TRA KHẢO THẦN ĐÁ
14:25' 28/05/2004 (GMT+7)

Ở vùng biển Thuận An trước đây, bọn cường hào ác bá và trộm cướp đầy rẫy khiến dân chúng kêu than oán hận. Việc đến tai Nội tán Nguyễn Khoa Ðăng, Ông liền phái một đoàn về đó điều tra. Lấy tin tức xong, Ông giữ tài liệu, lại cho một đoàn khác về điều tra. Lần này, Ông không cho đoàn trước biết và kết quả điều tra lần thứ hai này Ông cũng cất giữ. Rồi lại bí mật cho đoàn thứ ba về dò la tin tức bọn cướp. Cuộc điều tra của đoàn thứ ba kết thúc, Ông tập trung cả ba hồ sơ tài liệu, đối chiếu rút kết luận.

Ðến kỳ phân xử, Ông đích thân về làng, sai lính che rạp trước đình làng, lập bàn xử kiện. Sát đình làng có một cái miếu thờ hòn đá lớn, tương truyền rất linh ứng, nhân dân vẫn thờ làm Thần. Ông mật sai đào đất làm hầm ở dưới sâu, rồi cho người ẩn trong hầm ấy, trên hầm trải chiếu. Sáng sớm, Ông cho tụ họp dân làng để nghe phân xử. Ông sai lính khiêng hòn đá thần đặt gần miệng hố rồi tuyên bố: "Quan đã biết ai là cường hào ác bá, trộm cướp rồi, ai muốn nhẹ tội thì ra khai".

Hỏi mãi chẳng ai khai, Ông bèn thắp hương khấn vái, quay sang hỏi Thần đá hai ba lần, Thần vẫn im thin thít; Ông bèn sai lính căng NỌC, LẤY ROI TRA KHẢO THẦN ĐÁ. Ở DƯỚI HẦM, TIẾNG than khóc vẳng lên:"Trăm lạy quan lớn, cho tôi khai".

Thế là Thần đá lần lượt kể vach vách tên tuổi bọn cướp. Có đến 5,7 vụ. Ông dừng lại bảo với dân làng:"Thần đã khai rồi, bây giờ ai tự động ra khai tội của mình thì sẽ được giảm tội một nữa". Thế là những tên trộm cướp còn lại đều đồng loạt ra xưng tội vì sợ Thần đã linh thiêng khai tội mình ra. Ông cứ thế mà bắt, tất cả đều cúi đầu chịu tội.

Quan xử kiện tài tình này, người đương thời truyền tụng quan Nội tán xử việc như thần.

Theo Giai thoại xứ Huế- Tôn Thất Bình