Hầu đồng ở Hà thành

Gã trai galăng và sành điệu có tên Vinh, là viên chức một ngành bảo vệ pháp luật. Đi xe phân khối lớn, tiêu tiền ngoại, uống rượu tây, biết sát phạt làm vui... hắn cũng đã tốt nghiệp đại học ở Australia, thường xem phim kinh điển, hát nhạc quốc tế và là một cán bộ trẻ có năng lực. Tóm lại, Vinh rất đời, thậm chí ''hơi bị'' văn minh thời thượng. Và sẽ không có gì đáng nói về Vinh nếu như...

Một buổi hầu đồng

Không có một ngày chứng kiến Vinh lên điện hầu đồng ở phố Hàng Quạt. Đây là điện thờ của ông Thạnh, một chủ nhang (người mở điện) có dinh cơ (điện) đồ sộ và thanh thế nhất Hà Nội và cũng có thể là nhất nước hiện nay.

Một ''dàn nhạc sống'' gọi là đoàn cung văn gồm ba người đàn ông và một người phụ nữ phục vụ cuồng nhiệt và bền bỉ cho buổi lễ. Con nhang (những người theo thế giới đồng cốt) ngồi vây quanh điện với đủ mọi bộ dạng, lứa tuổi. Những ông to béo, complê đĩnh đạc lẫn tay thanh niên tóc nhuộm đỏ và vài gương mặt cô hồn như bọn tội phạm, cùng thành kính, nghiêm cẩn bên những bà già nhai trầu và mấy cô mắt xanh, môi đỏ...

Vinh mặc bộ đồ lụa trắng toát, lóng lánh, tóc chải bóng mượt, mắt môi xanh đỏ, tay đeo găng, chân đi tất cũng trắng muốt.Vinh ngồi khoanh tròn trước điện, mặt hơi ngửa, hếch mũi nhìn rất khoan thai, tự mãn, ánh mắt lạc thần như nhìn vào khoảng không vô tận. Bốn người hầu dân quỳ bốn góc thảm làm nhiệm vụ chăm lo khăn áo mũ giày... cho Vinh.

Tiếng trống phách đổ dồn, giọng hát hầu ẽo uột dồn chặt gian phòng. Hương nhang nghi ngút cháy. Các con nhang thi nhau vái, lầm rầm khấn khứa.Vinh khoác lên người chiếc áo choàng đỏ tươi thêu hình rồng sau lưng. Bốn hầu dâng thoăn thoắt và nhịp nhàng mặc áo, đeo găng, cài trâm, phủ khăn cho Vinh (lúc này đã phải gọi là cô, vì căn (cái gốc ở cõi âm) của Vinh là do một công chúa đời Trần - một trong những người mà thế giới đồng cốt thờ - nắm giữ). Trong vòng 20 phút với sự giúp đỡ của những người xung quanh, Vinh đã thành một mệnh quan triều đình. Mũ áo cân đai oai vệ, trùm khăn đỏ kín mặt. Mõ, trống, chuông khua dồn dập.Cô đang ngồi lắc lư như say sóng, bất ngờ hất tung khăn trùm đầu. Hầu dâng vươn người đỡ rất điệu nghệ. Cô lại vỗ gối đánh bộp rồi đứng vụt dậy, đón vũ khí từ tay hầu dâng chống nạnh múa tiến lui, phải trái. Mặt cô hồng rực, mắt long lanh nhìn thẳng và không trọng tâm, mũi hếch, miệng hé cười, trông khác hẳn... người trần. Bỏ vũ khí, cô kẹp tám nén nhang rừng rực cháy vão kẽ ngón tay múa tiếp. Múa may chừng 10 phút trong tiếng ca riết róng của cung văn ù đặc màng nhĩ thì cô ngồi. Vậy là hết một giá hầu trong 12 giá của một vấn hầu.

Đám hầu dâng thỉnh thoảng đưa nước, rượu, thuốc cho cô thưởng thức. Sau mỗi vấn hầu, cô lại rút tiền từ ngăn kéo trước mặt từng tờ 50.000, 20.000 đồng kẹp vào kẽ ngón tay ném ra ngoài. Hầu dâng nhặt lấy thả vào cái chuông làm bằng đuôi quả bom cho cung văn. Cũng sau mỗi giá hầu, lại có người đem những mâm đầy lễ vật chia đều cho tất cả mọi con nhang có mặt gọi là tán lộc. Liên tục những con nhang lê đầu gối đến gần bỏ tiền (từ 100.000 đồng trở lên) vào một chiếc đĩa, cúi đầu dâng lên cô và ghé tai cô xin những ham vọng cụ thể nào đó dưới trần. Cô nhận lời, lục tiền lẻ trả con nhang đó một ít rồi quay sang người khác.

Vấn hầu kéo dài năm giờ. Cung văn không ngừng hát, Vinh uống hết hai chai rượu, hút hết hai bao thuốc và liên tục nhảy múa. Các bà già 70, 80 tuổi ngồi phục vụ cả buổi đều khỏe mạnh và hoạt bát như thường... Đó là một buổi hầu thành công vì không xảy ra rơi khăn, vỡ chén, tắt nhang hương; cung văn hát trôi chảy và hồn cô Bơ (một công chúa đời Trần) đã nhập vào người hầu... Các con nhang nói, hầu bóng là làm lễ tế vị thần mà mình mang căn của họ, để xin họ xá tội, giải tai ương, ban phúc lộc.

Ra khỏi điện, Vinh lại vít ga xe lên bảy tám mươi, bó vỉa ba toa, lao đến phòng bia máy lạnh, trán nhăn theo cao độ một giai điệu của Madonna bốc lửa... Có nghĩa là hắn lại phàm tục hết mình. Vinh bảo: Thế giới này ai cũng có thể là con nhang.

Loang lổ âm dương

Nếu xét đơn thuần là một hình thức văn hoá thì hầu bóng ở Hà Nội khá hổ lốn và pha tạp. Từ con nhang, chủ điện đến người hầu đều tâm niệm và sùng tín những cô, cậu cách đây hàng mấy trăm năm nhưng trong lễ hầu họ lại mời cô, cậu hút thuốc 555, xì gà; uống bia lon, ăn ô mai... những sản phẩm của thời nay. Trong vấn hầu, người quan trọng thứ hai là hầu dâng, tất cả mọi cử chỉ đều cúi đầu dâng, đỡ rất thành kính nhưng anh ta vẫn đeo điện thoại di động bên người và thỉnh thoảng cúi xuống gầm điện vừa nói, vừa cười rất tự nhiên.

Đặc biệt, lời hát của đám cung văn thì pha thêm những kiểu nhạc, khúc đoạn lời lẽ khác nhau theo ý thích. Trang trí trong điện cũng vậy.

Các con nhang khẳng định 90% những gã đàn ông làm chủ điện, cung văn hay hầu dâng đều hoá thành đồng cô (người có đồng nhưng mang căn cô, chỉ người nam giới mang nữ tính). Đồng cô làm hầu dâng mỗi ngày chạy sô 3-4 vấn hầu thì đời sống thật sự sung túc. Bởi mỗi vấn hầu thường mang về 500.000 đến vài triệu đồng. Đồng cô thường tập trung thành từng nhóm, cặp nhau thành từng đôi sống như tình nhân. Họ chí choé, cấu véo nhau ngay trước điện mà không hề ngại. Sở thích là đeo trang sức và đánh bài ăn tiền, chấm hết.

Giới đồng cô còn có một nguồn thu khác là buôn nhẫn ngọc bán cho các con nhang là những bà quý tộc hâm mộ họ. Không ít các đồng cô cấu kết với các hiệu vàng, các đường dây buôn đá quý để làm ăn. Tất nhiên các con nhang là khách hàng thường rất nhiều tiền và không bao giờ dám thử xem nhẫn thật hay giả, đắt hay rẻ. Vì thế có con nhang đã phải bỏ ra 20 triệu mua nhẫn ngọc bằng... nhựa mà không dám báo công an.

Trong số những người làm cung văn cho đồng đền bây giờ có rất nhiều nghệ sỹ của các nhà hát chèo, tuồng trung ương. Tiên phong trong giới nghệ sỹ đi hát hầu là X.H. Bắt đầu từ cách đây hàng chục năm và anh cũng đổi đời, nhà cao cửa rộng. Giá một vấn hầu cao nhất của X.H nghe đồn đã từng lên đến 30 triệu đồng. Nay các nghệ sỹ khác theo chân anh rất nhiều.

Lời kết

Không bàn đến việc hầu bóng, lên đồng có nguồn gốc từ đâu, có mê tín, phạm pháp hay không và nó có vai trò gì trong đời sống văn hoá tâm linh. Nhưng thế giới nào cũng vậy, trần tục hay tâm linh đều phải có tôn chỉ, phép tắc, giới hạn... không thể âm dương, loang lổ, pha trộn như thế.

(Theo Tuổi trẻ Chủ nhật)