Thêm hy vọng làm cha cho những người không có "tinh binh"

[Bin571]

Thêm hy vọng làm cha cho những người không có "tinh binh"
9:15, 06/01/2009

--------------------------------------------------------------------------------


Tiến sĩ Quản Hoàng Lâm và "đứa con đầu lòng".



Sau gần 2 năm triển khai đề tài nghiên cứu “nuôi cấy tinh tử, phôi túi phục vụ chẩn đoán, điều trị và chăm sóc sức khỏe bộ đội và nhân dân”, Trung tâm Công nghệ phôi - Học viện Quân y - vừa công bố những thành công ban đầu, đó là đã điều trị thành công cho 10 ca bị vô sinh nam do không có tinh trùng, trong đó có 1 cháu bé đã ra đời đến nay đã được hơn 1 tuổi hoàn toàn khỏe mạnh. Đây cũng là cơ sở y tế đầu tiên ở Việt Nam áp dụng kỹ thuật này vào điều trị vô sinh nam...


Vô sinh nam, căn bệnh của 50% cặp vợ chồng hiếm muộn

Bây giờ, khi bé Mai, “đứa con đầu lòng” của đề tài nghiên cứu đã được hơn 1 tuổi, khỏe mạnh, kháu khỉnh, Tiến sĩ Quản Hoàng Lâm, Giám đốc Trung tâm Công nghệ phôi và là Chủ nhiệm đề tài, mới thở phào nhẹ nhõm và tin rằng đề tài đã thành công mỹ mãn và mới... dám nói chuyện với nhà báo.

Trong câu chuyện với tôi, anh Lâm kể rằng từ khi về làm tại trung tâm, anh không nhớ mình đã khám cho bao nhiêu trường hợp vô sinh, mỗi người một hoàn cảnh nhưng có một tâm trạng chung đó là nỗi buồn. Mặc dù không ảnh hưởng đến tính mạng hay thể chất con người, nhưng với người phụ nữ, lấy chồng mà không có con là một tổn thương rất lớn về tâm lý khi không thể thực hiện được thiên chức làm mẹ, ngay cả khi nguyên nhân vô sinh thuộc về người chồng.


Có lẽ cũng phải mở ngoặc một chút để bạn đọc hiểu thêm về căn bệnh vô sinh, một thứ bệnh mà đã trở thành phổ biến trong đời sống hiện nay.

Theo định nghĩa của các nhà y học, một đôi vợ chồng sẽ bị coi là vô sinh sau khi lập gia đình một năm, không sử dụng một biện pháp tránh thai nào, mà vẫn không thể có thai và sinh con được.

Ở Việt Nam, theo ước tính, có khoảng 10% các cặp vợ chồng trong tuổi sinh đẻ bị vô sinh. Mặc dù tỉ lệ vô sinh nam tương đương với vô sinh nữ (theo thống kê của các cơ sở y tế chuyên điều trị về vô sinh thì có 40% do nam, 40% do nữ và 20% do cả nam và nữ). Nhưng lâu nay giới y học mới chỉ quan tâm tới vô sinh nữ nhiều hơn. Còn trong quan niệm của nhiều người Việt Nam, thì vô sinh hoàn toàn do nữ, thế mới có câu rất ác rằng “cây độc không trái, gái độc không con”?

Vô sinh nam trong thời đại hiện nay đang có xu hướng gia tăng. Nhiều nước phát triển đã có báo động về tình trạng này. Người ta đã có nhiều công trình nghiên cứu về xu hướng gia tăng vô sinh nam và đã rút ra được nhiều yếu tố có liên quan như vấn đề ô nhiễm môi trường, do thủng tầng ôzôn, do chế độ ăn uống, do thuốc lá và các bệnh mắc phải do virút.

Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến vô sinh nam:

Thứ nhất, do thiếu hụt cả về chất lượng và số lượng tinh trùng. Đây là nguyên nhân khá phổ biến bởi liên quan đến những căn bệnh di truyền và mắc phải của nam giới. Chẳng hạn như các trục trặc hay khiếm khuyết về cơ cấu di truyền có liên quan đến giới tính và bộ máy sinh dục nam khiến cho tinh hoàn không đi xuống được (bởi trong thời kỳ bào thai, 2 tinh hoàn nằm trong ổ bụng) hay bị xoắn thừng tinh hoàn; do bà mẹ khi mang thai bị nhiễm các vi khuẩn, nấm, virút cúm, ruberla; đứa trẻ khi còn nhỏ mắc bệnh quai bị nhưng giữ được gây biến chứng nên khi trưởng thành tinh hoàn mất khả năng sản xuất tinh trùng.

Thứ hai, là tình trạng không có tinh trùng và cả các tế bào tiền thân của nó trong tinh dịch - được gọi là vô tế bào sinh sản nam do không bài xuất được. Nguyên nhân này chiếm tới khoảng 10% các trường hợp vô sinh nam nói chung.

Nguyên nhân thứ ba, là do những tác động của môi trường hóa chất, thuốc dùng trong khi người mẹ mang thai và các hóa chất bảo quản thực phẩm và bức xạ môi trường tia phóng xạ, tia không phóng xạ như điện thoại di động tác động khi đang hình thành cơ quan sinh dục của đứa trẻ trong bụng mẹ...

Để điều trị vô sinh nam không phải là vấn đề đơn giản, nhiều khi y học hiện đại cũng bất lực. Từ 10 năm nay, một phương pháp phổ biến được áp dụng là thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON) để giúp các cặp vợ chồng không có khả năng thụ thai tự nhiên có con. Các bác sĩ sẽ thu lượm tinh dịch của người chồng và lựa chọn một trong số nhiều tế bào trứng của vợ, tìm “quả” nào có chất lượng tốt nhất để TTTON. Trong số hàng nghìn các con tinh trùng thu thập được từ tinh dịch, sẽ tách biệt ra một con khỏe nhất tức là có khả năng di chuyển nhanh để bơm vào trong tế bào trứng đã lựa chọn duy nhất chỉ một con tinh trùng khỏe mạnh mà thôi. Tiếp tục theo dõi 24 giờ tiếp sau trong các điều kiện thích hợp để quan sát khả năng tiếp hợp giữa trứng và tinh trùng.

Một khi xác định chắc chắn là đã xảy ra sự thụ thai, họ mới đem trứng này cấy vào tử cung của người vợ vào thời điểm sẵn sàng cho trứng “làm tổ”. Thông thường thì từ lúc này trở đi, người vợ sẽ mang thai và sẽ có những biểu hiện của một thai phụ. Trong thời gian khoảng 40 tuần lễ, thai phụ được theo dõi sát sao và sẽ được cho đẻ theo phương pháp mổ lấy thai.

Nhưng, đấy chỉ là phương pháp áp dụng cho những người có tỉ lệ tinh trùng thấp, khó thụ thai tự nhiên. Còn với những trường hợp “sản phẩm” của người chồng “trong như nước mưa” thì phương pháp này hoàn toàn thất bại.

Tinh trùng được hình thành trong thời gian 60-90 ngày và trải qua 5 giai đoạn: tinh nguyên bản-tinh bào 1- tinh bào 2-tinh tử-tinh trùng. Trong đó thời gian để biến đổi từ tinh tử đến tinh trùng mất khoảng 15 ngày và xảy ra trong ống sinh tinh và trên đường ống dẫn tinh. Ở giai đoạn này, tế bào không thay đổi về mặt di truyền, nhưng biến đổi về hình thể, từ tế bào dạng tròn, không di chuyển được sẽ dài ra, có đuôi để di động và có thể thụ tinh.

Trong số những nam giới bị vô sinh, có nhiều người chỉ có tinh tử. Do không có đuôi, không di chuyển nên không thụ tinh được. Trước kia, với những trường hợp này, nếu muốn có con, người chồng chỉ còn một cách duy nhất là đồng ý “xin” tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng để TTTON sau đó cấy vào tử cung. Ngân hàng của Trung tâm Công nghệ phôi đang lưu trữ nhiều mẫu tinh trùng hiến tặng với đầy đủ các yêu cầu về chất lượng. Các mẫu tinh trùng này cũng phải trải qua nhiều xét nghiệm khắt khe để loại bỏ các căn bệnh xã hội hay bệnh lý di truyền.

Nhưng việc xin con giống cho vợ thụ thai cũng đồng nghĩa là phải “nuôi con hàng xóm”, vì thế nhiều người đã không chấp nhận.

Hy vọng mới cho những gia đình hiếm muộn

Năm 1999, một phương pháp mới đã được các bác sĩ Thổ Nhĩ Kỳ áp dụng, đó là nuôi cấy tinh tử để từ đó hỗ trợ sinh sản. Họ dùng phương pháp gây mê để mổ phần tinh hoàn của nam giới rồi hút lấy chất dịch của phần mào tinh hoàn để tìm các tế bào tiền thân của tinh trùng, rồi từ những tế bào này sẽ tìm cách “bồi dưỡng” cho chúng trưởng thành để rồi sẽ cho thụ tinh với tế bào trứng bằng cách tiêm nói trên. Cho tới thời điểm này, đây là phương pháp hiện đại nhất điều trị cho nam giới vô sinh do không có tinh trùng. Hiện có khoảng 10 nước, trong đó tập trung ở châu Âu và Mỹ áp dụng và hiện đã có khoảng gần 100 em bé ra đời từ phương pháp này.

Ở Việt Nam, cố GS-TS Trần Văn Hanh, nguyên Giám đốc Trung tâm Công nghệ phôi, là người đầu tiên nghiên cứu áp dụng vào điều trị vô sinh nam. Với phương pháp này, tinh tử sẽ được lấy ra khỏi cơ thể của người chồng, các bác sĩ sẽ nuôi trong ống nghiệm trong 24 giờ để tinh tử biến đổi thành tinh tử có đuôi ngắn và có thể thụ tinh được bằng vi tiêm (một loại tiêm có kích thước cực nhỏ) vào tế bào trứng của vợ. Sau khi tiêm thì trứng đó thụ tinh được, biến thành phôi, sau 3 ngày sẽ cấy vào tử cung của người vợ và mang thai. Quá trình mang thai của người phụ nữ sau đó hoàn toàn bình thường như những người vợ khác nhưng trong 3 tháng đầu tiên, người mẹ phải đến khám định kỳ để theo dõi sự phát triển của thai nhi.

Đưa tôi đi tham quan cơ ngơi khá hiện đại của trung tâm, Tiến sĩ Quản Hoàng Lâm cho biết: Trung tâm chính thức được thành lập năm 2003 trên cơ sở nâng cấp từ bộ môn mô - phôi của Học viện Quân y. Ngay từ khi mới thành lập, Trung tâm đã được giao nhiệm vụ phải trở thành trung tâm thứ 3 của cả nước về hỗ trợ sinh sản những kỹ thuật chuyên sâu, đặc biệt là trong lĩnh vực điều trị vô sinh nam.

Ngay sau khi thành lập, GS-TS Trần Văn Hanh, khi đó là Giám đốc Trung tâm, lập tức cho tập trung nghiên cứu và ứng dụng kỹ thuật nuôi cấy tinh tử. Suốt 3 năm nghiên cứu, chuẩn bị cả cơ sở vật chất và con người, tới cuối năm 2006, trung tâm chính thức đưa áp dụng kỹ thuật này trở thành đề tài nghiên cứu “nuôi cấy tinh tử, phôi túi phục vụ chẩn đoán, điều trị và chăm sóc sức khỏe bộ đội và nhân dân”. Đề tài này đã được Bộ Quốc phòng phê chuẩn và đưa vào chương trình “Phát triển Công nghệ sinh học phục vụ quốc phòng” giai đoạn 2007- 2009.

Từ tháng 10/2006 đến tháng 11/2008, cùng việc đầu tư, hoàn thiện trang thiết bị, thuốc men, hóa chất các bác sĩ ở đây đã tiến hành xét nghiệm tinh dịch đồ cho 300 bệnh nhân nam hiếm muộn, từ đó lựa chọn 30 bệnh nhân không có tinh trùng để tiến hành sinh thiết mở tinh hoàn (tức là bác sĩ sẽ mổ tinh hoàn để chọc hút tinh tử. Sau mỗi lần mổ, phải mất khoảng 10 ngày vết thương mới lành. Để có thể lấy được tinh tử, vợ chồng phải thường xuyên tới trung tâm trong thời gian từ 3-6 tháng. Tại đó, người chồng sẽ được các bác sĩ theo dõi với chế độ đặc biệt như khám, tư vấn, xét nghiệm, dùng thuốc kích thích sinh tinh. Người vợ được uống thuốc kích thích sản xuất nhiều trứng. Trong thời gian điều trị, vợ chồng vẫn phải sinh hoạt bình thường để việc kích thích sinh tinh được thuận lợi); tiến hành phân lập và nuôi cấy tế bào dòng tinh. Sau đó mới đánh giá biến đổi hình thái, cấu trúc tế bào dòng tinh nuôi cấy và khả năng thụ tinh bằng kỹ thuật vi tiêm các tế bào này. Từ 30 trường hợp, cuối cùng đã có 10 trường hợp thành công.

Hiện đã có 2 bà mẹ sinh con “mẹ tròn con vuông” là mẹ cháu Mai và một đôi vợ chồng người Việt đang định cư tại Cộng hòa Séc vừa sinh cháu bé được 3 tháng.

Nhắc lại trường hợp cha mẹ cháu Mai, anh Lâm kể rằng lần đầu tiên từ Bắc Giang tìm tới trung tâm, với tâm trạng đau khổ, anh chồng buồn bã tâm sự với bác sĩ rằng suốt 4 năm trời, vợ chồng họ làm được đồng nào chỉ dành để đi “chữa đẻ”. Tiền bao nhiêu cũng hết mà mãi chẳng thấy gì. Mỗi khi nhìn người vợ trẻ đang héo mòn vì trông ngóng đứa con càng thấy não lòng. Cho tới khi biết vợ có mang, người chồng ấy bảo rằng từ khi ấy anh mới thấy cuộc đời có ý nghĩa.


Sau bao nhiêu năm mong đợi, bà đã có cháu nội.


Với đôi vợ chồng đang định cư tại Séc cũng vậy. Khi biết trung tâm áp dụng kỹ thuật này, họ đã bỏ hết cả công việc làm ăn để về chữa. Và họ phải làm tới lần thứ 3 mới thành công, mỗi lần cách nhau 6-9 tháng, nghĩa là người chồng bị mổ tinh hoàn tới 4 lần (1 lần khám, 3 lần mổ để chọc hút tinh tử).

Theo Tiến sĩ Quản Hoàng Lâm, chi phí cho mỗi lần hết khoảng 30-40 triệu đồng. Hiện nay do đề tài nghiên cứu vẫn chưa nghiệm thu nên trong năm 2009 trung tâm chưa thể tiến hành điều trị đại trà.

Tuy nhiên, những thành công này đã mở ra niềm hy vọng mới cho rất nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn




Nguyễn Thiêm