Đạt trang luận

[Nguyễn Tịch đời Tấn]

nhaply phiên âm

Y đơn át chi thần,chấp từ chi tuế,vạn vật toàn dư chi thời,quý thu dao dạ chi nguyệt。Tiên sinh bồi hồi tường,nghênh phong nhi du,vãng tuân hồ xích thủy chi thượng,lai đăng hồ ẩn bộn chi khâu,lâm hồ khúc viên chi đạo,cố hồ ương chi châu。Hoảng nhiên nhi chỉ,hốt nhiên nhi hưu,bất thức nẵng chi sở dĩ hành,kim chi sở dĩ lưu。Trướng nhiên nhi lạc,thiểu nhiên nhi quy bạch tố yên。

Bình thư gian cư,ẩn kỉ nhi đàn cầm。Ư thị tấn thân hiếu sự chi đồ,tương dữ văn chi,cộng nghị trạch từ hợp cú,khải sở thường nghi。Nãi khuy giám chỉnh sức,tước xỉ tiên dẫn,thôi niên niếp chủng,tương tùy câu tiến。Dịch dịch nhiên bộ, nhiên thị,đầu tích đạo giai,xu nhi tường chí。Sai kiên nhi tọa,cung tụ nhi kiểm,do dự tương lâm,mạc khẳng tiên chiếm。Hữu nhất nhân thị kỳ trung hùng kiệt dã,nãi nộ mục kích thế,nhi đại ngôn viết: “ngô sanh hồ Đường Ngu chi hậu,trường hồ văn vũ chi duệ,du hồ thành khang chi long,thịnh hồ kim giả chi thế,tụng hồ 《lục kinh》 chi giáo,tập hồ ngô nho chi tích。Bị sa y,quan phi cách,thùy khúc quần,dương song,hữu nhật hĩ。Nhi vị văn hồ chí đạo chi yếu,hữu dĩ dị chi ư tư hồ?Thả đại nhân xưng chi,tế nhân thừa chi。Nguyện văn chí giáo,dĩ phát kì nghi。

Tiên sinh viết: “hà tai?Tử chi sở nghi giả?” Khách viết: “thiên đạo quý sanh,địa đạo quý trinh,thánh nhân tu chi,dĩ kiến kì danh。Cát hung hữu phần,thị phi hữu kinh,vụ lợi cao thế,ác tử trùng sinh,cố thiên hạ an nhi đại công thành dã。Kim trang chu nãi tề họa phúc nhi nhất tử sinh,dĩ thiên địa vi nhất vật,dĩ vạn loại vi nhất chỉ,vô nãi kích hoặc dĩ thất trinh,nhi tự dĩ vi thành giả dã?”

Ư thị tiên sinh nãi phủ cầm dung dữ,khái nhiên nhi thán,phủ nhi vi tiếu,ngưỡng nhi lưu phán,hư tinh thần,ngôn kì sở kiến viết: “tích nhân hữu dục quan ư lãng phong chi thượng giả,tư đoan miện phục,hoa chí hồ côn lôn chi hạ,một nhi bất phản。Đoan miện giả,thường phục chi sức;hoa ? giả,phàm thừa chi nhĩ。Phi sở dĩ kiểu đằng tăng thành chi thượng,du huyền phố chi trung dã。Thả chúc long chi quang,bất chiếu nhất đường chi thượng;chung san chi khẩu,bất đàm khúc thất chi nội。Kim ngô tương đọa thôi nguy chi cao,đỗ diễn mạn chi lưu,ngôn tử chi sở do kỷ kì ngụ nhi hoạch phản hồ ? Thiên địa sanh ư tự nhiên,vạn vật sanh ư thiên địa。Tự nhiên giả vô ngoại,cố thiên địa danh yên。Thiên địa giả hữu nội,cố vạn vật sanh yên。

Đương kì vô ngoại,thùy vị dị hồ?Đương kì hữu nội,thùy vị thù hồ?Địa lưu kì táo,thiên kháng kì thấp。Nguyệt đông xuất,nhật tây nhập。Tùy dĩ tương tùng,giải nhi hậu hiệp。Thăng vị chi dương,giáng vị chi âm。Tại địa vị chi lý,tại thiên vị chi văn。Chưng vị chi vũ,tán vị chi phong。Viêm vị chi hỏa,ngưng vị chi băng。Hình vị chi thạch,tượng vị chi tinh。Sóc vị chi triều,hối vị chi minh。Thông vị chi xuyên,hồi vị chi uyên。Bình vị chi thổ,tích vị chi san。Nam nữ đồng vị,san trạch thông khí。Lôi phong bất tương xạ,thủy hỏa bất tướng bạc。Thiên địa hiệp kì đức,nhật nguyệt thuận kì quang。Tự nhiên nhất thể,tắc vạn vật kinh kì thường。Nhập vị chi u,xuất vị chi chương。Nhất khí thịnh suy,biến hóa nhi bất thương。Thị dĩ trọng âm lôi điện,phi dị xuất dã;thiên địa nhật nguyệt,phi thù vật dã。

Cố viết:‘tự kì dị giả thị chi,tắc can đảm sở việt dã;tự kì đồng giả thị chi,tắc vạn vật nhất thể dã。 'Nhân sinh thiên địa chi trung,thể tự nhiên chi hình。Thân giả âm dương chi tinh khí,tính giả ngũ hành chi chính tính dã,tình giả du hồn chi biến dục dã,thần giả thiên địa chi sở dĩ ngự giả dã。Dĩ sanh ngôn chi,tắc vật vô bất thọ;thôi chi dĩ tử,tắc vật vô bất yêu。Tự tiểu thị chi,tắc vạn vật mạc bất tiểu;do đại quan chi,tắc vạn vật mạc bất đại。Thương tử vi thọ,bành tổ vi yêu。Thu hào vi đại,Thái Sơn vi tiểu。