Ngô Bảo Châu - Niềm tự hào của dân tộc Việt Nam!
Ngô Bảo Châu và thời cơ mới cho Toán học Việt Nam
Ngày 19/8, tại phiên khai mạc Đại hội Toán học thế giới tại Ấn Độ, Giáo sư Ngô Bảo Châu sẽ đọc báo cáo trước toàn thể đại hội. Việt Nam đang đứng trước cơ hội nằm trong top 11-12 nước được nhận Giải thưởng Fields.
GS. Ngô Bảo Châu là một nhà toán học trẻ (sinh năm 1972) nhưng đã đạt được nhiều kết quả nghiên cứu toán học đặc biệt xuất sắc, được thế giới ca ngợi. Anh là học sinh Việt Nam đầu tiên giành 2 huy chương vàng Olympic toán quốc tế năm 1988 (khi mới 16 tuổi) và 1989. Sau 15 năm gần như “ẩn dật”, dành toàn bộ thời gian miệt mài học tập và nghiên cứu toán học tại Paris, năm 2004, tên anh xuất hiện trở lại trên báo chí ngày càng dồn dập hơn, với những thành tích mỗi ngày một lớn hơn và bất ngờ hơn.
Sinh ra tại Hà Nội, Ngô Bảo Châu là người con duy nhất của GS TSKH Ngô Huy Cẩn (Viện Cơ học, Viện KH-CN VN ) và PGS.TS. Trần Lưu Vân Hiền (Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương). Châu đã có 17 năm học tập và làm việc tại các trường nổi tiếng của Pháp: ĐH Paris 13, ĐH Paris 11. Anh đã làm việc gần 4 năm tại IAS Princeton. Đã từng làm việc khá lâu tại IHES của Pháp, Viện Toán Max-Planck của Đức.
Năm 2004 Ngô Bảo Châu đã được trao Giải thưởng Toán học Clay danh giá cùng với GS G. Laumon. Năm 2006, anh được mời đọc báo cáo tiểu ban tại Đại hội Toán học thế giới tại Madrid (Tây Ban Nha). Anh là người Việt Nam thứ ba có vinh dự này. Trước anh là hai GS người Việt Nam ở nước ngoài, GS F. Phạm và GS Dương Hồng Phong.
Sau khi chứng minh được “Bổ đề cơ bản”, một giả thuyết then chốt của Chương trình Langlands, anh được trao Giải thưởng Oberwolfach của Đức, Giải thưởng của Viện Hàn lâm Pháp (năm 2007). Công trình của anh đã được tạp chí đại chúng có uy tín Time (Mỹ) bình chọn là "một trong 10 phát minh khoa học tiêu biểu của năm 2009". Tháng 6 vừa qua, công trình của anh mang tên “Le lemme fondamental pour les algèbres de Lie” (Bổ đề cơ bản cho đại số Lie) dày 169 trang đã được chính thức công bố trong tạp chí Publications Mathématiques de L'IHÉS do NXB Springer phát hành.
http://www.vnexpress.net/Files/Subje.../Bao-Chau2.jpg
Giáo sư Ngô Bảo Châu. Ảnh: diendantoanhoc.org..
Anh sẽ được mời đọc báo cáo toàn thể tại Đại hội Toán học thế giới, tổ chức tại Ấn Độ, từ 19 đến 27/8. Với hàng loạt kỳ tích nêu trên, anh là một ứng cử viên nặng ký cho Giải thưởng Fields năm nay. Mặc dầu vậy anh vẫn rất dè dặt khi nói về điều này: “Từ các Đại hội Toán học thế giới trước đến nay, đa số nhà khoa học dưới 40 tuổi được mời báo cáo toàn thể ở Đại hội đều được trao Giải thưởng Fields tại Đại hội đó. Lần này chỉ có hai nhà khoa học, tôi và một người Brazil, dưới 40 tuổi được báo cáo tại phiên toàn thể “.
Người ta thường ví Giải thưởng Fields như là Giải thưởng Nobel trong Toán học. Thế nhưng Giải thưởng Fields lại chỉ được trao cho những thiên tài toán học phát lộ sớm, vì điều kiện tiên quyết của nó là chỉ trao cho những người không quá 40 tuổi vào năm trao giải. Cứ bốn năm một lần Giải thưởng được trao tại các kì Đại hội Toán học thế giới và mỗi lần có không quá 4 người được nhận. Như vậy, tính bình quân, mỗi năm có tối đa một người được nhận Giải thưởng.
Trong 70 năm vừa qua, 1936-2006, cả thế giới có tất cả 48 nhà toán học được trao Giải thưởng Fields. Mới chỉ có 11 nước vinh dự có công dân của mình đạt giải thưởng này, gồm: Mỹ, Pháp, Nga, Anh, Nhật, Phần Lan, Italia, Thụy Điển, Đức, New Zealand và Úc, trong đó chỉ có 3 người châu Á, đều là người Nhật và có hai người gốc Hong Kong (Trung Quốc) là Shing-Tung Yau (Quốc tịch Mỹ) và Terence Tao (Quốc tịch Úc).
Năm nay Ban Giải thưởng Fields đã quyết định chọn 4 người để trao giải, nhưng những cái tên cụ thể thì còn hoàn toàn được giữ bí mật. Ngô Bảo Châu năm nay 38 tuổi. Với những kỳ tích được cả giới toán học thế giới ngưỡng mộ, chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng anh sẽ là một trong 4 cái tên danh giá sắp tới. Và nếu vậy thì Việt Nam sẽ không chỉ nằm trong top 10-15 Olympic Toán phổ thông quốc tế mà còn nằm trong top 11-12 nước của thế giới được nhận Giải thưởng Fields.
Ngày19/8 tại phiên khai mạc Đại hội Toán học thế giới tại Hyderabad, Ấn Độ, chúng ta sẽ được biết điều bí ẩn khát khao đó.
Cuộc tiếp thân mật và cảm động
Ngô Bảo Châu về nước đầu tháng 7 vừa rồi với hai mục đích: thăm gia đình và làm việc. Thế nhưng, với lịch làm việc dày đặc, thời gian còn lại của anh dành cho bố mẹ, họ hàng, người thân và bè bạn rất ít. Anh phải tập trung hoàn thiện bản báo cáo toàn thể tại Đại hội Toán học thế giới. Anh đã đến nói chuyện tại Trường hè sinh viên do Viện Toán học tổ chức. Anh lại còn phải sang Bắc Kinh giảng bài và gặp gỡ các nhà khoa học một tuần. Giữa tháng 8 anh lên đường sang Ấn Độ. Vì vậy, chuyến trở về của anh được giữ khá kín, ít người được biết.
http://www.vnexpress.net/Files/Subje.../F5/CB/md4.jpg
Mặt trước của huy chương Fields. Ảnh: Wikipedia.
Nhân dịp về thăm gia đình và làm việc tại Việt Nam, ngày 21/7, GS Ngô Bảo Châu đã được GS Nguyễn Thiện Nhân, Phó thủ tướng, Chủ tịch Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước (HĐCDGSNN), tiếp và mời dự bữa cơm trưa thân mật. Chúng ta còn nhớ, sau khi được phong GS của Đại học Paris tháng 11 năm 2004 khi 32 tuổi, một năm sau anh được HĐCDGSNN phong đặc cách GS Việt Nam. Chủ tịch HĐCDGSNN lúc đó là GS Phạm Minh Hạc. Và cho đến nay anh là người trẻ nhất được phong GS ở Việt Nam, năm 33 tuổi.
Tại buổi gặp gỡ, GS Ngô Bảo Châu bày tỏ nguyện vọng được cống hiến cho sự phát triển Toán học Việt Nam nói riêng và nền khoa học Việt Nam nói chung, trên một mức độ cao hơn và hiệu quả hơn, so với những hoạt động giảng dạy trực tiếp mà bấy lâu nay anh vẫn tích cực tham gia, mỗi khi có điều kiện về nước.
Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân khẳng định, Chính phủ sẽ làm hết sức để tạo điều kiện tốt nhất cho GS Châu và những nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài đóng góp trí tuệ, sức lực và thời gian để phát triển Toán học và khoa học Việt Nam. Phó thủ tướng nhắc tới Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.
Một trong những điểm then chốt của Chương trình là thành lập một Viện Nghiên cứu và Đào tạo cấp cao về Toán. Một trong những mô hình có thể tham khảo cho viện kiểu mới này chính là Viện nghiên cứu cao cấp Princeton (IAS, Mỹ), nơi GS Ngô Bảo Châu được mời tới làm việc từ năm 2007 cho tới nay. Chính tại nơi đó, GS Ngô Bảo Châu đã tìm được ý tưởng đột phá để giải quyết thành công và sau đó hoàn thiện công trình để đời của mình: Chứng minh “Bổ đề cơ bản”.
Có điều rất thú vị là chính A. Einstein đã từng làm việc tại đây. Cũng tại IAS này, sau 7-8 năm liên tục theo đuổi, A. Wiles (nhà toán học người Anh) đã giải quyết hoàn toàn Bài Toán cuối cùng của Fermat, một giả thuyết vô cùng hóc búa đã thách đố loài người suốt ba thế kỷ rưỡi.
IAS là viện Toán học số một thế giới. Nó là một khuôn mẫu hay để thúc đẩy phát triển Toán học. Do vậy nhiều nước sau đó đã lập những viện tương tự như IHES của Pháp, Viện Toán Max-Planck của Đức, RIMS của Nhật, KIAS của Hàn Quốc …
Nền toán học Việt Nam đang đứng vị trí khiêm tốn, 50 đến 55 trên thế giới. Với sự quyết tâm của Chính phủ, sự cố gắng của toàn thể cộng đồng các nhà toán học Việt Nam ở trong và ngoài nước và sự đóng góp của những ngọn cờ đầu như GS Ngô Bảo Châu, chúng ta sẽ cố gắng giảm nhanh khoảng cách với các nền Toán học như Hàn Quốc. Toán học Hàn Quốc vào những năm 70 không hơn gì Toán học Việt Nam, nhưng bây giờ đã vượt xa chúng ta, trở thành điểm tựa cho sự phát triển khoa học và công nghệ của Hàn Quốc.
Chúng ta cũng không nên quá say sưa với thành tích đã đạt được ở bậc dưới là các Huy chương Olympic Toán phổ thông quốc tế từ năm 1974 đến nay và ở bậc trên cùng là Giải thưởng Fields (nếu có), mà còn phải tiếp tục phấn đấu tiến tới, vì ngay các nước trong khu vực, như Singapore, Thái Lan, Hàn Quốc, …họ cũng rất quyết tâm và vượt lên rất nhanh.
Trần Văn Nhung - Lê Tuấn Hoa
GS. TSKH Trần Văn Nhung, Tổng Thư kí Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo,
GS. TSKH Lê Tuấn Hoa, Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam, Phó Viện trưởng Viện Toán học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
GS Ngô Huy Cẩn: Châu được đào tạo trong nước tốt
GS Ngô Huy Cẩn: Châu được đào tạo trong nước tốt
Cập nhật lúc 09:11, Thứ Bảy, 21/08/2010 (GMT+7)
,
Chúng tôi từng có một số lần đến thăm gia đình GS Ngô Bảo Châu tại phố Đào Tấn, Hà Nội, nên dù rất bận rộn, GS.TSKH Ngô Huy Cẩn, cha GS Ngô Bảo Châu vẫn dành cho PV TT&VH một cuộc trò chuyện ngắn trước khi ông cùng gia đình lên đường sang Ấn Độ tham dự Đại hội Liên đoàn Toán học Thế giới (ICM 2010).
Vốn là nhà khoa học cơ học chất lỏng hàng đầu Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Cơ học Việt Nam, GS Ngô Huy Cẩn dự đoán: “Châu có thể đạt giải thưởng Fields”.
Tuy nhiên, với sự cẩn trọng, chính xác của một nhà khoa học, ông dặn: “Cần phải đợi đến ngày đó mới thông tin”. Hôm 19/8, GS Ngô Bảo Châu chính thức được xướng danh với giải thưởng cao quý này. TT&VH xin giới thiệu cuộc trò chuyện đến độc giả.
May mắn được nhiều thầy giỏi toán truyền thụ
Là một nhà khoa học được đào tạo bài bản về Toán, sau đó là Vật lý cơ học, GS đã định hướng cho con như thế nào? Cách dạy con học của GS có gì khác lạ không?
http://images.vietnamnet.vn/dataimag...1541_GScan.jpg
GS. Ngô Huy Cẩn
Hồi ấy, 3 năm đầu Châu được sinh ra, tôi là binh nhì làm sao về được, nuôi Châu hoàn toàn bằng tiền lương của mẹ, thỉnh thoảng tôi cũng được anh em ưu tiên con nhỏ nên cho thêm 1 suất sữa Liên Xô viện trợ gửi về cho con.
Việc học tiểu học ở trường thực nghiệm là rất tốt. Cách dạy của trường thực nghiệm làm cho trẻ con thích đến trường, nó chủ yếu làm phát huy được suy nghĩ tìm tòi của học sinh hơn là bắt các em phải làm những việc bắt buộc. Hồi đó, trường không bắt học sinh học bảng cửu chương. Khi giải toán không cần đáp số mà học sinh chỉ cần trình bày cách giải thôi, không phải cộng trừ nhân chia cụ thể, việc đó thời đại ngày nay có máy tính rồi, như thế nó rút ngắn rất nhiều nội dung bắt cho trẻ học và nó tập trung vào phát triển tư duy sáng tạo nhiều hơn.
Hồi đó, Châu học trường thầy Hồ Ngọc Đại, về nhà mình giao bài tập toán, mới đầu mình chọn những bài khó, mỗi chương chỉ giao vài bài thôi. Châu thường tự tìm cách giải, bài khó mình thường vạch ra hướng thôi chứ không giải cụ thể. Châu làm nhanh quá nên về sau mình bảo con cứ làm tất cả nhưng cả quyển ấy, Châu chỉ làm vài ngày là xong. Lúc đó Châu thường học trước chương trình. Khi học lớp 3 thì Châu làm toán lớp 4, nhưng ngay cả toán lớp 4 Châu cũng chỉ làm vài ngày là xong.
Các thầy dạy Toán ở Việt Nam đã dạy dỗ Châu ra sao, thưa GS?
Khi Châu học hết lớp 5, bắt đầu học chuyên toán ở trường Trưng Vương. Mình đã nhờ cậu đồng nghiệp trẻ ở Viện Cơ học là Phạm Ngọc Hùng kèm Châu. Phạm Ngọc Hùng vốn học chuyên toán đã từng sang học toán ở Minsk, cậu ấy kèm Châu 2 năm rồi bảo: “Có khi em cũng hết vốn, để em nhờ bạn em bên Viện Toán”.
Người Hùng nhờ cũng chính là anh Lê Tuấn Hoa, lúc ấy cũng mới tốt nghiệp tổng hợp toán ở Nga về. Sau anh Hoa, có anh Vũ Đình Hòa bây giờ ở viện CNTT, lúc ấy là nghiên cứu sinh toán tại Đức về.
Các anh ấy dạy vô tư, ngay cả bản thân mình cũng không nghĩ phải trả tiền các anh ấy bao nhiêu, hồi ấy chưa có cái khái niệm bồi dưỡng, anh em chơi với nhau thì dạy Châu thôi. Mình nghĩ Châu cũng may mắn được nhiều thầy giỏi toán truyền thụ. Thời ấy nó khác bây giờ, các thầy thấy học sinh giỏi là thích lắm, chia nhau bảo rằng: "Tôi vừa tìm được một đứa rất giỏi, tôi chia cho ông dạy môn này, tôi môn kia", chứ thời đấy có cần tiền đâu, mà lúc ấy cũng chả có tiền mà đóng.
Trong quá trình Châu học, không bao giờ mình phải hò hét cả, những năm cuối cấp mình phải nhắc Châu đi ngủ sớm. Hồi đó mình được phân căn hộ ở Nam Đồng khu tập thể quân đội, nhà không có tivi để xem chương trình thời sự mà Châu và các học sinh giỏi Quốc tế vinh dự được Tổng Bí thư gặp mặt.
Học toán giỏi khác với làm toán giỏi
GS Ngô Bảo Châu đã từng đoạt 2 HCV Olympic Toán Quốc tế, sau nhiều năm học tập và nghiên cứu mà chủ yếu ở nước ngoài, GS Châu đã đạt được nhiều giải thưởng cao quý, trong đó có giải thưởng Clay. Theo GS, nước ta có nhiều người đoạt giải cao Olympic toán quốc tế, tại sao sau đó họ không thể đạt tới đỉnh cao?
http://images.vietnamnet.vn/dataimag...mevacaccon.jpg
GS Ngô Bảo Châu với mẹ và con gái
Châu thường nói rằng thi Olympic là cuộc thi những người học toán giỏi còn sau này họ sẽ phải làm toán chứ không phải học toán nữa, nên nó khác hẳn.
Không phải anh nào học giỏi cũng đạt đỉnh cao đâu, cũng chỉ có một vài người thôi. Tôi cũng biết, những người đoạt giải thưởng Fields của toán học đến bây giờ Mỹ mới có 12 người, Pháp 9 người, Liên Xô 8 người trong đó có 1 người Ucraina, Nhật 3 người, Trung Quốc có 1 người nhưng lại là quốc tịch Mỹ, sống, học tập và nghiên cứu ở Mỹ.
Những người đạt giải thưởng Fields là những người kiệt xuất rồi. Nhưng cần biết rằng cũng có rất nhiều những người giỏi ở nước ta và các nước khác, họ không thuộc các tiêu chí của giải thưởng, chứ không phải họ “chìm” đi đâu. Như ở Việt Nam, tất nhiên cũng phải nói là điều kiện của các anh ấy (các nhà khoa học – PV) còn khó khăn, hầu hết các nhà khoa học đều hợp tác với nước ngoài, như các anh ở Viện Toán, một năm các anh ra nước ngoài làm việc ít nhất 3, 4 tháng.
Rất nhiều học sinh giỏi cũng đã được các thầy giỏi đào tạo. Nhưng theo GS, thành công của Ngô Bảo Châu là do đâu?
Nhiều nhà khoa học đều có ý kiến là Châu cũng có may mắn là ra nước ngoài có dịp để mà tiếp xúc giao lưu với các nhà toán học đầu ngành trên thế giới. Khách quan mà nói, điều kiện để học cách làm toán, (chứ không chỉ là học toán nhé) nó thuận lợi hơn rất nhiều so với ở trong nước. Cho nên mình cũng không nên nói là những thành tựu này nọ chỉ là do kết quả đào tạo trong nước.
Nhưng một điều quan trọng là cái “gốc” Châu được đào tạo trong nước tốt, Châu có tài năng và niềm đam mê khoa học cháy bỏng bởi làm toán nó cũng khắc nghiệt lắm.
Châu là người cha rất yêu con và biết chăm sóc con cái
Xin hỏi GS một câu hơi riêng tư, các nhà khoa học hàng đầu do quá đam mê khoa học mà thường khó cân bằng cuộc sống. Với GS Ngô Bảo Châu thì sao?
Châu lập gia đình năm 1994, năm 22 tuổi khi học xong thạc sĩ bên Pháp rồi. Thời gian ấy, người Việt bên Pháp rất ít, Châu không có nhiều giao lưu, học hành lại căng thẳng.
Châu về đặt vấn đề bố mẹ cho con lập gia đình vì Châu có người yêu cũng học cùng trường Trưng Vương. Mình thì nghĩ Châu vẫn trẻ nhưng chính anh Lê Tuấn Hoa bảo: “Anh không đồng ý cũng gay go vì nhiều trường hợp các cậu giỏi toán nhưng không cân bằng được cuộc sống có thể bị tâm thần. Hồi ấy Châu vừa đủ tuổi theo luật, trai 22 tuổi, gái 20 được lập gia đình. Năm 1995 Châu làm thủ tục để vợ Nguyễn Bảo Thanh sang Pháp, năm đấy cũng sinh con gái đầu lòng. Thời gian đó tương đối khó khăn vì học bổng hạn chế. Thanh vốn học ngoại thương ra, hồi ở Pháp có một thời gian Thanh đi làm kiểm toán ở một công ty tư nhân.
Đời thường, Châu là người cha rất yêu con và chăm sóc con cái, ba đứa trẻ xinh xắn ngoan ngoãn cũng giúp Châu giảm bớt những cái căng thẳng.
Châu cũng không phải là người mà tâm hồn “nghèo nàn”, Châu thích nhạc cổ điển, thơ Hàn Mạc Tử, thơ Quang Dũng, trước đây Châu cũng có học và biết chơi đàn violon.
Xin cảm ơn GS!
(Theo Mạnh Cường, Thể Thao Văn Hóa)
![[THẾ GIỚI VÔ HÌNH] - Mã nguồn vBulletin](images/misc/vbulletin4_logo.png){kind=logo}