Trại giam du ký

KTNT - Ở nơi đó, mỗi mảnh đời là một câu chuyện ly kỳ, nhưng tựu chung chỉ có nỗi buồn và những day dứt, dằn vặt vì họ đã đánh mất phần đời tươi đẹp. Hình ảnh hai bàn tay nhỏ bé ôm chấn song cố hướng cái nhìn vươn theo khi có người lạ ghé thăm, và trong những lúc tâm tình thổ lộ, họ ước thời gian quay trở lại để sửa chữa lỗi lầm ngay từ chính vũng bùn tội lỗi...

Kỳ I: Nhập trại

Trại giam Thanh Lâm (thuộc Cục V26, Bộ Công an; đứng chân tại huyện Như Xuân -Thanh Hóa) cách Hà Nội 215km. Từ Thanh Lâm, ngược lên phía Tây 70km sẽ tới thị trấn Nông trường Thống Nhất (Cẩm Thuỷ -Thanh Hoá), thủ phủ của Trại 05 (cũng thuộc Cục V26) với ba bề bốn bên chỉ có núi với rừng, quang cảnh thâm u, vắng lặng. Ngay cả các tay hảo hán, anh chị ở Hà Nội, Hải Phòng và một số tỉnh miền Bắc từng “tam phen tứ bận” nhập trại, cứ nghe đến Thanh Lâm hay Trại 05 là mặt đã đổ chàm.

Trong nhà giam

Xe qua cổng, ai đó nói đùa: “Có phạm nhân mới nhập trại”. Quả đúng là nhập trại thật vì chúng tôi đang đứng giữa thế giới của hàng ngàn phạm nhân với đủ loại tội danh khác nhau. Đây là thế giới thu nhỏ với quan hệ trên dưới, cách thức tổ chức lao động sản xuất, sinh hoạt của tập thể và cá nhân đều theo một quy chế nhất quán, nhằm đảm bảo cho phạm nhân có môi trường lao động, sinh hoạt và cải tạo nghiêm khắc...

Sau cái bắt tay thật chặt của Ban Giám thị trại giam và cán bộ quản giáo, chúng tôi được đưa vào khu vực phòng giam phạm nhân. ở cả hai trại giam Thanh Lâm và 05, nét tương đồng dễ nhận thấy là những dãy nhà giam dài có thể chứa 80 - 100 phạm nhân. Nhà cao khoảng 4m, mái lợp phiprôximăng, ở giữa là lối đi, hai bên xây thành hai dãy giường ngủ láng xi măng cao 40cm, phía trên là 2 dãy gác lửng đóng lan can cũng dùng để ngủ, có cầu thang gỗ, hai bên tường trổ nhiều cửa sổ nhỏ, cuối phòng là nhà vệ sinh… Riêng Trại 05 có thêm vài dãy nhà 2 tầng. Tới đây, các trại giam này sẽ tiếp tục được đầu tư để xây dựng những phòng giam liên hợp 3 tầng để tiết kiệm đất. Mỗi phạm nhân được sở hữu một bộ gồm chăn, màn, chiếu, gối, đệm bông trên “ lãnh thổ” 1,2m2. Tư trang được cất trong các thùng tôn, thùng gỗ hoặc vali cũ.



Phân xưởng cắt, in và khâu bóng tại phân trại Hàm Rồng,
Trại giam Thanh Lâm.


Cổ nhân bảoC: “Nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại”. Thế nhưng, khi đứng trước cánh đồng bạt ngàn màu xanh của cây cối, chứng kiến hàng trăm phạm nhân đang làm việc hăng say, chúng tôi thấy họ chẳng khác gì người dân địa phương. Cũng gương mặt mướt mồ hôi, đôi tay cháy nắng, chân ngập trong bùn, tóc trắng bụi trên công trường khai thác đá, những mũi thêu thoăn thoắt trên từng khuôn vải… Có khác chăng chỉ là họ đang mặc những bộ quần áo sọc đen trắng. Lúc nghỉ tay, vài người chụm lại chiêu ấm nước chè, rít mồi thuốc lào... Vẻ thanh thản ẩn hiện trên những gương mặt gân guốc...

Trăm nẻo đường tù

Hiện, tại hai trại giam “có tiếng” của miền Bắc đang giam giữ, cải tạo gần 8.000 phạm nhân, trong đó có 1.000 phạm nhân nữ và 1.000 phạm nhân thụ án tù chung thân. Trong số đó, đa phần là tù hình sự với các loại tội danh như: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, buôn bán ma túy, giết người, buôn bán phụ nữ, buôn tiền giả, hiếp dâm, cố ý gây thương tích... Phạm nhân thụ án tại Trại Thanh Lâm xét về tổng thể có mức án thấp hơn Trại 05. Tại đây, số phạm nhân là người dân tộc phạm các tội như buôn bán ma túy, buôn bán phụ nữ, hiếp dâm chiếm tỷ lệ khá lớn. Chúng tôi còn được gặp những nhân vật “đình đám” như Lã Thị Kim Oanh, người đẹp xứ Mường Lê Thị Hoa...

Nhiều câu chuyện, cảnh đời trớ trêu khiến chúng tôi không khỏi ám ảnh như trường hợp phạm nhân Hà Thị Ngọc, dân tộc Thái, thụ án 18 năm tại phân trại 4 (dành riêng cho phạm nhân nữ), Trại 05. Do kém hiểu biết, lại day dứt vì không còn trinh trước khi lấy chồng, Ngọc đã đồng lõa cùng chồng là Nguyễn Văn Trường tổ chức hãm hiếp em Thanh, 14 tuổi với mục đích “trả” trinh cho chồng. Khi tên Trường giết em Thanh, Ngọc vẫn giữ thái độ bình thản như vừa trút được gánh nợ của mình sang vai kẻ khác. Trong trại giam, Ngọc tỏ ra khá hiểu biết, suy nghĩ sâu sắc đến mức chúng tôi cảm thấy ngỡ ngàng tự hỏi cơn cớ gì khiến thị có hành động vô luân và phi nhân tính đến vậy.

Một trường hợp khác tại trại giam Thanh Lâm khiến chúng tôi vừa ngạc nhiên vừa nuối tiếc là phạm nhân Nguyễn Văn Tuân, từng tốt nghiệp Đại học Luật loại giỏi, có chứng chỉ hành nghề luật sư lại dính vào ma túy và cờ bạc. Chính sự ngông cuồng, ham chơi của tuổi trẻ đã đưa y trượt dốc không phanh và chân dốc là bản án 16 năm tù. Cải tạo tại Trại giam Thanh Lâm, vị “cựu luật sư” này viết truyện, làm thơ, thậm chí có cả thơ tặng thiếu tướng - nhà văn Hữu Ước. Hiện y đang cố gắng cải tạo tốt để có thể được giảm án, ra tù làm lại từ đầu.

Trại giam Thanh Lâm có một phòng tù đặc biệt, giam giữ 87 tù nhân phạm tội khi ở tuổi vị thành niên (20 người trong số đó đã thành niên trong trại và tiếp tục thi hành án tại đây). Những cậu bé chưa đầy 16 tuổi nhưng ma mãnh và máu lạnh có thừa với các loại tội danh “tanh” chả kém gì người lớn. 14 tuổi, do cần tiền đi chơi, Hoàng Việt Thành (trú tại xã Hà Đông, Hà Trung, Thanh Hóa) đã dùng xiển (một công cụ làm nông của người miền núi) đâm liên tục 14 nhát vào một cụ ông 80 tuổi để cướp 1 đồng hồ trị giá… 25.000 đồng. Thành thuật lại từng chi tiết tội ác của mình mà không mảy may xúc động. Cùng phòng giam với Thành là Lò Văn Tùng, người Thái. 13 tuổi, Tùng được anh trai rủ đi để “biết mùi đời”. Quen mui, từ đó y đội than, đội đá thuê để có tiền “chứng minh bản lĩnh đàn ông” với các đàn chị hơn mình cả chục tuổi. Một hôm hứng tình, trong túi không còn một xu, Tùng đã đè cô bé hàng xóm mới 6 tuổi ra định thực hiện hành vi đồi bại. Người lớn kịp phát hiện, tên yêu râu xanh phải vào trại giam.

Kỳ II: Muôn nẻo “hội ngộ"
Phạm Vân Anh