng, buổi tối, ta do đấy mà biết được.

Đến như người ta thì có kẻ ngoài rõ như cẩn hậu mà trong thật kêu căng, có kẻ trong rõ thật tài giỏi mà ngoài coi ra như ngu độn, có kẻ ngoài rõ như vững vàng, thư thái mà trong cuống rối nóng nẩy. Tâm tính bên trong, diện mạo bên ngoài trái nhau khó lường như thế.

Cho nên quân tử dùng người cho ở xa để đem lòng trung, cho ở gần để đem lòng kính, sai làm nhiều việc để xem cái tài, hỏi lúc vội vàng để xem cái trí, hẹn cho ngặt ngày để xem có tín, ủy cho tiền của để xem có nhân, giao cho việc nguy biến để xem có tiết, cho đánh chén say sưa để xem cử chỉ, cho ở chỗ phiền tạp để xem thần sắc. Xem người đại khái như vậy, thì họa mới có thể biết được người.
Trang tử

Người ta chỉ cách nhau một lần da, mà ai đã chắc biết được ai! Sông còn dò, núi còn đo được, vì nó hiển thiện ra ngoài, chớ lòng người ẩn phục bên trong, lấy gì mà cân nhắc, lấy gì mà lường xét. Cho nên ta chỉ trông thấy bề ngoài, thì ta chớ đã vội tin bên trong. Trong, ngoài thường khi trái hẳn nhau, Ta phải để tâm nhận cho kỹ; ta phải biết cách xem cho tường.
ST