Lão Tử chỉ lược

[Đời Tam Quốc]Vương Bật

nhaply phiên âm

Thuyết minh

《Tam Quốc chí·ngụy thư·chung hội truyền》 bùi tùng chi chú dẫn hà thiệu 《vương bật truyền》 viết： “bật chú Lão Tử，vi chi chỉ lược，trí hữu lý thống，trước đạo lược luận。” Súy ma kì ý， “chỉ lược” nhất ngữ ý tại ngôn sự，nhi phi sở tác thư danh，sở tác thư nãi danh vi đạo lược luận giả。Kim Trung Hoa thư cục hiệu điểm bổn 《Tam Quốc chí》 tiện tác： “bật chú 《Lão Tử》 ，vi chi chỉ lược，trí hữu lý thống，trước 《đạo lược luận》 。” Nhi lâu vũ liệt tiên sinh 《vương bật tập giáo thích》 tắc tác： “bật chú 《Lão Tử》 ，vi chi 《chỉ lược》 ，trí hữu lý thống，trước 《đạo lược luận》 。” Cái dĩ 《chỉ lược》 dữ 《đạo lược luận》 giai vi thư danh。

Vương Bật sở trước thư， 《cựu đường thư·kinh tịch chí》 、 《Tân Đường thư·nghệ văn chí》 、 《tống sử·nghệ văn chí》 、cao tự tôn 《tử lược》 quân đề vi 《Lão Tử chỉ lệ lược》 ，trịnh tiều 《thông chí》 đề vi 《Lão Tử chỉ lược lệ》 ，hoặc nhị quyển，hoặc nhất quyển。Duy lục đức minh 《kinh điển thích văn》 cập 《sách phủ nguyên quy》 tác 《Lão Tử chỉ lược》 ， 《ngọc hải》 tác 《Lão Tử thuyết lược》 ，triều công vũ 《quận trai độc thư chí》 tác 《Lão Tử lược luận》 ，triều thị thả viết “phàm thập hữu bát chương” 。Kì thư tự tống dĩ hậu dật thất。

Nhiên 《Đạo Tạng·chính ất bộ》 hữu 《Lão Tử vi chỉ lệ lược》 nhất quyển，trương quân phòng 《vân cấp thất thiêm》 trung hựu hữu 《Lão Quân chỉ quy lược lệ》 nhất quyển，cận nhân Vương Duy thành dĩ vi đương tức vương bật 《Lão Tử chỉ lược》 dật văn，cứ dĩ tập vi 《Lão Tử chỉ lược》 ，khan ư 《Bắc Kinh Đại Học quốc học quý san》 ，lâu vũ liệt tiên sinh thu nhập 《vương bật tập giáo thích》 ，nhi nghiêm linh phong tiên sinh 《chu tần hán ngụy chư tử tri kiến thư mục》 dĩ vi 《Lão Tử vi chỉ lệ lược》 （ “chỉ” tả tác “chỉ” ） đương thị vương bật thư chi nguyên danh，nghi “chỉ” thượng thoát nhất “vi” tự。

Tiên tần lưỡng hán trang chu、hàn phi、hà thượng công、tư mã đàm chư nhân giải lão，các bất đồng，vương bật thiển quý vô chi học，ư trang chu sở kế thừa vi đa。Hựu thử văn trung “thử kì đại yếu dã” nhất đoạn，tỉ giảo Đạo Gia dữ chư tử dị đồng，luận Đạo Gia vi chư tử chi nguyên，tắc thị chư tử học chi tổng luận，ư tư mã đàm sở kế thừa vi đa，nhi hựu hạ khải 《bão phác tử》 chi 《minh bổn》 thiên giả dã。Hựu tự tư mã đàm、vương bật văn xuất，học giả khả vị sanh nhất chủng “yếu chỉ” 、 “chỉ lược” chi học，thật diệc học thuật long giáng chi nhất đại quan kiện。Chuẩn thử，vương bật thử văn chi trọng yếu dĩ bất đãi ngôn。Kim gia đổng lý，dĩ tựu giáo ư học nhân。

Thử văn cứ Trung Hoa thư cục 1980 niên bản lâu vũ liệt tiên sinh 《vương bật tập giáo thích》 chỉnh lý，nguyên văn vi phồn thể thụ bài，kim cải vi giản thể hoành bài，tiêu điểm phân đoạn diệc gia điều chỉnh。Bản văn thị do tiêu vũ chỉnh lý bài lục đích。

Chính văn

Phu vật chi sở dĩ sanh，công chi sở dĩ thành，tất sanh hồ vô hình，do hồ vô danh。Vô hình vô danh giả，vạn vật chi tông dã。Bất ôn bất lương，bất cung bất thương；thính chi bất khả đắc nhi văn，thị chi bất khả đắc nhi chương；thể chi bất khả đắc nhi tri，vị chi bất khả đắc nhi thường。Cố kì vi vật dã tắc hỗn thành，vi tượng dã tắc vô hình，vi âm dã tắc hy thanh，vi vị dã tắc vô trình。Cố năng vi phẩm vật chi tông chủ，bao thông thiên địa，mị sử bất kinh dã。

Nhược ôn dã tắc bất năng lương hĩ，cung dã tắc bất năng thương hĩ。Hình tất hữu sở phân，thanh tất hữu sở thuộc。Cố tượng nhi hình giả，phi đại tượng dã；âm nhi thanh giả，phi đại âm dã。Nhiên tắc tứ tượng bất hình，tắc đại tượng vô dĩ sướng；ngũ âm bất thanh，tắc đại âm vô dĩ chí。Tứ tượng hình nhi vật vô sở thiển vi，tắc đại tượng sướng hĩ；ngũ âm thanh nhi tâm vô sở quát yên，tắc đại âm chí hĩ。

Cố chấp đại tượng tắc thiên hạ vãng，dụng đại âm tắc phong tục di dã。Vô hình sướng，thiên hạ tuy vãng，vãng nhi bất năng thích dã；hy thanh chí，phong tục tuy di，di nhi bất năng biện dã。Thị cố thiên sinh ngũ vật，vô vật vi dụng；thánh hành ngũ giáo，bất ngôn vi hóa。Thị dĩ “đạo khả đạo，phi thường đạo；danh khả danh，phi thường danh” dã。

Ngũ vật chi mẫu，bất viêm bất hàn，bất nhu bất cương；ngũ giáo chi mẫu，bất kiểu bất muội，bất ân bất thương。Tuy cổ kim bất đồng，thời di tục dịch，thử bất biến dã，sở vị “tự cổ cập kim，kì danh bất khứ” giả dã。Thiên bất dĩ thử，tắc vật bất sanh；trị bất dĩ thử，tắc công bất thành。Cố cổ kim thông，chung thủy đồng，chấp cổ khả dĩ ngự kim，chứng kim khả dĩ tri cổ thủy，thử sở vị “thường” giả dã。Vô kiểu muội chi trạng，ôn lương chi tượng，cố “tri thường nhật minh” dã。Vật sanh công thành，mạc bất do hồ thử，cố “dĩ duyệt chúng phủ” dã。

Phu bôn điện chi tật do bất túc dĩ nhất thời chu，ngự phong chi hành do bất túc dĩ nhất tức kỳ。Thiện tốc tại bất tật，thiện chí tại bất hành。Cố khả đạo chi thịnh，vị túc dĩ quan thiên địa；hữu hình chi cực，vị túc dĩ phủ vạn vật。Thị cố thán chi giả bất năng tận hồ tư mỹ，chi giả bất năng sướng hồ tư hoằng。Danh chi bất năng đương，xưng chi bất năng ký。Danh tất hữu sở phân，xưng tất hữu sở do。Hữu phần tắc hữu bất kiêm，hữu do tắc hữu bất tận。Bất kiêm tắc đại thù kì chân，bất tận tắc bất khả dĩ danh，thử khả diễn nhi minh dã。