Một Cách Niệm Phật Đơn Giản.

Ngày gửi: 17-10-2012
Câu hỏi:
Kính Bạch thầy! Mong thầy chỉ dạy giùm cho con ạ.
Con là một người lăng xăng, hay phóng dật, hay mông lung, mộng tưởng và luôn có chiều hướng ra ngoài, tâm định của con yếu và kém lắm ạ. Con có học niệm Phật, nhưng con không thấy hiệu quả.
1. Mong Thầy chỉ dạy giùm cho con phương pháp niệm Phật đạt hiệu quả ạ. Và từng giai đoạn của quá trình niệm Phật?
2. Thầy chỉ dạy cho con từng giai đoạn của quá trình buông bỏ ạ?
Con cám ơn thầy ạ!

------------------------------------
(Thiền Sư Viên Minh trả lời)
Trả lời:
I) Niệm Phật có nhiều cách nhưng niệm "Araham Sammà Sambuddho" được đánh giá là hiệu quả nhất, vì đó là niệm ân đức thanh tịnh và sáng suốt của chư Phật chứ không phải niệm riêng danh hiệu một vị Phật nào. Mục đích của niệm ân đức thanh tịnh sáng suốt của chư Phật là để cho tâm trở về với bản chất thanh tịnh sáng suốt vốn sẵn có của tánh biết nơi mỗi người. Cách niệm Phật chia làm 3 giai đoạn:
1. Niệm liên tục trong tâm "Araham Sammà Sambuddho" bất kỳ ở đâu và lúc nào để tạp niệm, vọng niệm và thất niệm không sinh khởi được nữa thì tâm sẽ đạt đến nhất niệm thanh tịnh.
2. Khi tâm đã nhất niệm thanh tịnh không còn tạp-vọng-thất niệm thì buông luôn câu niệm để tâm vô niệm thanh tịnh. Tâm vô niệm sẽ hoàn toàn rỗng lặng trong sáng. Nhưng nếu thỉnh thoảng tâm khởi lên tạp-vọng-thất niệm thì niệm "Araham Sammà Sambuddho" trở lại cho đến khi tâm thanh tịnh thì buông.
3. Khi tâm đã vô niệm tức đã trở về với bản chất sáng suốt, định tĩnh, trong lành của tánh biết thì tánh biết sẽ tự soi chiếu thực tại thân-thọ-tâm-pháp với chánh niệm tỉnh giác một cách tự nhiên.

II) Buông có những giai đoạn sau đây: Bố thí để buông cái ta ích kỷ. Trì giới để buông cái ta hành ác. Ly dục để buông cái ta ham muốn trần cảnh. Trí tuệ để buông cái ta tà kiến. Tinh tấn để buông cái ta phóng dật. Nhẫn nại để buông cái ta đối kháng. Chân thật để buông cái ta ảo tưởng. Quyết định để buông cái ta thụ động. Tâm từ để buông cái ta bất mãn. Tâm xả để buông cái ta chấp thủ.

----------------------------------------------

Nguồn:

http://trungtamhotong.org/index.php?module=faq&page=28

trích Giáo Trình Phật Học:
Tưởng niệm Phật (Buddhanussati)
Sự tưởng niệm một bậc Giác Ngộ là tưởng niệm Đức Hạnh hay Công
Đức của Phật (Buddhanussati).
Đó là cách diễn tả sự chánh niệm lấy những Đức Hạnh của Đức Phật
làm đối tượng.
Đó là phương thức đầu tiên trong Bốn Phương Thức Thiền Phòng Hộ
(Four Guardian Meditations), ba phương thức thiền kia là:
1) Phát triển tình thương yêu, lòng nhân ái: để xua tan sự Sân
hận, ác ý.
2) Sự gớm ghiếc của cơ thể: để xua tan dục vọng.
3) Chánh niệm về Cái Chết: để xua tan tánh tự mãn và làm khởi
sinh sự thúc giục về tâm linh (samvega).
Làm Thế nào Để Tưởng niệm những Đức hạnh Của Phật?
Một người muốn tưởng niệm những Đức Hạnh của Phật trước tiên
nên đọc tụng những đức hạnh để làm quen với những đối tượng. Khi
sự tập trung trở nên tốt hơn, thì người đó có thể chuyển từ việc tụng
niệm bằng miệng qua việc chánh niệm trong tâm. Khi sự tập trung đã
được sâu sắc hơn, thì tâm sẽ an định vào những đức hạnh đó thay vì
tâm tập trung vào những lời tụng đọc như trước. Vì vậy, mọi người
nên biết rõ trọn vẹn ý nghĩa của những đức hạnh của Đức Phật để
mang lại lợi ích việc tụng niệm, vì tưởng niệm Phật cần phải dựa vào
lòng tin thành tín và sự hiểu biết rõ ràng.
Theo truyền thống trước kia, có Chín Đức Hạnh Của Đức Phật, Chín
Đức Hạnh hay còn gọi Chín Công Hạnh hay Chín Danh Hiệu mang
tên của Chín Đức Hạnh cao thượng nhất. Chín Đức Hạnh của Đức
Phật thường được đọc tụng theo truyền thống đó là:
“Iti pi so Bhagava, 1Araham, 2Sammasambuddho, 3Vijja carana
sampanno, 4Sugato, 5Lokavidu, 6Anuttaro purisadamma sarathi,
7Sattha deva-manussanam, 8Buddho, 9Bhagava ti”.
“Như vậy, Người, Đức Thế Tôn là 1/bậc A-la-hán, 2/bậc Toàn Giác,
3/bậc Có Đủ Trí Tuệ và Đức Hạnh, 4/bậc Thoát Ly Khéo Léo, 5/bậc
Hiểu Rõ Thế Gian, 6/bậc Thuần Phục Con Người, 7/Thầy của trời và
người, 8/Phật và 9/Thế Tôn”.
Nguyên văn Hán-Việt hay được dùng (với mười danh hiệu Phật) là:
“Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện
Thệ, Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật,
Thế Tôn.”

(tiếp theo)
Bây giờ, Chín Đức hạnh sẽ được giải thích một cách chi tiết
như sau:
(1.1) Bậc A-la-hán (Araham)
Đức Thế Tôn là bậc đáng cúng dường hay đã viên thành vì những lý
do sau đây:
1) Araka = Xa, Rời xa ─ Rời xa khỏi mọi xấu ác, đã quét sạch mọi
dấu vết ô nhiễm bằng con đường Thánh Đạo.
2) Ari-hata = Kẻ Thù đã bị diệt sạch ─ Những kẻ thù hay những
ô nhiễm đã được tiêu diệt bằng con đường Bát Chánh Đạo.
3) Ara-hata = những căm bánh xe đã bị tiêu diệt ─ Căm (khung)
bánh xe luân hồi (Samsara) đã bị bẻ gãy, Trục bánh xe làm bằng
Vô Minh và Dục Vọng Được Hiện Hữu, những Căm bánh xe là
các Hạnh tạo nghiệp (kamma sankhara), còn lại Vòng bánh xe là
già và chết, bắt đầu quay từ vô thủy. Bằng sự nhìn thấu suốt vào
Duyên Khởi thông qua sức mạnh Toàn Trí, Đức Phật đã cắt đứt
những căm bánh xe và hủy diệt bánh xe luân hồi.
4) Arahati = Đáng cúng dường và được kính trọng bởi Trời và
người, bởi vì Người là bậc đáng được cúng dường nhất.
5) A-raha-bhava = Không bí mật, không che dấu ─ Những kẻ
ngu trên thế gian thì khoe khoang sự khôn khéo, nhưng che dấu
những điều xấu ác vì sợ ô danh, chê trách. Bậc Thiện Thệ không
làm những điều xấu ác một cách lén lút như vậy (raha-bhava).
Người đã là bậc tu hành viên thành (araham) bởi vì Người đã rời
xa (araka) khỏi mọi ô nhiễm, đã diệt trừ sạch kẻ thù (ari-hata)
và cắt đứt những các căm hay những mối liên hệ (ara-hata) với
Bánh Xe luân hồi. Người trở thành bậc đáng cúng dường nhất
(arahati) và không còn bí mật (a-raha), che giấu nào về những
hành vi xấu ác.
(1.2) Bậc Giác ngộ Tối Thượng, Bậc Toàn Giác
(Samma-sambuddho) - Chánh Đẳng Chánh Giác (hV)
Bodhi (Bồ-đề) hay sự Giác Ngộ là Tri Kiến nhìn thấu suốt bốn chân
lý của Con Đường hay sự thâm nhập hoàn toàn về Tứ Diệu Đế. Có
những loại chúng sinh giác ngộ được gọi là những vị Phật, đó là:
1) Savaka: Đệ tử của Đức Phật hay hàng Thanh Văn, những người
đạt được giác ngộ nhờ vào sự giúp đỡ, chuyển hóa của Đức
Phật. Đây chính là những bậc A-la-hán.
2) Pacceka: Phật Riêng hay còn gọi là Phật Duyên Giác, hay
Phật Độc Giác, là những vị Phật tự thân giác ngộ, nhưng
không truyền dạy giáo pháp giác ngộ cho quần chúng. Trước
khi trở thành một vị Phật Duyên Giác (Pacceka), người tâm
nguyện phải thực hiện hoàn thành Mười Điều Hoàn Thiện Ba-
la-mật trong suốt 2 A-tăng-tỳ-Kiếp và 100.000 Đại Kiếp (chu
kỳ thế gian).
3) Sammasambuddha: Phật Giác Ngộ Tối Thượng, cao nhất,
là Đức Phật Toàn Giác đạt được sự Giác ngộ với Trí Tuệ
Toàn Giác (TA: Omniscience) và Trí Tuệ Đại Bi (TA: Great
Compassion), khám phá hay giác ngộ mọi sự vật một cách đúng
đắn (samma) bằng nỗ lực của chính mình (samam), tức Giác
Ngộ Chánh Đẳng Chánh Giác (HV). Trước khi chứng đạt sự
Giác Ngộ Tối Thượng người tâm nguyện hay vị Bồ-tát phải
thực hiện hoàn thành Mười Điều Hoàn Thiện Ba-la-mật trong 4
A-tăng-tỳ-Kiếp (asankheyya) và 100.000 Đại Kiếp (chu kỳ thế
gian). Sự xuất hiện của một Đức Phật Toàn Giác là một sự kiện
vô cùng hiếm hoi trên thế gian sau bao nhiêu kiếp không thể
nào tính được.
(a) những Phẩm Chất Đặc Biệt Của Đức Phật Toàn Giác
Một Đức Phật Toàn Giác có được 6 loại siêu Trí mà người khác
không thể có được. Những Đức Trí vô song đó là:
i) Asaya-anusaya Nana: Trí Tuệ biết rõ những chiều hướng và
những khuynh hướng vốn nằm tiềm ẩn bên trong hay ngủ
ngầm (thùy miên) bên trong (Anusaya) của chúng sinh.
ii) Indriya-paropariyatti Nana: Trí Tuệ nhìn thấu rõ các căn tâm
(HV: quyền) và mức độ thuần thục, lợi thế của các căn tâm của
chúng sinh.
iii) Sabbannuta Nana: Trí Tuệ Toàn Giác và Vạn Năng (omnis-
cience & Omnipotence) hay Nhất Thiết Trí (HV).
iv) Anavarana Nana: Trí Tuệ nhìn xuyên suốt, tiếp xúc đến “phạm
vi” đối tượng mà không bị chướng ngại.
v) Yamaka Patihariya Nana: Trí Tuệ thần thông Nhân Đôi hay hóa
thân thành 2 hay nhiều người.
vi) Maha Karuna Samapatti Nana: Trí Nhập Định Đại Bi khắp thế
gian. Trí này của Đức Phật có được khi Người nhập thiền Định
Đại Bi.
(b) năm mắt Của Đức Phật
Một cách khác để mô tả những năng lực tâm linh siêu phàm
của Đức Phật là xếp loại những siêu năng đó theo Năm Mắt,
đó là:
i) Mắt Phật (Phật Nhãn): Những Phẩm Chất vô song: (a) & (b).
ii) Mắt Pháp (Pháp Nhãn): Trí Tuệ về Con Đường Đạo.
iii) Mắt Nhìn Thấy Tất Cả (Samanta) hay còn gọi là Nhất Thiết
Thiện Kiến (HV): Những Phẩm Chất Vô Song: (c) & (d).
iv) Trí Tuệ Bát-nhã (Panna): Trí Tuệ diệt sạch những ô nhiễm và bất
tịnh (Asavakkhaya Nana) cũng được gọi là Trí Tuệ chấm dứt tất
cả các Pháp Trần; hay còn được gọi “Trí Lậu Tận Minh” (HV).
v) Trí Tuệ Nhìn Thấy tất cả các Kiếp, mọi Thế Giới (Dibbacakkhu):
còn được gọi là “Trí Thiên Nhãn Minh” (HV).
(c) Trí Tuệ Toàn Giác Là Gì?
Đây là kiến thức về Năm (5) vấn đề Giáo Pháp mà tất cả cần phải
được hiểu biết (Neyya Dhammas). (Neyya = tất cả cần phải được biết
rõ). Đó là:
i) Sankhara: Những sự vật, vật chất & tâm linh (danh sắc), do điều
kiện sinh ra, do duyên tạo ra: Những Pháp hữu vi.
ii) Vikara: Sự biến dịch, sự biến đổi, sự khởi sinh và biến mất của
những hiện tượng danh và sắc: Sự Sinh Diệt.
iii) Lakkhana: Những bản chất chung và riêng của những sự vật
danh-sắc; Bản chất của sự vật hay còn gọi là Tướng (HV).
iv) Pannati: Tất cả khái niệm, tên gọi và quy ước. (Giả danh)
v) Nibbana: Niết-bàn, Sự chấm dứt dục vọng, sự vô dục, sự vô
duyên, vô vi.
─ Với những năng lực của Trí Tuệ Toàn Giác, một Đức Phật
có được 3 phẩm chất tối thượng thông qua đó Người có khả
năng “giác ngộ” những người khác. Ba phẩm chất Tối thượng
đó là:
• Trí Tuệ về tất cả mọi Chân Lý
• Trí Tuệ về tất cả mọi phương pháp (pháp môn) truyền dạy
(giáo pháp)
• Phương pháp (pháp môn) đặc biệt hay riêng biệt để truyền
dạy tùy theo khuynh hướng và căn cơ giác ngộ của mỗi đệ tử
chúng sinh.
(d) Tại Sao Đức Phật Được Gọi Là “người Sở hữu mười
năng Lực”
Trong Kinh “Đại Kinh Về Tiếng Gầm Của Con Sư Tử” hay “Đại
Kinh Sử Tử Hống” thuộc Trung bộ Kinh (Majjhima Nikaya, Kinh
12), Đức Phật đã miêu tả Mười (10) Năng Lực đó là:
i) Sự hiểu biết được cái gì là có thể và cái gì là không thể. Ví
dụ, đàn ông thì có thể trở thành Phật được, nhưng phụ nữ thì
không thể. Sự hiểu biết này có được từ sự hiểu biết hoàn toàn
Năm (5) Quy Luật của Vũ Trụ.
ii) Sự hiểu biết rõ về nghiệp và nghiệp quả của quá khứ, hiện tại
và tương lai, những nhân và duyên từ đó mà ra.
iii) Sự hiểu biết về thực hành để dẫn đến những cảnh giới hay
những con đường tái sinh khác nhau.
iv) Sự hiểu biết về thế giới như-đích-thực-nó-là: cấu tạo bằng nhiều
và những yếu tố khác nhau, như 4 yếu tố tứ đại, 18 yếu tố, đối
tượng, căn, thức.
v) Sự hiểu biết về xu hướng và khuynh hướng, tính cách tiềm
ẩn của mọi chúng sinh, chẳng hạn như những chúng sinh có
khuynh hướng thấp kém/ ưu việt, và họ thường hướng theo
những khuynh hướng, tính cách tiềm ẩn trong người.
vi) Sự hiểu biết về tình trạng các căn của chúng sinh, như mức độ
giác ngộ của năm (5) căn lòng tin, trí tuệ, năng lực tinh tấn,
chánh định và chánh niệm.
vii) Sự hiểu biết về những ô nhiễm, bất tịnh; sự thanh lọc; và sự
xuất hiện, tạo ra những tầng thiền.
viii) Sự hiểu biết, hồi nhớ lại tất cả mọi kiếp quá khứ, còn gọi là
trí “Túc Mạng Minh” (HV).
ix) Sự hiểu biết về Già & Chết của chúng sinh.
x) Sự hiểu biết về sự diệt trừ tận gốc những ô nhiễm và bất tịnh
(Asavakkhaya Nana), còn gọi là trí “Lậu Tận Minh” (HV).
(còn tiếp)

(tiếp theo)
(1.3) Bậc Có Đủ Trí Tuệ và Đức hạnh (Vijja-carana Sampanno) –
“minh hạnh Túc” (hV)
(a) Vijja: Trí Tuệ hiểu Biết Trực Tiếp
Trong Kinh “Bhayabherava Sutta” (Kinh Sợ Hãi & Khiếp Đảm)
thuộc Trung Bộ Kinh (Majjhima Nikaya) có miêu tả 3 loại Trí tuệ
hiểu biết trực tiếp (từ số i-iii dưới đây). Trong khi Kinh “Ambattha
Sutta” (Kinh A-ma-trú) thuộc Trường Bộ Kinh (Digha Nikaya) thì
bổ sung thêm 5 loại Trí hiểu biết trực tiếp, tổng cộng là 8 loại Trí hiểu
biết trực tiếp, đó là:
i) Sự hiểu biết, hay Trí hồi nhớ lại tất cả mọi kiếp quá khứ
(Pubbenivasanussati), còn gọi là trí “Túc Mạng Minh” (HV).
ii) Sự hiểu biết hay Trí nhìn thấy được sự già & chết, sinh
tử của chúng sinh, hay còn gọi là trí “Thiên Nhãn Minh”
(Dibbacakkhu). (HV)
iii) Sự hiểu biết hay Trí diệt trừ tất cả ô nhiễm và bất tịnh
(Asavakkhaya), còn gọi là trí “Lậu Tận Minh” (HV).
iv) Sự hiểu biết thấu suốt hay Trí tuệ minh Sát (Vipassana).
v) Sự hiểu biết hay Trí lực Thần thông (Iddhivada).
vi) Sự hiểu biết hay Trí nghe được tất cả, còn gọi là “Thiên Nhĩ
Thông” (Iddhivada).
vii) Sự hiểu biết hay Trí đọc được tâm của người khác (Cetopariya).
viii) Sự hiểu biết hay Trí lực thần thông hóa thành nhiều thân
(Manomaya Iddhi).
(b) Carana: Đức hạnh (bao gồm 15 yếu tố)
Bảy (7) yếu tố đầu tiên được gọi là những tâm tốt lành hay những
niềm tin vào Pháp (saddhammas) mà những người thánh thiện hay
bậc Thánh nhân (Ariyas) có được, đó là:
1) Lòng tin (Saddha) vào Nghiệp (Kamma), Tam Bảo.
2) Chánh niệm (Sati) về những hành động công đức.
3) Sự Xấu hổ Shame (Hiri) về những hành động xấu, ác.
4) Sự Sợ hãi (Ottappa) khi làm những hành động xấu, ác.
5) nỗ Lực, tinh tấn (Viriya) để loại bỏ những điều bất thiện và tu
dưỡng, tăng trưởng những điều thiện, tốt.
6) Sự hiểu nhiều, học rộng, sự thông thuộc về Kinh giáo (Bahussuta).
7) Trí Tuệ, sự hiểu biết về Tứ Diệu Đế (Panna).
8) Sự Tiết Chế, Điều Độ trong ăn uống (Bhojanga-mattannu).
9) Sự Luôn Luôn Tỉnh Giác (Jagariyanuyoga).
10) Sự phòng hộ Sáu căn, giác quan (indriya-samvara).
11) Sự niệm chế bằng Giới hạnh Đạo Đức (Sila-samvara).
12) Định Sơ Thiền.
13) Định Nhị thiền.
14) Định Tam Thiền.
15) Định Tứ Thiền.
Sự sở hữu những sự hiểu biết hay “Trí Tuệ Trực tiếp” này thể hiện
Trí Tuệ Toàn Giác của Đức Phật, và việc sở hữu những Đức hạnh
thể hiện Trí Tuệ Đại Bi của Người.
Thông qua “Trí Tuệ Toàn Giác”, Người biết rõ những gì là được ích
lợi hoặc những gì là nguy hại cho tất cả chúng sinh.
Thông qua “Trí Tuệ Đại Bi”, Người cảnh báo cho chúng sinh những
nguy hại và cố gắng khuyến khích mọi người hướng về những điều
tốt, lành.

(1.4) Bậc Thoát Ly Thiện Đẳng hay Bậc Thiện Thệ (Sugato)
Sugato là bậc chọn con đường thoát ly đúng đắn, an toàn (sugata)
như sau:
(a) Sobhana Gamana = Có hành trình hoàn hảo, đã đi một cách
đúng đắn: người đã đi, đã thoát ly không còn dính mắc, hướng
về nơi an toàn, bằng con đường Bát Chánh Đạo.
(b) Sundara Gata = Đã đi về nơi xuất chúng, nơi bất tử, niết-bàn
(Nibbana).
(c) Samma Gata = Đã đi, đã thoát ly một cách đúng đắn: Người
đã đi qua và thoát ly một cách đúng đắn, không để lại một dấu
vết ô nhiễm nào trên mỗi chặng đường Đạo đã đi qua.
Hoặc Người đã đi một cách đúng đắn từ lúc quyết tâm ra đi cho
đến khi tìm được sự Giác Ngộ thông qua thực hiện Mười Hạnh
Hoàn Thiện Ba-la-mật và đi theo con đường đúng đắn, con đường
Bát Chánh Đạo, tránh xa 2 cực đoan là khoái lạc và khổ hạnh.
(d) Samma Gadatta = Lời nói, Phát ngôn một cách đúng đắn
hay chánh ngữ:
Trong sáu (6) loại lời nói hay cách nói dưới đây, Người né tránh
kiêng cử không nói bốn (4) cách đầu tiên i), ii), iii), iv).
Cách nói thứ 5 hay v), Đức Phật thường dùng vào những lúc
thích hợp. Còn cách nói thứ 6, hay vi), Đức Phật biết lúc nào thì
nói được.
Sáu loại Lời Nói hay Cách Nói là:
i) Nói dối, nói sai sự thật, không đúng, không liên quan đến điều tốt
đẹp, để không làm vui lòng người khác. (Những lời nói dối gây
hại cho người khác).
ii) Nói dối, nói sai sự thật, không đúng, không liên quan đến điều tốt
đẹp, để làm vui lòng người khác. (Nịnh hót, xu nịnh).
iii) Nói sự thật, nói đúng, liên quan đến điều tốt đẹp, để không làm
vui lòng người khác. (Báo tin xấu, nói tin buồn).
iv) Nói sự thật, nói đúng, liên quan đến điều tốt đẹp, để làm vui lòng
người khác. (Báo tin mừng, nói tin vui).
v) Nói sự thật, nói đúng, liên quan đến điều tốt đẹp, không làm
hài lòng người khác (Nói thẳng thắn, nhắc nhở, góp ý, khiển
trách, nói mất lòng trước được lòng sau vì người khác (làm, nói
sai trái).
vi) Nói sự thật, nói đúng, liên quan đến điều tốt đẹp, làm hài lòng
người khác (Thuyết giảng, truyền dạy Giáo Pháp và Giới Luật
(Dhamma and Vinaya).
Người là Bậc Thiện Thệ (sugato) bởi vì Người đã chọn một hành
trình hoàn hảo (sobhana gamana), đã đi đến được nơi xuất chúng,
nơi bất tử và giải thoát (sundara gata) và đã bước đi trên con đường
Đạo một cách đúng đắn (samma gata).
Người phát ngôn một cách đúng đắn (samma gadatta), sử dụng lời
lẽ, ngôn ngữ đúng đắn vào những lúc thích hợp.
(còn tiếp)

(tiếp theo)

(1.5) người hiểu Rõ Thế Gian (Lokavidu) –Thế Gian Giải (hV).
Đức Phật là “Người Hiểu Rõ Thế Gian” bởi vì Người hiểu rõ mọi
điều trên thế gian một cách toàn diện.
Có 3 thế giới, đó là:
Thế Giới hữu Vi (Sankhara-loka),
Thế Giới Chúng Sinh (Satta-loka), và
Thế Giới Của các Cõi (Okasa-loka).
(a) Thế Giới Hữu Vi (Sankhara Loka)
Trong tiếng Pali, từ “sankhara”có 2 nghĩa trong Phật học, nghĩa thứ
nhất là “những hành vi cố ý”, “những hành động tạo tác thuộc về
tâm” hay gọi là “Hành”, tạo ra “Hành Uẩn”, một trong Năm Uẩn tạo
ra cái gọi là một ‘con người’.
Nhưng ở đây, “sankhara” có nghĩa là những sự vật, những thứ do
điều kiện mà có , nếu không có những điều kiện nhân duyên thì
những thứ này không tồn tại, được gọi là những thứ hay những Pháp
Hữu Vi, bao gồm cả những hiện tượng thuộc về vật chất và tâm linh.
Đức Phật biết rõ nguyên nhân và điều kiện hay nhân và duyên tạo ra
chúng hay những nhân và duyên làm cho chúng sinh diệt, v.v...
• Vật Chất (Sắc): cấu tạo ra những vật chất và thành phần, bốn
yếu tố tứ đại và những yếu tố phát sinh, chúng tạo ra những hiện
tượng vật chất.
• Tâm Linh (Danh): Sáu loại thức được duyên sinh bởi những
bộ phận giác quan (căn) khi chúng tiếp xúc với những đối tượng
giác quan (cảnh trần). Vì do những tiếp xúc, nên khởi sinh
những cảm giác (cảm thọ), và những cảm thọ này duyên sinh
cho những hiện tượng về thân xác và tâm linh.
“Trong tấm thân dài một fathom này là thế giới, (Phật thấy được) sự
khởi sinh, sự diệt vong, và con đường dẫn đến sự chấm dứt thế giới”.
như vậy, người là bậc hiểu rõ thế giới.
(b) Thế Giới của Chúng Sinh (Satta Loka)
Thế giới chúng sinh là thế giới của loài người và những sinh vật hữu
tình khác sinh sống. Đức Phật biết rõ tất cả những chúng sinh trong
31 Cõi hiện hữu, thói quen, khuynh hướng của họ, với căn trí sáng
sủa hay ngu si, đần độn.
• Cõi Xấu, Đau Khổ (Apaya): Địa Ngục, Ngạ Quỷ, Quỷ Thần,
Súc Sinh (4)
• Cõi Người. (1)
• Cõi Thiên Thần (Deva): Catumaharajika: Cõi Tứ Đại Thiên
Vương; Tavatimsa: Cõi Trời Đao-Lợi; Yama: Cõi Trời Dạ-Ma-
Vương Thiên; Tusita: Cõi Trời Đâu-Suất; Nimmarati: Cõi Trời Hỷ
Lạc Biến Hóa; Paranimmitavasavati: Tha Hóa Tự Tại Thiên. (6)
Và tương ứng với Thức của những tầng “Thiền định”:
• Sơ Thiền: Cõi Các Vua Trời Đại Phạm Thiên (Maha Brahma),
Cõi Quan Lại Của Phạm Thiên, và Cõi Tuỳ Tùng Của Phạm
Thiên. (3)
• Nhị Thiền: Cõi Những Thần Trời phát quang (Abhassara) ít
hay phát quang Vô Lượng... là: Cõi Thiểu Quang Thiên, Cõi Vô
Lượng Quang Thiên và Cõi Quang Âm Thiên. (3)
• Tam Thiền: (Subhakinha), gồm Cõi Thiểu Tịnh Thiên, Vô Lượng
Thiên, Bát Tịnh Thiên. (3)
• Tứ Thiền: (Vehapphala), là cõi những vị Thần trời được hưởng
Quả lớn, còn gọi là Cõi Quảng Quả Thiên. (1)
• Cõi Chúng Sinh Vô Thức (Asannasatta). (1)
• Cõi Trong Sạch, nơi những bậc chứng thánh Quả Bất Lai
(Anagamins) được tái sinh về. (5)
• Cõi vô Sắc Giới (Arupa). (4)
Tổng Cộng = 31 Cõi hiện hữu
(c) Thế Giới Của Cõi (Okasa Loka)
Sự liên tục của không gian-thời gian có nghĩa là:
• Trong một vũ trụ hoàn toàn bao gồm một địa cầu lớn, những đại
dương, núi non và những lục địa, những địa ngục khác nhau nằm
bên dưới mặt đất, 6 cõi thiên thần (devas) và 20 cõi trời Phạm
Thiên (Brahmas) theo chiều thẳng đứng từ thấp lên cao; mặt trời,
mặt trăng và các hành tinh.
Có ba loại hệ thế giới khác nữa, đó là:
• Hệ “Mười-Ngàn-Thế-Giới” (Hệ Thập Thiên Giới) được cho là
Cõi hiện hữu nơi những Đức Phật xuất hiện và Tất cả những
thiên thần devas và trời phạm thiên Brahmas hội tụ về nghe Đức
Phật giảng Pháp.
• Hệ “Một-Ngàn-Thế-Giới” (Hệ Thiên Giới) được gọi là Cõi Ảnh
Hưởng, vì do những ảnh hưởng của các parittas (sự bảo vệ, hộ
trì) và có chư Phật thị hiện và các thiên thần và Trời Phạm Thiên
chấp nhận những sự hộ trì đó.
• Hệ “Thế-Giới-Vô-Hạn” được gọi là Cõi đối tượng, có nghĩa là
cõi làm xứ đối tượng của Trí Tuệ các Đức Phật.
Sự hiểu biết của Đức Phật về Ba loại thế giới là toàn diện. Vì vậy,
Người được gọi là người hiểu Rõ Thế Giới.

(1.6) Bậc Vô Thượng, Điều Phục Con người (Annutaro Purisadamma Sarathi) – Điều ngự đại trượng Phu (hV)
(a) Annutaro: Người không thể so sánh được: vô song hay không ai
có thể hơn được: “vô thượng” bởi vì không ai có thể so bì được
với Người về Đức Hạnh, về chánh định, về sự giải thoát. Kinh
Ariyapariyesana Sutta (Kinh Thánh Cầu), thuộc Trung Bộ Kinh,
nói rằng Đức Phật đã tuyên bố rằng Người không có người
ngang hàng, là bậc vô thượng, vô song.
(b) Sarathi: nghĩa gốc là “người điều khiển xe ngựa”, ở đây có
nghĩa là người huấn luyện, thuần phục con người.
(c) Purisadamma: nghĩa gốc là “người sẽ được thuần phục, người
sẽ được huấn luyện”, nghĩa bóng: “tâm chưa được huấn luyện,
chưa được hàng phục”, dễ bị rơi vào những hành động gây tội lỗi
tàn khốc, như những trường hợp sau:
• Những loài thú đực như Rồng chúa Apalãlo trong núi Hymalaya,
Cũlodara và Mahodara trong thế giới loài rồng, Aggisikha và
Dhũmasikha trong đạo Tích-Lan, và Aravala…v.v, đã được Đức
Thế Tôn có Tâm Bi Mẫn dùng Thần Thông thuần phục, khiến
các rồng chúa ấy hết hung dữ và dứt nọc độc là lòng sân hận, rồi
thọ Quy y Ngũ Giới. Voi, Aravala.., cũng được ngài hàng phục
cho theo Tam Bảo. Không phải chỉ có bao nhiêu ấy thôi, các thú
khác nữa cũng được Phật huấn luyện, thuần phục nhiều.
• Những người giống đực (nam): Những người nam đã làm các điều
tội lỗi, dính chấp tà kiến như người con trai tên Saccaka của giáo
chủ Ni-kiền-tử Jain; những người nam Bà-la-môn tên Ambattha,
Pokkharasãti, Sonadanda, Kutadanta..., đã được Đức Thế-Tôn từ bi
thuyết pháp, thuần phục, khiến phát sinh đức tin trong sạch nơi Tam
Bảo, xa lìa Tà Kiến, được Chánh Kiến và đắc đạo quả cao thượng.
• Những chúng sinh “phi nhân” giống đực: như các Dạ-xoa
(yakkhas) Alavaka, Sũciloma, Kharaloma, vua trời Ðế-Thích
(Sakka), Ðại Phạm Thiên Pakã... đã chấp tà kiến và ngã mạn, tự
cho mình là bậc có đức hạnh tối cao, được Ðức Phật thuyết pháp
thuần phục cho đến khi phát Tâm, quy y vào Tam Bảo.
Đức Thế Tôn đã thuần hóa, huấn luyện những loại chúng sinh đó
bằng những phương tiện đôi lúc mang tính giới luật, đôi lúc rất mềm
dẻo, đôi lúc mạnh, áp đảo. Những phương cách thuần hoá được mô
tả trong Kinh Điển như sau:
“Ta đã khép con người vào khuôn phép để được thuần phục, một
cách nhẹ nhàng hay mạnh mẽ tuỳ lúc. Ta cũng kỷ luật họ một cách
nhẹ nhàng hay một cách mạnh mẽ tuỳ lúc”.
Đức Phật đã hướng dẫn con người một cách kéo léo, mà trong một
lần thuyết giảng, Người có thể làm cho họ bước đi được về 8 hướng
(4 chặng con đường Đạo và 4 Thánh Quả) một cách tự tin. Vì vậy,
Phật được gọi là Bậc Vô Song Điều Phục Con người.
(còn tiếp)