Kỳ 4: Võ Tòng giết chị dâu vì yêu?

Trong những kỳ trước, ĐS&PL đã giới thiệu, Võ Tòng là một nhân vật có thật trong lịch sử Trung hoa. Ngoài tích "tay không đánh hổ trên đồi Cảnh Dương" nhân vật này còn được biết đến nhiều qua chuyện giết chị dâu để trả thù cho anh trai. Theo một số sử sách còn lưu giữ thì ở thành phố Liệu Thành (Quảng Đông) đúng là có một người Phan Kim Liên, cũng có dòng họ Tây Môn. Nhưng chỉ có điều câu chuyện thực tế lại khác...



Sự thật nguyên mẫu Phan Kim Liên

Trong hồi thứ 25 của tiểu thuyết Thuỷ Hử, anh trai Võ Tòng tên Võ Đại Lang làm nghề bán bánh hấp, là người lùn, dung mạo xấu xí nhưng có vợ là Phan Kim Liên rất đẹp nhưng cũng rất đa tình. Nhân dịp Võ Tòng về thăm anh, Phan Kim Liên thấy hình dung tuấn kiệt, mấy lần đòi tư thông với Võ Tòng nhưng đều bị cự tuyệt.
Sau đó Võ Tòng có việc phải đi xa, Phan Kim Liên ở nhà lựa lúc Võ Đại Lang đi bán bánh, tư thông với tên nhà giàu Tây Môn Khánh. Việc bị Võ Đại Lang phát hiện, hai người bày mưu rồi giết hại Võ Đại Lang. Vài ngày sau khi Võ Đại Lang chết, Võ Tòng quay về, nghe tin dữ liền đi báo quan. Nhưng quan sợ uy thế của Tây Môn Khánh, không dám xử. Thế là Võ Tòng, trước tiên tìm tới nhà giết chết Tây Môn Khánh cho hả giận, rồi mới tự mình đi tìm chứng cứ điều tra. Cuối cùng dưới sự chứng kiến của 3 người hàng xóm, Võ Tòng ép Phan Kim Liên khai nhận tội rồi mổ bụng, cắt đầu, đem ruột và đầu lên tế vong linh anh trai mình. Sau vụ này, Võ Tòng bị khép tội giết người, trên đường đi lưu đày, ông trốn thoát, gặp Lỗ Trí Thâm và cả hai cùng ý lên Lương Sơn Bạc.
Là nhân vật trong tiểu thuyết Thủy Hử của nhà văn Thi Nại Am, và cũng là nhân vật trong truyện Kim Bình Mai của Vương Thế Trinh, sự xuất hiện của nhân vật Phan Kim Liên trong hai tác phẩm nổi tiếng này cũng có nhiều tình tiết khá giống nhau. Vì vậy, rất nhiều người đã đặt câu hỏi: Liệu nhân vật này có nguyên mẫu có thật ở ngoài đời hay không?
Trong nhiều tài liệu còn ghi nhận được thì Phan Kim Liên là một nhân vật có thật ở ngoài đời. Người phụ nữ này cũng xuất thân từ vùng Dương Cốc tỉnh Quảng Đông. Hiện nay, dòng họ Phan Thị tại vùng Dương Cốc cũng đã nhận Phan Kim Liên chính là bà cô tổ của họ. Trong tư liệu lịch sử "Hương tổ bút ký" được lập ra từ những năm đầu tiên trong triều đại nhà Thanh tại Trung Quốc có ghi nhận: "Phía Tây Bắc ở vùng Dương Cốc có một gia tộc, người dân trong vùng gọi là gia tộc Tây Môn. Đây là một gia tộc lớn và giàu có bậc nhất trong vùng. Trong vùng cũng có dòng họ Phan Thị cũng khá nổi tiếng giàu có. Một lần tại gia tộc Tây Môn có biểu diễn vở kịch Thủy Hử truyện xúc phạm đến dòng họ Phan Thị. Lập tức dòng họ Phan Thị đã nổi cáu cho rằng họ dám xỉ nhục đến bà cô tổ của mình, gây nên vụ xô xát giữa hai bên. Sau đó, vụ xô xát này đã phải lên quan phủ để xử lý. Căn cứ vào tài liệu này, có thể thấy, Phan Kim Liên và Tây Môn Khánh là nhân vật có thật trong lịch sử".
Có thể thấy, từ hai nhân vật có thật trong lịch sử này, Thi Nại Am đã hư cấu để trở thành câu chuyện hấp dẫn với người đọc bởi những tình tiết mới.

Hình tượng gây tranh cãi

Nhiều tài liệu phân tích về Thủy Hử mặc dù coi hình tượng Phan Kim Liên là nhân vật điển hình cho tính tình lẳng lơ, dâm phụ trong văn học nhưng cũng coi người phụ nữ này là vật hy sinh cho chế độ hôn nhân sắp đặt không tình yêu tại thời phong kiến. Đây cũng là một phụ nữ có số phận bi thảm, đáng thương. Và Phan Kim Liên cũng là hình ảnh tượng trưng cho những người phụ nữ muốn được đến với tình yêu của mình nhưng cuối cùng phải nhận kết quả bi đát- một nhà phân tích đã nói.


Hình ảnh Võ Tòng giết chị dâu trong phim Tân Thuỷ Hử

Gần đây nhất, trong bộ phim Tân Thuỷ Hử của đạo diễn nổi tiếng Trung Quốc- Cúc Giác Lượng, nhân vật Võ Tòng được xây dựng với một chi tiết khá gây sốc: Võ Tòng và chị dâu Phan Kim Liên có tình cảm với nhau. Để giải thích cho chi tiết này, đạo diễn Cúc Giác Lượng cho biết: "Trong bộ phim Tân Thuỷ Hử, những trường đoạn kinh điển như Võ Tòng say rượu đánh Tưởng Môn Thần hay Tây Môn Khánh tư thông với Phan Kim Liên đã quá kinh điển. Không cần miêu tả nhiều người xem cũng cảm nhận được ngữ cảnh, bối cảnh câu chuyện. Tuy nhiên xã hội ngày càng phát triển và thay đổi không ngừng, vì vây mọi người cũng tiến bộ thêm cả về tri thức và nhu cầu giải trí. Trong phiên bản mới Tân thủy hử, chúng tôi đã chắt lọc thêm vào rất nhiều yếu tố mới và xem chúng như đại diện tiêu biểu nhất thể hiện mạch ngầm thời đại".
Cũng theo ý kiến của vị đạo diễn này thì nguyên tác của Thi Nại Am có phần hơi khiên cưỡng. Ai cũng biết rằng, Phan Kim Liên là một người phụ nữ vô cùng xinh đẹp và hấp dẫn. Không những thế, đây cũng là người phụ nữ đầu tiên có sự tiếp xúc thân mật với Võ Tòng vì ngay từ khi còn nhỏ nhân vật này đã không có mẹ. Cùng một thời gian dài sinh sống cùng nhà với người anh trai, thường xuyên được tiếp xúc với người phụ nữ đẹp như vậy, việc Võ Tòng có tình cảm với Phan Kim Liên là một điều dễ hiểu. Vì thế trong Tân Thuỷ Hử, chi tiết Võ Tòng phát sinh tình cảm với chị dâu tôi thấy không có gì đáng ngạc nhiên.
Sau khi bộ phim Tân Thuỷ Hử được công chiếu trại Trung Quốc, chi tiết Võ Tòng yêu chị dâu đã nhận được rất nhiều những ý kiến trái chiều từ dư luận nước này. Tuy nhiên, đa phần ý kiến này đều không đồng ý với cách xây dựng nhân vật của đạo diễn Cúc Giác Lượng.
Nhà biên kịch nổi tiếng của Trung Quốc- Ôn Hào Lượng sau khi xem bộ phim này đã có nhận xét như sau: "Phan Kim Liên có tình cảm với Võ Tòng thì có thể, còn như Võ Tòng có tình cảm với chị dâu mình thì điều này chắc chắn không có". Giải thích cho nhận xét này của mình, nhà biên kịch này cho biết: Sở dĩ Võ Tòng không thể có tình cảm với chị dâu vì đây là một nhân vật có nghĩa khí. Phan Kim Liên vốn là một người đàn bà lẳng lơ và nhục dục cao. Bản chất và tính khí của hai nhân vật này hoàn toàn khác nhau, nên việc phát sinh tình cảm từ phía Võ Tòng hoàn toàn không thể xảy ra. Phải tôn trọng hoàn toàn ý tứ của Thi Nại Am về miêu tả nhân vật cho tới quan hệ tình cảm.
Tuy nhiên, không chỉ có những ý kiến phản đối với đạo diễn Cúc Giác Lượng, cũng có nhiều luồng dư luận đồng tình cho rằng, việc Võ Tòng và chị dâu Phan Kim Liên yêu nhau hoàn toàn có thể xảy ra. Hơn nữa, nhiều nguồn dư luận bất nhất của Trung Quốc còn có ý kiến, thực chất nguyên gốc Võ Tòng ở ngoài đời không phải giết chị dâu để trả thù cho anh mà Võ Tòng đã âm mưu đầu độc anh trai để được yêu chị dâu.
Sở dĩ có những nguồn dư luận này là bởi vì đối với người tráng kiện, oai hùng như Võ Tòng lại để người phụ nữ đẹp như Phan Kim Liên lấy anh trai mình- một người có dung mạo xấu xí là việc khó có thể chấp nhận. Sau khi mối quan hệ bất chính giữa em chồng và chị dâu bị phát hiện, Võ Tòng đã ra tay đầu độc anh trai và chạy trốn. Phan Kim Liên vì biết được chuyện này nên đã báo quan phủ là Tây Môn Khánh nhằm vây bắt Võ Tòng. Do tức giận trước hành động của chị dâu, Võ Tòng đã vu cho Phan Kim Liên có hành vi tư thông bất chính với Tây Môn Khánh và đã ra tay hạ sát. Tuy nhiên, đây chỉ là nhận định không có cơ sở, chỉ là những suy đoán mà nhiều người cho rằng hợp tính lô gíc hơn nguyên tác của Thi Nại Am (!).

BÌNH THỦY