Thế nào là cõi ?

Cõi là nơi chúng sanh nương, loài hữu tình ở Cõi có 3: 1) Cõi Dục Giới. 2) Cõi Sắc Giới. 3) Cõi Vô Sắc Giới.

(*) Chỗ nương để sinh và trú gọi là Cõi (Bhavanti sattā cithāti: Bhūmi).

1. Cõi Dục Giới (Kāmāvacabhūmi)

Cõi Dục Giới là nơi chúng sanh phần lớn là hưởng cảnh ngũ dục (Sắc dục, Thinh dục, Hương dục, Vị dục và Xúc dục). Cõi Dục Giới chia ra có 11:

1) Cõi Ðịa Ngục là cảnh giới bất hạnh, những chúng sanh ở trong cõi nầy hoàn toàn không có hạnh phúc.

2) Cõi Ngạ Quỷ là cảnh giới của những chúng sanh hằng chịu sự đói khát.

3) Cõi A Tu La là cảnh giới của những người Tâm tánh hung dữ.

4) Cõi Bàng Sanh là cảnh giới của những chúng sanh có thân hình đầu đuôi ngang nhau.

5) Cõi Nhân Loại là cảnh giới của loài người có trí tuệ thông minh được gọi bằng danh từ Manussānaṃ có nghĩa:

- Giòng dõi hay những người phát xuất từ nhóm người Ðạo sĩ Manussānaṃ tức theo truyền thuyết của Ấn Ðộ thời xa xưa xem vị Ðạo Sĩ Manussānaṃ như là Thủy Tổ của loài người.

- Manussānaṃ có nghĩa là loài chúng sanh thông minh có sự tiến hoá.

6) Cõi Tứ Thiên Vương là cảnh giới của Chủ Thiên dưới quyền chủ trị của 4 vị Thiên Vương.

7) Cõi Ðạo Lợi là cảnh giới của Chư Thiên có 33 vị Trời làm chủ nên cõi nầy còn được gọi là cõi Tam Thập tam Thiên; theo tục truyền thì thờiquá khứ có chàng thanh niên Magha hướng dẫn 32 vị thanh niên khác làm những công tác từ thiện, phục vụ cho người nên sau khi chết được sanh về cõi nầy.

8) Cõi Dạ Ma là cảnh giới của Chư Thiên được nhiều sự an vui tiêu diệt những sự khổ (thông thường).

9) Cõi Ðâu Suất là cảnh giới của các vị Trời thọ hưởng Quả phước nhất là Quả phước của Ba La Mật, các vị Bồ Tát trước khi thành Phật sanh lên đây để chờ cơ hội đầy đủ căn duyên liền tái sanh lần chót chứng Quả Phật Toàn Giác.

10) Cõi Hóa Lạc Thiên là cảnh giới của các vị Trời khi nào muốn hưởng Dục lạc thì tự hóa hiện ra mà dùng.

11) Cõi Tha Hóa Tự tại là cảnh giới của các vị Trời khi nào muốn hưởng năm món Dục Lạc thì có kẻ khác đem đến dâng. Cõi nầy là trú xứ của Ma Vương.

(*) Cõi nào là nơi phát sinh phiền não và vật dục, cõi ấy gọi là Cõi Dục giới (Kamassabhavoti: Kamavacara).

263- Cõi Sắc Giới (Rūpāvacarabūmi) (*).

Cõi Sắc Giới là cõi còn có hình sắc nhưng không phải là Sắc Thô như ở cõi Dục và chúng sanh trong cõi nầy nuôi sống bằng pháp hỷ của Thiền Ðịnh chứ không thọ hưởng ngũ dục. Cõi Sắc giới phân ra có 16, nằm trong 4 từng:

(I) Từng thứ nhất là từng Sơ Thiền tức là cảnh giới của những vị đắc Sơ Thiền; vì căn cơ và Quả báu khác nhau nên cõi Sơ Thiền chia ra thành 3 cõi.

1) Cõi Phạm Chúng Thiên là cảnh giới của những người Ðắc Sơ Thiền bực thấp nên sanh vào cõi nầy làm đồ chúng cho Ðại Phạm Thiên.

2) Cõi Phạm Phụ Thiên là cảnh giới của những vị đắc Sơ Thiền bực Trung nên sanh vào cõi nầy; các vị Phạm Phụ Thiên được xem như những vị Tổng Trưởng của Ðại Phạm Thiên.

3) Cõi Ðại Phạm Thiên là cảnh giới của những vị đắc Sơ Thiền bậc thượng.

(II) Từng thứ nhì là từng Nhị Thiền tức là cảnh giới của những vị đắc Nhị và Tam Thiền; cũng do căn cơ và Quả báu khác nhau nên cũng chia thành 3 cõi:

4) Cõi Thiểu Quang Thiên là cõi của những vị chứng Nhị và Tam Thiền bậc thấp; những vị Trời cõi nầy có hào quang ít.

5) Cõi Vô Lượng Quang Thiên là cõi của những người đắc Nhị và Tam Thiền bậc Trung thì sanh về cõi nầy và Chư Thiên cõi nầy có hào quang chiếu sáng không thể đo lường được.

6) Cõi Quang Âm Thiên là cảnh giới của những vị đắc Nhị và Tam Thiền bậc Thượng và những vị Chư Thiên ở cõi nầy mỗi khi nói hào quang túa ra rực rỡ.

(III) Từng thứ ba là từng Tam Thiền tức là cảnh giới của những vị đắc Tứ Thiền; cũng có 3 cõi:

7) Cõi Thiểu Tịnh Thiên là cõi của các vị đắc Tứ Thiền bực Hạ, cõi nầy Chư Thiên có hào quang sáng nhưng chưa phải trong sáng hoàn toàn.

8) Cõi Vô Lượng Tịnh Thiên là cảnh giới của những người đắc Tứ Thiền bực Trung sanh về đây và Chư Thiên cõi nầy có hào quang trong sáng không thể lường được.

9) Cõi Biến Tịnh Thiên là cảnh giới của những vị đắc Tứ Thiền bậc Thượng. Chư Thiên cõi nầy có hào quang trong sáng biến mãn khắp nơi.

(IV) Từng thứ tư là từng Tứ Thiền tức là cảnh giới của những vị đắc Ngũ Thiền; cũng có 3 cõi:

10) Cõi Quảng Quả là cảnh giới của những vị đắc Ngũ Thiền hưởng Quả báu to lớn.

11) Cõi Vô Tưởng là cảnh giới của các vị đắc Ngũ Thiền nhưng vì chán nản Tâm Thức nên nguyện chuyển sang Thiền không Tâm. Người ở cõi nầy giống như hình tượng nghĩa là chỉ có thể xác nhưng không có Tâm thức.

Cõi Ngũ Tịnh Cư là cảnh giới của những vị chứng Quả A Na Hàm nhưng vì căn tánh khác nhau nên mới có phân ra năm cõi:

12) Cõi Vô Phiền là cảnh giới của những vị chứng Quả A Na Hàm có Tín quyền mạnh (không có sự phiền muộn).

13) Cõi Vô Nhiệt là cõi không có sự nóng nãy là cảnh giới của vị chứng A Na Hàm mà có Tấn quyền mạnh.

14) Cõi Thiện Kiến là cõi mà các vị Chư Thiên ở cõi nầy những chúng sanh khác trông thấy sẽ được an lành và cõi nầy là cảnh giới của vị chứng Quả A Na Hàm mà Niệm quyền mạnh.

15) Cõi Thiện Hiện là cõi của các vị Chư Thiên nhìn vạn vật trong vũ trụ hoàn toàn xinh đẹp là cảnh giới của vị chứng Quả A Na Hàm có Ðịnh quyền mạnh.

16) Cõi Sắc cứu cánh là cảnh giới cuối cùng của cõi Sắc giới là cảnh giới của vị chứng Quả A Na Hàm có Tuệ quyền mạnh.

(*) Cõi nào phát sinh sắc phiền não và sắc vật chất, cõi ấy gọi là Cõi Sắc giới (Rūpassabhavoti: Rūpavacara).

3. Cõi Vô Sắc Giới (Arūpavacarabhūmi)

Cõi Vô Sắc giới là cõi chúng sanh không có hình sắc chỉ có Tâm thức mà thôi. Cõi Vô Sắc có 4 bậc:

1) Cõi Không Vô Biên là cảnh giới của những vị đắc Thiền Vô Sắc bằng đề mục Không Vô Biên.

2) Cõi Thức Vô Biên à cảnh giới của những vị đắc Thiền Vô Sắc bằng đề mục Thức Vô Biên.

3) Cõi Vô Sở Hữu là cảnh giới của những vị đắc Thiền Vô Sắc bằng đề mục Vô Sở Hữu.

4) Cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng là cảnh giới của những vị đắc Thiền Vô sắc bằng đề mục Phi Tưởng Phi Phi Tưởng.

(*) Cõi nào không có hình sắc gọi là Cõi Vô Sắc (Arūpassabhavoti: Arūpanacava).

(Vi Diệu Pháp Nhập Môn)